Kosmetyki

naturalne i

ziołolecznictwo

dr Ewa Posz

Organy roślinne

wykorzystywane w

ziołolecznictwie. Budowa

morfologiczna roślin

Literatura

–

Jędrzejko K., Kowalczyk B., Bacler B. Rośliny

kosmetyczne. Śląski Uniwersytet Medyczny,
Katowice 2007,

– Jabłońska-Trypuć A., Czerpak R.: Surowce

kosmetyczne i ich składniki. Wyższa Szkoła
Kosmetologii i Ochrony Zdrowia w Białymstoku,
Białystok 2007,

– Jabłońska-Trypuć A., Czerpak R.: Roślinne surowce

kosmetyczne. MedFarm, Wrocław 2008,

Literatura

– Samochowiec L., Kompendium ziołolecznictwa.

Urban &Partner, Wrocław 202,

– Draelos Z. D.: Kosmeceutyki. Wydawnictwo

Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2006,

Surowce roślinne

Surowce naturalne mające właściwości

biologiczne wykorzystywane w
ziołolecznictwie.

O właściwościach decyduje obecność

substancji czynnych

Surowiec zielarski

Części rośliny, w których nagromadzone są

substancje czynne w większej
ilości

Farmakognozja

Nauka o substancjach pochodzenia roślinnego,
które są wykorzystywane jako leki. Odnosi się do

takich substancji z natury, których przetworzenie do
postaci leków polega na prostym odseparowaniu
składników czynnych od substancji balastowych, nie
zajmuje się wytwarzaniem leków

pharmakon – lek

gnosis – wiedza

Farmakologia

Nauka o lekach i ich właściwościach,

mechanizmach działania,
zastosowaniu leczniczym, dawkowaniu,
toksyczności, działaniu
ubocznym

Fitoterapia (ziołolecznictwo)

Dziedzina medyczna oparta na praktycznym

wykorzystaniu właściwości roślin w

zwalczaniu chorób

Nazewnictwo

nazwa organu + nazwa gatunkowa rośliny

Cortex Quercus

Fructus Myrtili

Roślina

http://www.kwiatypolskie.z
a.pl

Korzeń (radix)

http://www.farmakognozja.farmac
ja.pl

Korzeń (radix)

http://www.kwiatypolski.za.
pl

Korzeń

Z względu na sposób wyrastania:

– główny,
– boczny,
– przybyszowy,

Korzeń

Z względu na kształt:

– walcowaty
– stożkowaty,
– burakowaty,
– wiązkowy,
– bulwiasty,

Korzeń

http://pl.wikipedia.or
g

Korzeń

– Althaeae radix
(Althaea officinalis – Prawoślaz lekarski),

– Belladonnae radix
(Atropa belladonna – Pokrzyk wilcza jagoda),

– Gentianae radix
(Gentiana lutea – Goryczka żółta),

Kłącze (rhizoma)

http://techsty.ar
t.pl

http://farmakognozja.farmac
ja.pl

Kłącze

http://www.kwiatypolski.za.
pl

Kłącze

– Agropyri rhizoma
(Agropyrum repens – Perz prawdziwy),

– Bistortae rhizoma
(Polygonum bistorta– Rdest wężownik),

– Calami rhizoma
(Acorus calamus – Tatarak zwyczajny),

Bulwa pędowa (bulbus)

http://www.dutchgardens
.pl

Bulwa pędowa

http://83.14.99.179/materi
aly

/

Bulwa pędowa

– Bulbus Solani
(Solanum

tuberosum

–

Psianka

ziemniak),

Cebula (scilla)

http://pl.wikipedia.
org

Cebula

– Scilla Allium
(Allium cepa – Cebula uprawna),

Ziele (herba)

http://spuds.agron.ksu.edu

Łodyga (caulis)

Badanie anatomiczne:

– zdrewniała czy zielona,
– pusta czy pełna,
– obła, spłaszczona czy kanciasta,
– budowa anatomiczna,

Ziele

http://www.kwiatypolski.za.
pl

Ziele

A – różyczkowe,

B – spiralne,

C – naprzemianległe,

D – okółkowe,

http://farmakognozja.farmac
ja.pl

Ziele

– Convallariae herba
(Convallaria majalis – Konwalia majowa),

– Millefolii herba
(Achillea millefolium – Krwawnik pospolity),

– Polygoni avicularis herba

(Polygonum avicullare – Rdest ptasi),

Kora (cortex)

http://www.farmakognozja.farmac
ja.pl

http://pl.wikipedia.
org

Kora

http://portalwiedzy.on
et.pl

http://pl.wikipedia.
org

Kora

Badanie makroskopowe:

– grubość,
– przełom,
– barwy powierzchni,
– kształt,

Kora

Badanie mikroskopowe:

