TRENINGI ZE SZTUKI SKUTECZNEGO

POROZUMIEWANIA SIĘ

Maja Kubiak

Program warsztatów

• Moduł 1. Wprowadzenie z

problematykę warsztatów.

- Prezentacja zagadnień tematycznych i planu
warsztatów
- Poznanie uczestników i zebranie oczekiwań
- Aktywizacja uczestników i zogniskowanie na
celu szkolenia

Program warsztatów

• Moduł 2. Sztuka słuchania

– Pseudosłuchanie i słuchanie prawdziwe
– Bariery utrudniające uważne słuchanie
– Odkrywanie własnych barier

utrudniających uważne słuchanie

– Cztery kroki skutecznego słuchania
– Pełne słuchanie

Program warsztatów

• Moduł 2. Ekspresja

– Cztery rodzaje ekspresji
– Pełna komunikacja
– Skrzyżowane komunikaty
– Przygotowanie wypowiedzi
– Ćwiczenia wypowiadania pełnych

komunikatów

Skuteczność komunikacji

• Jeśli nasza komunikacja z innymi jest

mniej skuteczna, któraś z dziedzin
naszego życia niedomaga: w pracy
może ci się układać, ale przy stole
rodzinnym słychać krzyki; być może
jesteś zadowolona ze spotkań
towarzyskich, jednak przyjaźnie nie
trwają zbyt długo, choć świetnie się
bawisz to do domu wracasz sam.

Sztuka porozumiewania się

• Sztuka porozumiewania się jest

podstawową umiejętnością życiową. Ma
ona w dużym stopniu wpływ na nasze
osobiste szczęście. Kiedy potrafimy
skutecznie się porozumiewać, tworzymy
i utrzymujemy przyjazne relacje z
innymi, doceniani jesteśmy w pracy,
nasze dzieci obdarzają nas szacunkiem i
zaufaniem, itp..

Nauka porozumiewania się

• Umiejętność skutecznego porozumiewania się z innymi

sprawia, że Życie układa się nam łatwiej.

Gdzie można się tego nauczyć?

Nasi rodzice nie zawsze są dobrymi wzorcami, a szkoła zajęta
jest nauczaniem trygonometrii i angielskiego. Niejednokrotnie
nie ma w pobliżu nikogo, kto mógłby nauczyć nas, jak
komunikować swoje potrzeby, jak wyrażać złość czy
najskrytsze lęki; nikogo, kto pokazałby, jak grać fair, zamiast
obwiniać, jak aktywnie słuchać, jak upewnić się, co druga
osoba miała na myśli, zamiast domyślać się znaczenia.

Nauka porozumiewania się

• Techniki skutecznej komunikacji są znane i dostępne od lat.

Można ich uczyć i powinno się to robić od

samego początku, równolegle z nauką

pisania, czytania i liczenia.

Młodych ludzi powinno się uczyć efektywnego porozumiewania
się i wychowywania dzieci, zanim jeszcze zostaną rodzicami, a
nie dopiero wówczas, gdy ich własne dzieci zaczną chodzić na
wagary czy uciekać z domu. Szkoły wyższe często wykładają
teorie skutecznej komunikacji ale bywa że brakuje czasu na
praktyczne ćwiczenia z technik komunikacyjnych.

Dziś spróbujemy w skondensowanej
formie, poćwiczyć;) .

Dowiedzą się państwo, co robić, a nie
co myśleć na temat porozumiewania
się z innymi.

Umiejętność

porozumiewania się

Sztuka porozumiewania się jest umiejętnością.

Umiejętność można nabyć jedynie poprzez

doświadczanie.

Należy coś zrobić aby zastosować te
umiejętności w praktyce. Nauka poprzez
praktykę odnosi się w takim samym stopniu do
umiejętności porozumiewania się, jak do pracy w
drewnie, jazdy na nartach czy gry na
instrumencie.

Sztuka słuchania

- Jesteś na przyjęciu.
- Ktoś opowiada anegdoty, ktoś inny chwali się awansem.
- Wszyscy z niecierpliwością Czekaja na swoją kolej – chcą
opowiedzieć swoją historię.
- Nagle wydaje ci się, że nikt nikogo nie słucha. Historie
płyną, a „słuchacze” błądzą oczyma, zdradzając brak
uwagi. Być może ćwiczą w myślach swoje wypowiedzi.
- Wydaje się, że wszyscy potajemnie zawarli umowę: „ja
będę twoim słuchaczem, jeśli ty potem będziesz moim”.
-Być może przyjęcie było udane, ale goście wracają do
domów, nikogo nie wysłuchawszy ani nie poznawszy.

