Transport i spedycja międzynarodowa

Transport- określa się jako ogół środków i czynności służących celowemu przemieszczaniu osób lub ładunków; są to fakty celowego przemieszczania, które dają się wyodrębnić technicznie, ekonomicznie i organizacyjnie (nie zaliczamy tu przemieszczania się własnymi środkami transportu).

Wehikuły- są to środki przewozowe, np. kolej, samochód, samolot, statek itd.; wyodrębnienie tych środków zawiera się w pojęciu transportu.

Klasyfikacja transportu:

1. Pozioma (wyodrębnia rodzaje transportu):

• Pasażerski

• Towarowy

• Państwowy

• Spółdzielczy

• Prywatny

2. Pionowa (nazywana naturalną; wyodrębnia gałęzie transportu):

• Samochodowy

• Kolejowy

• Lotniczy

• Wodny (morski, śródlądowy)

• Przesyłowy, rurociągowy

System transportowy

• Wiąże się z funkcjonowaniem transportu; jest rozpatrywany z punktu widzenia funkcjonujących w nim gałęzi transportu i jest to podejście gałęziowe; inne podejście preferuje wyodrębnianie wehikułu, drogi i organizacji przewozu.

• Wg prof. Małka system transportowy to potencjał przewozowy danego regionu, np. UE, kraju

• To także układ komunikacyjny wypełniany inwestycjami transportowymi

• Wg Hoffmana system transportowy to konglomerat inwestycji transportowej

• Mówiąc najłatwiej system transportowy ma umożliwiać realizację potrzeb przewozowych w gospodarce.

Biorąc pod uwagę gałęzie wyodrębnia się różnego rodzaju systemy:

• Kolejowy (przewozi 6x więcej ładunków)

• Samochodowy (wykonuje większą pracę przewozową, bo ok. 5x większą)

Przy systemie kolejowym średnia odległość przewozowa to ok. 260km i duża, natomiast przy samochodowym większa praca przewozowa wynika ze średniej odległości przewozowej 50-60km i są to przewozy dowozowo-odwozowe.

Cechy techniczno-ekonomiczne poszczególnych gałęzi transportu

1. Dla transportu samochodowego

1. Zalety

3. Bezpośrednie przemieszczanie tzw. "od drzwi do drzwi" (eliminuje przeładunki)

4. Względnie duża prędkość dostawy

2. Wady

1. Względnie wysoki koszt przemieszczania

2. Zanieczyszczenie środowiska (ok. 15tyś substancji szkodliwych)

3. Mała ładowność

4. Wysoki zabór terenu

2. Dla transportu kolejowego

1. Zalety

1. Możliwość przewożenia ładunków masowych

2. Niższe koszty przemieszczania (niż w transporcie samochodowym)

3. Mniej szkodliwych substancji

4. Zabór terenu jest zdecydowanie niższy

2. Wady

1. Mała prędkość dostawy

2. Koszty budowy linii kolejowych są wysokie

Koszty w transporcie - mierniki oceny pracy

Koszt- pieniężne wyrażenie wartości zużytej pracy żywej o uprzedmiotowionej

Układy kosztowe (podział kosztów):

• Koszty stałe -nie ulegają zmianie pod wpływem zmian w wielkości produkcji; tak na prawdą są one stałe w pewnym przedziale; wzrastają skokowo

• Koszty zmienne- zmieniają się wraz ze zmianami produkcji, np. koszty paliwa, oleju, ogumienia

• Koszty bezpośrednie- możemy je w sposób bezpośredni odnieść do danego rodzaju produkcji, np. koszty materiałów, energii elektrycznej, surowców

• Koszty pośrednie- nie możemy ich w sposób bezpośredni odnieść do wyrobu

• Układ kalkulacyjny kosztów- grupuje koszty wg miejsca ich powstania, np. koszty wydziałowe, ogólnozakładowe; są to koszty, które powstają na stanowisku pracy (tutaj jest to wehikuł)

• Układ rodzajowy kosztów- grupuje koszty wg rodzaju, np. amortyzacja, płace, surowce, energia; pozwala wychwycić te elementy, które mają wpływ na koszt ogólny

