Łuk odruchowy, i jego ogniwa. Badanie odruchów, u człowieka…

Odruchy:

• Odruchy jest podświadoma reakcja efektora na pobudzenie receptora (bodziec) odbywająca się za pośrednictwem centralnego systemu nerwowego

• Łuk odruchowy jest droga po jakiej biegnie impuls od receptora do efektora

• Składa się ona z :

  • Receptora

  • Drogi dośrodkowej (aferentnej)

  • Ośrodka w centralny systemie nerwowym

  • Drogi odśrodkowej (eferentnej)

  • Efektora (miesień lub gruczoł )

Podział odruchów ze względu od rodzaju unerwienia i czynności:

• Somatyczne – efektorem jest mięsień szkieletowy

• Wegetatywne ( autonomiczne) – wyróżnia się tu odruchy wydzielnicze, naczynioworuchowe oraz skurcze mięśni gładkich. Efektorem odruchach wegetatywnych są wszystkie inne tkanki i komórki poza mięśniami szkieletowymi

Ze względy ma budowę łuku odruchowego wyróżnia się odruchy

• Dwuneuronowe (monosynaptyczne) – łuk odruchowy składa się tylko z neuronu dośrodkowego i neuronu odśrodkowego połączonego jedną synapsą

Przykład: Odruch kolanowy

• Odruchy wieloneuronowe (polisynaptyczne) – w łuku odruchowym występują co najmniej 2 synapsy (3 neurony)

Przykład: Odruch mięśnia dwugłowego

Podział odruchów ze względu na lokalizacje ośrodka w CSN

• Rdzeniowe- ośrodek nerwowy znajduje się w rdzeniu kręgowym ( np. odruch kolanowy)

• Mózgowe – ośrodek nerwowy znajduje się w mózgowiu ( np. odruch źreniczny)

Odruchy somatyczne można podzielić na:

• Proste- efektorem jest jeden mięsień szkieletowy ( np. odruch ze ścięgna Achillesa, odruch źreniczny)

• Złożone – w reakcji uczestniczy kilka mięśni ( np. odruch podeszwowy, odruchy skórne brzuszne)

Odruchy Wrodzone ( bezwarunkowe)- gatunkowe, występujące u wszystkich osobników, zalicza się tu odruchy ruchowe (np. odruch kolanowy) oraz odruch wegetatywne ( naczynioworuchowe, wydzielnicze itd.)

Odruch Nabyty ( warunkowy) – Powstają one na bazie wcześniej istniejących odruchów ( najczęściej bezwarunkowych ). Dochodzi do kojarzenia (w czasie) bodźca obojętnego z już istniejącym odruchem na skutek wielokrotnego powtarzania

Nawyk ruchowy

• Jest to forma ruchu ukształtowana w życiu osobniczym na podłożu ruchowych odruchów warunkowych ( nabytych)

• Przykład: na bazie wcześniej wyuczonej umiejętności chodzenia, biegania idp: wyrabia się odpowiednią technikę biegu czy skoku

• Można więc powiedzieć że nawyk ruchowy to ruchowy odruch warunkowy (II rzędu)

Faza kształtowania nawyku ruchowego

• Generalizacja pobudzenie – w momencie rozpoczęcia ćwiczeń (treningu ) dochodzi do rozprzestrzeniania się pobudzenia na ośrodki kontrolujące grupy mięśniowe których praca jest niepotrzebna (przyruchy)

• Hamowanie wewnętrzne- na skutek świadomość kontroli procesu treningowego (pokaz, instrukcje ) dochodzi do powstania właściwego obrazu wzrokowego i kinestetycznego danego ruchu (ćwiczenia). Następuje ograniczenie zbędnych ruchy ale ruchy pozostają nadal ,,sztywne’’

Dochodzi do koncentracji pobudzenia w obszarach kory niezbędnych do wykonywania ruchy oraz rozwoju w innych stanu hamowania

Faza kształtowania nawyku ruchowego

• Stabilizacja nawyku ruchowego – ruchy stają się dokładniejsze i swobodniejsze a w ich wykonania zaangażowane jedynie niezbędne grupy mięśniowe. Nie potrzebne skurcze mięśniowe są eliminowane, mięśnie antagonistyczne osiągają pełny rozkurcz, poprawia się koordynacja nerwowo- mięśniowa

• Automatyzacja – w czasie utrwalania nawyku ruchowego dochodzi do przesunięcia kontroli nad czynnościami ruchowymi na ośrodki podkorowe (,,nieświadome’’)

Badania wybranych odruchów u człowieka

1. Odruch kolanowy- jest to odruch monosynaptyczny, rdzeniowy. Może być wykonywany na stojąco wtedy kiedy jedna noga jest luźno, lub też na siedząco w pozycji prostej nogi zgięte pod kontem 90⁰ . Propioreceptory są to receptory które reagują na uderzenie wyczuwamy miejsce, podobnie jest z mięśniem Achillesowym. Bodziec idzie do części piersiowej

2. Odruch podeszwowy Babińskiego- jest to odruch Eksteroreceptero złożony receptorowo odruch kontaktoreceptory. Bodziec przesyłany do części krzyżowej.

3. Odruch źreniczny- badamy w każdej pozycji, receptorami są pręciki i czopki. Dalej informacja biegnie do ciała kolankowatego, wśród bocznego i powraca nerwem wzrokowym do efektora (zwieracz źrenicy) i mięsień rzęskowy oka lewy i prawy.