Sztuka słuchania

Sztuka słuchania to podstawowa umiejętność
służąca tworzeniu i utrzymywaniu związków z
innymi.

Jeśli potrafisz słuchać, ludzie lgną do ciebie.

Przyjaciele zwierzają ci się, przez co pogłębia się
wasza przyjaźń łatwiej ci odnosić sukcesy, gdyż
naprawdę słuchasz i rozumiesz innych: wiesz
czego chcą, co ich rani lub irytuje.

Sztuka słuchania

Osoby, które nie słuchają innych,

to nudziarze.

Sztuka słuchania

Wydaje się, że nie interesuje ich nikt inny oprócz nich samych.
Odpychają potencjalnych przyjaciół i partnerów, wysyłając im
następujący komunikat: „To co masz mi do powiedzenia, nie
ma dla mnie większego znaczenia”.
W rezultacie osoby takie często czuja się samotne i
wyizolowane.
Tragedia polega na tym, że ludzie ci bardzo rzadko rozumieją,
w czym tkwi błąd. Zmieniają perfumy, wodę po goleniu, kupują
nowe ubrania, starają się być zabawni, mówią o „ciekawych”
rzeczach. Jednak problem pozostaje.
Nikt nie lubi z nimi rozmawiać, gdyż rozmówca nigdy nie czuje
się wysłuchany.

Brak umiejętności słuchania jest

niebezpieczny!

Umykają nam ważne informacje i nie
zauważamy nadchodzących problemów.
Chcąc zrozumieć postępowanie innych,
musimy domyślać się i zgadywać,
uzupełniając w ten sposób luki wynikające z
braku umiejętności słuchania.

Słuchanie to zaangażowanie i

komplement.

Słuchając angażujemy swoją uwagę, aby zrozumieć, jak
czuje się nasz rozmówca, w jaki sposób postrzega swój
świat.
Oznacza to wyzbycie się swoich uprzedzeń i przekonań,
niepokojów i interesów, aby patrzeć oczyma drugiej osoby.
Jest to próba postrzegania rzeczy z jej perspektywy.
Słuchanie to komplement ponieważ niesie w sobie
następującą informację: „Interesuje się tym, co dzieje się
w twoim życiu – ty i twoje doświadczenia są dla mnie
ważne”. W odpowiedzi na taki komplement ludzie zwykle
zaczynają cię lubić i doceniać.

Pseudosłuchanie i słuchanie

prawdziwe

Prawdziwe słuchanie nie polega jedynie na
zachowaniu milczenia, podczas gdy druga
osoba mówi.
Prawdziwe słuchanie oparte jest na intencji
zaangażowania się w jeden z następujących
celów:

– Zrozumienie drugiej osoby;
– Cieszenie się jej obecnością/zainteresowanie

rozmową;

– Nauczenie się czegoś;
– Udzielenie pomocy lub pocieszenie.

Pseudosłuchanie i słuchanie

prawdziwe

Pseudosłuchanie jego intencją nie

jest wysłuchanie drugiej osoby,

ale zaspokojenie jakiejś swojej

potrzeby, osiągnięcie jakiegoś

celu.

Cele pseudosłuchania

Oto typowe cele pseudosłuchania:
1. Stworzenie wrażenia, że jesteś

zainteresowany tym, co słyszysz, po to aby
druga osoba cię polubiła;

2. Trzymanie się na baczność i nasłuchiwanie,

czy istnieje niebezpieczeństwo odrzucenia
cię przez rozmówcę;

3. „wyławianie” jednej specyficznej informacji

– ignorowanie wszystkich innych;

Cele pseudosłuchania

4. Granie na zwłokę – potrzebne do

przygotowania twojej kolejnej
wypowiedzi;

5. Słuchanie „jednym uchem” po to

tylko, aby ktoś wysłucha ciebie;

6. Słuchanie w celu odkrycia słabych

stron rozmówcy lub wykorzystanie
informacji na swoją korzyść;

Cele pseudosłuchania

7.