– włókna i sklereidy,
– rury mleczne,
– kryształy szczawianu wapnia,

Kora

– Frangulae cortex
(Rhamnus frangula – Kruszyna pospolita),

– Quercus cortex
(Quercus robur – Dąb szypułkowy),

– Hippocastni cortex

(Aesculus hippocastanum – Kasztanowiec
zwyczajny),

Liść (folium)

http://farmakognozja.farmac
ja.pl

Liść

Opis blaszki liściowej:

– kształt,
– szczyt,
– nasada,
– brzeg,
– wycięcia blaszki,
– unerwienie,
– owłosienie,

Liść (folium)

http://www.kwiatypolski.z
a.pl

Liść (folium)

http://www.sp49.bialysto
k.pl

Liść (folium)

http://www.kwiatypolski.z
a.pl

Liść

http://www.jdgawin.siemc
e.pl

Liść

– Melissae folium
(Melissa officinalis – Melisa lekarska),

– Betulae folium
(Betula pendula – Brzoza brodawkowata),

– Plantaginis lanceolatae folium

(Plantago lanceolatum – Babka lancetowata),

Pąk (gemmae)

http://www.collins.com
.pl

Pąk

– Gemmae Betulae
(Betula verrucosa – Brzoza brodawkowata),

– Gemmae Pini
(Pinus sylvestris – Sosna zwyczajna),

– Gemmae Populi

(Topola czarna – Populus nigra),

Kwiat (flos)

http://static.swiatkwiatow
.pl

Kwiat

http://www.ściaga
.pl

Kwiat

http://www.kwiatypolski.z
a.pl

Kwiat

– Sambuci flos
(Sambucus nigra – Bez czarny),

– Verbasci flos
(Verbascum densiflorum – Dziewanna
wielkokwiatowa),

– Lavandulae flos

(Lavandula angustifolia – Lawenda wąskolistna),

Kwiatostan (inflorescentia)

http://www.flos.com
.pl

Kwiatostan

http://www.sciaga.p
l

Kwiatostan

http://www.sciaga.p
l

Kwiatostan

– Helichrysi Inflorescentia
(Helichrysum arenarium – Kocanki piaskowe),

– Convallariae Inflorescentia
(Convallaria majalis – Konwalia majowa),

– Tiliae Inflorescentia
(Tilia cordata – Lipa drobnolistna),

Koszyczek (Anthodium)

http://urodelka.pl

Koszyczek

http://zojalitwin.wordpress.c
om

Koszyczek

– Chamomillae Anthodium
(Matricaria chamomilla – Rumianek pospolity),

– Arnice Anthodium
(Arnica montana – Arnika górska),

– Calendulae Anthodium
(Calendula officinalis – Nagietek lekarski),

Owoc (fructus)

http://www.beawkuchni.
com

Owoc

http://sciaga.onet.
pl

Owoc

I. Pojedyncze
1.Suche
* Jednonasienne *Wielonasienne

^pękające ^rozpadające

- orzech, - mieszek, - rozłupnia,
- ziarniak, - strąk,
- niełupka, - łuszczyna,

2. Soczyste
- pestkowiec,
- jagoda,

Owoc

II. Owoce złożone
- owoce wielomieszkowe,
- owoce wieloorzeszkowe,
- owoce wielopestkowcowe,
- wieloniełupki,

III. Owoce złożone
- owocostan pestkowcowy,
- jagodostan,

Owoc

http://sciaga.onet.
pl

Owoc

http://sciaga.onet.
pl

Owoce

– Rosae fructus
(Rosa canina – Róża psia),

– Sorbi fructus
(Sorbus aucuparia – Jarząb pospolity),

– Sambuci fructus
(Sambucus nigra – Bez czarny),

Nasiono (semen)

http://farmakognozja.farmac
ja.pl

Nasiono

http://sciaga.onet.
pl

Nasiono

Badanie anatomiczne:

– analiza łupiny nasiennej,
– charakterystyka substancji
zapasowych zarodka,
– charakterystyka substancji wtórnych,
– układ zarodka i liścieni,

Nasiono

– Semen Lini
(Linum usitatissimum – Len zwyczajny),

– Semen Plantaginis ovatae
(Plantago ovata – Babka jajowata),

– Semen trigonellae

(Trigonella foenum graecum – Kozieradka

pospolita),

Plecha (thallus)

http://farmakognozja.farmac
ja.pl

Plecha

– Thallus Cetraria
(Cetraria islandica – Płucnica islandzka),

Zarodniki (sporae)

http://farmakognozja.farmac
ja.pl

Sporae

– Sporae Mucor
(Mucor mucedo – Mukor biały),

– Sporae Lycopodii
(Lycopodium clavatum – Widłak
goździsty),

Dziękuję 