Cele medycyny

Cele medycyny



Cele właściwe



Cele niewłaściwe

Zostały sformułowane przez reprezentantów 14
krajów Europy, Azji i Ameryki, najwybitniejszych
znawców bioetyki i zostały one ogłoszone w formie
międzynarodowego stanowiska na ten temat*

* Howell J.H., Sale W.F.: Life choices: a Hasting Center
introduction to biethics. Washington, Georgetown University
Press, 2000, 58, 61, 64, 65, 67, 70 – 72

Właściwe cele medycyny



Zapobieganie chorobom i urazom oraz

promocja i podtrzymywanie zdrowia



Przynoszenie ulgi w bólu i cierpieniu

spowodowanym przez choroby



Opieka

nad

chorymi

z

różnymi

dolegliwościami i ich leczenie oraz opieka

nad tymi, którzy nie mogą być wyleczeni



Zapobiegania przedwczesnej śmierci i

stworzenie do warunków spokojnej śmierci

Eksperci nie doszli do porozumienia w kwestii hierarchii
wymienionych celów !

Promocja i podtrzymywanie
zdrowia



Lepiej zapobiegać chorobom niż je leczyć – lekarz

powinien strzec ludzi przed grożącymi chorobami



Argumenty ekonomiczne – profilaktyka jest

tańsza niż przywracanie zdrowia



Promocja i profilaktyka uzależnione są w wielu

regionach świata od statusu ekonomicznego,

pozycji społecznej i wychowania



Wywieranie presji na chorego  obciążanie go

winą za jego chorobę



Nie da się uniknąć śmierci można jedynie ją

opóźnić, zasadniczo nie jest możliwe

wyeliminowanie chorób, gdyż po pokonaniu

jednych pojawią się drugie

Przynoszenie ulgi w bólu i
cierpieniu



Od początku istnienia medycyny przynoszenie

ulgi w bólu i cierpieniu było celem medycyny



Zarówno w krajach rozwiniętych, jak i

rozwijających się szwankuje kształcenie i

zastosowanie dostępnej wiedzy w rutynowym

uśmierzaniu bólu – stąd konieczność rozwoju

medycyny paliatywnej



Świadome i emocjonalne cierpienie towarzyszące

chorobie są często nierozpoznane i nieleczone



Istnieją różne formy bólu i cierpienia

spowodowane przez terroryzm, wojny, przemoc,

zdradę, brak wzajemnego zrozumienia w rodzinie

Zapobieganie przedwczesnej
śmierci i stworzenie warunków
spokojnej śmierci



Celem medycyny nie jest walka ze śmiercią jako taką, lecz
przeciwdziałanie przedwczesnej śmierci



Przeciwdziałanie to nie oznacza traktowania każdej śmierci
jako przedwczesnej



Medycyna ma pomóc ludziom dożyć starości, a ludziom
starszym przeżyć resztę życia godnie i z zadowoleniem



Zbyt często traktuje się śmierć jako swego największego
wroga



Często w zmaganiach ze śmiercią wykorzystuje się
nieproporcjonalnie większe środki niż do opieki osób
chorych lub umierających



Życie przedłużane jest do momentu, w którym przestaje
być dla człowieka dobrodziejstwem

Główny cel medycyny

Przedstawione analizy wskazują, że za
główny cel medycyny można uznać
przywracanie człowiekowi zdrowia, a jeżeli
jest to niemożliwe, otoczenie go opieką i
pomocą, aby realizował swoje życie mimo
dyskomfortu choroby, niepełnosprawności
czy zbliżającej się śmierci. Medycyna nie
może się podjąć zlikwidowania wszelkiego
cierpienia, gdyż jest ono wpisane w
kondycję ludzką.