Słuchanie w celu wychwycenia słabych punktów
argumentacji – aby potwierdzić, że zawsze masz
rację; zbieranie amunicji żeby zaatakować;

8.

Sprawdzanie, jak rozmówcy reagują – dbanie o
to, aby osiągnąć pożądany skutek;

9.

Słuchanie „ jednym uchem”, ponieważ –
pomimo braku zainteresowania – dobre, miłe i
uprzejme osoby powinny słuchać innych.

10.

Słuchanie „jednym uchem”, ponieważ nie wiesz,
jak się wymigać od rozmowy, nie raniąć lub nie
obrażając rozmówcy.

Odpowiedz sobie na pytanie:
1. Kogo słuchasz najbardziej uważnie?
2. Jakich osób nie słuchasz naprawdę?
3. Co sprawia, że jednych osób słuchasz z

łatwością, a innych słucha ci się trudniej?

4. Czy są wokół ciebie osoby, których

chciałbyś słuchać uważniej?

#

tworzenie w grupach profilu osoby: która pięknie słucha, z którą dobrze

się rozmawia, osoba która udaje że słucha, osoba która non stop gada

Ćwiczenie do domu

Wybierz osobę, z którą stosunki mogłyby ci się układać
lepiej. Przez jeden dzień zaangażuj się w prawdziwe,
uważne słuchanie. Po każdym spotkaniu z tą osobą
zastanów się, jaka była twoja intencja: czy próbowałeś tę
osobę zrozumieć, cieszyłeś się jej obecnością, chciałeś się
czegoś nauczyć, a może pomóc jej lub doradzić? Sprawdź,
czy miało miejsce pseudosłuchanie – jeśli tak, jakie
potrzeby zaspokajało, jaki miało cel?

Uawga:
Nawyki powstają bardzo łatwo. Gdybyś wykonywał to
ćwiczenie prze tydzień, zacząłbyś odruchowo zwracać
uwagę na to jak bardzo jesteś uważny w słuchaniu innych.

BARIERY UTRUDNIAJĄCE UWAŻNE

SŁUCHANIE

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Porównywanie

Porównywanie utrudnia słuchanie, ponieważ w trakcie
rozmowy cały czas próbujesz ocenić, kto jest
mądrzejszy, bardziej kompetentny, zdrowszy
emocjonalnie – ty czy twój rozmówca. Niektórzy skupiają
się na tym, kto więcej cierpiał, kto jest większą ofiarą.
Podczas gdy ktoś mówi, ty myślisz: „czy ja tez
potrafiłbym to zrobić? Ja miałem gorzej, on nie wie co to
trudności… ja zarabiam więcej… moje dzieci SA dużo
bystrzejsze”. Niewiele dociera do ciebie, ponieważ
jesteś zbyt zajęty ocenianiem, czy dorównujesz
rozmówcy.

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Domyślanie się

Osoba, która domyśla się, czyta w myślach drugiej
osoby, nie zwraca zbytnio uwagi na to, co ludzie
mówią, a wręcz nie dowierza słowom. Próbuje
zgadnąć, co rozmówca „naprawdę” myśli lub czuje.
„Mówi że chce iść na to przedstawienie, ale założę
się, że jest zmęczona i chce odpocząć. Jeśli będę
nalegał, może mieć do mnie żal”. Osoby czytające w
myślach zwracają mniejszą uwagę na słowa, a
większą na intonację i inne drobne wskazówki, po to,
aby przejrzeć rozmówcę i odczytać „prawdę”.

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Domyślanie się

Jeśli masz tendencję do domyślania się,
prawdopodobnie z góry zakładasz, jak ludzie na
ciebie reagują. „założę się, że patrzy teraz na
moją beznadziejną cerę… chyba myśli, że
jestem głupi…. Odpycha ją moja nieśmiałość”.
Takie domysły, przeczucia, „intuicyjne”
przebłyski i niejasne przesłanki nie mają nic
wspólnego z tym, co dana osoba do ciebie
mówi.

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Przygotowywanie odpowiedzi

Jeśli myślisz, co masz powiedzieć za chwilę, nie
masz czasu na słuchanie. Cała twoja uwaga
skupiona jest na skrzętnym przygotowywaniu
następnej wypowiedzi. Musisz się starać, aby
wyglądać na zainteresowanego, ale twój umysł
pędzi z prędkością stu kilometrów na godzinę,
ponieważ masz za chwilę opowiedzieć historię
lub wygłosić uwagę. Niektórzy ćwiczą całe
sekwencje wypowiedzi.