Wymienione rodzaje kosztów funkcjonują w całej gospodarce, także odnoszą się do transportu

Koszty występujące tylko w transporcie:

• Koszty stacyjne- powstają na stacjach transportowych (stacje transportowe to, np. przystanki PKS, porty morskie, stacje kolejowe)

• Koszty odległościowe- odnoszą się do procesu pokonywania przestrzeni; są to więc takie koszty, które powstają na szlaku; im większa odległość tym większy koszt odległościowy

Ten podział kosztów ma znaczenie jeśli chodzi o transport przy obliczaniu kosztu jednostkowego (jednak nie jest stosowany w praktyce); koszty stacyjne odnosimy do odległości przewozu- im większa odległość tym niższy koszt stacyjny.

Mierniki oceny pracy transportu:

• Syntetyczne (zespolone, złożone), np. koszt

• Proste (wskaźniki)

Podstawowe mierniki:

• Tono kilometr- odnoszony jest do przewozów ładunków; jest to tona przewieziona na odległość 1km; do tego miernika odnosimy koszty; ważna jest masa przewożonego ładunku i odległość

• Pasażero kilometr- odnoszony jest do przewozów pasażerskich; wyraża przewiezienie pasażera na odległość 1km

Wskaźniki

1. 
   Wskaźnik gotowości technicznej:

2. 
   Średnia inwentarzowa ładowność pojazdu:

3. Wskaźnik wykorzystania taboru:

4. Wskaźnik gotowości technicznej:

5. Wskaźnik czasu pracy:

6. Wskaźnik wykorzystania czasu pracy:

7. 
   Wskaźnik prędkości technicznej

8. Wskaźnik przebiegu ogółem

9. Wskaźnik prędkości eksploatacji

10. Wskaźnik przebiegu ładownego

11. 
    Średnia dynamiczna ładowność

12. Wskaźnik wykorzystania przebiegu

13. Wskaźnik statyczny wykorzystania ładowności

14. Wskaźnik dynamiczny wykorzystania ładowności

Wzór na koszt tono kilometra

Wzór na okresową wydajność pracy

D_e- dni eksploatacji

D_i- dni inwentarzowe

T_j- czas jazdy

T_d- czas pracy

q- ładowność pojazdu

Q- masa przewożonego ładunku

V_t- prędkość techniczna

K- przebieg ogółem

K_ł- przebieg ładowny

B- wykorzystanie przebiegu

P- masa przewozowa

K_k- koszty stałe zależne od przebiegu na jeden tono kilometr

K_g- koszty zależne od czasu pracy odniesione do jednej wozogodziny

T_nt- czas naładunku

T_wt- czas wyładunku

K_n- koszty naładunku

K_w- koszty wyładunku

L- odległość przewozu

Rynek transportowy

Pojęcie rynku można ująć w dwojaki sposób:

1. Rynek to miejsce, w którym spotyka się podaż i popyt (sprzedający i kupujący). Z tego spotkania wynika ustalanie się ceny na produkty i usługi. Jest to spojrzenie z fizycznego punktu widzenia.

2. Rynek to proces, w wyniku którego dokonywane są takie działania, które umożliwiają zawarcie transakcji. To ujęcie bardziej odpowiada problematyce rynku transportowego, bo przemieszczanie ładunków nie odbywa się w ściśle określonym miejscu.

Z pojęciem rynku związane są takie pojęcia jak:

• Popyt- chęć zakupu określonej ilości dóbr i usług w danym czasie i p ściśle określonej cenie.

• Podaż- możliwość dostarczenia na rynek określonej ilości dóbr i usług w określonym czasie.

Podaż i ceny zmieniają się w określonym czasie (nie są stałe).

Na każdym rynku spotykamy się z jego uczestnikami (kupującymi czyli klientami oraz sprzedającymi czyli producentami). Jeśli mówimy o rynku transportowym, to możemy wymienić takich samych uczestników, jak na każdym innym rynku czyli takich, którzy stanowią stronę popytową czyli są chętni do skorzystania z usług transportowych oraz z takimi, którzy stanowią stronę podażową czyli są producentami usług transportowych.