Niewłaściwe cele medycyny*



Realizowanie zadań społecznych, ekonomicznych i

politycznych zamiast troski o zdrowie pacjenta



Realizowanie subiektywnych upodobań pacjenta,

takich które dają mu przyjemność lub dzięki którym

chce osiągnąć szczęście, a które nie wiążą się ze

zdrowiem jako takim lub niekiedy mu szkodzą



Należy wyraźnie oddzielić funkcje lekarza od jego

naukowej kariery, gdyż funkcją lekarza jest leczenie,

a nie traktowanie pacjenta jako środka do celu



Zadaniem medycyny nie jest za wszelką cenę

zapobieganie śmierci, gdyż zmieniając śmiertelne

choroby na inne, niekoniecznie łagodniejsze i

łatwiejsze do zniesienia

*Kass L.R. Toward a more natural science: biology and
human affaiirs. New York, Free Press, 1985.

Uporczywa terapia

Uporczywa terapia (terapia nieefetywna) –
forma aktywności medycznej stosowana w sytuacji,
kiedy proces chorobowy osiągnął punkt, w którym
proponowana interwencja lecznicza przestaje
służyć dobru pacjenta.

Odróżnić od niej należy tzw. terapię
proporcjonalną, która jest działaniem leczniczym
dla chorego, przynosząc pozytywny efekt i nie
naraża go na niepotrzebne uciążliwości oraz
nieuzasadnione obniżenie jakości życia.

Opisy medyczne uporczywej
terapii



Transport chorego do szpitala, w sytuacji

gdy nasili on cierpienie i może

spowodować jego zgon



Chemioterapia – gdy okazuje się

nieskuteczna, pogarsza cierpienie z

powodu objawów ubocznych



Nazbyt ryzykowne zabiegi operacyjne



Zabiegi endoskopowe, w niektórych

ciężkich stanach terminalnych

Aspekty etyczne uporczywej
terapii



Czy przyjąć koncepcję terapii uporczywej (nieuzasadnionej) i

rezygnować z niej u chorych w stanie terminalnym?



Jeżeli tak to wg jakich kryteriów podejmować stosowne

decyzje?



Czy odrzucić koncepcję terapii uporczywej i leczyć chorych

umierających do końca, jak to jest obecnie technicznie

możliwe?



Czy uznać śmierć człowieka za naturalny proces, będący

integralną częścią ludzkiego istnienia, czy raczej traktować ją

jako formę uwolnienia się od cierpienia, które jako w sobie nie

ma żadnej wartości?



Czy traktować śmierć jako element techniki medycznej

stosowanej w celu usunięciu cierpienia?



Czy odwrotnie, pozwolić człowiekowi umrzeć śmiercią

naturalną, będącą dla tego człowieka elementem jego

istnienia?

Środki proporcjonalne i
niepropocjonalne leczenia



Środki proporcjonalne: specyfiki, metody i sposoby

leczenia, które umożliwiają osiągnięcie

pozytywnego wyników terapii bez nadmiernych

niedogodności, cierpień i wydatków



Środki nieproporcjonalne: specyfiki, metody i

sposoby leczenia, które dają nikłą nadzieję na

pozytywny efekt terapeutyczny, a ich

zastosowanie związane jest z nadmiernymi

(niewspółmiernymi) utrudnieniami, cierpieniami

oraz wydatkami

Opis medyczny: korekta wady wzroku może być uzyskana przez
noszenie okularów lub szkieł kontaktowych, bądź przez dokonanie
skomplikowanej i ryzykownej operacji. Czy należy stosować radykalne
leczenie onkologiczne, w sytuacji, gdy efektem będzie nieznaczne
przedłużenie życia kosztem wielu skutków ubocznych ?

