Geneza i przebieg I

wojny światowej

Sytuacja polityczna

przez I wojną

światową

Tuż przed wybuchem I wojny światowej nastąpił

gwałtowny wzrost napięcia pomiędzy państwami

zrzeszonymi w dwóch blokach politycznych – państwami

centralnymi związanymi z sojuszem Trójprzymierza a

państwami Ententy (Trójporozumienia).

Dodatkowo pojawiły się napięcia w Serbii, gdzie wpływy

zdobyła Rosja dążąca do wojny z Turcją. Krzyżuje się to z

planami Austro – Węgier, które także walczą o wpływy

na Bałkanach (wojna na Bałkanach 1877-78);

Ententa

(Trójporozumienie)

Sojusz pomiędzy Wielką Brytanią, Francją i Rosją. Do jego

powstania dochodziło stopniowo. Najpierw doszło do zawarcia

układu francusko-rosyjskiego17 sierpnia 1892, później angielsko-

francuskiego a następnie angielsko-rosyjskiego (1907).

Trójporozumienie zaczęło funkcjonować w 1907.

Już po wybuchu I wojny światowej do Wielkiej Brytanii, Francji i

Rosji, które stanowiły trzon ententy, dołączyła szeroka koalicja 25

państw, z których nie wszystkie wzięły czynny udział w wojnie

przeciwko państwom centralnym.

Niebieskim Kolorem oznaczona Ententa

P

Państwa Centralne

(Trójprzymierze)

Istniejący w okresie I wojny światowej sojusz

Cesarstwa Niemieckiego, Monarchii Austro-

Węgierskiej, Carstwa Bułgarii i imperium

osmańskiego. Przeciwnikiem państw centralnych była

Ententa.Nazwa sojuszu pochodzi od centralnego

położenia w Europie Niemiec i Austro-Węgier, które

były otoczone ze wszystkich stron państwami

Ententy.

Czerwonym Kolorem oznaczone państwa
centralne

Kocioł Bałkański

W 1908 r. – Austro – Węgry dokonały
aneksji Bośni i Hercegowiny, co
spowodowało pogorszenie się stosunków z
Rosją. Do sprawy bałkańskiej wkrótce
dołączyły Niemcy, starające się o
pozyskanie wpływów na Bałkanach
przeciwko Turcji. Rezultatem takiej polityki
były wojny bałkańskie trwające w latach
1912 – 13. Kiedy Austro – Węgry
zaatakowały Serbię, związana z nią
sojuszem Rosja nie pozostała obojętna i
ogłosiła mobilizację wojsk. Na tę
wiadomość zareagowały Niemcy, które 1
sierpnia wypowiedziały wojnę Rosji, a 3
sierpnia – Francji. 4 sierpnia Niemcy
wtargnęły na terytorium Belgii (była
neutralna), a wojnę Niemcom
wypowiedziała Wielka Brytania.
6 sierpnia Austro – Węgry wypowiedziały
wojnę Rosji. Stopniowo do konfliktu zaczęły
przyłączać się inne państwa np. Włochy
(chcieli zdobyć wpływy na Bałkanach)

Niemcy od dłuższego czasu
szukały pretekstu do wojny,
niezadowolone zwłaszcza z
podziału świata i niewielkiej
liczby kolonii, dlatego
jeszcze przed wojną
pracowały plan ataku
zwany „Planem Schlieffena”
– zakładał on
przeprowadzenie wojny
błyskawicznej (Blitzkriegu)
przeciwko Francji (6 tygodni)
a potem skoncentrowanie sił
przeciw Rosji. Plan się
jednak nie powiódł
ponieważ wojska francuskie
i belgijskie ku zaskoczeniu
stosunkowo długo stawiały
Niemcom opór.

Plan Schlieffena

Przyczyny Wybuchu I

wojny światowej

-Zamach na arcyksięcia Franciszka
Ferdynanda w czerwcu 1914 roku;

-Chęć odwetu Francji za porażkę z
Prusami w latach 1870-71;

-Rywalizacja o kolonie i
niezadowolenie Niemiec z podziału
świata;

-Rywalizacja państw na Bałkanach;

-Dążenie Rosji do opanowania
cieśnin Bosfor i Dardanele;

-Rywalizacja polityczno –
gospodarcza pomiędzy Wielką
Brytanią a Niemcami;

-Powstanie rywalizujących między
sobą bloków politycznych –
Trójprzymierza i Trójporozumienia;

„The German
Monster”

Siły

Ententa:

Państwa
Centralne:

-Siły zbrojne – ok. 7, 5 mln
żołnierzy;

-Plan niemiecki- realizacja
Planu Schlieffena – szybkie
pokonanie Francji i atak na
Rosję;

