Biofilm, tworzenie

płytki bakteryjnej

na powierzchni

zębów

Złogi nazębne

Miękkie

•Nabyta błonka
(osłonka) nazębna
(Aquired pellicle)

•Płytka nazębna
(dental plaque)

Naddziąsłowa

Poddziąsłowa

•Biały nalot (materia
alba)

•Resztki pokarmowe
(debris)

•Przebarwienia,
czarny osad (black
stain)

Twarde

•Kamień nazębny
(calculus dentalis)

Naddziąsłowy

(c.

supragingicalis)

Poddziąsłowy

(c. subgingivalis)

Do czynników ułatwiających

odkładanie, osadzanie i umocowanie
płytki bakteryjnej zalicza się:



kamień nazębny



granica szkliwno – cementowa i

niespecyficzne twory szkliwne



rowki, bruzdy na pow. zębów



ubytki próchnicowe na pow. korzeni

zębów, w okolicy szyjek zębowych



stłoczenia i naprzemienne ułożenie

zębów w łuku



Na powierzchni szkliwa będącego w kontakcie

ze śliną, odkłada się najpierw bezbakteryjna,
amorficzna błonka zwana

BŁONKĄ NABYTĄ



Błonka nabyta składa się głównie z:



Glikoprotein



Fosfoprotein



Lipidów pochodzenia ślinowego



Jest silnie zespolona z powierzchnią zęba.
Dzięki wyjątkowej przyczepności, czyli
adherencji do twardych tkanek jest w stanie
wychwycić i przyczepić do swojej
powierzchni bakterie



Mikroorganizmy które początkowo

zasiedlają błonkę nabytą są
paciorkowce takie jak:



Streptococcus sanguinis



Streptococcus oralis



Streptococcus mitis



W miarę starzenia się się płytki

zmniejsza się liczba paciorkowców a
zwiększa liczba



Actionomyces



Veillonella



Bakterie kolonizują osłonkę nabytą dzięki

obecnym na swojej pow.

ADHEZYNOM

(rozpoznają rec. znajdujące się na kom.
nabłonka szczeliny dziąsłowej i na pow. szkliwa).



Bakterie bez zdolności do adhezji wykorzystują

zjawisko

KOAGREGACJI

(przyczepianie

mikroorg. do bakterii, które wcześniej się
przyczepiły)



Dodatkowe czynniki ułatwiające tworzenie się

masy płytkowej:



Wypustki bakteryjne =>

FIMBRIE

(zwykłe,

rozrodcze)



GLIKOKALIKS

=> osłonka węglowodanowo-

białkowa, wytwarzana przy udziale transferaz

Płytka bakteryjna =>
BIOFILM



Są to zorganizowane przestrzennie kolonie

drobnoustrojów, przyczepione do powierzchni.



Nie jest to przypadkowa kolonizacja

bakteryjna ale wspólnota mikroorganizmów
mających wspólną fizjologię.



Bakterie są otoczone macierzą zewnątrzkom.

pochodzącą z kom. bakteryjnych i śliny.



Ochronna struktura macierzy zmniejsza

wrażliwość bakterii na działanie śr. antybakt.



Zbudowana jest z:

A. matrycy, w skład której wchodzą:



El. pochodzenia bakteryjnego = >
POLISACHARYDY (glukan, lewan)



Składniki pochodzącego od gospodarza = >
GLIKOPROTEIN ŚLINY, OBUMARŁE KOMÓRKI,
BIAŁKA SUROWICY

B. bakterii



za patogenne uważa się beztlenowe bakterie
G(-):

Porphyromonas gingivalis, Bacteroides

forsythus, Treponema denticola itp.



Po 1-2 dniach => dominują

bakterie G(+), ziarniaki i pałeczki



Po 3-5 dniach => pojawiają się

G(-), ziarniaki i pałeczki



Po 7-9 dniach => bakterie

nitkowate, krętki, wrzecionowce,
urzęsione bakterie obdarzone ruchem

Płytka naddziąsłowa



Jako pierwsze na pow.naddziąsłowych zęba

pojawiają się G+ np.Streptococcus,
Actinomyces;



Następnie G- ziarenkowce oraz G+ jak i G-

pałeczki i laseczki



Produkty przemiany materii prowokują

tkanki gospodarza do uwalniania wysięku i
migracji leukocytów do kieszonki dziąsłowej
=> rozluźnienie struktury nabłonka
łączącego. W ten sposób bakterie mogą
łatwiej wnikać pomiędzy ząb i nabłonek
poniżej poziomu dziąsła

Płytka poddziąsłowa



począwszy od fragmentów

naddziąsłowych, wraz z powstawaniem
kieszeni patologicznej, także w kierunku
szczytowym rozwija się i powstaje warstwa
biofilmu.



Im głębiej tym większa ilość G+ np.
paciorkowców czy Actinomyces



G(-) bakterii beztlenowych



Biofilm może ulec uwapnieniu w wyniku

czego powstaje ciemny, twardy i trudny do
usunięcia kamień

Etapy

powstawania
biofilmu:

A.

Faza asocjacyjna

B.

Faza adhezyjna

C.

Faza
namnażania

D.

Fazy
mikrokolonii

E.

