Międzynarodowe klauzule

handlowe w transporcie i

spedycji

dr Zbigniew Rudasz

2

Organizacja zajęć

• program

przedmiotu

• forma

zaliczenia

• literatura

3

Program

• Transakcja a kontrakt w handlu

zagranicznym

• Pojęcie, rola i rodzaje formuł

handlowych

• Incoterms® 2010

– Istota, zasady i zakres stosowania
– Klasyfikacja i struktura
– Interpretacja (ogólna) formuł
– Klasyfikacja formuł
– Formuły zalecane przy dostawach w

kontenerach

4

Program

– Incoterms® 2010 a odprawa celna
– Incoterms® 2010 a odprawa towarów pod

względem bezpieczeństwa

– Incoterms® 2010 a obowiązek

ubezpieczenia towaru

– Koszty załadunku i wyładunku towaru ze

środka transportu przy wybranych
formułach Incoterms® 2010

– Koszty opakowania i oznakowania wg

Incoterms® 2010

5

Program

• Combiterms
• Amerykańskie Znowelizowane

Definicje Handlowe - RAFD

• Reguły Warszawsko-Oksfordzkie

Literatura podstawowa

1. J. Neider, Transport

międzynarodowy, PWE, Warszawa
2015

2. Handel zagraniczny. Poradnik dla

praktyków, red. nauk. B. Stępień,
Polskie Wydawnictwo
Ekonomiczne, Warszawa 2012

3. Podręcznik spedytora, t. 1, pod red.

D. Marciniak-Neider i J. Neidera,
Polska Izba Spedycji i Logistyki,
Gdynia 2014

Literatura

uzupełniająca

1. Podstawy handlu zagranicznego, pod red.

H. Treder, Wydawnictwo Uniwersytetu
Gdańskiego, Gdańsk 2003

8

Pojęcia związane z

obrotem

międzynarodowym

• import - zakup towarów lub usług z

zagranicy

• eksport - sprzedaż towarów lub usług

za granicę

• handel zagraniczny - działalność

handlowa, której przedmiotem jest
odpłatna lub równowarta wymiana
towarów i usług z partnerami
mającymi swą siedzibę za granicą

9

Pojęcia związane z

obrotem

międzynarodowym

• Handel międzynarodowy -

działalność w zakresie handlu
zagranicznego pojmowana z punktu
widzenia grupy krajów lub świata

• Handel wewnątrzunijny -

odbywający się między partnerami z
krajów UE

• Handel pozaunijny - odbywający się

między podmiotami z krajów unijnych
a podmiotami z krajów nie należących
do UE

10

Pojęcia związane z

obrotem

międzynarodowym

• Wewnątrzwspólnotowe nabycie

towarów (WNT) - odpowiada pojęciu
importu w sytuacji, gdy zarówno
kupujący jak i sprzedający mają swoje
siedziby w krajach UE

• Wewnątrzwspólnotowa dostawa

towarów (WDT) - odpowiada pojęciu
eksportu w sytuacji, gdy zarówno
sprzedający jak i kupujacy mają swoje
siedziby w krajach UE

11

Transakcja handlu

zagranicznego

Działanie mające na celu:

• ustanowienie,
• zmianę lub
• przeniesienie określonych praw

rzeczowych.

12

Transakcja handlu

zagranicznego

Zespół czynności, które muszą
zostać wykonane w celu
sprzedaży towarów (usług) za
granicę lub zakupu towarów
(usług) za granicą

13

Transakcja handlu

zagranicznego

Obejmuje dwa strumienie przepływu
dóbr

:

• dostawę towarów

lub usług od

sprzedającego do kupującego,

• przepływ świadczenia wzajemnego w

formie pieniężnej lub towarowej

14

Fazy transakcji handlu

zagranicznego

• negocjacje
• zawarcie kontraktu
• realizacja transakcji

15

Fazy transakcji handlu

zagranicznego

• przygotowanie transakcji
• negocjacje i zawarcie kontraktu
• realizacja transakcji
• czynności kontrolne

16

Fazy transakcji handlu

zagranicznego

• przygotowanie transakcji

– (oferta/zapytanie ofertowe)

• negocjacje i zawarcie kontraktu



ustalenie warunków kontraktu

[gestia transportowa]

• realizacja transakcji

– [transport]

• czynności kontrolne

17

Gestia transportowa

[baza dostawy, formuła

kontraktu]

• kto organizuje transport
• kto pokrywa bezpośrednio koszty

transportu

• kto ponosi ryzyko związane z

transportem

18

Transakcja handlu

zagranicznego

Na pojęcie to składa się zbiór umów:

• kontrakt - umowa zasadnicza między

sprzedającym (eksporterem) a
kupującym (importerem)

• umowa z przewoźnikiem - dotycząca

przewozu

• umowa ze spedytorem -

odpowiedzialnym za zorganizowanie
przewozu

19

Transakcja handlu

zagranicznego

• umowa z agencją celną - zgłaszającą

towar do odprawy celnej

• umowa z bankiem - dotycząca

finansowania i rozliczeń transakcji

• umowa z ubezpieczycielem -

ubezpieczającym ładunek w
transporcie

• umowa z instytucją rzeczoznawczo-

kontrolną - świadczącą
profesjonalnie usługi kontrolne

20

Umowa międzynarodowej

sprzedaży towarów

• Konwencja Narodów Zjednoczonych z

1980 r.
o umowach międzynarodowej
sprzedaży towarów (konwencja
wiedeńska)

• Są to umowy zawarte między

podmiotami mającymi siedziby w
różnych państwach

21

Główne elementy

kontraktu

• strony kontraktu
• data i miejsce zawarcia kontraktu
• przedmiot kontraktu
• opakowanie i oznakowanie towaru

• formuła handlowa

• cena towaru
• termin dostawy

22

Główne elementy

kontraktu

• warunki płatności
• klauzule arbitrażowe
• klauzule uzupełniające

23

Strony kontraktu

• eksporter i importer

określani są również jako

– sprzedający (seller)
– kupujący (buyer)

• zwany też nabywcą (purchaser)

• pełne dane identyfikacyjne

– nazwa i adresy; numery telefonu, faxu
– numer identyfikacji podatkowej VAT UE
– numer EORI
– numer rachunku bankowego (

w standardzie

IBAN)

24

EORI - Economic

Operators Registration

and Identification

• System Rejestracji i Identyfikacji

Podmiotów Gospodarczych

• numer identyfikacyjny EORI

– obowiązuje na obszarze UE

(od 1.07.2009)

