METODA SI

SENSORY

INTEGRATION

Sylwia K

Rys historyczny



Model sensorycznej integracji został rozwinięty przez amerykańską terapeutkę
zajęciową i psychologa A. J. Ayres. Wywodzi się on z modeli neurofizjologicznych
mózgu i form zachowania, a stara się wyjaśnić zaburzenia poznawcze, emocjonalne
i sensomotoryczne u dzieci.



Ayres sformułowała hipotezy wskazujące na implikacje funkcji psychoneurologicznych
w zachowaniu i uczeniu się dziecka. Aby zweryfikować postawione hipotezy
skonstruowała metody badawcze i przeprowadziła szereg badań, których wyniki
wykazały, że istnieją czynniki mierzone za pomocą jej testów występujące tylko
u dzieci z dysfunkcjami percepcyjno-motorycznymi lub dzieci z dysfunkcjami oun.
Wyłonione czynniki zinterpretowała jako reprezentację dysfunkcji, które łączą się
z określonymi zaburzeniami w obrębie oun obejmującymi integrację danych
wejściowych z jednego lub więcej systemów sensorycznych. Ayres zauważyła, że te
dysfunkcje integracji sensorycznej miały wpływ na reakcje posturalne, napięcie mięśni,
planowanie ruchu, rozwój mowy, zachowanie, emocje i funkcje poznawcze. 



Kolejne lata badań prowadzonych przez Ayres i jej
współpracowników prowadziły do rozwoju teorii
integracji sensorycznej, obejmującej teoretyczne
podstawy procesów integracyjnych, metody diagnozy
zaburzeń tych procesów i specyficzne techniki
terapeutyczne.



Integracja sensoryczna to organizacja wejściowych
danych zmysłowych dokonywana przez mózg w celu
produkowania odpowiedzi adaptacyjnych na
wymagania otoczenia. Jest to proces neurologiczny
organizujący wrażenia płynące z ciała i środowiska
w taki sposób by mogły być użyte do celowego
działania.

Definicja SI wg Ayres



„ ...proces, w którym następuje organizacja
dostarczonych do naszego organizmu wrażeń, by
mogły być wykorzystane w celowym , zakończonym
sukcesem działaniu.”



Ayres określa mianem integracji sensorycznej
uporządkowanie logiczne, względnie układanie
pobudzeń zmysłowych w mózgu tak, że człowiek
uświadamia sobie dokładnie swoje otoczenie i
postrzega je. Jest zdolny do procesów uczenia się i
reagowania w sposób adekwatny w określonej
sytuacji życiowej.



Dla pracy mózgu potrzebna jest ciągłość
przetwarzania bodźców. Neurony muszą
otrzymywać bodźce, aby powstała sieć połączeń
między nimi. Drażnienia zmysłów, ruch, bodźce
powstające w czasie ruchu pobudzają do tworzenia
połączeń nerwowych na synapsach, następnie
dochodzi do integracji impulsów i przyswajania ich
przez umysł. Ruch ciała, używanie rąk, mowy mogą
podlegać koordynacji i stanowić podstawę dla
kształtowania się celowych i sensownych działań.
Ważne jest, aby informacja zmysłowa była
jednoznaczna i dotarła w stanie
niezniekształconym do mózgu. Mózg informacje z
wrażeń zmysłowych przyjmuje, przesiewa
(eliminuje), rozpoznaje, interpretuje i integruje z już
posiadanymi, aby umożliwić zachowanie się w
sposób adekwatny do sytuacji.



Zmysły dostarczają informacji o fizycznej
kondycji naszego ciała i otoczenia wokół nas.
Dane te pochodzą z receptorów wzrokowych,
słuchowych, przedsionkowych, dotykowych,
proprioceptywnych, węchowych i smakowych.



Mózg nieustannie organizuje te wiadomości
lokalizując je, rozpoznając, segregując
i integrując. Gdy płyną one w prawidłowej
organizacji, mózg może je użyć do formułowania
percepcji, planowania ruchu, napięcia
mięśniowego, postawy, emocji, uczenia się
i wielu innych. Natomiast zaburzenia w integracji
wpływają negatywnie na te funkcje. 



