NOMENKLATURA
NIEORGANICZNA

Nazewnictwo prostych związków chemicznych

WZÓR ZWIĄZKU CHEMICZNEGO



Składa się z 2 części: pierwszej-
elektrododatniej i drugiej-elektroujemnej



NaCl:

Na-elektrododatnia
Cl-elektroujemna

P

R

Z

E

D

R

O

S

T

K

I

Z

W

IE

L

O

K

R

O

T

N

IA

JĄ

C

E

Grecki lub

łaciński

polski

1

Mono

Jedno

2

Di

Dwu

3

Tri

Trój

4

Tetra

Cztero

5

Penta

Pięcio

6

Heksa

Sześcio

7

Hepta

Siedmio

8

Okta

Ośmio

9

Nona

Dziewięcio

10

Deka

Dziesięcio

11

Undeka

Jedenasto

12

Dodeka

Dwunasto

Nieduż

a

Oligo

Kilka

Duża

Poli

Wielo

TWORZENIE NAZW



System I: Rzeczownikowo-
przymiotnikowy

-część elektroujemna- rzeczownik

-część elektrododatnia- przymiotnik

NaCl- (co?)chlorek (jaki?)sodowy
Końcówki: „-awy”-niższy stopień

utl.cz.elektrododatniej; „-owy”-wyższy

FeCl

2

– chlorek żelazawy

FeCl

3

–chlorek żelazowy

Dla jednego stopnia utl.: „-owy”
RbCl –chlorek rubidowy
CaBr

2

–bromek wapniowy

TWORZENIE NAZW



System II: Rzeczownikowo-
rzeczownikowy

-część elektroujemna: rzeczownik

-część elektrododatnia: rzeczownik w
2.przypadku

RbCl –chlorek rubidu
AlF

3

–fluorek glinu

CaBr

2

–bromek wapnia

CZĘŚĆ ELEKTROUJEMNA



Końcówka

„-ek”:

-tylko 1 pierwiastek w tej części/część homoatomowa
NaF -fluorek sodu
BN –azotek boru
!Wyjątki:
*-ik: SiC- węglik krzemu (związki węgla)
*-ek w częściach heteroatomowych:

NH

2-

(NaNH

2

)-amidek (amidek sodu)

CN

-

(KCN)- cyjanek (cyjanek potasu)

N

2

H

3-

(KN

2

H

3

)- hydrazydek (hydrazydek potasu)

NHOH

-

(NaNHOH)- hydroksyloamidek

(hydroksyloamidek sodu)

NH

2-

(K

2

NH)- imidek (imidek potasu)

OH

-

(NaOH)- wodorotlenek (wodorotlenek sodu)

CZĘŚĆ ELEKTROUJEMNA



Końcówka

„-an”:

-część elektroujemna heteroatomowa;
-atom centralny otoczony ligandami;
Na[PCl

6

]-

heksa

chloro

fosforan

sodu

K[PF

2

O

2

]-

di

fluoro

di

okso

fosforan

potasu

Na

2

SO

4

-

tetra

okso

siarczan

(VI)

di

sodu;

siarczan

(VI) sodu

Na

3

PO

4

-

tetra

okso

fosforan

(V)

tri

sodu;

fosforan

(V) sodu

CZĘŚĆ ELEKTRODODATNIA



Nazwa części elektrododatniej na drugim
miejscu;



Rzeczownik podawany w II przypadku (D).



Przykłady:
CsBr –bromek

cezu

OF

2

-difluorek

tlenu

KCN –cyjanek

potasu

OKREŚLENIE STECHIOMETRII
ZWIĄZKU



System Stocka:

przy nazwie części elektrododatniej lub elektroujemnej
podaje się w nawiasie stopień utlenienia pierwiastka cyfrą
rzymską.

