mgr inż. Piotr

Bożęcki

E-mail

:

[e-mail]

Telefon kontaktowy: (012) 617 – 23 – 73

Pokój 28 (wysoki parter)

Katedra Mineralogii, Petrografii i Geochemii

Zajęcia nr 9 –Krzemiany łańcuchowe, wstęgowe

oraz warstwowe

„Mineralogia”

II rok studia dzienne

rok akademicki 2009/2010

Krzemiany

łańcuchowe

Aniony krzemowe (lub

glinokrzemowe)

utworzone z

tetraedrów [SiO

4

]

4-

lub

[AlO

4

]

5-

połączone w

wydłużone łańcuchy

Krzemiany łańcuchowe

PIROKSENY

M(1) M(2) [T

2

O

6

]

M(1) – Mg, Fe

2+

, Al, Fe

3+

, Mn, Ti

4+

, Cr, V

M(2) – Ca, Mg, Fe

2+

, Na, Li, Mn,

T – Si, Al, Fe

3+

,

augit

Ca,Mg,Fe

+3

,Fe

+2

,Ti,Al)

2

[(Si,Al)

2

O

6

]

PIROKSENY

krzemiany łańcuchowe, układ rombowy i jednoskośny

Barwa

Pleochroiz

m

Łupliwość

Spękania

Relief

Morfologia

bezbarwn

e

brak

doskonała
przekrój:

║– pojedyncza
 2 kierunki

spękań 87º

wysoki

Krótkie

słupki,
często

spękane
Przekroje  -

ośmioboki

Barwy interferencyjne

Wygaszanie

światła

Inne

II rząd

(pir. rombowe

szaro-żółte I rz.)

skośne - pir.

jednoskośne

proste – pir. rombowe

Diallag – doskonała

łupliwość

Augit – budowa

klepsydrowa

Barwa i pleochroizm w piroksenach
zależne od składu chemicznego

Fe

2+, 3+

,Ti-

pirokseny

barwa

Pleochroizm

Augit

(obowiązkowy)

Bezbarwny

lub słabo

zabarwiony, lekko różowy
(Ti)

Wyraźny dla
odmian Ti

Egiryn

Zielony, zielono-żółty

intensywny

Hipersten

Czerwonawy, brązowawy

słaby

Hedenbergit

Czerwonawy, brązowawy

słaby

Hipersten,

NX

Hipersten,1N

Augit, 1N

Augit,
NX

• budowa zonalna oraz

budowa klepsydrowa
(Ti-augity).

Augit - budowa klepsydrowa

Diallag

Krzemiany

wstęgowe

Krzemiany wstęgowe

[Si

4

O

11

]

6-

aniony krzemotlenowe utworzone z [SiO

4

]

4-

lub [AlO

4

]

5-

, połączone tworzą płaskie,

wydłużone aniony przypominające wstęgi :

połączenie dwóch łańcuchów typu piroksenu

(połączenie pierścieni sześciobocznych
typu amfiboli),

AMFIBOLE

– krzemiany wstęgowe,

układ rombowy i jednoskośny

A

2

-

3

B

5

[(OH)

2

|Z

8

O

22

]

Barwy

interferencyjne

Wygaszanie

światła

Inne

pogranicze I/II

rzędu,

II rząd

skośne – am.

jednoskośne

proste – amfib. rombowe

Amfibole Ca-Mg –

bezbarwne!, np.

tremolit

Barwa

Pleochr.

Łupliwość

Spękania

Relief

Morfologia

Zabarwione!

Zielona, brązowa

(hornblenda

zwyczajna)

Brązowa,

brązowoczerwona

(hornblenda

bazaltowa

-lamprobolit)

wyraźny

doskonała

przekrój:

║–

pojedyncza;

 2 kierunki

spękań 124º

dodatni

Długie słupki,

często

spękane

Przekroje  -

sześcioboki

Krzemiany

warstwowe

Krzemiany warstwowe

[Si

4

O

10

]

4-

Podstawową jednostką strukturalną krzemianów
warstwowych jest

pakiet

.

Jego zasadniczymi elementami są:

•

Warstwa tetraedryczna

(krzemotlenowa)

•

Warstwa oktaedryczna

(matalohydroksytlenowa)

             

Barwa

Pleochroizm

Łupliwość

Spękania

Relief

Morfologia

Bezbarwny

Brak

doskonała

jednokierunko

wa

dodatni

na = 1.55

-1.57

nb = 1.58

-1.61

ng = 1.59

-1.62

Blaszki,

często

powyginane,

postrzępione

Barwy

interferencyjne

Wygaszanie

światła

Inne

II rzędu, żywe

Prawie proste

(87

o

)

czasami faliste

Zrosty muskowitu z

biotytem

Muskowit

– krzemian warstwowy, u.

jednoskośny

KAl

2

[(OH)

2

|AlSi

3

0

10

]

Barwa

Pleochroiz

m

Łupliwość

Spękania

Relief

Morfologia

Zabarwiony!

Zielony,

Brązowy

Silny!

doskonała

jednokierunko

wa

dodatni

na = 1.57

-1.63

nb = 1.61

-1.70

ng = 1.61

-1,70

Blaszki,

często

powyginane,

postrzępione

.

Barwy

interferencyjne

Wygaszanie

światła

Inne

II rzędu, żywe

czasami II/III rz.

Prawie proste

(87

o

)

czasami faliste

Zmiany w biotycie –

chlorytyzacja;

Wrostki cyrkonu w

biotycie.

Zrosty biotytu z

muskowitem

Biotyt

– krzemian warstwowy, układ

jednoskośny

K(Mg,Fe,Mn)

3

[(OH,F)

2

|AlSi

3

0

10

]

Barwa

Pleochroizm

Łupliwość

Relief

Morfologia

zielony

obecny, ale

najczęściej

słabo

widoczny

doskonała

dodatn

i

Zbite skupienia

drobnych

osobników;

mikrokrystaliczne

agregaty;

formy

kuleczkowe

Barwy interf.

Wygaszanie św.

Inne

II rz,

niebiesko-

zielone

skośne

Bardzo drobne osobniki

glaukonitu uniemożliwiają

obserwacje wszystkich cech

optycznych!

Wskaźnik środowiska

morskiego

Glaukonit

, krzemian warstwowy, układ

jednoskośny

Chloryty

– krzemiany warstwowe, układ jednoskośny

Barwa

Pleochroiz

m

Łupliwość

Spękania

Relief

Morfologia

Zabarwione!

Zielone

Silny

doskonała

jednokierunko

wa

dodatni

Skupienia

blaszkowe,

łuskowe, zbite.

Barwy interferencyjne

Wygaszanie

światła

Inne

Subnormalne barwy

interf.!

Brązowe, Fioletowe

skośne

Chloryty mogą

powstawać kosztem

przeobrażeń biotytu;

Barwa

Pleochroiz

m

Łupliwość

Spękania

Relief

Morfologia

Bezbarwny

Brak

doskonała

jednokierunko

wa

Lekko

dodatni

na = 1.55

-1.57

nb = 1.56

-1.57

ng = 1.56

-1,57

Skupienia zbite,
kryptokrystalicz

ne

Barwy

interferencyjne

Wygaszanie

światła

Inne

I rzędu, szare

Skośne

Zrosty robakowe

Kaolinit

– krzemian warstwowy, układ

trójskośny
Al

4

[(OH)

8

|Si

4

0

10

]

Koniec