Adekwatna integracja sensoryczna jest
podstawą do prawidłowego rozwoju ruchowego,
uczenia się i zachowania. Wysoce
skomplikowane procesy takie jak koordynacja
ruchowa, planowanie ruchu, percepcja słuchowa
czy wzrokowa, mowa, czytanie, pisanie czy
liczenie, są zależne od procesów integracyjnych
dokonujących się w ośrodkowym układzie
nerwowym. 



Do wyjaśnienia tych zależności Ayres opracowała
hipotetyczny model przebiegu integracji
sensorycznej.
W którym opisuje poszczególne stadia rozwoju
integracji sensorycznej dokonującej się między 0-7
rokiem życia. Opisując etapy rozwoju integracji
sensorycznej podkreśla istotną rolę systemu
przedsionkowego, proprioceptywnego i dotykowego. 



Procesy integracji sensorycznej dokonują się
w rdzeniu kręgowym, w pniu mózgu, móżdżku
i wreszcie w półkulach mózgowych. Wszystkie
wyższe procesy umysłowe zależą szczególnie od
adekwatnej organizacji wrażeń w pniu mózgu gdzie
mają swój początek procesy integracyjne. Dopiero po
przejściu pnia mózgu może dokonywać się bardziej
szczegółowe opracowywanie wrażeń sensorycznych
w korze mózgowej.

Psychomotoryka



Rozwój motoryczny jest ściśle związany z
rozwojem procesów poznawczych, mowy i
kontaktów społecznych. Motoryka jest sposobem
nawiązywanie kontaktu z otoczeniem i służy
jego poznawaniu. Aby dziecko mogło świadomie
wykonać ruch, wymagana jest najpierw
motywacja (chęć posiadanie interesującego
przedmiotu), a następnie ideacja, czyli
wyobrażenie ruchu Dla wykonania ruchu
celowego, np. uchwycenia zabawki, dziecko
musi posiąść umiejętność zwrotu głowy w stronę
przedmiotu, wyciągnięcia ręki, przeniesienia
ciężaru ciała.

Rozwój integracji

sensomotorycznej



Prawidłowe dojrzewanie sensorycznej integracji
warunkuje właściwe dojrzewanie ciała i psychiki
dziecka. Dla uporządkowanego rozwoju psychicznego
i duchowego konieczna jest integracja sensomotoryki
z percepcją wzrokowe i słuchową oraz współdziałanie
systemu wegetatywnego i limbicznego.

Poziomy integracji
sensorycznej



Ayres odróżnia 4 poziomy integracji sensorycznej,
przy czym jeden poziom buduje się na drugim.



Na poziomie I zostają powiązane bodźce dotykowe,
co pozwala dziecku na ssanie, jedzenie, odczuwanie
jako przyjemności dotyku i umożliwia wytworzenie
się więzi z matką. Integracja błędnikowych i
proprioceptywnych bodźców umożliwia dziecku
koordynację ruchów gałek ocznych, utrzymanie
postawy, napięcia mięśniowego, równowagi i
poczucia pewności w stosunku do sił grawitacji.



Na poziomie II odbywa się łączenie bodźców
systemu błędnikowego, proprioceptywnego i
dotykowego (zmysły podstawowe), co z kolei
warunkuje koordynację i napięcie uwagi, planowanie
ruchu, świadomości i percepcji własnego ciała oraz
koordynację czynności obu stron ciała.



Poziom III integracji sensorycznej obejmuje także bodźce
wzrokowe i słuchowe. Poprzez powiązanie bodźców
przedsionkowych, słuchowych, proprioceptywnych,
uzmysławiających ciało dochodzi do wykształcenia się
zdolności rozumienia mowy i jej uczenia się. Współdziałanie
bodźców optycznych z bodźcami zmysłów podstawowych
wcześniej wymienionymi umożliwia dokładną percepcję
wzrokową, a co za tym idzie, koordynację oko - ręka. Dzięki
temu dziecko może włożyć kurtkę, nalać sobie mleka,
budować z klocków dom, malować.



Na poziomie IV rozwoju są integrowane bodźce ze
wszystkich kanałów zmysłowych. Powstają efekty końcowe
procesów przetwarzania, które odbywały się na poprzednich
trzech poziomach. Poczucie własnej wartości, samokontrola,
poczucie zaufania do siebie rozwijają się na bazie
świadomość schematu ciała i doświadczenia zdobytego
podczas procesu integracji sensomotorycznej.