Na każdym rynku występują także pośrednicy. Na ryku transportowym także mamy do czynienia z nimi. Mogą oni reprezentować jedną ze stron lub też obie strony jednocześnie. Pośrednikiem reprezentującym jedna stronę jest, np. spedytor międzynarodowy i najczęściej reprezentuje on stronę popytową. Obie strony reprezentuje najczęściej makler okrętowy (w transporcie morskim; zajmuje się on koordynacją działań do momentu przybycia statku) lub agent celny.

Na rynku usług transportowych popyt tworzą właściciele ładunków (czyli mówiąc inaczej załadowcy lub producenci, gdyż to właśnie oni chcą sprzedać swoje produkty. Natomiast stronę podażową tworzą przewoźnicy czyli właściciele środków transportowych.

Możemy wyróżnić rynek z punktu widzenia ładunku. Wówczas mamy do czynienia, np. z rynkiem węgla lub też płodów rolnych. Dla przewozu takich ładunków tworzy się specjalne statki, które są odpowiednio dostosowane.

Mówiąc o rynkach przewozów międzynarodowych można wyodrębnić rynki geograficzne, które mają duże natężenie przewozów, np. rynek Północno-Atlantycki, pacyficzny (przewozy przez Pacyfik).

Wyróżniamy ładunki kontenerowe i drobnicowe a w związku z tym można mówić o rynkach kontenerowych i drobnicowych.

Czynniki mające wpływ na kształtowanie się strony popytowej i podażowej na rynku transportowym:

• Koniunktura gospodarcza- jeśli strona popytowa rozrasta się to rośnie i cena przewozów (stawka frachtowa) i odwrotnie; koniunktura oddziałuje głównie na popyt.

Udział poszczególnych gałęzi transportu w przewozach ładunku handlu zagranicznego

Najwyższe koszty przemieszczania:

1. Lotniczy

2. Samochodowy

3. Kolejowy

4. Wodny, rurociągowy, przesyłowy

Najwięcej przewozów z punktu widzenia przewozu ładunków w relacjach międzynarodowych:

1. 
   Morski

2. Samochodowy relacje

3. Kolejowy światowe

4. Lotniczy (wyłącznie przewozy pasażerskie)

W warunkach polskich:

1. Morski

2. Kolejowy

3. Samochodowy.

Z punktu widzenia zaangażowania i sposobu organizacji przewozów żeglugę morską dzielimy na:

1. Liniową (regularną)

2. Trampową (nieregularną)

3. Kabotażową (obsługa własnych portów- chodzi o porty jednego państwa)

Ad 1)

Żegluga regularna cechuje się regularnością odbywania rejsów między portami (wyjściowym i docelowym). Mamy tu pewne trudności ekonomiczne i organizacyjne- niezależnie od tego czy statek ma pełne zaopatrzenie w ładunek czy też w ludzi to i tak musi wyjść w morze czyli ma wysokie koszty stałe czyli nie wykorzystuje w pełni możliwości przewozowych. Mamy tu do czynienia także z frachtem- ustalone opłaty za przewozy ustalane przez konferencje żeglugowe (ma to zapobiegać nieuczciwej konkurencji), wymaga utrzymywania w portach swoich agentów, którzy dbają o to by zgromadzić ładunek. To wszystko powoduje, że udział kosztów stałych w kosztach ogólnych wynosi 80-90%.

Ad 2

Żegluga nieregularna nie posiada określonego systemu obsługi poszczególnych kierunków przewozowych, statki "idą za ładunkiem". Aby otrzymać zlecenia na przewóz ładunku należy zawrzeć umowę, najczęściej jest nią czarter:

• Na podróż (o przewóz partii całostatkowej jednorazowej)

• Na czas (jeśli przewóz masy ładunkowej jest zbyt duży aby przewieść go jednorazowo)

Jest jeszcze czarter na podróż okrężną- gdy mamy powrotny ładunek.

Stawki frachtowe najczęściej są negocjowane przy zawieraniu umowy, nie ma ustalonych opłat.