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Filtrowanie

Filtrowanie to słuchanie wybiórcze. Zwracasz na przykład
uwagę na to, czy twój rozmówca jest zły, nieszczęśliwy lub
czy jesteś w innej emocjonalnie „niebezpiecznej” sytuacji.
Skoro tylko upewnisz się, że w rozmowie nie wchodzą w
grę żadne zagrażające ci emocje, twój umysł „odpływa”.

Inny sposób filtrowania informacji to unikanie słyszenia
pewnych wypowiedzi – zwłaszcza negatywnych,
krytycznych, nieprzyjemnych czy zagrażających. Nie
pamiętamy pewnych informacji, tak jakby nigdy nie
zostały one powiedziane.

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Osądzanie

Negatywne etykietki mają ogromną moc. Jeśli
osądzisz, że ktoś jest głupi, „nienormalny” lub nie
dorasta do pewnego poziomu, nie zwracasz większej
uwagi na to, co ta osoba mówi. Już ją spisałeś na
straty. Pochopny osąd jakiegoś stwierdzenia i uznanie
go za obłudne, niemoralne, fałszywe czy szalone
oznacza, że przestałeś słuchać i reagujesz
odruchowo. Osądy powinny być formułowane dopiero
po wysłuchaniu i ocenieniu treści wypowiedzi. To
podstawowa zasada uważnego słuchania.

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Skojarzenia

Słuchasz „jednym uchem” i nagle coś, co przekazuje rozmówca,
uruchamia łańcuch skojarzeń. I już cię nie ma – jesteś nieobecna w
rozmowie, a wracasz dopiero po kilku minutach, słysząc jak twoja
sąsiadka kończy: „wiedziałam, że mnie zrozumiesz, tylko nie mów
nic mojemu mężowi”.

Kiedy jesteśmy znudzeni czy zniecierpliwieni rozmową, mamy
większą skłonność do uciekania w łańcuch skojarzeń. Dotyczy to
nas wszystkich. Czasem potrzeba ogromnego wysiłku, aby
naprawdę słuchać. Jednak, jeśli zdarza ci się to z pewnymi
określonymi osobami, być może za mało się starasz, aby je poznać
lub docenić. A na pewno oznacza to, że niezbyt doceniasz to, co
one mają do powiedzenia.

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Utożsamianie się

Bariera ta polega na tym, że cokolwiek powie twój
rozmówca, odnosisz do swojego doświadczenia.
Jeśli ktoś chce ci opowiedzieć o bólu zęba, a to
przypomina ci twoje plombowanie, przerywasz i
zaczynasz opowieść, nie czekając na koniec
poprzedniej. Wszystko co słyszysz, przypomina ci
coś, co ty zrobiłeś czy przeżyłeś. Tak zajęty jesteś
swoimi ekscytującymi opowieściami, że nie masz
czasu, aby naprawdę usłyszeć i poznać drugą
osobę.

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Udzielanie rad

Jeśli jesteś wspaniałym doradcą, gotowym do pomocy i
rozwiązywania problemów innych, wystarczy, że
usłyszysz kilka pierwszych zdań, a już zaczynasz
szukać odpowiedniej rady. Jednak preparując swoje
sugestie i przekonując rozmówcę, aby „tylko
spróbował” zrobić to, co sugerujesz, możesz przeoczyć
to , co najważniejsze. Możesz nie rozpoznać uczuć –
nie zauważyć i nie uszanować bólu. Twój rozmówca
będzie się czuł samotny, ponieważ go nie wysłuchałeś,
nie byłeś obecny dla niego.

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Sprzeciwianie się

Ta przeszkoda każe ci się kłócić i
spierać. Druga strona nigdy nie czuje
się naprawdę wysłuchana, ponieważ
zawsze ci spieszno, aby się z nią nie
zgodzić. Podczas rozmowy
wyszukujesz wypowiedzi, z którymi
mógłbyś polemizować.