Zaburzenia Integracji
Sensorycznej



Spektrum zaburzeń jest bardzo szerokie. Określa się je
indywidualnie na podstawie opracowanych przez dr
Ayres testów i szczegółowej obserwacji klinicznej
dziecka.



objawy zaburzeń integracji sensomotorycznej mogą
występować w różnych kombinacjach i z różnym
nasileniem oraz rzadko występują w czystej formie
(dotyczącej jednego układu), natomiast nieraz nawet w
obrębie danego układu występuje zarówno
nadwrażliwość na określone bodźce, jak i
niedowrażliwość na inne, zwykle wraz z zaburzeniami
rozróżniania (dyskryminacji) bodźców - co do siły,
rozległości i kierunku;

Zaburzenia integracji
sensorycznej



Zaburzenia integracji manifestują się tym silniej, im
niższy poziom integracji jest upośledzony. Zaburzenie
I poziomu integracji, zwłaszcza w zakresie zdolności
wiązania informacji proprioceptywnych i
przedsionkowych ze zmysłem równowagi, prowadzi
do upośledzenia pewności odczucia grawitacji i
reakcji odruchowej postawy, czego efektem jest
wrażenie sztywności i braku płynności ruchów.
Zaburzenia na II poziomie integracji, które rozwijają
się w pierwszym roku życia w zakresie rozwoju
świadomości własnego ciała, koordynacji obydwu
stron ciała, planowania ruchu oraz aktywności,
koncentracji uwagi i stabilności emocjonalnej,
prowadzą do nieprawidłowej percepcji własnego ciała
i nieprawidłowego napięcia uwagi dziecka w wieku
późniejszym.

c.d.



Zaburzenie napięcia uwagi daje obraz dziecka wiercącego się na
krześle, ponieważ jego percepcja własnego ciała nie dostarcza
informacji o położeniu i przestrzennej orientacji poszczególnych
jego części. Skutkiem tego dziecko ma trudności ze skierowaniem
swojej uwagi albo aktywności w sposób celowy. Od drugiego roku
życia III poziom integracji charakteryzuje się umiejętnością
używania mowy, koordynacją oko - ręka, percepcją wzrokową i
aktywnością celową zależną od woli.



Osiągnięcie IV poziomu integracji wymaga kompleksowego
przetwarzania na wszystkich poziomach struktur anatomicznych
kresomózgowia, wzgórza i pnia mózgu.



Nieustanny, właściwy dopływ informacji ze zmysłów o naszym ciele
i o otoczeniu jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania
ośrodkowego układu nerwowego. Zarówno nadmiar informacji, jak i
niedostatek lub dyskryminacja bodźców, tj. niemożność
interpretacji ich siły rozległości i kierunku działania, daje w efekcie
różne zaburzenia. Zaburzenie zmysłów; równowagi, układu czucia
głębokiego i czucia powierzchniowego może być spowodowany
hypofunkcją, czyli obniżoną i niedostateczną wrażliwością zmysłów
lub hyperfunkcją, czyli nadwrażliwością .



Hypofunkcją w znaczeniu niedostatecznej
wrażliwości objawia się brakiem informacji o
własnym ciele i przestrzeni, co z kolei powoduje
zaburzenie ruchowe w postaci ruchów
stereotypowych. Leczenie polega na
dostarczaniu różnorodnych, silnych bodźców i
pracy nad odtworzeniem obrazu ciała i
otoczenia.



Hyperfunkcja, czyli nadwrażliwość, jest to
zwiększona wrażliwość układu zmysłów
objawiająca się nadpobudliwością ruchową i
emocjonalną oraz trudnościami w koncentracji.
Leczenie obejmuje zwiększenie napięcia „układu
eliminującego" drogą stymulacji układu czucia
głębokiego i zmysłu równowagi oraz
ograniczenie dopływu bodźców.

Diagnoza



Wywiad z Rodzicami – dostarcza wielu ważnych informacji
z okresu prenatalnego, okołoporodowego i wczesnego
dzieciństwa oraz codziennego funkcjonowania dziecka.



Obserwacja kliniczna – zestaw prób oceniających min. 
rozwój motoryki dużej i małej, równowagę, zintegrowanie
odruchów niemowlęcych, reakcję na różnorodne bodźce
sensoryczne i wiele innych umiejętności.