-Plan A.-W.: pokonanie
Serbów i atak przeciwko
Rosji;

-Plan Turcji – absorbowanie
sił Rosji w rejonie cieśnin
Bosfor i Dardanele, walki w
rejonie Kaukazu oraz
rywalizacja z Wielką
Brytanią na Bliskim
Wschodzie;

-Siły zbrojne – ok. 11 mln
żołnierzy;

-Plan Francji- uderzenie w
Lotaryngii i zachowanie osłony
ze strony Belgii;

-Plan Rosji – początkowo
wysiłek w kierunku A.- W. ,
potem na prośbę Francji siły
skierowane na Prusy
Wschodnie;

-Plan Serbii – absorbować siły
austrowęgierskie na
pograniczu austrowęgierskim;

Działania zbrojne w
1914 r

.

-26 – 28 VIII – zwycięstwo

Niemców nad Rosją pod

Tannenbergiem;

- 13 IX – upadek koncepcji

wojny błyskawicznej z

Francją;

- 12 XI – Turcja oficjalnie

wypowiada wojnę

państwom Ententy

Działania Wojenne w

1915r.

- IV - Niemcy po raz pierwszy stosują broń

biologiczną w bitwie pod Ypres ;

- IX – utrata przez Rosję Królestwa Polskiego;

- IX – XI – nieudane ataki szarpane francuskich

żołnierzy w Szampanii;

- X – lądowanie wojsk Ententy w Salonikach;

Stosowanie gazów w bitwie pod
Ypres

Działania wojenne w

1916r.

II – VIII – ofensywa niemiecka i bitwa pod Verdun;

VI – XI – ofensywa aliantów nad Sommą (zgineło 1

mln żołnierzy) i pierwsze zastosowanie czołgów;

27 VIII – przystąpienie Rumunii do wojny

5 XI – Austro – Węgry i Niemcy proklamują „Akt 5

listopada” zapowiadający powstanie państwa

polskiego;

Bitwa pod Sommą

Działania wojenne w

1917r.

1 II – Niemcy ogłaszają

nieograniczoną wojnę podwodną;

15 III – obalenie monarchii w Rosji

na skutek rewolucji lutowej;

6 VI – Stany Zjednoczone

wypowiadają wojnę Niemcom, na

skutek zatopienia statku

pasażerskiego „Lusitania”;

5, 15 XI – rosyjsko – niemieckie

zawieszenie broni w Brześciu

Litewskim i koniec działań na

froncie wschodnim;

Działania Wojenne w
1918r.

8 I – prezydent USA – W. Willson ogłosił 14 –

punktowe orędzie, w pkt. 13 zapowiedział

konieczność utworzenia państwa polskiego;

- 3 III – Rosja podpisała traktat pokojowy z

Niemcami, A. – W., Bułgarią i Turcją;

- VII – VIII – zwycięstwo ofensywy francuskiej

nad Marną;

- IX – kapitulacja Bułgarii;

- 9 XI – abdykacja cesarza Niemiec –

Wilhelma III;

11 listopada 1918 został podpisany rozejm

Niemiec z państwami Ententy w wagonie

kolejowym w Compiègne. O godzinie 11

zaczęło obowiązywać zawieszenie broni i

wojska obydwu stron zaczęły się wycofywać ze

swoich pozycji. Formalny stan wojny pomiędzy

obydwoma stronami trwał jeszcze 7 miesięcy i

została oficjalnie zakończony wraz z

podpisaniem traktatów pokojowych z Austrią,

Węgrami, Bułgarią oraz Turcją. Traktat

pokojowy z Turcją został jednak zerwany przez

jej wojnę z Grecją i ostateczny traktat

pokojowy został z nią zawarty w Lozannie 24

lipca 1923.

Koniec Wojny

Przyszłe

problemy

Po zakończeniu walk, zwycięscy alianci spotkali się w

Wersalu, żeby przedyskutować warunki pokojowe.

Wynikiem spotkania był traktat wersalski, podpisany 28

czerwca 1918 roku. Alianci (szczególnie Francuzi) domagali

się od Niemiec odszkodowania za straty poniesione w

czasie wojny. W ramach reparacji wojennych, Niemcy

zmuszone zostały do oddania aliantom części swoich

terytoriów, złota, żywego inwentarza i surowców, takich jak

żelazo i węgiel. Ponadto musiały znosić upokarzającą

okupację wojskową w Nadrenii.

Warunki traktatu były surowe, a nadmierne

odszkodowania spowodowały finansową zapaść Niemiec w

1920 roku. Sądzi się, że stanowiło to pośrednią przyczynę

dojścia Hitlera do władzy w 1933 roku, co w efekcie

doprowadziło do II Wojny Światowej - zaledwie 20 lat po

podpisaniu pokoju w Wersalu.