Spirometria

dr n. med. Konstanty Szułdrzyński

Oddział Intensywnej Terapii

II Katedra Chorób Wewnętrznych

Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego

Kierownik Katedry: Prof. dr hab. med. Jacek Musiał

Kierownik Oddziału: Dr n. med. Wiesław Królikowski

Pojemności i objętości płuc

Zależności pomiędzy wskaźnikami

przezentowanymi w układzie

objętość-czas i przepływ-objętość

Krzywa przepływ-objętość

Próba rozkurczowa.



Po stwierdzeniu obturacji (p. dalej)
można powtórzyć badanie 15 minut
po podaniu leku rozkurczowego.
Standardowo zaleca się 200 mg
salbutamolu lub fenoterolu w
inhalacji (najlepiej z użyciem tzw.
spejsera), dawki większe (400 mg)
stosowane są w protokołach
badawczych i eksperymentalnych.

Przygotowanie pacjenta



Przed wyznaczeniem terminu badania należy dowiedzieć się
od chorego o ostatnio stosowane leki i poinformować go
żeby:



– nie palił tytoniu na 24 godziny przed badaniem (minimum
2 godziny)



– nie spożywał alkoholu na 4 godziny przed badaniem



– nie wykonywał intensywnego wysiłku fizycznego na 30
min. przed badaniem



– założył ubranie pozwalające na swobodne ruchy w obrębie
klatki piersiowej i brzucha (nie wskazane paski, krawaty,
ciasne koszule, gorsety itp.)



– nie spożywał obfitych posiłków na ok. 2 godz. przed
badaniem



– unikał w miarę możliwości wziewnego stosowania leków
rozszerzających oskrzela.

Przygotowanie pacjenta



Przed planowanym badaniem z próbą rozkurczową
należy zaprzestać z odpowiednim wyprzedzeniem
stosowania następujących leków:



8 godzin betamimetyki krótkodziałające wziewne



12 godzin krótkotrwale działającą teofilinę i

doustne betamimetyki krótkodziałające



24 godziny betamimetyki długodziałające

doustne, teofilina o przedłużonym działaniu
(retard) leki antyleukotrienowe



48 godzin betamimetyki długodziałające,

teofilina o długotrwałym działaniu (long)



7 dni tiotropium

Wskazania



Wskazania diagnostyczne



Ocena czynności układu oddechowego po wystąpieniu: duszność, świsty, kaszel,
odkrztuszanie, orthopnoe, ból w klatce piersiowej), nieprawidłowe dźwięki oddechowe,
cechy rozedmy, wydłużenie fazy wydechu, sinica, deformacje klatki piersiowej, palce
pałeczkowate, nieprawidłowości w badaniach dodatkowych (nieprawidłowości w
obrazie radiologicznym klatki piersiowej, hipoksemia, hiperkapnia, poliglobulia
zwiększony hematokryt)



Badania przesiewowe u osób z czynnikami ryzyka (palenie tytoniu, narażenie na
czynniki toksyczne – pyły, gazy).



Badanie wpływu chorób pozapłucnych na czynność układu oddechowego



Ocena ryzyka okołooperacyjnego: operacje pozapłucne, operacje torakochirurgiczne



Ocena stanu czynności układu oddechowego przed rozpoczęciem forsownej
aktywności fizycznej.



Monitorowanie leczenia: lekami rozszerzającymi oskrzela, steroidami (astma, POCHP,
choroby śródmiąższowe płuc),



innymi lekami (np. antybiotykoterapia w mukowiscydozie), w przebiegu zastoinowej
niewydolności krążenia.



Obiektywna ocena przebiegu i wpływu chorób płuc i innych chorób na czynność
układu oddechowego.



Monitorowanie skutków leczenia o znanym, potencjalnie uszkadzającym wpływie na
układ oddechowy.



Monitorowanie czynności układu oddechowego u chorych po przeszczepach płuc i
innych narządów (nerki, szpik – GVH, BOOP).



Monitorowanie czynności układu oddechowego osób narażonych zawodowo.



Orzecznictwo

Przeciwwskazania



Przeciwwskazania bezwzględne: tętniaki (zagrożenie
pęknięciem tętniaka i krwotokiem przy zwiększonym
ciśnieniu w klatce piersiowej), niedawna operacja
okulistyczna (np. operacja zaćmy), zwiększone
ciśnienie wewnątrzczaszkowe, krwioplucie o nieznanej
etiologii, odma opłucnowa, świeży (w okresie
hospitalizacji) zawał mięśnia sercowego, świeży (w
okresie hospitalizacji) udar mózgu.



Przeciwwskazania względne: okoliczności podważające
wiarygodność badania (np. nudności, wymioty, stały
kaszel), stan po operacji brzusznej lub w obrębie klatki
piersiowej (ból pooperacyjny uniemożliwiający
prawidłowe wykonanie manewrów oddechowych w
czasie badania), zawroty głowy, zaburzenia rytmu
serca, znaczne zmniejszenie wysycenia hemoglobiny
tlenem przy przerwaniu tlenoterapii na czas trwania
badania.

Wyniki



Zakres wartości prawidłowych
definiowany jest na podstawie rozrzutu
danego parametru w populacji zdrowej.
Za granice przedziału normy uznaje się
wartości odpowiadające 5 i 95
percentylowi (u dzieci 3 i 97)



zakres normy dla VC i FVC oraz FEV

1

wynosi ok. ±20% należnej, dla FEV

1

%

(F)VC jest mniejszy i wynosi ok. ±11%
należnej (70%)

Interpretacja wyników



Interpretowanie wyniku powinno się rozpocząć od odszukania
wskaźnika FEV1% FVC. Jego wartość determinuje typ
stwierdzanych zaburzeń.



Jeżeli wskaźnik Tiffeneau jest w normie (>70%) można
wykluczyć zaburzenia obturacyjne.W takim przypadku należy
ocenić wskaźniki objętościowe biorąc pod uwagę możliwość
występowania zmian restrykcyjnych.



Jeżeli wskaźnik FEV1% FVC jest obniżony (< 70%)
rozpoznajemy zaburzenie wentylacji typu obturacyjnego i
wówczas należy wykonać test odwracalności obturacji celem
różnicowania astmy oskrzelowej i POChP.



Następnie na podstawie wartości parametru FEV1 oceniamy
stopień obturacji (patrz tabela). W tabeli przedstawiono schemat
oceny badania spirometrycznego z uwzględnieniem omówionych
parametrów, rozpoczynając od oceny wskaźnika Tiffeneau.

Interpretacja wyników

FEV

1

%FVC

<70%

FEV

1

%FVC

>70%

Typ mieszany Obturacja

Restrykcja

FVC<80%

FVC>80%

FVC<80%

FEV

1

<80%

>70%

50-69%

<50%

FEV

1

<80%

łagodna

umiarkowana

ciężka

Próba rozkurczowa



Próbę uznaje się za dodatnią, jeżeli
FEV1 i FVC zwiększa się ponad 200
ml i więcej niż o 12% w stosunku do
wartości należnej. Nie ocenia się
zmian w zakresie maksymalnych
przepływów wydechowych (MEFx) i
wskaźnika FEV1%(F)VC.