Faza biofilmu

F.

Wzrost/dojrzewa
nie płytki
bakteryjnej

A.

FAZA ASOCJACYJNA

Dzięki siłom biofizykalnym istnieje

możliwość spontanicznego przywierania
bakterii do powierzchni zębów

B.

FAZA ADHEZYJNA

Niektóre bakterie mają zdolność

pionierskiego zasiedlania przez
zakotwiczenie dzięki specjalnym
molekułom powierzchniowym
wykazującym powinowactwo do rec.
błonki nazębnej

C.

FAZA NAMNAŻANIA

Powstają bakterie typowe dla…

D.

… FAZY MIKROKOLONII

Liczne gatunki paciorkowców wykazują

zdolność syntezy polisacharydów
zewnątrzkom. (dekstrany, lewany)
chroniących kom. bakteryjne

E.

FAZA BIOFILMU (płytki przyczepionej)

mikrokolonie bakteryjne grupują się w

kompleksy, co pozwala na usprawnienie
grupowe czynności metabolicznych

F.

WZROST/DOJ RZEWANIE PŁYTKI
BAKTERYJNEJ

W obrębie biofilmu powstaje system

cyrkulacyjny – usprawnienie wymiany
produktów przemiany materii, krążenia
czynników wirulentnych i odpornościowych

Kamień nazębny

Nazwą tą określamy wysoko zmineralizowane

złogi gromadzące się na powierzchni zębów.
Ze względu na skutki kliniczne,
rozmieszczenie, jak również
prawdopodobnie inny mechanizm
powstawania, wyróżnia się dwa rodzaje
kamienia



Kamień naddziąsłowy ( calculus
supragingivalis)



Kamień poddziąsłowy (calculus
subgingivalis)

Kamień naddziąsłowy :



odkładany w pobliżu ujść gruczołów
ślinowych, a więc na językowych
powierzchniach siekaczy dolnych i
policzkowych powierzchniach
trzonowców gónych.



zabarwienie żółte, żółtobrunatne



niekiedy kamień może pokrywać
niemal całe korony zębów.



jest łatwy do usunięcia

Kamień poddziąsłowy :



powstaje w kieszonce dziąsłowej podczas
chronicznych stanów zapalnych dziąseł



produkowany jest w małych ilościach



jest twardy, trudny do usunięcia i często mało
widoczny



ma zabarwienie czarne lub ciemnobrązowe



jest on jedną z przyczyn chronicznych chorób
przyzębi, a sam równocześnie jest skutkiem
chronicznego zapalenia dziąseł.

Skład chemiczny kamienia nazębnego u

ludzi :



Sole mineralne w tym :



Fosforan wapnia 76 %



Fosforan magnezu 4 %



Węglan wapnia 3 %



śladowe ilości K Na Cu Sn S Cl Fe



średnia zawartość wody 6 %



Białka 8 %



Tłuszcz 3 %



Wśród zarówno martwych jak i żywych
mikroorganizmów dominuje Leptothrix

Istnieją cztery możliwości

przymocowania kamienia nazębnego do
pow. zębów:

1)

Za pomocą wtórnej błonki

2)

Dzięki mikroskopijnym nierównościom na
pow. cementu utworzonym przez
przestrzenie zajmowane poprzednio przez
włókna Sharpeya

3)

Przez penetrację drobnoustrojów w cement

4)

Dzięki zresorbowanym przestrzeniom w
cemencie które zostały odsłonięte w skutek
opuszczania dziąsła i utworzenia
patologicznej kieszonki

Bakterie markerowe

periodontitis-czynniki
schorzenia przyzębia:



Porphyromonas gingivalis



Actinobacillus

actinomycetemcomitans



Tannerella forsythensis



Zapalenie dziąsła ( przyzębia) jest

wynikiem aktywności bakterii nazębnej i
reakcji obronnych gospodarza.



Rozwijającemu się zapaleniu w przyzębiu

towarzyszą zmiany ilościowe i jakościowe w
płynie szczeliny i kieszonki przyzębnej.



Płyn kieszonkowy jest objawem

zwiększania przepuszczalności naczyń
dziąsła w okolicy kieszonki. Jest on z jednej
strony wynikiem przesączu z naczyń
krwionośnych włosowatych do tkanki, a z
drugiej skutkiem usuwania go z tkanki
drogą naczyń limfatycznych.

Przebieg wg Williamsa i

Paquetta



Specyficzne bakterie zyskują przewagę w kieszonkach
przyzębnych i atakują gospodarza;



Zapalenie małych naczyń krwionośnych;



Bakterie + gł.endotoksyny przechodzą przez
nabł.łączący i nabł.kieszonki, dostając się do tk.łącznej
dziąsła, w tym i do nacz.krwionośnych;



Składniki krwi i surowicy w tk.łącznej;



Lim.B i T, plazmocyty, monocyty w tkankach;



LPS i makrofagi aktywują kom. do syntezt Il-1, TNF-alfa,
PGE2, metaloproteinaz;



Degradacja kolagenu tk. Łącznej przez
metaloproteinazy;



Destrukcja tk.łącznej i kości prowadzą do klin. objawów.

Dziękujemy

za uwagę 