– nadawany przez organy celne

przedsiębiorcom dokonującym czynności
przed organami celnymi UE

– niezbędny przy zgłoszeniu towaru do

odprawy celnej

– wymagany przy odprawie towarów pod

względem bezpieczeństwa

25

Strony kontraktu

a obsługa transportowa

• w związku z obsługą transportową

eksporter
może wystąpić jako:

– załadowca

• loader lub
• osoba zawierająca umowę przewozu

– frachtujący (bukujący) (shipper)
– czarterujący (charterer)
– dostawca
– nadawca

26

Strony kontraktu

a obsługa transportowa

• w związku z obsługą transportową

importer
może wystąpić jako:

– odbiorca

• receiver lub
• consignee

– nabywca (purchaser)
– załadowca
– frachtujący (bukujący) (shipper)
– czarterujący (charterer)

27

Data i miejsce zawarcia

kontraktu

• W kontrakcie należy wyraźnie podać

datę jego zawarcia

• Może mieć znaczenie

– w przypadku ewentualnych sporów
– w sytuacji, gdy np. określono, że

wysyłka/dostawa towaru powinna
nastąpić w określonym czasie od
podpisania kontraktu:

• w ciągu miesiąca
• w ciągu 3 tygodni

• Każdy kontrakt ma swój numer

28

Przedmiot kontraktu

• W kontrakcie określa się:

– nazwę
– ilość
– jakość
– rodzaj i gatunek

• Nazwa handlowa powinna być

precyzyjna i wskazane jest podanie
kodu taryfy celnej

29

Przedmiot kontraktu

• Ilość wyrażana jest w:

– w jednostkach wagi lub miary

• tona metryczna - 1.000 kg
• short ton (tona krótka) - ok. 907 kg
• long ton (tona długa) - ok. 1016 kg

– w sztukach (collis)

• przy ładunkach masowych używa się

określeń:

– circa
– about
– more or less.....%

30

Przedmiot kontraktu

• Waga towaru może być podana netto

lub brutto albo zarówno netto jak i
brutto:

– netto

• istotna z handlowego punktu widzenia

– brutto

• istotna z transportowego punktu widzenia

• ilość towaru należy dostosować do

ładowności (pojemności) środka
transportu lub kontenera

– aby nie pozostały tzw. resztówki
– aby nie przekroczyć limitów wagowych śr.

transp.

31

Opakowanie i

oznakowanie towaru

• Często podawane są przy opisie

przedmiotu umowy

• opakowanie bezpośrednie jak i

zewnętrzne

• musi chronić towar przed uszkodzeniem

• oznakowanie towaru musi być trwałe

• aby umożliwić jego identyfikację

32

Formuła handlowa

• Określane są też mianem

– warunków dostaw
– bazy dostawy
– reguł handlowych

• W praktyce ujmowane są w skrótowe

formuły, z których wynika podział:

– obowiązków
– kosztów
– i ryzyka

dostawy towaru między stronami
kontraktu

33

Cena towaru

• Zależy od:

– podaży i popytu
– rodzaju, gatunku i jakości towaru
– terminu dostawy

– formuły handlowej przyjętej w kontrakcie

– sposobu i terminu płatności

• gotówkowa
• kredytowa

34

Termin dostawy

• może być określony jeden termin lub

kilka terminów dostawy

• sposób wyznaczania terminu -

zależy

od przyjętej formuły handlowej

:

– termin załadunku towaru na środek

transportu

• kontrakty na załadowanie

– termin dostarczenia towaru do

określonego miejsca przeznaczenia

• kontrakty na dostarczenie

35

Termin dostawy

• Przykłady określania terminów:

– niezwłocznie, natychmiast
– podanie daty, do której ma nastąpić

wysyłka (dostawa) towaru

– podanie okresu, w ciągu którego ma

nastąpić wysyłka (dostawa) towaru

36

Warunki płatności

• dotyczą sposobu i terminu zapłaty
• w dużej mierze zależą od wzajemnego

zaufania i dotychczasowej współpracy

• rozliczeniom transakcji towarzyszy

ryzyko, na które narażone są strony:

– sprzedający (eksporter)
– kupujący (importer)

37

Warunki płatności

Sposoby (formy) zapłaty:

• Nieuwarunkowane formy

– polecenie wypłaty (płatność w r-ku

otwartym)

– czek

• Uwarunkowane (dokumentowe) formy

– inkaso dokumentowe
– akredytywa dokumentowa

38

Nieuwarunkowane formy

płatności

Najprostsza a zarazem najtańsza jest:

• płatność w rachunku otwartym

• polecenie wypłaty po dostawie
• płatność na rzecz eksportera nie jest

niczym zabezpieczona

39

Uwarunkowane formy

płatności

Inkaso dokumentowe (inicjuje
eksporter)

• jest korzystniejszą formą zapłaty dla

importera

– to importer podejmuje decyzję o zapłacie

• może odmówić zapłaty
• może domagać się obniżenia sumy zapłaty

• nie jest korzystną forma zapłaty dla

eksportera

• nie daje mu pewności otrzymania zapłaty za

towar

• jest narażony na odmowę wykupu

dokumentów przez importera lub zwłokę w
zapłacie

40

Uwarunkowane formy

płatności

Akredytywa dokumentowa (inicjuje
importer)

• jest korzystniejszą forma zapłaty dla

eksportera

– jeśli wypełni jej warunki, ma pewność

zapłaty

• otrzymuje zapłatę niezwłocznie
• chroni go przed odstąpieniem od transakcji

importera

• nie jest korzystną forma zapłaty dla

importera

• angażuje własne środki przed realizacja

dostawy

• nie ma gwarancji wykonania kontraktu przez

eksportera

41

Warunki płatności

Terminy płatności:

• wskazanie konkretnej daty
• jako przedpłata przed dostawą
• zapłata po dostawie

poprzez odniesienie do:

daty wysyłki
daty otrzymania
innego faktu, np. daty wystawienia lub
otrzymania faktury

42

Klauzule arbitrażowe

Spory powstałe w trakcie realizacji
transakcji mogą być rozstrzygane
przez:

• sądy powszechne
• sądy arbitrażowe (polubowne)

– w kontrakcie zamieszcza się klauzulę

określającą sąd arbitrażowy

43

Klauzule uzupełniające

• klauzula kar umownych
• klauzula siły wyższej
• klauzula dotycząca reklamacji
• klauzula zmienności cen