Testy Południowokalifornijskie – standaryzowane
narzędzie badawcze, posiadające normy dla dzieci w różnym
wieku. Testy można wykonywać od
4 roku życia.



Dane informacyjne z pozostałych lub dodatkowych
narzędzi badawczych: kwestionariuszy (np.
Kwestionariusz rozwoju sensomotorycznego Z.
Przyrowskiego, Kwestionariusz wrażliwości dotykowej Z.
Przyrowskiego), testów do badania rozwoju
psychomotorycznego małych dzieci i in.



Dla sprawnego
funkcjonowania
motorycznego
najważniejsze są: zmysł
równowagi, układ czucia
głębokiego i czucia
powierzchniowego.
Postrzeganie, czyli
świadomość ciała i jego
schemat w mózgu
wytwarza się dzięki
systemowi sensorycznemu i
motorycznemu.

System sensoryczny



W regulacji motoryki obok narządów zmysłowych i
różnych receptorów skóry znaczenie mają
zakończenia propioreceptywne. Receptory mięśni,
ścięgien, więzadeł
i stawów drogą aferentną dostarczają mózgowi
informacje na temat stanu napięcia mięśni, miejsca
w schemacie ciała
i położenia stawów w przestrzeni.



Międzymózgowie integruje i koordynuje wszystkie
dopływające bodźce nieświadomie. W korze
mózgowej,
w zakręcie pozacentralnym płata ciemieniowego leży
nadrzędne, czuciowe centrum, w którym jest
uświadamiane odczucie całego ciała.



W wypadku przerwania dopływu informacji do
ośrodków korowych półkul mózgowych, mogą stać
się one niezdolne do pełnienia funkcji kierowania
motoryką ciała.

Przyczyny zaburzeń sensomotorycznej integracji mogą
znajdować się w układzie sensorycznym lub motorycznym.



W układzie sensorycznym za integrację odpowiada
głównie: zmysł równowagi, układ czucia głębokiego i
układ czucia powierzchniowego:

1. Zmysł równowagi



Dzieci z niedostatkiem bodźców płynących ze zmysłu
równowagi są nad miernie odważne, uwielbiają
szybki ruch, nagłe hamowanie, podskoki. W ten
sposób same dostarczają sobie bodźców, których
brak odczuwają. Charakterystyczne dla nich jest
wykonywanie stereotypowych ruchów głową -
zwłaszcza rytmicznego kręcenia nią. Głównym
założeniem terapii w takich przypadkach jest
zapewnienie dziecku odpowiedniej stymulacji zmysłu
równowag w sposób kontrolowany.



Dzieci nadwrażliwe źle tolerują ruch, zwłaszcza
kręcenie się, poruszają się mało i powoli.
Oddziaływanie bodźców na zmysł równowagi może
wywołać także innego rodzaju reakcje wegetatywne
(bladość, nudność, wymioty) oraz emocjonalne -
strach (np. gdy głowa nie jest ustawiona pionowo).
Założeniem terapii jest zwiększenie napięcia systemu
eliminującego.

Układ czucia głębokiego

Niedostatek informacji powoduje problemy z odpowiednim

napięciem różnych grup mięśni, stabilizacją
poszczególnych części ciała względem siebie i
uruchamianiem innych, a także zaburzenia napięcia
mięśniowego czy dyspraksję. Założeniem terapii jest
dostarczenie niezbędnych informacji poprzez stosunkowo
silne bodźce proprioceptywne - naciski na powierzchnie
stawowe, silne obejmowanie, czołganie się po różnego
rodzaju podłożu (np. po workach z grudkami styropianu).
Skuteczne jest też dostarczanie innych bodźców z czucia
powierzchniowego (głaskanie, szczotkowanie).

Układ czucia
powierzchniowego



Zarówno nadmiar, jak i niedostatek bodźców
powodować może dezorganizację funkcjonowania oun.



Nadwrażliwość na bodźce dotykowe tworzy dość
charakterystyczny obraz - reakcje na dotyk są
nieproporcjonalne do siły bodźca. Dzieci nie lubią
ubierania i rozbierania, drażni je np. wełniana
garderoba, wata, futra, bliskość innych dzieci, nie
znoszą brudu na rękach, wykonywania prac ręcznych
typu lepienie, malowanie farbami. Często są
nadpobudliwe ruchowo i emocjonalnie, typowe dla
nich są problemy z koncentracją uwagi.