Mamy do czynienia z różnymi rodzajami statków:

• Drobnicowe- do przewozu ładunków drobnicowych opakowanych lub nie; w żegludze liniowej;

• Masowce- przewóz ładunków masowych; koszty stałe są niższe w żegludze nieregularnej bo są tam statki tzw. masowce

• 
  Statki średniej wielkości (liniowe) do 30-40t ładowności

• Statki duże- 60tyś t (trampowe), tankowce do 400tyś t

Porty morskie:

• Uniwersalne (np. Gdynia)

• Specjalistyczne (np. Północny, Świnoujście)- dostosowane wyłącznie do pewnego rodzaju przeładunków.

Elementy portu:

• Akwatorium (woda w granicach falochronów)

• Terytorium (ląd, na którym znajduje się infrastruktura portowa wraz z magazynami)

• Przedpole portu (teren, po którym pływają statki)

• Zaplecze portu (terytorium, z którego ciążą ładunki do danego portu)

Transport samochodowy- przewóz ładunków w relacjach kontynentalnych. Zajmuje wysoką pozycję w przewozach międzynarodowych (mimo, iż koszt przewozu wcale nie należy do niskich) ponieważ daje możliwość realizacji przewozu w relacji dom-dom (drzwi-drzwi)- bezpośredni przewóz nadawca- odbiorca co eliminuje dodatkowe przeładunki co z kolei przedkłada się na:

• Mniejsze koszty przewozu

• Skrócenie czasu przemieszczania.

Natomiast czynniki negatywne to:

• Mała ładowność pojazdu

• Obowiązują pewne ustalenia administracyjne, które regulują przewóz ładunków (nie za wysokie, nie za szerokie- skrajnia)

• Ograniczenia prędkości- różne dla różnych samochodów na różnych drogach

• Degradacja środowiska- odbywa się na wielu płaszczyznach: największa powierzchnia, np. autostrady.

Transport samochodowy bierze udział (w znacznym stopniu) w przewozach kontenerowych- dom-dom, najczęściej są to przewozy dowozowo-odwozowe.

Transport kolejowy

Zalety:

• Względnie niski koszt przemieszczania

• Możliwość przemieszczania różnorodnych ładunków

• Możliwość przemieszczania dużych mas ładunkowych (średnio 405tyś t)

• Są dwa punkty: nadania i odbioru

• Szybkość dostawy jest względnie wysoka

Wady:

• Konieczność realizacji systemu dowozowo-odwozowego przy ładunkach drobnicowych co:

• Podwyższa koszty przewozu

• Wydłuża czas przewozu

Transport kolejowy bierze udział w przewozach kontenerowych.

Transport lotniczy- mały przy przewozach towarów. Duży przy przewozach pasażerskich.

Zalety: krótki czas przemieszczania. Wady: wysoki koszt przemieszczania.

Istnieją samoloty typu cargo.

Transport intermodalny w handlu zagranicznym

Komplementarność- uzupełnianie

Substytucja- zastępowanie

Te pojęcia odnosimy do relacji transportu jako działu i pozostałej gospodarki narodowej:

• Komplementarność w relacji transportu i gospodarki narodowej- jest koniecznym uzupełnieniem gospodarki narodowej

• Substytucja w relacji transportu i gospodarki narodowej- nie ma czym zastąpić transportu.

Można ograniczyć przemieszczanie poprzez zmianę lokalizacji, ale nie da się go wyeliminować.

W systemie transportowym z punktu widzenia gałęziowego istnieją różne gałęzie transportu.

Odniesieni komplementarności i substytucji do transportu:

• Komplementarność- istnieje uzupełnianie się poszczególnych gałęzi transportu (np. kolejowy samochodowym). Możemy założyć, że każdy dostawca i odbiorca posiada bocznicę kolejową więc można dokonywać transportu towaru w relacji dom-dom czyli nie ma tu komplementarności.