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Sprzeciwianie się

Jednym z rodzajów sprzeciwiania się jest gaszenie
rozmówcy za pomocą zgryźliwych i sarkastycznych
uwag, które mają na celu zaniechanie tematu. Ala nie
może już znieść hałasu z głośno nastawionego
telewizora. Kiedy mówi o tym mężowi, on odpowiada
„ojej tylko nie zaczynajmy tej telewizyjnej zabawy od
początku”. „gaszenie” jest standardową barierą
utrudniającą prawdziwe słuchanie w wielu
małżeństwach. Sprawia ono, że komunikacja szybko
przybiera formę stereotypowych wzorców: każda ze
stron powtarza litanię znanych i wrogich stwierdzeń.

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Sprzeciwianie się

Inny rodzaj sprzeciwiania się to dyskontowanie, czyli
lekceważenie lub przyjmowanie wiadomości z
zastrzeżeniem. Bariera ta dotyczy osób, które nie mogą
znieść komplementów. „ja niczego wielkiego nie zrobiłem…
to miło, że tak mówisz, ale to naprawdę kiepskie
osiągnięcie”. Technika dyskontowania polega na tym, że za
każdym razem, gdy słyszysz komplement, natychmiast
wyliczasz wszystko, co może obniżyć twoją wartość. Osoba
wypowiadająca komplement nie czuje się
usatysfakcjonowana, gdyż nie jest pewna, czy rzeczywiście
usłyszałeś jej pochwałę. I ma rację – nie usłyszałeś.

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Przekonanie o swojej racji

Taka postawa oznacza, że jesteś gotowy posunąć się
bardzo daleko – nawet do przekręcania faktów,
podnoszenia głosu, wymawiania, obwiniania,
przypominania grzechów z przeszłości – aby tylko
uniknąć poczucia, że się mylisz. Nie jesteś w stanie
słuchać krytyki, nie znosisz jak ktoś cię poprawia,
nie możesz słuchać nikogo, kto proponuje ci
jakąkolwiek zmianę. Nigdy nie przyznajesz się do
błędu – nie nazywasz rzeczy po imieniu – więc nie
uczysz się na nich i cały czas je popełniasz.

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Zmiana toru

Zmiana toru to nagła zmiana tematu.
Przestawiasz rozmowę na inne tory, kiedy
jesteś znudzony tematem lub czujesz się
nieswojo, gdy jest on poruszany. Inny
sposób zmiany toru to obracanie w żart.
Chcesz w ten sposób uniknąć niepokoju lub
dyskomfortu słuchania drugiej osoby i
poważnego traktowania jej słów.

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Zjednywanie

„tak… prawda…. Absolutnie… wiem….
Oczywiście…. Niewiarygodne… naprawdę?”
chcesz być miły, uprzejmy, wspierający.
Chcesz aby ludzie cię lubili, więc zgadzasz
się ze wszystkimi. Słuchasz na pół uważnie
– na tyle tylko, aby nie zgubić wątku – ale
nie angażujesz się naprawdę. Chcesz tylko
go sobie zjednać. Badasz, co mówi.

Bariery utrudniające uważne

słuchanie

Ćwiczenia.

1. Które bariery odnoszą się do ciebie?
2. Które są typowe dla twoich

najbliższych?

Bariery utrudniające uważne słuchanie

Ćwiczenie do domu:

W usystematyzowaniu obserwacji dotyczących blokowania uważnego
słuchania pomocne będzie ćwiczenie, składające się z 5 kroków.
Zarezerwuj sobie na jego wykonanie jeden dzień. Zauważ, że celem
tego ćwiczenia nie jest eliminacja barier, ale zwiększenie świadomości
tego, jak i kiedy je używasz.

Jeden dzień na jedną barierę
1. Wybierz barierę, która budujesz najczęściej.
2. Prowadź obliczenia. Ile razy użyłeś tej bariery w ciągu dnia?
3. W rozmowie z jakimi osobami wykorzystałeś tę barierę najczęściej?
4. Jakie tematy lub sytuacje zwykle wywoływał wznoszenie tej bariery?
5. Jak się czułeś w momencie, gdy zacząłeś blokować uważne słuchanie?
6. Znudzony, niespokojny, poirytowany, zraniony, zazdrosny,

sfrustrowany, ponaglany, przygnębiony krytykowany, podekscytowany,
zaatakowany, zaabsorbowany czymś innym, zmęczony, inne….