Antropologiczny fundament
podziału na środki proporcjonalne
i nieproporcjonalne



Życie ludzkie jest nienaruszalne  każdy ma obowiązek

troszczyć się o swoje życie, zdrowie i podejmować leczenie,

zaś osoby leczące powinny sumiennie wypełniać czynności

terapeutyczne



Życie ludzkie nie jest wartością absolutną, lecz podstawową

 należy uwzględnić rozsądne granice obowiązku

utrzymania życia



Życie i zdrowie człowieka mają wymiar relacyjny

(odniesienie do drugiego człowieka, społeczności i dobra

wspólnego), z tego też powodu w wyborze sposobów

leczenia należy stosować zasady sprawiedliwości i

solidaryzmu



Perspektywa o nieuchronności śmierci  wiedza ta

potrzebna jest pacjentowi, rodzinie, lekarzom i całemu

społeczeństwu

Zasada podwójnego skutku –
środki proporcjonalne a
nieproporcjonalne



Możemy podjąć działanie, którego
naturalny skutek będzie dobry, nie
możemy – kiedy będzie zły



Nie możemy podjąć działania, jeśli
przewidywany skutek zły przewyższałby
zamierzony skutek dobry



Skutek uboczny, zły jest przewidywany,
ale nie jest przez nas chciany, mimo to
dopuszczamy go, bo nie możemy go
uniknąć

Kontynuowanie lub zaniechanie
pewnych form terapii



Nie jest konieczne stosowanie w stanie terminalnym
środków nieproporcjonalnych, które są nadmiernie
kosztowne, niebezpieczne dla chorego, nasilają jego ból i
nie przynoszą istotnych dobrych efektów choremu



Celem zaniechania uporczywej terapii nie jest pozbawienie
człowieka życia, a przeciwnie, zapewnienie choremu
godnych warunków umierania poprzez stosowanie środków
minimalnych



Przyjmując śmierć pnia mózgu za moment śmierci
człowieka, uznaje się że sztuczne podtrzymywanie
oddechu i innych czynności w kontekście działań
związanych z transplantologią nie jest terapią uporczywą

Środki minimalne



Odżywianie



Pielęgnację



Łagodzenie objawów choroby (np. łagodzenie

bólu, antybiotykoterapia)



Psychiczne wsparcie



Duchowe towarzyszenie

Terminem tym określa się te środki, które są normalnie w zwykłych
warunkach konieczne do podtrzymywania życia. Zalicza się do
nich:

Niezastosowanie tych środków oznacza poddanie chorego eutanazji
biernej, np. pacjentom znajdującym się w stanie wegetatywnym.

Na dobro pacjenta składają się:



Dobro medyczne określone wskazaniami
medycznymi



Dobro postrzegane przez pacjenta wg jego
planów życiowych i oceny własnej sytuacji



Dobro pacjenta jako osoby



Dobro duchowe pacjenta

Etyczne konsekwencje
komercjalizacji medycyny

USA

Ograniczona rola rządu w systemie opieki zdrowotnej na rzecz
instytucji, organizacji ubezpieczeniowych i zarządzających opieką
zdrowotną.
Widoczna jest obecnie tendencja krytyczna względem nadmiernego
skomercjalizowania medycyny.

UE

Odpowiedzialność za opiekę zdrowotną spoczywa na instytucjach
rządowych, które kierują powołanymi do tego instytucjami
ubezpieczeniowymi.
Wzrasta tendencja do większego podporządkowania systemu opieki
zdrowotnej mechanizmom wolnego rynku.

Ochrona zdrowia

W ciągu ostatnich lat we wszystkich krajach
obserwuje się gwałtowny wzrost kosztów
leczenia. Zjawisko to powoduje kłopoty
finansowe systemów zdrowotnych.

Lekarstwo ?

Komercjalizacja (urynkowienie) opieki
zdrowotnej

W USA komercjalizacja medycyny nie tylko, że nie
zmniejszyła kosztów opieki zdrowotnej, ale spowodowała
lawinowy ich wzrost

Czynniki generujące wzrost
kosztów opieki zdrowotnej



Rozwój technicznych urządzeń medycznych



Wprowadzanie nowych (bardziej

skutecznych?) sposobów leczenia



Wzrost liczby specjalistów



Wzrost liczby personelu medycznego



Koszty własne zdobycia wykształcenia

lekarskiego



Czy ochrona zdrowia jest towarem
podległym prawom wolnego rynku ?