44

Międzynarodowe formuły

handlowe

• Zwyczaje handlowe

Tradycyjna forma postępowania:

– przy zawieraniu i wykonywaniu umów
– lub jednolicie przyjęty sposób rozumienia

terminologii stosowanej w handlu

• Szczególne znaczenie w handlu

międzynarodowym mają zwyczaje
stwierdzone i ogłoszone przez
miarodajny organ

45

Pojęcie

międzynarodowych formuł

handlowych

Zbiory zasad i reguł postępowania
odnoszące się do poszczególnych
elementów transakcji handlu
zagranicznego:

– umowy sprzedaży towaru

– umowy przewozu towaru
– umowy ubezpieczenia towaru
– sposobu zapłaty za towar

46

Międzynarodowe formuły

handlowe

• Podmioty zawierające

międzynarodową umowę sprzedaży
towarów powinny określić, który z
nich i na jakim odcinku:

– zajmie się organizacją dostawy

– pokryje związane z tym koszty

– poniesie ryzyko uszkodzenia czy utraty

towaru związane z transportem

47

Międzynarodowe formuły

handlowe

• Jak mogą to zrobić?

• Szczegółowo opisać w kontrakcie
• Posłużyć się określonymi formułami

handlowymi

– unikną czasochłonnych szczegółowych

uzgodnień

– powszechnie stosowana praktyka

48

Międzynarodowe formuły

handlowe

• Co jest istotą formuł handlowych?

• Wynika z nich podział:

– obowiązków
– kosztów
– ryzyka

dostawy towaru między stronami
kontraktu

49

Międzynarodowe formuły

handlowe

• Regulują również obowiązki

sprzedającego i kupującego w
zakresie transportu

• Określają, na którym z nich i w jakim

zakresie spoczywa obowiązek
zarządzania procesem
transportowym

50

Międzynarodowe formuły

handlowe

• Formuły handlowe w kontrakcie

regulują stosunki tylko między
stronami kontraktu (tj. sprzedającym i
kupującym)

• Choć mają wpływ na ich relacje z

przewoźnikami i spedytorami, to
stosunki stron kontraktu z tymi
ostatnimi - zakres ich obowiązków i
odpowiedzialności regulują umowy
przewozu i spedycji

51

Formuły Incoterms

• Czym są Incoterms?

• międzynarodową wykładnią formuł

handlowych

• powszechnie stosowanych w

międzynarodowych umowach
sprzedaży (w kontraktach)

• opracowanych przez Międzynarodową

Izbę Handlową w Paryżu

52

Formuły Incoterms

• Zarys historii formuł?

• 1936 r. - ogłoszono je po raz pierwszy
• nowelizacje uwzględniające zmiany w

praktyce handlowej wynikające często
ze zmian w organizacji i technice
transportu międzynar.

– 1953; 1967; 1976; 1980; 1990; 2000,

2010

• Jest zastrzeżonym znakiem

handlowym ®, należącym do
Międzynarodowej Izby Handlowej

53

Nazwa INCOTERMS

• Skąd się wzięła?

• IN

ternational

CO

mmercial

TERMS

INCOTERMS

54

Zasady obowiązywania

formuł Incoterms® 2010

• Należy przywołać je w kontrakcie

poprzez dokonanie stosownego zapisu:

– np. CIF Gdynia Incoterms® 2010

• Można korzystać z formuł Incoterms

opublikowanych wcześniej

• Gdy brak jest daty, to w przypadku

sporów przyjmuje się interpretację z
aktualnej wersji

55

Zasady obowiązywania

formuł Incoterms® 2010

• Możliwa jest, choć niezalecana,

modyfikacja formuł Incoterms® 2010

– poprzez dopisywanie dodatkowych

określeń do danej klauzuli

• np. EXW loaded Incoterms® 2010

56

Zakres stosowania formuł

Incoterms® 2010

• Pierwotnie przygotowywane pod

kątem transakcji w handlu
zagranicznym mogą mieć
zastosowanie w umowach sprzedaży
towarów:

– w obrocie krajowym,
– czy w ugrupowaniach integracyjnych.

• Nie mają zastosowania w handlu

usługami

• Nie rozstrzygają kwestii przeniesienia

praw własności i innych praw
majątkowych

• Nie odnoszą się do warunków

płatności

57

Układ formuł Incoterms®

2010

• Zawierają interpretację 11 formuł
• Każda formuła oznaczona jest

trzyliterowym skrótem

58

Klasyfikacja formuł

Incoterms® 2010

• Dokonano nowej klasyfikacji ujmując je

w dwóch grupach

• Formuły stosowane przy

przewozach towarów wszystkimi
gałęziami transportu (także przy
przewozach intermodalnych)

– wskazane jest w nich

miejsce

dostawy/przeznaczenia

• Formuły stosowane przy

przewozach towarów transportem
morskim lub śródlądowym

– wskazany jest w nich

port

załadunku/przeznaczenia

59

Formuły stosowane przy

przewozach wszystkimi

gałęziami transportu

• EXW

(

wymienione miejsce dostawy)

Z zakładu

• FCA

(

wymienione miejsce dostawy)

Dostarczony

do przewoźnika

• CPT

(

wymienione miejsce przeznaczenia)

Przewóz

opłacony do

• CIP

(

wymienione miejsce przeznaczenia)

Przewóz

i ubezpieczenie opłacone do

• DAT

(

wymieniony terminal w porcie lub miejscu

przeznaczenia)

Dostarczony do terminalu

• DAP

(

wymienione miejsce przeznaczenia)

Dostarczony do miejsca

• DDP

(

wymienione miejsce przeznaczenia)

Dostarczony, cło opłacone

60

Formuły stosowane przy

przewozach transportem

morskim lub wodnym

śródlądowym

• FAS

(

wymieniony port załadunku)

Dostarczony

wzdłuż burty statku

• FOB

(

wymieniony port załadunku)

Dostarczony

na statek

• CFR

(

wymieniony port przeznaczenia)

Koszt i

fracht

• CIF

(

wymieniony port przeznaczenia)

Koszt,

ubezpieczenie i fracht

61

Zmiany w tłumaczeniu

polskim

w Incoterms® 2010 w

stosunku do wcześniejszych

wersji

Jako odpowiednik słowa free zamiast
franco przyjęto określenie

dostarczony

w formułach:

• FCA: było „franco” przewoźnik; jest

”dostarczony” do przewoźnika

• FAS: było „franco” wzdłuż burty statku; jest

„dostarczony” wzdłuż burty statku

• FOB: było „franco” statek; jest

„dostarczony” na

statek

62

Inne zmiany w Incoterms®

2010

w stosunku do

wcześniejszych wersji

We wszystkich formułach Incoterms®
2010:

• zamiast „oznaczone miejsce/port” przyjęto

określenie

”wymienione z nazwy miejsce/port”

• w formułach CPT i CIP zamiast „Przewoźne

opłacone do” użyto określenia

„Przewóz

opłacony do”

• w nazwie każdej z formuł w odniesieniu do

określonego miejsca/ portu dodano wyraz insert -
podkreślenie, aby „wstawić” nazwę tego
miejsca/portu

• przy każdej formule umieszczono w jej nazwie

Incoterms® 2010

63

Klasyfikacja formuł

Incoterms 2000

• cztery grupy:

– E
– F
– C
– D

• formuły jednopunktowe i dwupunktowe
• kontrakty na załadowanie i na

dostarczenie

64

Klasyfikacja formuł

Incoterms 2000

Zasada podziału na

cztery grupy

:

• uszeregowanie formuł w kolejności

rosnących obowiązków sprzedającego

– przy czym pierwsza formuła zawierała

minimum

– a ostatnia maksimum obowiązków

sprzedającego

65

Grupa E

Incoterms 2000

• Sprzedający stawia towar do

dyspozycji kupującego w miejscu
wysyłki

• EXW

66

Grupa F

Incoterms 2000

• Sprzedający dostarcza towar

przewoźnikowi wskazanemu przez
kupującego bez opłacenia
zasadniczych kosztów transportu

• FCA
• FAS
• FOB

67

Grupa C

Incoterms 2000

• Sprzedający zawiera umowę

przewozu i opłaca zasadnicze
koszty przewozu a ryzyko za
transport morski ponosi kupujący

• CFR
• CIF
• CPT
• CIP

68

Grupa D

Incoterms 2000

• Sprzedający ponosi koszty i ryzyko

dostarczenia towaru do
określonego miejsca/portu
przeznaczenia

• DAF
• DES
• DEQ
• DDU
• DDP

69

Grupa D

Incoterms

2000

/2010

• Sprzedający ponosi koszty i ryzyko

dostarczenia towaru do
określonego miejsca/portu
przeznaczenia

• DAF; DES; DDU

 DAP

• DEQ

 DAT

• DDP

Klasyfikacja formuł

Incoterms® 2010

• Biorąc pod uwagę miejsce dostawy

towaru (punkt przejścia ryzyka ze
sprzedającego na kupującego)
formuły dzieli się na:

• jednopunktowe

– EXW; FCA; DAT; DAP; DDP; FAS i

FOB

• dwupunktowe

– CPT; CIP; CFR, CIF

–

70

71

Podział kontraktów w wyniku

zastosowania określonych

formuł

Incoterms® 2010

• kontrakty na załadowanie

– FCA; CPT; CIP; FOB; CFR i CIF

• kontrakty na dostarczenie

– DAT; DAP i DDP

72

Klasyfikacja formuł

Incoterms® 2010

Biorąc pod uwagę kryterium gestii

transportowej formuły można
podzielić na dwie grupy:

• formuły, z których wynika gestia

transportowa kupującego

– EXW; FCA; FAS i FOB

• formuły, z których wynika gestia

transportowa sprzedającego

– CPT; CIP; CFR; CIF; DAT; DAP i DDP

73

Szczegółowy zakres

obowiązków stron według

formuł Incoterms® 2010

Układ szczegółowych obowiązków w
każdej z formuł jest identyczny.

• Ujęto je w 10 punktach:
• obowiązki sprzedającego od A1 do

A10

• obowiązki kupującego od B1 do B10
• zaprezentowano je w lustrzanym

odbiciu

74

Obowiązki stron -

Sprzedającego

• A1. Ogólne obowiązki sprzedającego
• A2. Licencje, upoważnienia, odprawy

związane z bezpieczeństwem i inne
formalności

• A3. Umowy przewozu i ubezpieczenia
• A4. Dostawa
• A5. Przejście ryzyka
• A6. Podział kosztów
• A7. Zawiadomienie kupującego

75

Obowiązki stron -

Sprzedającego c.d.

• A8. Dokument dostawy
• A9. Sprawdzenie - opakowanie -

oznakowanie

• A10. Pomoc w uzyskaniu informacji i

związane z tym koszty

76

Obowiązki stron -

Kupującego

• B1. Ogólne obowiązki kupującego
• B2. Licencje, upoważnienia, odprawy

związane z bezpieczeństwem i inne
formalności

• B3. Umowy przewozu i ubezpieczenia
• B4. Przyjęcie dostawy
• B5. Przejście ryzyka
• B6. Podział kosztów
• B7. Zawiadomienie sprzedającego

77

Obowiązki stron -

Kupującego c.d.

• B8. Dowód dostawy
• B9. Kontrola towaru
• B10. Pomoc w uzyskaniu informacji i

związane z tym koszty

78

Interpretacja ogólna

formuł Incoterms® 2010

• Generalnym obowiązkiem

sprzedającego jest:
dostarczenie towaru - ujętym w
punkcie A1 w każdej formule

• Generalnym obowiązkiem kupującego

jest:
przyjęcie dostawy towaru i
zapłacenie uzgodnionej w kontrakcie
ceny (punkty B1 i B4)

79

Interpretacja formuł

Incoterms® 2010 dla

dostaw wszystkimi

gałęziami transportu

• Formuły te mogą mieć zastosowanie

zarówno:

gdy dostawa odbywa się jednym
środkiem transportu

• jak również przy użyciu kilku gałęzi

transportu:

np. transportem intermodalnym

80

EXW

Incoterms® 2010

Obowiązkiem sprzedającego jest:

• postawienie towaru do dyspozycji

kupującego w punkcie (miejscu)
wydania

• w tym miejscu koszty oraz ryzyko

utraty lub uszkodzenia towaru
przechodzą na kupującego

• do obowiązków sprzedającego nie

należą:

– załadunek
– odprawa celna
– dostarczenie dokumentu dostawy, np. listu

przewozowego

81

EXW

Incoterms® 2010

Uwagi praktyczne:

• formuła ta nie jest zalecana jako

formuła dostawy a raczej jako formuła
ceny w ofercie

• w praktyce załadunku najczęściej

dokonuje sprzedający:

– ma odpowiednie środki i sprzęt
– pracowników magazynowych

• odprawę celną eksportową łatwiej

wykonać sprzedającemu w swoim
kraju

82

FCA Incoterms® 2010

Obowiązkiem sprzedającego jest:

• dostarczenie towaru - po dokonaniu

odprawy celnej eksportowej -
przewoźnikowi lub innej osobie
wskazanej przez kupującego:

• albo w zakładzie/magazynie

sprzedającego

– załadowanie towaru na podstawiony

środek transp.

