ARTYSTYCZNE INTERWENCJE
W PRZESTRZEŃ MIEJSKĄ

Aleksandra Polańska i Martyna Rudzka

Program prezentacji



Wstęp



Symboliczne zawłaszczanie przestrzeni miejskiej



Artystyczny projekt w przestrzeni publicznej (artist public
project)



Obraz miasta – na przykładzie Drezna i Sofii



Sposoby kreowania obrazu miasta



Kto powinien mieć wpływ na obraz miasta?



Sztuka publiczna – III nurty



Street art



Trademark / Znak

Symboliczne zawłaszczanie przestrzeni
miejskiej



Przykład pomnik Bruce’a Lee w Mostarze :

„Miejsce narodowych bohaterów Bośni i Hercegowiny, którzy mogli tylko

pogłębić istniejące w Mostarze etniczne, religijne i narodowe podziały,
zajął bohater kultury popularnej, chińsko-amerykański aktor
symbolizujący walkę o lepszy, bardziej sprawiedliwy świat.”

„Chorwaci podkreślali wszystkie katolickie i austriackie elementy

przestrzeni miejskiej, dowodząc, że Mo star zawsze był częścią
zachodniej, chrześcijańskiej kultury; Bośniacy przeciwnie, wydobywali
islamską, orientalną prze szłość miasta. Każda ze stron chciała
narzucić miastu własną ideologiczną szatę. Odbudowa miasta po
wojennych zniszczeniach tylko ten proces zintensyfikowała, obie
strony dążyły bo wiem do przywrócenia miastu jego prawdziwego,
czyli dawnego oblicza. Pomnik Bruce'a Lee miał być próbą wyrwania
się z tej manichejskiej dialektyki jeśli coś było katolickie, to było od
razu antyislamskie i odwrotnie a jednocześnie próbą przywrócenia
przestrzeni miejskiej zwykłym mieszkańcom.”

”Pomnik Bruce'a Lee pomyślany był
jako gest sprze ciwu wobec etnicznych
konfliktów, a przywołanie bohatera
dzieciństwa miało przypominać
zwaśnionym stronom o tym, co
wspólne, co łączy, a nie dzieli -
pozostaniemy Bośniakami,
Chorwatami, Serbami, ale jest coś, co
nas łączy, tym czymś jest bohater
naszego dzieciństwa, Bruce Lee.”

Pomnik Bruce'a Lee w Mostarze, Ivan Fijolić

Artystyczny projekt w przestrzeni publicznej
(artist public project)



Mamy do czynienia z takim projektem jeżeli, idea pomnika
wychodzi od artysty.



Można odczytywać wtedy pomnik nie tylko w sferze ideologicznej,
ale także jego wyraz artystyczny – odczytanie jego na wielu
poziomach.



„Przedmiotem dyskusji staje się sama idea pomnika, a po drugie -
umożliwia to wprowadzenie do dyskusji rozmaitych artystycznych
referencji, wybiegających daleko poza tematykę pomnika.”

Zdj.3

Palma Warszawa, J. Rajkowska

Calder Alexander

Obraz miasta – na przykładzie Drezna i Sofii

POUKŁADANE DREZNO



„W Dreźnie odpowiedzialne za obraz miasta jest miejskie biuro
planowania oraz spółka zajmująca się turystyczną promocją
miasta (Drezden Tourismus GmbH), współpracująca z miejskimi i
prywatnymi partnerami. Główni gracze kształtujący obraz miasta
są więc łatwi do zidentyfikownia. Znana jest też koncepcja rozwoju
miasta - odbudowa starej, barokowej części Drezna, która stać się
ma wizytówką miasta i główną atrakcją turystyczną przyciągająca
turystów i inwestorów.”
SPONTANICZNA SOFIA



” W Sofii sytuacja wygląda inaczej. Nie istnieje żaden plan rozwoju
miasta, a partie, których przedstawiciele zasiadają w radzie
miasta, .nie są specjalnie zainteresowane opracowaniem takiego
planu, ponieważ jego brak sprzyja żywiołowej prywaty zacji, a
przynajmniej znacznie ją ułatwia. Do niedawna jeszcze Sofia nie
posiadała żadnych regulacji dotyczących umieszczania reklam w
przestrzeni publicznej, co nadawało miastu charakter
dynamicznie, choć chaotycznie rozwijającej się metropolii po krytej
gigantycznymi płachtami reklam.”