Czy uprawnione jest etycznie traktowanie
zdrowia, leczenia i całej opieki zdrowotnej
jako towarów, którymi handluje się na
wolnym rynku ?



Czy wiedza i usługi lekarza, szpitala,
hospicjum są produktami na sprzedaż dla
satysfakcji konsumentów jak inne
towary ?



Opieka zdrowotna, jako osobowa relacja między

służbą zdrowia a chorymi szukającymi pomocy,

nie jest towarem tak jak przedmioty techniczne

podwyższające standard życia, mieszkania czy

podróżowania.



Traktowanie chorego pacjenta tak jak klienta i

konsumenta, przebierającego w różnych

towarach w supermarkecie jest błędnym

uproszczeniem.



Zdrowie i życie nie jest takim samym dobrem, jak

zdobycie lepszych mebli, telewizora czy

samochodu. Określony standard życia jest

pewnym wytworem i stereotypem społecznym;

każdy może wybrać jakiś standard wygód, jakieś

towary albo z nich zrezygnować. Człowiek ciężko

chory nie ma takiego wyboru.



Jego choroba nie jest wytworem obyczajów

społecznych, kultury lub techniki, lecz narzuconą

mu sytuacją egzystencjalną.



Cierpiący chory nie jest w sytuacji racjonalnego

klienta, który wybiera u sprzedawcy niekonieczne, ale

przydatne dla niego przedmioty. To sytuacja

egzystencjalna zmusza go do szukania pomocy,

leczenia i przywrócenia tego, co utracił, czyli zdrowia.



Jest on zdany na lekarza.



Trudno się zgodzić z tym, żeby pacjent w

doświadczeniu

ciężkiej

choroby

fizycznej

czy

psychicznej, w doznaniu cierpienia i niepewności,

miał studiować reklamy towarów medycznych w celu

kupna. Obietnica wolności wyboru jest w tym

wypadku iluzją.



Chory jest skazany na lekarza i z zaufaniem chce mu

się powierzyć.



Dla lekarza przedsiębiorcy byłby on łatwym łupem w

celach zdobycia zysku. Chory człowiek oddałby mu

wszystko, co ma, byle się uwolnić od nieznośnego

cierpienia i bólu.



Wykształcenie lekarza zależy od zdobycia wiedzy i

doświadczenia. Nie można go zdobyć bez etycznego

przyzwolenia społeczności.



Studenci medycyny w pierwszych latach mogą

dokonywać sekcji zwłok, za co bez społecznego

przyzwolenia byliby pociągnięci do odpowiedzialności

karnej. Mimo że uczą się pod okiem doświadczonych

lekarzy, to jednak zdobywając wiedzę praktyczną,

uczą się również na pacjentach. Przywileje te są dane

przez społeczeństwo w przeświadczeniu, że nabyte w

praktyce zdolności medyczne będą służyć wszystkim

ludziom.



Nabytej w ten sposób wiedzy i sprawności lekarskich

nie można sobie zawłaszczyć dla własnych potrzeb i

korzyści. Są one również własnością pokoleń

pacjentów, na których praktykowano, lekarzy, którzy

je rozwijali, własnością społeczną i ogólnoludzką.

Pacjent czy klient ?



W

skomercjalizowanej

medycynie

relacja

między lekarzem a pacjentem staje się relacją

handlową.



Lekarz staje się niezależnym przedsiębiorcą lub

wynajętym agentem handlowym tych spółek i

inwestorów, którzy zmierzają do innych celów

niż etyka medyczna.



Lekarz działając według logiki rynku, zamienia

swe związki z pacjentem, w których istotne

było zawierzenie i zaufanie, na relację

kontraktu i biznesu. Etyka nie jest już dla niego

kwestią powinności i cnoty, lecz legalności. Jest

zastąpiona przez biznes i prawo.



Wiedza

medyczna

staje

się

prywatną

własnością lekarza w celach handlowych, do

sprzedaży dla chętnych za określoną cenę.