• albo w innym oznaczonym miejscu

(poza zakładem sprzedającego)

– dostarczenie towaru do wskazanego

miejsca na środku transportu bez
wyładunku

83

FCA Incoterms® 2010

Obowiązkiem sprzedającego jest (cd.):
• dostarczenie dokumentu dostawy

84

FCA

Incoterms® 2010

Uwagi praktyczne:
• formuła ta jest zalecana zwłaszcza

wtedy, gdy kupujący chce mieć gestię
transportową, gdyż obowiązkiem
sprzedającego jest:

• załadowanie towaru
• załatwienie odprawy celnej

eksportowej

• miejsce dostawy jest często takie

same jak w formule EXW

85

CPT

Incoterms® 2010

Obowiązkiem sprzedającego jest:

• zawarcie umowy przewozu do

określonego miejsca przeznaczenia
i opłacenie jego kosztów

• oraz dostarczenie towaru

przewoźnikowi

• sprecyzowano, iż sprzedający ma

zawrzeć umowę przewozu od
określonego

miejsca dostawy

do

miejsca przeznaczenia

86

CPT

Incoterms® 2010

Uwagi praktyczne:
• należy precyzyjnie określić:

– miejsce dostawy
– miejsce przeznaczenia

• jeśli nie zostanie określone miejsce

dostawy towaru, to wybierze je
sprzedający

• jeśli w kontrakcie nie uzgodniono

takiego punktu w miejscu
przeznaczenia, to może go wybrać
sprzedający

87

CIP

Incoterms® 2010

Obowiązkiem sprzedającego jest:

• zawarcie umowy przewozu do

określonego miejsca przeznaczenia
i opłacenie jego kosztów

• oraz dostarczenie towaru

przewoźnikowi

• zawarcie umowy ubezpieczenia do

miejsca przeznaczenia i pokrycie
jego kosztów

• oraz dostarczenie kupującemu

dowodu jej zawarcia

88

CIP

Incoterms® 2010

Uwagi praktyczne:
• umowę ubezpieczenia zawiera

sprzedający na rzecz kupującego

• sprzedający może szukać jak

najtańszego ubezpieczyciela

89

DAT

Incoterms® 2010

Obowiązkiem sprzedającego jest:

• zawarcie umowy przewozu do

określonego terminalu w porcie
lub miejscu przeznaczenia i
opłacenia jego kosztów

• poniesienia ryzyka do tego miejsca
• postawienie go do dyspozycji

kupującego wyładowany ze środka
transportu

• dostarczenie dokumentu dostawy

90

DAT

Incoterms® 2010

Uwagi praktyczne:
Pojęcie terminal należy rozumieć

szeroko:

• nabrzeże, magazyn, terminal

kontenerowy dla ładunków FCL i LCL
w porcie przeznaczenia

• drogowy, kolejowy czy lotniczy

terminal cargo w miejscu
przeznaczenia

• terminal powinien być określony

bardzo precyzyjnie

91

DAP

Incoterms® 2010

Obowiązkiem sprzedającego jest:

• zawarcie umowy przewozu do

określonego miejsca przeznaczenia
albo do uzgodnionego punktu w
miejscu przeznaczenia

• opłacenie jego kosztów
• poniesienia ryzyka do tego miejsca
• postawienie towaru do dyspozycji

kupującego na środku transportu

92

DAP

Incoterms® 2010

Uwagi praktyczne:

• formułę DAP należy stosować przy

dostawach do miejsca przeznaczenia;
gdy miejscem dostawy jest terminal -
wskazana jest formuła DAT

• formuła DAP zastąpiła występujące

wcześniej formuły:

– DES
– DAF
– DDU

93

DDP

Incoterms® 2010

Obowiązkiem sprzedającego jest:

• dostarczenie towaru do

określonego miejsca przeznaczenia

• postawienie go gotowego do

wyładunku do dyspozycji
kupującego na środku transportu

• zorganizowanie odprawy celnej

importowej

• poniesienie do tego miejsca ryzyka

94

DDP

Incoterms® 2010

Uwagi praktyczne:
Obowiązkiem sprzedającego jest:

• dokonanie odprawy celnej w pełnym

zakresie

• opłacenie podatku VAT i poniesienie

innych opłat importowych

• gdy nie chce ponosić ryzyka i kosztów

odprawy celnej w kraju importera,
powinien zawrzeć kontrakt na
warunkach DAP

95

Interpretacja formuł

Incoterms® 2010 dla

dostaw transportem

morskim i wodnym

śródlądowym

• Formuły te powinny być stosowane

wyłącznie:
gdy przewóz odbywa się ww.
gałęziami transportu

• Punkt dostawy i miejsce przejścia

ryzyka znajdują się:

w porcie załadunku

• Przewóz następuje do określonego

portu przeznaczenia

96

Interpretacja formuł

Incoterms® 2010 dla dostaw

transportem morskim i

wodnym śródlądowym

• W formułach tych występuje

odniesienie do statku w ww. gałęziach
transportu

nie chodzi tu o statek powietrzny

• We wcześniejszych wersjach

Incoterms w formułach FOB, CFR i
CIF
miejscem dostawy i przejścia
ryzyka była

linia nadburcia statku

w porcie załadunku

• W formułach tych w Incoterms®

2010 obowiązkiem sprzedającego jest

umieszczenie towaru na statku

w

porcie załadunku

97

FAS

Incoterms® 2010

Obowiązkiem sprzedającego jest:

• dostarczenie towaru wzdłuż burty

statku w oznaczonym porcie
załadunku

• do tego miejsca pokrywa koszty

transportu i ponosi ryzyko

• dokonanie odprawy celnej

eksportowej

• formuła ta jest rzadko

wykorzystywana

98

FAS

Incoterms® 2010

Uwagi praktyczne:

• Znajduje zastosowanie przy

przewozach ładunków
całostatkowych

• W zależności od określenia miejsca

załadunku wyróżnia się dwa warianty:

• FAS [....] na barce
• FAS [....] określone nabrzeże

99

FOB

Incoterms® 2010

Obowiązkiem sprzedającego jest:

• dostarczenie towaru na wyznaczony

przez kupującego statek, w
oznaczonym porcie załadunku

• poniesienie kosztów oraz ryzyka,

dopóki towar nie znajdzie się na
statku w porcie załadunku

• poinformowanie kupującego o

załadowaniu towaru na statek i
dokonanie odprawy celnej
eksportowej

100

FOB

Incoterms® 2010

c.d.