• Substytucja- załóżmy, że transport samochodowy zastępujemy kolejowym co jest jednak nieekonomiczne jednak pod względem technicznym i organizacyjnym korzystne i wygodne. Chodzi głównie o koszy ekonomiczne- czas, odległość i koszt transportu.

transport intermodalny (USA) = kombinowany (Polska) = multimodalny (Europa)

Transport intermodalny- przewóz ładunków przynajmniej dwoma różnymi gałęziami transportu, jeden dokument przewozowy na całą trasę, jedna stawka przewozowa; istota tkwi jednak w pierwszym stwierdzeniu.

Jak istnieje przeładunek ładunku z jednego rodzaju gałęzi na tą samą to jest to transport łamany.

Implikacje na płaszczyźnie technicznej wynikające ze stosowania transportu intermodalnego:____; ekonomicznej: jedna stawka przewozowa; prawnej: ujednolicenie- odpowiedzialność spada na jedną osobę (gdyż jest jeden organizator), ubezpieczyciel może obniżyć stawki ubezpieczeniowe.

Prekursorem przewozów intermodalnych są przewozy kontenerowe. Wejście do tego obrotu kontenera to lata 60-te. Jeśli gospodarka rozwija się dynamicznie (lata 50-70-te do kryzysu) to wówczas zwiększa się także zapotrzebowanie na przewozy towarów. Przyspieszenie tych procesów było możliwe przez wprowadzenie trwałego opakowania transportowego czyli kontenera. Jest to opakowanie posiadające specyficzne cechy:

• Posiada znormalizowane wymiary (wysokość, szerokość, długość)

• Jest zbudowany jednolicie, posiada wszystkie elementy, które są ujednolicone i pozwalają na jego umocowanie na wehikule.

Możliwość prowadzenia przewozów kontenerowych wymagało zmian infrastrukturalnych. Skrócenie czasu przemieszczania- podstawowy postulat opowiadający się za wprowadzeniem kontenerów, usprawnia to przewozy.

System przewozów kontenerowych i intermodalnych jest przystosowany do przewozu pewnych grup ładunków, które można umieścić w kontenerze lub przy podwoziu.

W przewozach intermodalnych operacji przeładunkowej podlega pojazd- głównie naczepa z nadwoziem. Przewozy intermodalne mają swój początek na kontynencie amerykańskim (gdyż tam występują duże odległości przewozów).

W Europie realizuje się system intermodalny na odległości 450-500km, w Ameryce jest to ponad 800km.

Relacje lądowo-morskie w systemie intermodalnym

Realizowane są na małych odległościach np. Europa- Bałtyk, Morze Północne, Morze Śródziemne i są to głównie przewozy promowe. Przy relacjach promowych w przemieszczaniu bierze także udział ciągnik. Chodzi głównie o:

• skrócenie czasu przemieszczania

• minimalizację kosztów przemieszczania

W Polsce nie rozwija się transport intermodalny, gdyż Polska jest małym krajem. Natomiast transport kontenerowy jest realizowany, gdyż jest to spowodowane wymogami handlowymi (kontener stanowi tu podstawę).

W krajach o rozwiniętej linii brzegowej dużą rolę w transporcie intermodalnym pełni kabotaż , np. Rosja, USA.

Organizacja procesów transportowych w handlu zagranicznym

W relacjach dom-dom proces transportowy obejmuje następujące czynności:

• załadunek ładunku na samochód

• przewóz

• wyładunek

Jednak w relacjach międzynarodowych cykl ten jest bardziej zróżnicowany ze wzglądu na występujące tu różnego rodzaju środki transportu. Wówczas cały ten cykl obejmuje więcej czynności i powtarzany jest wielokrotnie.

Proces przewozowy- ma zakres węższy od pojęcia procesu transportowego, gdyż obejmuje tylko przewóz i czynności przeładunkowe.

Proces transportowy- przemieszczanie ładunków przy użyciu różnych rodzajów wehikułów. Obejmuje wszystkie czynności związane z przygotowaniem ładunku do przewozu, przewóz i przekazanie ładunku odbiorcy. Ten zestaw czynności związany z przygotowaniem ładunku do przewozu jest duży, zwłaszcza gdy chodzi o ładunki drobnicowe, np. opakowanie. Ponad to każdy ładunek powinien być odpowiednio oznakowany, co jest dodatkowym ubezpieczeniem ładunku. Są ładunki, które wymagają odpowiednich świadectw. Często powołuje się rzeczoznawcę w celu sprawdzenia, czy nie nastąpiło zmniejszenie wartości użytkowej ładunku podczas procesu przewozu.