Zasadą terapii jest dostarczanie bodźców zarówno
czucia głębokiego, jak i równoważnych. Polecane są
ćwiczenia równoważne na piłce.



Przy niedostatecznej
wrażliwości dziecko w
sposób stereotypowy samo
dostarcza sobie bodźców
czuciowych.
Charakterystyczne jest
drażnienie sobie okolicy
ust.



Zasadą terapii jest
dostarczenie różnorodnych
bodźców przez ugniatanie,
głaskanie, szczotkowanie
oraz praca innymi
metodami nad poprawą
obrazu własnego ciała u
dziecka.

W układzie motorycznym zaburzenia

pochodzenia ośrodkowego obejmują postawę ciała,
lokomocję i motorykę precyzyjną rąk oraz umiejętność
mowy i funkcjonowania społecznego.

1. Zaburzenia statomotoryki, tzw. dużej motoryki,

wyrażają się w tym, że dzieci:



nie rozumieją często poleceń słownych dotyczących
ruchów, nie umieją naśladować ruchów,



nie umieją odpowiednio bawić się zabawkami,
manipulować nimi; układają zabawki w szereg lub
przesuwają je z miejsca na miejsce,



potrzebują zbyt dużo czasu na zaplanowanie ruchu i
jego wykonanie, nie umieją jednocześnie wykonywać
dwóch funkcji, np. słuchać i pisać (stąd trudności
szkolne).



miewają często zaburzenia regulacji napięcia
mięśniowego - zwykle jest ono obniżone, stąd
występuje łatwe męczenie się, trudności
koncentracji. Poprawa napięcia mięśniowego
daje u nich poprawę koncentracji, a ćwiczenia w
pozycji siedzącej na piłce stanowią stymulacji
reakcji posturalnych,



nie mają poczucia linii środkowej swojego ciała,



przejawiają złą koordynację ruchową,



nieadekwatnie stosują siłę i oceniają odległości
podczas wykony wanych czynności ruchowych,



cierpią na zaburzenia reakcji równoważnych,



często ulegają wypadkom,



nie umieją dbać o swój wygląd.

2. Zaburzenia motoryki precyzyjnej, tzw. motoryki małej,

to najczęściej występujące trudności z czynnościami
precyzyjnymi; rysowaniem i pisaniem, czyli tzw.
grafomotoryką.

3.

Zaburzenia w funkcjonowaniu psychicznym i

społecznym przejawiaj się tym, że dzieci: 



nie radzą sobie w różnych sytuacjach życiowych.
Towarzyszy im frustracja, ponieważ zawsze są
ostatnie, zawsze coś rozleją lub rozsypią, nie radzą
sobie w grach sprawnościowych,



źle funkcjonują w większej grupie osób lub wśród
natłoku rzeczy. Mają kłopoty z wyodrębnieniem z tła
kształtów i rozpoznania dźwięków,



wszystkie czynności wykonują znacznie dłużej, wokół
siebie stwarzają nieład,



łatwo ulegają przemęczeniu, a ich skuteczność
życiowa jest mniejsza.

Terapia SI



Terapia integracji sensorycznej może być prowadzona
po wcześniejszych kompleksowych badaniach
prowadzonych przez kwalifikowanych terapeutów. 



Głównym zadaniem terapii jest dostarczenie
kontrolowanej ilości bodźców sensorycznych
w szczególności przedsionkowych,
proprioceptywnych i dotykowych w taki sposób, że
dziecko spontanicznie będzie formułowało reakcje
adaptacyjne poprawiające integracje tych bodźców.



Podczas terapii integracji sensorycznej relacje
zachodzące między procesami sensorycznymi
i zachowaniem ruchowym kształtują i poprawiają
połączenia synaptyczne w ośrodkowym układzie
nerwowym. Prawidłowa organizacja synaptyczna
ośrodkowego układu nerwowego determinuje
właściwe programowanie i przetwarzanie informacji
sensorycznych w następnych relacjach jednostki
z otoczeniem.



Aby następowała poprawa w organizacji oun
podczas terapii stosowane są takie
ćwiczenia, które będąc właściwym
„wyzwaniem” dla uczestnika terapii są
stymulujące dla mózgu.