• dostarczenie kupującemu

zwyczajowego dokumentu dostawy
towaru

– np. kwitu sternika

101

FOB

Incoterms® 2010

Uwagi praktyczne:

W praktyce zdarzają się modyfikacje
tej formuły:

• FOB and stowed
• FOB and trimmed
• FOB LSD

(lashing, securing i dunnage)

102

CFR

Incoterms® 2010

Obowiązkiem sprzedającego jest:

• dostarczenie towaru na statek w

porcie załadunku i poniesienie
związanych z tym kosztów

• zawarcie umowy przewozu do

określonego portu przeznaczenia i
pokrycie kosztów frachtu

• dostarczenie kupującemu

zwyczajowego dokumentu
transportowego

103

CFR

Incoterms® 2010

Uwagi praktyczne:

• Obowiązek dostawy towaru

sprzedający wypełnia w momencie
załadowania towaru na statek w
porcie załadunku

• Sprzedający nie ponosi ryzyka

dostawy towaru do portu
przeznaczenia

104

CFR

Incoterms® 2010

Uwagi praktyczne:

• Wyboru statku dokonuje sprzedający
• Ryzyko uszkodzenia/zaginięcia towaru

podczas przewozu na odcinku morskim
ponosi kupujący

• Kupujący chcąc ubezpieczyć towar w

czasie przewozu na odcinku morskim
może zastrzec w kontrakcie, że statek
nie może przekroczyć określonego
wieku

105

CIF

Incoterms® 2010

Zakres obowiązków sprzedającego
taki sam jak w formule CFR
rozszerzony o:

• obowiązek zawarcia umowy

ubezpieczenia i pokrycia jego
kosztów

106

CIF

Incoterms® 2010

Uwagi praktyczne:

• Dowód zawarcia umowy ubezpieczenia

sprzedający musi przekazać
kupującemu

• Uwagi praktyczne opisane przy

formule CFR odnoszą się również do
formuły CIF

107

Formuły zalecane przy

dostawach w kontenerach

Według Międzynarodowej Izby
Handlowej:

• formuły FOB, CFR i CIF nie są

dostosowane do potrzeb tych
przewozów i

nie powinny być

- przez

handlowców -

stosowane

• te formuły powinny być stosowane w

tradycyjnym transporcie morskim
ładunków masowych

• przy dostawach w kontenerach

powinny być stosowane

formuły z I-

szej grupy:

– EXW; FCA; CPT; CIP

oraz

DAT; DAP

i

DDP

108

Formuły zalecane przy

dostawach w kontenerach

Jakie są tego przesłanki?

• przy tych przewozach przy

zastosowaniu formuł FOB, CFR i CIF
w przypadku stwierdzenia

uszkodzenia

towaru trudno ustalić:

– gdzie?

i

– kiedy?

ono nastąpiło.

• w momencie załadunku na statek nie

można ustalić stanu towaru w
zamkniętym kontenerze

• jego uszkodzenie stwierdza się przy

wyładunku towaru z kontenera u
odbiorcy

109

Formuły zalecane przy

dostawach w kontenerach

Transport intermodalny:

• Przewoźnik/operator przejmuje towar

w pieczę wcześniej, niż dopiero na
statku:

– u sprzedającego

lub

– w terminalu kontenerowym.

• Z tych względów zaleca się stosowanie:

– zamiast

FOB

formułę

FCA

– zamiast

CFR

formułę

CPT

– zamiast

CIF

formułę

CIP

110

Incoterms® 2010

a odprawa celna

W Incoterms® 2010 przyjęto
określenie

formalności celne

• Dotyczą one obowiązków

sprzedającego i kupującego
związanych z zorganizowaniem i
poniesieniem kosztów odpraw
celnych w:

– kraju eksportera
– kraju importera
– (w krajach tranzytowych)

111

Incoterms® 2010

a odprawa celna

Formalności celne

obejmują:

• obowiązek przedstawienia

określonych informacji i dokumentów

• przedstawienie towaru do rewizji

celnej

• poniesienie kosztów odprawy celnej
• uiszczenie cła, podatków i innych

opłat

• obowiązek przedstawienia

wymaganych info i dokumentów dot.

bezpieczeństwa

112

Incoterms® 2010

a odprawa celna

Zasada:

Obowiązek zorganizowania odprawy
celnej i poniesienia związanych z
nią kosztów ciąży na stronie mającej
siedzibę w kraju, w którym odprawa
taka jest dokonywana:

• na eksporterze - odprawa celna

eksportowa

• na importerze - odprawa celna

importowa

• w przypadku tranzytu - w zależności

od

miejsca dostawy

- na

eksporterze bądź na importerze

113

Incoterms® 2010 a

odprawa pod względem

bezpieczeństwa

W Incoterms® 2010 wprowadzono
obowiązki związane z

odprawami

pod względem bezpieczeństwa

• Dotyczą one przekazywania przez

eksportera i importera do służb
ochrony granic i służb celnych
informacji o towarach w handlu
międzynarodowym

w celu

zapewnienia bezpieczeństwa
ładunków i łańcuchów dostaw

114

Incoterms® 2010 a

odprawa pod względem

bezpieczeństwa

Służby celne i inne żądają
szczegółowych info o ładunku

zanim

zostanie on załadowany na statek

w porcie wysyłki

• Mówiąc o bezpieczeństwie należy

odróżnić dwa pojęcia:

– safety

- szeroko rozumiane

bezpieczeństwo odnoszące się do
otoczenia transportu

– security

- zabezpieczenie, ochrona

łańcuchów dostaw przed działaniami
przestępczymi, kryminalnymi i
atakami terrorystycznymi

115

Incoterms® 2010 a

odprawa pod względem

bezpieczeństwa

• Za przesłanie wymaganych info

odpowiedzialni są bezpośrednio
eksporterzy i importerzy

• W poszczególnych formułach nie

określono szczegółowo obowiązków w
tym zakresie

• Obowiązki w zakresie odprawy pod

względem bezpieczeństwa ciążące
na obu stronach są podobne i niemal
identyczne we wszystkich formułach