Sposoby kreowania obrazu miasta



Historyczne rekonstrukcje starych części miasta (występują i w
Dreźnie i w Sofii)

o

Mogą prowadzić do zafałszowywania historii, sprowadzają się bowiem
do pomijania, przemilczania, a nawet usuwania całych niewygodnych
okresów z historii miasta.

o

Historyczne rekonstrukcje mają podnosić turystyczne walory miasta

o

Tworzy się różnica między turystycznym obrazem, turystyczną fasadą
miasta adresowaną do obcych, przyjezdnych, a realnym życiem miasta,
toczącym się poza tą fasadą.

DREZNO

SOFIA

Kto powinien mieć wpływ na obraz miasta?



”… mieszkańcy, bo to do nich należy miasto. Ale czy wszyscy

mieszkańcy są równi? Czy wszyscy są obywatelami miasta

{Citizens ofthe city), (…). Czy imigranci, rezydenci, czasowi

mieszkańcy, pochodzący z innych krajów i kultur powinni mieć

taki sam wpływ na obraz miasta, jak jego rdzenni mieszkańcy?

I wreszcie, pytanie dla tych rozważań najważniejsze: jakie jest

miejsce artystów w tej grze o miasto? Czy artyści powinni

współpracować z lokalnymi politykami, a ich inwencja i

kompetencje służyć zaprojektowanej przez władze wizji miasta,

a może powinni pokazywać inne, niewidoczne czy też

niewidzialne oblicze miasta? ”

Sztuka publiczna - I nurt : art

in

public

places



„Była to sztuka, głównie rzeźba, modernistyczna umieszczana
w zewnętrznej, otwartej przestrzeni miast. Prace te służyły
celom czysto estetycznym, ozdobnym, wzbogacaniu i
uatrakcyjnianiu przestrzeni publicznej, a jednocześnie
popularyzowaniu sztuki nowoczesnej i nowoczesnej
wrażliwości wśród szerokich, niezainteresowanych sztuką
widzów. ”

Reclining Figure w Cambridge, Henry Moore

Wall w Norwich, Kenneth Armitage

Couple on a Seat w Londynie, Lynn Chadwick

Sztuka publiczna – II nurt : art

as

public

space



”To podejście kładzie większy nacisk na wybór miejsca, w którym
usytuowana ma zostać praca. Miejsce nie jest już tylko
przestrzenią ekspozycyjną, neutralną wobec prezentowanej
rzeźby; zaczyna odgrywać coraz większą, coraz bardziej aktywną
rolę. Artysta bierze pod uwagę miejsce i dopasowuje swoją pracę
do wybranego miejsca, które staje się jej integralną częścią. „



” Artysta nie kończy swojej pracy z chwilą zaprojektowania rzeźby
w pracowni, lecz podejmuje dialog z socjo-historycznymi
wymiarami i kulturową pamięcią miejsca. ”

State Library of Victoria, Melbourne

Cloud Gate w Chicago, Anish Kapoor

Sztuka publiczna – III nurt : art

in

the public

interest



” (…) sztuka realizowana w interesie publicznym, a więc w
interesie różnych zamieszkujących miasto grup. Prace zaliczane
do tej kategorii przybierają często nietrwałą, interwencyjną postać
i służą upublicznieniu problemów ważnych dla codziennego życia
mieszkańców. Artysta staje się tu pośrednikiem, pozwalającym w
atrakcyjnej i przyciągającej uwagę formie wyrazić problemy, z
którymi borykają się grupy marginalizowane, upośledzone,
pozbawione prawa głosu w publicznym dyskursie, bez domni,
bezrobotni, imigranci, maltretowane kobiety, narkoma ni,
prostytutki, więźniowie itd.