Ćwiczenia muszą być dostosowane do
poziomu rozwojowego dziecka jednak nie
mogą być zbyt łatwe ani zbyt trudne. Tylko
takie ciągłe balansowanie na granicy
możliwości dziecka poprawiając organizację
oun wpływa na zmianę zachowania w sferze
motorycznej i emocjonalnej, poprawie
funkcji językowych i poznawczych, a przede
wszystkim przejawia się lepszą
efektywnością uczenia się. 



Terapia integracji sensorycznej ma postać
„naukowej zabawy” w której dziecko chętnie
uczestniczy i ma przekonanie, że kreuje zajęcia
wspólnie z terapeutą. Podczas terapii nie uczy
się dzieci konkretnych umiejętności lecz
poprawiając integrację sensoryczną wzmacnia
procesy nerwowe leżące u podstaw tych
umiejętności, a one pojawiają się w sposób
naturalny jako konsekwencja poprawy
funkcjonowania ośrodkowego układu
nerwowego. Terapeuta nie tyle kieruje
zachowaniem dziecka ile kreuje takie
wymagania by dziecko było w stanie
odpowiadać na nie coraz bardziej złożonymi
reakcjami adaptacyjnymi. 



Terapia integracji sensorycznej nie jest
wyuczonym stale powtarzanym schematem
ćwiczeń, ale jak niektórzy piszą sztuką ciągłej
analizy zachowania dziecka i permanentnego
doboru i modyfikacji stosowanych zadań. 

Miejsce ćwiczeń



Odbywa się w sali gimnastycznej lub dużym
pomieszczeniu specjalnie do tego przystosowanym
i wyposażonym w odpowiednie przyrządy. Wyposażenie
sali terapeutycznej musi przede wszystkim obejmować
wiele urządzeń do stymulacji systemu przedsionkowego,
proprioceptywnego i dotykowego, ale również
wzrokowego, słuchowego i węchowego. Atmosfera
podczas terapii sprzyja rozwojowi wewnętrznej potrzeby
ujarzmiania środowiska. Dziecko czując, że odnosi
sukcesy w coraz większej ilości coraz bardziej
skomplikowanych zadań podnosi swoją samoocenę
i chętnie uczestniczy w zajęciach. Takie doświadczenia
w kierowaniu swoim zachowaniem zaczyna przenosić
również na inne sytuacje poza salą terapeutyczną co
zaczynają zauważać rodzice i nauczyciele. Zmienia się
obraz dziecka i jego funkcjonowanie w środowisku. 

Miejsce ćwiczeń



Terapia polega na współpracy wszystkich sensorów

naszego ciała, które w efekcie mają wytworzyć
określoną jednostkę psychomotoryczną.



Dziecko podczas zajęć bawi się, aby poprzez to
aktywnie uczestniczyć w terapii i w ten sposób
ćwiczyć zaburzone funkcje. Wykorzystywane do tego
jest specjalistyczne pomoce takie jak huśtawka
terapeutyczna, platforma, hamak , konik, huśtawka
„T”, równoważnie, deskorolka, piłki, materiały o
zróżnicowanej fakturze, szczotki a nawet ryż czy
kaszę – wszystko co może dostarczyć odpowiednich
bodźców potrzebnych w terapii dziecka.

Celem postępowania leczniczego zaburzeń
sensorycznej integracji jest:



modyfikacja neurologicznych dysfunkcji



normalizacja odbioru bodźców dotykowych i regulacji napięcia
mięśniowego,



normalizacja uświadomienia ruchu (przez odbudowanie czucia
wewnętrznego ciała, odczucie ruchu i poprawienie czucia głębokiego),



regulacja równowagi (przez poprawienie statycznego podporu i postawy)

i reakcji przystosowawczych w utrzymaniu równowagi podczas stania
i dowolnego zachowania,



odbudowa schematu ciała (przez poprawienie motoryki wizualnej
i koordynacji oko-ręka-noga),



poprawa wzrokowej percepcji (w zakresie kształtu, stałości formy,
położenia w przestrzeni),



poprawa percepcji warunków przestrzennych i wyobrażenia przestrzeni,



planowanie motoryki (przez uczenie kierunku ruchu i koordynacji ciała
w działaniu motorycznym),



samokontrola słuchowa dźwięków i szumów, zdolności izolowania
dźwięku, naśladowania rytmu, magazynowania schematu.