116

Incoterms® 2010 a

odprawa pod względem

bezpieczeństwa

• Sprzedający ma obowiązek, we

właściwym czasie, dostarczyć

kupującemu dokumenty i info
dotyczące bezpieczeństwa

, które są

kupującemu potrzebne przy imporcie
towaru

• Podobne obowiązki ma kupujący

wobec sprzedającego w odniesieniu do
dokumentów i info niezbędnych przy
eksporcie

117

Incoterms® 2010 a

obowiązek ubezpieczenia

towaru

• Obowiązek ubezpieczenia

towaru w

czasie transportu regulują jedynie
dwie formuły:

– CIP
– CIF

• Zgodnie z nimi

sprzedający

ma

obowiązek

ubezpieczenia

towaru

na

rzecz kupującego

i

pokrycia jego

kosztów

• Sprzedający ma obowiązek

przekazania polisy kupującemu
celem dochodzenia roszczeń

118

Incoterms® 2010 a

obowiązek ubezpieczenia

towaru

W przypadku tych formuł:

• sprzedający jest

ubezpieczającym

-

zawiera umowę z ubezpieczycielem i opłaca jej
koszty

• kupujący jest

ubezpieczonym

-

otrzymuje ochronę ubezpieczeniową

119

Incoterms® 2010 a

obowiązek ubezpieczenia

towaru

Uwagi praktyczne

• W przypadku formuł CIP i CIF

sprzedający ma obowiązek zawrzeć
umowę z ubezpieczycielem cieszącym
się dobrą reputacją

• Przy zawieraniu kontraktu na tych

warunkach decyduje o tym sprzedający
i wybiera najczęściej ubezpieczyciela
ze swojego kraju

120

Incoterms® 2010 a

obowiązek ubezpieczenia

towaru

Uwagi praktyczne - c.d.

• Kupujący chcąc uniknąć wynikających

z tego problemów winien zawrzeć
kontrakt na warunkach CFR lub CPT

• Minimalna suma ubezpieczenia

powinna obejmować cenę towaru
powiększoną o 10% zapewniając
importerowi stosowną marżę

121

Incoterms® 2010 a

obowiązek ubezpieczenia

towaru

• Pozostałe formuły Incoterms® 2010

nie nakładają na żadną ze stron
obowiązku ubezpieczenia towaru

• Sprzedający jak i kupujący mają

jedynie obowiązek udzielenia drugiej
stronie - ponoszącej ryzyko -
niezbędnych informacji, jeśli
zamierza ona zawrzeć umowę
ubezpieczenia

122

Incoterms® 2010 a podział

kosztów za- i wyładunku w

transporcie morskim

• Koszty załadunku i wyładunku

towaru w transporcie morskim mogą
być:

– ujęte w stawce frachtowej naliczanej

przez armatora za przewóz

– opłacane przez załadowcę operatorowi

terminalu

• Dotyczy to zarówno

żeglugi liniowej

jak i

żeglugi trampowej

-

czarterów na

podróż

123

Incoterms® 2010 a podział

kosztów za- i wyładunku w

transporcie morskim

• W praktyce transportu morskiego

stosuje się zwyczajowe formuły
podziału tych kosztów między

załadowcę

(frachtującego lub

czarterującego)

a

przewoźnika

w

ramach umowy przewozu

• Występujące w tych formułach

określenie

free

oznacza, że

przewoźnik nie ponosi określonych
kosztów

, a zatem stawka frachtowa

nie obejmuje tych kosztów

124

Incoterms® 2010 a podział

kosztów za- i wyładunku w

żegludze liniowej

Formuły podziału

kosztów w

żegludze liniowej

• LILO - liner in - liner out - stawka

frachtowa

obejmuje koszty

załadunku i wyładunku

• LIFO - liner in - free out - stawka

frachtowa

obejmuje koszty

załadunku

• FILO - free in - liner out - stawka

frachtowa

obejmuje koszty

wyładunku

• FIFO - free in - free out - stawka

frachtowa nie

obejmuje kosztów

za- i wyładunku

125

Incoterms® 2010 a podział

kosztów za- i wyładunku w

żegludze liniowej

Formuła FOB

W przypadku tej formuły handlowej, co
do zasady, koszty załadunku towaru
na statek pokrywa sprzedający

W praktyce, koszty załadunku towaru
pokrywa:

• sprzedający

- gdy przewóz odbywa się

na warunkach

FILO

lub

FIFO

• kupujący

- gdy przewóz odbywa się na

warunkach

LILO

lub

LIFO

126

Incoterms® 2010 a podział

kosztów za- i wyładunku w

żegludze liniowej

Formuły CFR i CIF

W przypadku tych formuł handlowych,
co do zasady, koszty wyładunku
towaru ze statku pokrywa kupujący

W praktyce, koszty wyładunku
towaru pokrywa:

• kupujący

- gdy przewóz odbywa się na

warunkach

LIFO

lub

FIFO

• sprzedający

- gdy przewóz odbywa się

na warunkach

LILO

lub

FILO

127

Incoterms® 2010 a THC -

terminal handling charges

THC - terminalowe opłaty portowe

• Pobierane są przez operatora

terminala od:

– armatora

(który obciąża potem nimi nadawcę

lub odbiorcę)

– bądź załadowcy/odbiorcy

• Zasadą jest, że armator pobiera

THC

:

– w porcie załadunku od eksportera
– w porcie przeznaczenia od importera

128

Incoterms® 2010 a THC -

terminal handling charges

THC

pobierane przez armatora mogą

być:

• wyodrębnione jako dodatkowa opłata

– stanowiąca dodatek do frachtu

• włączone do stawki frachtowej

129

Incoterms® 2010 a THC -

terminal handling charges

W celu zapobieżenia dwukrotnemu
obciążaniu kupującego

THC w

porcie przeznaczenia

w przypadku

formuł CFR i CIF a także CPT, CIP,
DAP i DDP wprowadzono stosowne
zapisy.