FeCl

2

–chlorek żelaza(II)

FeCl

3

–chlorek żelaza(III)

As

2

O

3

–tritlenek diarsenu; tlenek arsenu(III)

MnO

2

–ditlenek manganu; tlenek manganu(IV)



System Ewensa-Bassetta:

Podaje się ładunek części ujemnej lub dodatniej, cyfrą

arabską w nawiasie ze znakiem +/-.

FeCl

2

-chlorek żelaza(2+)

FeCl

3

–chlorek żelaza(3+)

Na

2

N

2

O

2

–dioksodiazotan(2-) sodu

NAZEWNICTWO KWASÓW



Poprzedni system nazewnictwa:

„pod-”; „-awy”

-kwas z atomem centralnym o

niższym stopniu utlenienia.

„nad-” ; „-owy”

–kwas z atomem centralnym

o wyższym stopniu utlenienia.



Kombinacja końcówek:
HClO- kwas podchlorawy
HClO

2

–kwas chlorawy

HClO

3

–kwas chlorowy

HClO

4

–kwas nadchlorowy

NAZEWNICTWO KWASÓW



Obecny system:
końcówka

„-owy”

dla każdego kwasu, w nawiasie stopień

utlenienia pierwiastka centralnego



Przykłady:
HClO –kwas chlorowy(I)
HClO

2

–kwas chlorowy(III)

HClO

3

–kwas chlorowy(V)

HClO

4

–kwas chlorowy(VII)

HMnO

4

–kwas tetraoksomanganowy(VII)

H

2

MnO

4

–kwas tetraoksomanganowy(VI)

H

3

MnO

4

–kwas tetraoksomanganowy(V)

H

2

SO

3

–kwas siarkowy(IV)

H

2

SO

4

–kwas siarkowy(VI)

NAZEWNICTWO KWASÓW
BEZTLENOWYCH



Przykłady:
HPF

6

–kwas heksafluorofosforowy(V)

HBF

4

–kwas tetrafluoroborowy

H

2

SiF

6

–kwas heskafluorokrzemowy

HCl –kwas chlorowodorowy

NAZEWNICTWO SOLI



Wodorosole:

NaHSO

3

–wodorosiarczan(IV) sodu

KH

2

PO

4

–diwodorofosforan(V) potasu

NaHS –wodorosiarczek sodu
NaHCO

3

–wodorowęglan sodu



Hydroksosole:

Mg(OH)Cl- hydroksychlorek magnezu



Sole złożone:

MgNH

4

PO

4

–fosforan(V) amonu i magnezu

KNaCO

3

–węglan potasu i sodu

NAZWY TLENKÓW



Tlenki proste:

Fe

2

O

3

–tritlenek diżelaza/tlenek żelaza(III)

CaO –tlenek wapnia
CO

2

–dwutlenek węgla/tlenek węgla(IV)

MgO –tlenek magnezu



Tlenki złożone:

CaTiO

3

–tritlenek tytanu(IV) i wapnia

FeTiO

3

–tritlenek tytanu(IV) i żelaza(II)



Nadtlenki: O

2

2-

-anion nadtlenkowy

H

2

O

2

–nadtlenek wodoru

BaO

2

–nadtlenek baru

Na

2

O

2

–nadtlenek sodu



Ponadtlenki: O

2

-

-anion ponadtlenkowy

KO

2

–ponadtlenek potasu

NAZWY WODORKÓW

NaH- wodorek sodu
NH

3

–azan/amoniak

H

2

S –sulfan/siarkowodór

BH

3

–boran/borowodór

H

2

Se –selan

HCl –chlorowodór
HI -jodowodór

ZWIĄZKI CHEMICZNE



HBrO –kwas bromowy(I)



ClO

2

-ditlenek chloru



NaClO

4

-chloran(VII) sodu



Cr

2

O

3

- tritlenek dichromu



K

2

CrO

4

- chromian(VI) potasu



SnO- tlenek cyny(II)



PH

3

-fosfan



Ca(OH)

2

-wodorotlenek wapnia