poprawa jakości odbierania, przesyłania i
organizowania bodźców,



dostarczenie kontrolowanej ilości bodźców
sensorycznych, w szczególności
przedsionkowych, proprioceptywnych i
dotykowych,



wspomaganie ogólnego rozwoju dziecka,



kompensowanie zaburzeń rozwojowych
dzieci,



rehabilitacja dzieci z upośledzeniem
umysłowym,



wzmacnianie poczucia własnej wartości
poprzez pozytywne motywowanie,



poprawa rozwoju ruchowego, uczenia się



usprawnianie mowy czynnej, czytanie,



usprawnianie grafomotoryczne,



usprawnianie czynności matematycznych.

Ćwiczenia



muszą być dostosowane do poziomu rozwojowego dziecka. Takie
działanie na granicy możliwości dziecka poprawia organizację
o.u.n., wpływa na zmianę zachowania w sferze motorycznej i
emocjonalnej, poprawia funkcje językowe i poznawcze, a przede
wszystkim polepsza efektywność uczenia się.



Istota terapii z zakresu stymulacji sensomotorycznęj polega m.in. na
zachęcaniu dziecka do aktywności, która dostarcza odpowiednich
bodźców, adekwatnych do poziomu integracji, na jakim aktualnie się
znajduje.



Zajęcia powinny mieć przede wszystkim charakter zabawy, w której
istotną jest motywacja i kreatywność dziecka. Terapia integracji
sensorycznej powinna mieć postać zabawy edukacyjnej. Terapia ta
ma podnieść poziom samoakceptacji, poprawić samoobsługę,
koncentrację uwagi oraz rozumienie i zdolność wykonywania poleceń
oraz instrukcji.



Bardzo ważne jest również zwrócenie uwagi na zachowanie dziecka
bezpośrednio po ćwiczeniach westybularnych, jak również w ciągu
całego dnia, jako że tolerancja na tego typu bodźce może się
zmieniać w zależności od dnia, pogody, pobudzenia emocjonalnego
itp.



terapia SI nie jest adresowana do żadnego
konkretnego schorzenia, lecz ma zastosowanie we
wszystkich stanach, w których mogą występować (lub
występują) zaburzenia integracji sensomotorycznej
(np. upośledzenie umysłowe, autyzm, zespół Downa
czy m.p.dz.)



odgrywa ona w fizjoterapii znaczącą rolę. m.in. ze
względu na wzajemny wpływ sfery sensorycznej na
funkcje ruchowe



prawidłowa integracja sensomotoryczna wpływa na
prawidłową jakość ruchu, tworzenie prawidłowego
schematu własnego ciała i świata zewnętrznego,
orientację przestrzenną itp.



praktycznie nie ma możliwości sprawnego
funkcjonowania ruchowego bez właściwego
odbierania bodźców, ich integrowania i odpowiadania
na doznania zmysłowe.



szczególną rolę odgrywa to w
zautomatyzowanych aktach ruchowych
zważywszy, że w o.u.n. więcej komórek
„pracuje" nad nieświadomą składową ruchu (np.
nad równowagą, stabilizacją, koordynacją
pomiędzy poszczególnymi grupami
mięśniowymi), niż świadomą,



w pracy nad właściwą integracją
sensomotoryczną ważna jest nie tylko ogólna
ilość pobudzeń, ale również zachowanie
odpowiedniej proporcji nasilenia pobudzeń
poszczególnych układów zmysłów,



integrująca rola o.u.n. polega m.in. na
odpowiedniej selekcji czyli hamowaniu jednych a
torowaniu innych pobudzeń, gdyż do wyższych
jego pięter może docierać i dezorganizować ich
czynność zarówno nadmiar, jak i niedostatek
bodźców.