Narracje, Gdańsk 2010

Street art



” Street art nie jest więc dziedziną sztuki, lecz wszelką sztuką
rozwijającą się w publicznej przestrzeni, przestrzeni ulicy, a tym,
co ją wyróżnia, jest bezprawny, nielegalny charakter, brak
akceptacji ze strony władz miejskich.”

Keith Haring

Jean-Michael
Basquiat



Non-Sites Earthworks Robert Smithson

„Artyści ulicy twórczo adaptują strategie
wypracowa ne przez wcześniejszą sztukę,
głównie sztukę ziemi i maił art. W 1968 roku
Robert Smithson zaprezentował prace z cyklu
Non-Sites Earthworks - w przestrzeni galerii
umieścił foto graficzną i przedmiotową
(kamienie, próbki geologiczne) do kumentację
miejsca, w którym pracował. Galeria stawała się
w ten sposób nie-miejscem (non-site) dla sztuki
ziemi, nato miast rzeczywistym miejscem (site)
dla tego typu dzieł oka zywała się przestrzeń
pozagaleryjna

26

. Artyści street art po stępują

podobnie; naturalnym miejscem dla ich prac
jest ulica, natomiast Internet czy galeria jest
nie-miejscem, umożliwiają cym prezentację
dokumentacji.”

Trademark / Znak

„Flowerguy, jak wielu
artystów street art, za
stąpił charakterystyczną
dla wczesnego graffiti
sygnaturę (tag) bardziej
wizualnym znakiem,
prostą ikoną, która jest
zarówno jego znakiem
firmowym (trademark),
jak i pewną ideą, którą
zamierza upowszechniać.”



Space3



Pixel Phil



Above



Sum



Pez



Andre



Flying Fortress



„Członkowie Independent
Group zdawali sobie sprawę,
że sztuka ta wiąże się z
kulturą konsumpcji, że mówi
ona przede wszystkim o
tym, jak należy wyglądać,
jak nale ży się zachowywać i
co należy posiadać -
świadectwem tego jest
znany

collage



Richarda Hamiltona Just
what is it that makes
today's home so
different, so appealing?



z 1956 roku”

Red Bull street art view (street art świata)



http://streetartview.co

m/

Gdańsk- miasto sztuka

STREETWAVES: Dzielnica - stolica! - 20-22 maja 2011



Artystyczne działania w dzielnicach, koncerty, sztuka, instalacje, street art.,
przedstawienia… Sztuka spotyka się z mieszkańcami dzielnic.
20 maja piątek: Dworzec Główny PKP w Gdańsku
21 maja sobota: Brzeźno / Nowy Port
22 maja niedziela: Przeróbka / Stogi



Narracje (17-20 listopad 2011)

„W Gdańsku znajduje się wiele nie do końca wykorzystanych przestrzeni.
Stanowią one część wewnętrzną Głównego Miasta, a jednak pozostają na jego
peryferiach pod względem codziennego funkcjonowania czy publicznej
użyteczności. Są częścią tej sfery publicznej, która zawieszona jest gdzieś
między rzeczywistością fasadowej struktury Głównego Miasta a
rzeczywistością znajdujących się tuż obok miejsc mocno zaniedbanych. Druga
edycja NARRACJI nadaje znaczenie i koncepcyjnie zagospodarowuje owe
terrains vague – podwórka, miejsca budowy, wykopaliska archeologiczne,
puste przestrzenie i ruiny. Miejsca nie uwzględnione jeszcze w miejskich
planach rewitalizacji, w których życie miejskie toczy się w rytm społecznej
rutyny.”

Bibliografia



GRZEGORZ DZIAMSKI, ”Artystyczne interwencje w przestrzeń
miejską”



http://www.wikipedia.com/



http://www.robertsmithson.com



http://www.mdefeo.com/



http://streetartview.com/



http://www.facebook.com/pages/Streetwaves/167678186617265



http://www.gdansk2016.eu/narracje/