Wszystko to sprawia, że organizacja procesu transportowego podlega pewnym rygorom.

Jeśli weźmiemy pod uwagę proces przygotowawczy to uwzględnimy w nim:

• Przyjęcie koncepcji procesu przemieszczania (głównie chodzi o wybór środka transportu)

• Przygotowanie ładunku do przewozu

• Organizacja samego procesu przemieszczania; jeśli jest to proces, w którym bierze udział dużo gałęzi transportu to wymagane jest tu zgranie czasowe

• Fizyczne przemieszczanie ładunku

• Prawna i finansowa obsługa procesu transportowego (np. kto jest za nią odpowiedzialny)

• Analiza kosztów procesu transportowego; koszty powinny być określane na etapie przygotowania procesu transportowego; ta analiza sprowadza się do porównania kosztów planowanych i tych, które rzeczywiście zostały poniesione; ewentualne odchylenia (głównie wyższe) muszą być pokryte przez osoby, które je spowodowały.

Cechy procesu transportowego:

• Terminowość- oznacza, że proces transportowy ma się zacząć i skończyć wtedy, gdy był zaplanowany

• Pewność- nadawca i odbiorca powinni być pewni, że proces przebiegnie zgodnie z planem i że towar zostanie dostarczony odbiorcy

• Bezpieczeństwo ładunku- wiąże się z pewnością, że jest to przewóz ładunku zgodny z odpowiednimi warunkami przewozu, np. odpowiednia temperatura, ograniczenie wstrząsów, odpowiednie zapylenie itp.

• Eliminacja wąskich gardeł- w procesie transportowym może to być np. most, urządzenie przeładunkowe- szczególnie w portach co wpływa na czas procesu transportowego, niewydolność instytucji, np. instytucji celnej czy urzędu sanitarnego

• Krótki czas trwania procesu- chodzi o etap organizowania procesu transportowego

• Kompletność- proces transportowy powinien być "zapięty na wszystkie guziki"

• Koordynacja wewnętrzna i zewnętrzna- wewnętrzna to koordynacja w elementach samego procesu, zewnętrzna- jeśli proces jest obsługiwany przez specjalne organizacje zewnętrzne

• Integracja techniczna i organizacyjna

• Elastyczność

• Im więcej czynności przeładunkowych tym większa możliwość uszkodzenia ładunku oraz większe koszty przeładunku.

Koszty procesów transportowych

Jednym z elementów ceny jest koszt procesów transportowych. Jeśli koszty tego procesu są duże, co odzwierciedla się w cenie wyrobu finalnego, to wówczas cena może nie być zaakceptowana przez rynek. Należy więc obniżać koszty transportu poprzez właściwą jego organizację, aby ponoszone koszty były jak najmniejsze. Dlatego też organizatorzy procesów transportowych uciekają się do wykorzystywania logistyki procesów transportowych.

Logistyka to sztuka liczenia; jest to dziedzina wiedzy, która zajmuje się fizycznym przepływem surowców, wyrobów i półwyrobów oraz przepływem informacji związanym z fizycznym przemieszczaniem. W logistycznym organizowaniu procesów transportowych chodzi głównie o minimalizację kosztów, o ich racjonalizację.

Logistykę można podzielić na:

• Mikrologistkę (procesy transportowe organizowane w przedsiębiorstwie)

• Makrologistkę

Logistyka integruje w jedną całość poszczególne elementy procesu transportowego więc jeśli odniesiemy ją do procesu transportowego to będzie on rozpatrywany jako jedna całość (począwszy od magazynowania, składowania, załadunku, przeładunku, dostarczenia ładunku odbiorcy aż do wyładunku).