UKŁAD PRZEDSIONKOWY



Z punktu widzenia teorii i terapii SI, ma on istotny związek
z trudnościami w uczeniu się, z funkcjami słuchowo-
językowymi, a także równowagą i koordynacją. Zakłócenia
w pracy systemu przedsionkowego mogą ujawnić się w
postaci subtelnych, czasami trudnych do wyjaśnienia,
trudności w uczeniu się i związanych z zachowaniem
dziecka

TERAPIA UKIERUNKOWANA NA STYMULACJĘ
UKŁADU PRZEDSIONKOWEGO



dla właściwej integracji sensomotorycznej jest
odpowiednia stymulacja błędnika, duże znaczenie
mają huśtawki, podwieszone platformy, balansery i
urządzenia umożliwiające odbieranie bodźców
związanych zarówno z przyspieszeniem liniowym, jak
i kątowym. Bodźce westybularne nie mogą być
dostarczane w nadmiarze i w sposób nie
zorganizowany, gdyż mogą one przynieść efekt
odwrotny do zamierzonego. Przykładem tego mogą
być ćwiczenia na huśtawce obrotowej, które
nieodpowiednio dozowane, mogą doprowadzić do
objawów wegetatywnych, zwiększenia częstotliwości
uderzeń serca, wymiotów itp.

UKŁAD PROPRIOCEPTYWNY



Prawidłowe funkcjonowanie układu
proprioceptywnego umożliwia natomiast poczucie
tzw. cielesnej obecności, wyzwala odruchy nastawcze
i równoważne oraz umożliwia poruszanie
poszczególnymi częściami ciała bez kontroli wzroku,
wykonywanie ruchów precyzyjnych itp. Z
prawidłowym funkcjonowaniem układu
proprioceptywnego ściśle związane są pojęcia
kinestezji. praksji, somatognozji i lateralizacji. Ich
rozwój umożliwia przechodzenie na kolejne poziomy
integracji sensomotorycznej.



Kinestezja (czucie kinestetyczne), to jak gdyby
uświadomienie sobie ruchu i położenia stawów.
Doznania kinestetyczne pozwalają m.in. rozróżnić
przedmioty ciężkie od lekkich. Wpływają one na
dostosowanie wielkości siły do aktualnych potrzeb i
wpływają na płynność ruchów.



Praksja to zdolność do planowania ruchów,
umiejętność wyobrażania sobie tego, co i w jaki
sposób należy zrobić by wykonać dane zadanie
ruchowe. Wymaga ona zarówno odpowiednich funkcji
ruchowych, jak i intelektualnych. Wykonanie
określonej czynności wymaga wcześniejszego
zaplanowania i wyobrażenia jej sobie (zdolność
partycypacji). Jeśli występują zaburzenia integracji
sensomotorycznej, to już samo wyobrażenie jest
utrudnione lub niemożliwe.



Somatognozja to świadomość własnego ciała i
przestrzeni, którą to ciało zajmuje. Pełna świadomość ciała
zależy od doświadczenia własnych ruchów w odniesieniu
do przedmiotów i ludzi. Wiąże się to z umiejętnością
wykorzystania i posługiwania się ciałem jako całością, jak
również poszczególnymi jego częściami (ręce, nogi, głowa,
usta itp.) podczas wykonywania prostych czynnościach,
takich jak np. jedzenie, ubieranie się, zabawa itd. Inaczej
mówiąc somatognozja jest to podświadoma wiedza na
temat możliwości i funkcji całego ciała jak i poszczególnych
jego części. Od stopnia rozwoju somatognozji uzależnione
jest również kształtowanie tożsamości i psychologicznego
obrazu samego siebie.



Lateralizacja to z kolei dominacja funkcjonalna jednej
strony ciała, wyrażająca się większą sprawnością ręki, rogi
czy oka po tej stronie (przeważnie prawej).

Terapia skierowana jest do dzieci
i młodzieży:



z zaburzeniami integracji sensorycznej
(nadwrażliwość, podwrażliwość: dotykowa,
słuchowa, przedsionkowa, niepewność grawitacyjna,
nietolerancja ruchu, dyspraksja) ,



z zaburzeniami rozwoju emocjonalnego i
społecznego (nadpobudliwość psychoruchowa -
ADHD),



z upośledzeniem umysłowym, autyzmem, zespołem
Down`a, zespołem łamliwego chromosomu X,



z mózgowym porażeniem dziecięcym,



ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
(dyslekcja, dysgrafia, trudności w czytaniu, obniżony
poziom graficzny),



z zaburzeniami komunikacji językowej,



z grupy ryzyka (niska waga urodzeniowa,
wcześniactwo).