• Sprzedający musi opłacić

fracht i

wszystkie inne koszty, łącznie z
jakimikolwiek opłatami za
wyładunek

w porcie/miejscu

przeznaczenia, które obciążały go na
podstawie

umowy przewozu

130

Incoterms® 2010 a THC -

terminal handling charges

• Wynika z tego, że

THC w

porcie/miejscu przeznaczenia

opłaca kupujący, o ile nie były one
ujęte w opłacie za

przewóz

, którą

uiścił sprzedający przy zawieraniu
umowy przewozu

131

Incoterms® 2010 a podział

kosztów za- i wyładunku w

żegludze trampowej

• W żegludze trampowej umową

przewozu jest umowa czarterowa
zawierana między

czarterującym

a

przewoźnikiem

• Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje

umów:

– czarter na podróż
– czarter na czas

• Czarterującym

jest jedna ze stron

umowy sprzedaży - kupujący bądź
sprzedający - w zależności od
przywołanej formuły Incoterms

132

Incoterms® 2010 a podział

kosztów za- i wyładunku w

czarterze na podróż

• W umowie czarterowej na podróż

ustala się, kto ponosi koszty
załadunku towaru na statek i koszty
jego wyładunku:

– przewoźnik

czy

– czarterujący

?

• W tym kontekście używa się

określonych formuł podziału
kosztów załadunku i wyładunku
między

czarterującego

a

przewoźnika

133

Incoterms® 2010 a podział

kosztów za- i wyładunku w

czarterze na podróż

Formuły podziału

kosztów w

czarterze na podróż

• f.i.o. - free in and out - koszty

załadunku i

wyładunku towaru

ponosi

czarterujący

• f.i. - free in -

czarterujący

ponosi

koszty

załadunku towaru na

statek

• f.i.o.s.t. - free in and out

stowed/trimmed -

czarterujący

ponosi koszty załadunku i
wyładunku, łącznie z rozmieszczeniem

towaru w ładowni

134

Incoterms® 2010 a podział

kosztów za- i wyładunku w

czarterze na podróż

Formuły podziału

kosztów w czarterze

na podróż

• f.a.s. - free alongside ship - koszty

załadunku i

wyładunku towaru

ponosi

przewoźnik

• free loading - koszty załadunku i

wyładunku

ponosi

czarterujący

• net terms - koszty załadunku i

wyładunku ponosi

czarterujący

• gross terms - koszty załadunku i

wyładunku

ponosi

przewoźnik

135

Incoterms® 2010 a podział

kosztów za- i wyładunku w

czarterze na podróż

• W przypadku formuł FAS i FOB

zawarcie umowy czarterowej należy
do kupującego

• Natomiast przy wykorzystaniu formuł

CFR i CIF umowę czarterową
zawiera sprzedający

136

Incoterms® 2010 a podział

kosztów za- i wyładunku w

czarterze na podróż

Uwagi praktyczne

• Tak samo brzmiące formuły, np. FOB i

FAS w regułach Incoterms® 2010 i
umowie czarterowej f.o.b. i f.a.s.
odnoszą się do

innych kwestii

• W formułach Incoterms® 2010

regulują podział kosztów między
stronami umowy sprzedaży

• W umowie czarterowej regulują

podział kosztów załadunku i wyładunku
między przewoźnika i
czarterującego

137

Incoterms® 2010 a podział

kosztów za- i wyładunku w

czarterze na podróż

Uwagi praktyczne - c.d.

• Czarterującym, w zależności od

zastosowanej formuły Incoterms®
2010 może być sprzedający lub
kupujący

138

Koszty opakowania i

oznakowania

wg Incoterms® 2010

• Według Incoterms® 2010 obowiązki

dotyczące opakowania i
oznakowania towaru występują
wyłącznie po stronie

sprzedającego

• Ma on obowiązek zapewnienia, na

własny koszt, opakowania towaru i
odpowiedniego jego oznakowania

139

Combiterms

• Stanowią zbiór interpretacji formuł

handlowych przygotowanych pod
kątem dostaw towarów w
kontenerach, głównie zbiorowych
(LCL)

• Zbudowano je na bazie Incoterms,

rozszerzając o szczegółowy podział
poszczególnych pozycji kosztów
między kupującego a sprzedającego

• Mimo, że precyzją przewyższają

Incoterms, w praktyce nie są
stosowane

140

Amerykańskie

Znowelizowane

Definicje Handlowe -

RAFD

Pochodzą z 1941 r. i zawierają
interpretację 4 grup formuł
handlowych oznaczonych numerami od
(I) do (VI):

• (I) Ex (Point of Origin)
• (II) F.O.B. (Free on Board) -

formuła ta

zawiera 6

wariantów

• (III) F.A.S. (Free Along Side)
• (IV) C&F (Cost and Freight)

141

Amerykańskie

Znowelizowane

Definicje Handlowe -

RAFD

• (V) C.I.F. (Cost, Insurance, Freight)
• (VI) Ex Dock (named port of

importation)

142

Amerykańskie

Znowelizowane

Definicje Handlowe -

RAFD

• Mimo identycznego brzmienia

niektórych z nich z formułami
Incoterms, mają one odmienną
interpretację

- dotyczy to zwłaszcza

formuły FOB

• Były one często używane przez

eksporterów i importerów
amerykańskich

• Obecnie są stosowane sporadycznie,

gdyż w handlu międzynarodowym USA
wykorzystywane są również formuły
Incoterms® 2010

143

Reguły

Warszawsko-

Oksfordzkie

• Będąc jednymi z najstarszych zbiorów

norm handlu międzynarodowego
stanowiły istotne źródło przy
opracowywaniu Incoterms

• Nie znalazły jednak zastosowania w

praktyce handlu międzynarodowego

• Określają natomiast moment przejścia

ze sprzedającego na kupującego
prawa własności towaru, czego nie
ma ani w formułach Incoterms® 2010
ani w konwencji wiedeńskiej

Podział kosztów między sprzedającego a

kupującego według Incoterms® 2010

Koszt
y

EXW

FCA

CPT

CIP

DAT

DAP

DDP

FAS

FOB

CFR

CIF

Opakowanie

S

S

S

S

S

S

S

S

S

S

S

Kontrola
towaru

S

S

S

S

S

S

S

S

S

S

S

Załadunek u
sprzedające
go

K

S

S

S

S

S

S

S

S

S

S

Dowóz do
terminalu/

K

S

S

S

S

S

S

S

S

S

S

Licencja
eksportowa

K

S

S

S

S

S

S

S

S

S

S

Formalności
celne w
eksp.

K

S

S

S

S

S

S

S

S

S

S

Przewóz na
gló- wnym
odcinku

K

K

S

S

S

S

S

K

K

S

S

Licencja
importowa

K

K

K

K

K

K

S

K

K

K

K

Formalności
celne w imp.

K

K

K

K

K

K

S

K

K

K

K

Dowóz do
kupującego

K

K

S*

S*

K

S*

S*

K

K

K

K

Wyładunek
u
kupującego

K

K

K

K

K

K

K

K

K

K

K

144