Mamy więc zbieżność działań między tym co wnosi logistyka a tym co się dzieje w transporcie od zarania dziejów. Jeśli organizację procesu transportowego będziemy ujmować w sposób tradycyjny to mamy tu w skrócie: załadunek, przeładunek i wyładunek. Natomiast logistyka musi zorganizować to w taki sposób, aby nastąpiła koordynacja wewnętrzna i zewnętrzna oraz czasowa i przestrzenna. Chodzi głównie o możliwość obniżenia kosztów poprzez ograniczenie ilości czynności pomocniczych czym właśnie zajmuje się logistyka.

Logiczne organizowanie procesu produkcji stanowi o konkurencyjności przedsiębiorstwa.

Logistyk- dobry organizator i ekonomista.

Organizacja procesów transportowych w handlu zagranicznym

W relacjach dom-dom proces transportowy obejmuje następujące czynności:

• załadunek ładunku na samochód

• przewóz

• wyładunek

Jednak w relacjach międzynarodowych cykl ten jest bardziej zróżnicowany ze wzglądu na występujące tu różnego rodzaju środki transportu. Wówczas cały ten cykl obejmuje więcej czynności i powtarzany jest wielokrotnie.

Proces przewozowy- ma zakres węższy od pojęcia procesu transportowego, gdyż obejmuje tylko przewóz i czynności przeładunkowe.

Proces transportowy- przemieszczanie ładunków przy użyciu różnych rodzajów wehikułów. Obejmuje wszystkie czynności związane z przygotowaniem ładunku do przewozu, przewóz i przekazanie ładunku odbiorcy. Ten zestaw czynności związany z przygotowaniem ładunku do przewozu jest duży, zwłaszcza gdy chodzi o ładunki drobnicowe, np. opakowanie. Ponad to każdy ładunek powinien być odpowiednio oznakowany, co jest dodatkowym ubezpieczeniem ładunku. Są ładunki, które wymagają odpowiednich świadectw. Często powołuje się rzeczoznawcę w celu sprawdzenia, czy nie nastąpiło zmniejszenie wartości użytkowej ładunku podczas procesu przewozu.

Wszystko to sprawia, że organizacja procesu transportowego podlega pewnym rygorom.

Jeśli weźmiemy pod uwagę proces przygotowawczy to uwzględnimy w nim:

• Przyjęcie koncepcji procesu przemieszczania (głównie chodzi o wybór środka transportu)

• Przygotowanie ładunku do przewozu

• Organizacja samego procesu przemieszczania; jeśli jest to proces, w którym bierze udział dużo gałęzi transportu to wymagane jest tu zgranie czasowe

• Fizyczne przemieszczanie ładunku

• Prawna i finansowa obsługa procesu transportowego (np. kto jest za nią odpowiedzialny)

• Analiza kosztów procesu transportowego; koszty powinny być określane na etapie przygotowania procesu transportowego; ta analiza sprowadza się do porównania kosztów planowanych i tych, które rzeczywiście zostały poniesione; ewentualne odchylenia (głównie wyższe) muszą być pokryte przez osoby, które je spowodowały.

Cechy procesu transportowego:

• Terminowość- oznacza, że proces transportowy ma się zacząć i skończyć wtedy, gdy był zaplanowany

• Pewność- nadawca i odbiorca powinni być pewni, że proces przebiegnie zgodnie z planem i że towar zostanie dostarczony odbiorcy

• Bezpieczeństwo ładunku- wiąże się z pewnością, że jest to przewóz ładunku zgodny z odpowiednimi warunkami przewozu, np. odpowiednia temperatura, ograniczenie wstrząsów, odpowiednie zapylenie itp.

• Eliminacja wąskich gardeł- w procesie transportowym może to być np. most, urządzenie przeładunkowe- szczególnie w portach co wpływa na czas procesu transportowego, niewydolność instytucji, np. instytucji celnej czy urzędu sanitarnego

• Krótki czas trwania procesu- chodzi o etap organizowania procesu transportowego

• Kompletność- proces transportowy powinien być "zapięty na wszystkie guziki"

• Koordynacja wewnętrzna i zewnętrzna- wewnętrzna to koordynacja w elementach samego procesu, zewnętrzna- jeśli proces jest obsługiwany przez specjalne organizacje zewnętrzne

• Integracja techniczna i organizacyjna

• Elastyczność

• Im więcej czynności przeładunkowych tym większa możliwość uszkodzenia ładunku oraz większe koszty przeładunku.

Koszty procesów transportowych

Jednym z elementów ceny jest koszt procesów transportowych. Jeśli koszty tego procesu są duże, co odzwierciedla się w cenie wyrobu finalnego, to wówczas cena może nie być zaakceptowana przez rynek. Należy więc obniżać koszty transportu poprzez właściwą jego organizację, aby ponoszone

koszty były jak najmniejsze. Dlatego też organizatorzy procesów transportowych uciekają się do wykorzystywania logistyki procesów transportowych.

Logistyka to sztuka liczenia; jest to dziedzina wiedzy, która zajmuje się fizycznym przepływem surowców, wyrobów i półwyrobów oraz przepływem informacji związanym z fizycznym przemieszczaniem. W logistycznym organizowaniu procesów transportowych chodzi głównie o minimalizację kosztów, o ich racjonalizację.

Logistykę można podzielić na:

• Mikrologistkę (procesy transportowe organizowane w przedsiębiorstwie)

• Makrologistkę

Logistyka integruje w jedną całość poszczególne elementy procesu transportowego więc jeśli odniesiemy ją do procesu transportowego to będzie on rozpatrywany jako jedna całość (począwszy od magazynowania, składowania, załadunku, przeładunku, dostarczenia ładunku odbiorcy aż do wyładunku).

Mamy więc zbieżność działań między tym co wnosi logistyka a tym co się dzieje w transporcie od zarania dziejów. Jeśli organizację procesu transportowego będziemy ujmować w sposób tradycyjny to mamy tu w skrócie: załadunek, przeładunek i wyładunek. Natomiast logistyka musi zorganizować to w taki sposób, aby nastąpiła koordynacja wewnętrzna i zewnętrzna oraz czasowa i przestrzenna. Chodzi głównie o możliwość obniżenia kosztów poprzez ograniczenie ilości czynności pomocniczych czym właśnie zajmuje się logistyka.

Logiczne organizowanie procesu produkcji stanowi o konkurencyjności przedsiębiorstwa.

Logistyk- dobry organizator i ekonomista.

Spedycja w Handlu Zagranicznym

Spedytor - osoba, która jest organizatorem przemieszczenia ładunku, nie jest przewoźnikiem -nie organizuje procesu przemieszczenia, wybiera przewoźnika i gałąź transportu z punktu widzenia ładunku. Bardzo często firma spedycyjna jest jednocześnie firma przewozowa wówczas takie przedsiębiorstwo wykonuje oba zdarzenia i spedytora i przewoźnika. Są to odrębne czynności. Dwie firmy. Dwie działalności w jednej

Czynności określane mianem spedycyjnych

1. Poradnictwo Spedycyjne

2. Przygotowanie ładunku do przewozu

3. Konsolidowanie ładunków - tworzenie partii przewozowych

4. Dostarczenie ładunku do miejsca załadunku

5. Sporządzanie dokumentów transportowych - wymaganych do przewozu ładunku

6. Zawieranie umów o przewóz. Z wybranym przez siebie przewoźnikiem

7. Składowanie przejściowe ładunków

8. Załadunek i wyładunek

9. Ubezpieczenie ładunku

10. Opieka nad ładunkiem w czasie przewozu

11. Przyjmowanie lub przekazywanie ładunku przewoźnikowi (określenie stanu i jakości ładunku)

12. Awizowanie miejsca pobytu i stanu ładunku

13. Stwierdzenie uszkodzeń i ubytków

14. Zgłaszanie ładunku do kontroli celnej

15. Regulowanie należności z tytułu kosztów przewozu

16. Inne czynności wynikające z wymagań nadawcy lub odbiorcy

Funkcje Spedytora międzynarodowego

1. Transportowo-doradcza

2. Transportowo-dokumentacyjna

3. Transportowo-organizacyjna

4. Transportowo-wykonawcza

5. Transportowo-bankowa (płacenie przewoźnikowi itd. itp.)

Transport lądowy łączy się z morskim

---