Bariery utrudniające uważne słuchanie

Ćwiczenie do domu:

Uwaga:

Początkowo możesz odczuwać niepokój,
znudzenie lub irytację. Być może odkryjesz, że
udaje ci się uniknąć jednej bariery po to tylko,
aby pojawiła się następna. Rozmowa może zejść
na niewygodne dla ciebie tory. Możesz nagle
ujawniać sprawy, które do tej pory zatrzymywałeś
dla siebie. Bądź badaczem. Obiektywnie obserwuj
co się dzieje. Oceń. Czy czujesz się lepiej w nowej
sytuacji, czy wolisz po staremu.

CZTERY KROKI SKUTECZNEGO

SŁUCHANIA

Cztery kroki skutecznego

słuchania

Słuchanie aktywne

Słuchanie to proces aktywny, który
wymaga naszego udziału. Pełne
zrozumienie komunikacji zwykle wymaga
zadawania pytań i udzielania informacji
zwrotnych. Dzięki takiej wzajemnej
wymianie pełniej doceniamy to co
słyszymy. Stajemy się współtwórcą procesu
komunikacji.

Cztery kroki skutecznego

słuchania

Sposoby aktywnego słuchania:

Parafrazowanie – to powtarzanie swoimi

słowami tego, co – jak nam się wydaje –
ktoś powiedział.
Parafrazy można zaczynać następującymi
zwrotami: Mówisz, że…. Innymi słowy…
więc z grubsza biorąc, czułeś się wtedy….
Zaczekaj, próbuję zrozumieć, czy…. Czy
chcesz przez to powiedzieć, że…?

Cztery kroki skutecznego

słuchania

Sposoby aktywnego słuchania:

Precyzowanie – często towarzyszy
parafrazowaniu. Oznacza zadawanie pytań aż do
uzyskania pełniejszego obrazu. Skoro twoją
intencją jest pełne zrozumienie tego, co słyszysz,
często musisz poprosić o więcej informacji,
więcej wyjaśnień; musisz znać okoliczności.
Jeśli dopytujesz się, chcesz wiedzieć więcej –
pozwalasz drugiej osobie odczuć, że jesteś nią
zainteresowany.

Cztery kroki skutecznego

słuchania

Sposoby aktywnego słuchania:

Informacja zwrotna – słuchanie aktywne
polega na przekazywaniu informacji zwrotnej.

„słuchając tego, co mówisz, zastanawiam się,
czy to, co teraz czujesz, można opisać jako….”
Sprawdzamy czy nasza intuicja jest właściwa.
Trzy ważne cechy informacji zwrotnej:
natychmiastowa, szczera i wspierająca.

Cztery kroki skutecznego

słuchania

Słuchanie empatyczne

Słuchanie empatyczne wymaga uświadomienia
sobie jednej tylko sprawy: każdy z nas próbuje
przetrwać.
Nie musisz wszystkich lubić czy zgadzać się ze
wszystkimi, ale uznaj jeden fakt: łączą nas
nieustanne zmagania.
Każda myśl, każdy wybór, każdy moment to
próba przetrwania zarówno fizycznego jak i
psychicznego.

Cztery kroki skutecznego

słuchania

Słuchanie empatyczne

Słuchanie empatyczne oznacza słuchanie z
odpowiednim nastawieniem: „trudno jest mi tego
słuchać, ale mam przed sobą drugiego
człowieka, mnie to co on przeżywa może też się
zdarzyć, on próbuje przetrwać , ja też…”

Nasza umiejętność słuchania w naturalny sposób
obniża się, gdy rozmówca złości się, krytykuje
lub użala się nad sobą.

Cztery kroki skutecznego

słuchania

Słuchanie otwarte

Trudno jest słuchać , kiedy oceniamy lub
szukamy winy.
Cały komunikat ulega zaburzeniu, ponieważ
my przygotowujemy się do odrzucenia
osoby lub jej koncepcji.
Zbieramy i gromadzimy te wszystkie
„głupoty”, aby potem móc się nimi podzielić
z tymi, którzy nas „zrozumieją”.

Cztery kroki skutecznego

słuchania

Osądy

Osądy mogą przynosić korzyści, ale jest też cena,
którą trzeba za nie zapłacić:
Jeśli ktoś dowiedzie, że twoje opinie nie są
prawdziwe, dowiesz się o tym ostatni.
Nie rozwijasz się intelektualnie, ponieważ słuchasz
tylko takich opinii, które już znasz.
Odrzucasz wartościowych ludzi tylko dlatego, że
nie zgadzasz się s ich opiniami.
Umykają ci ważne informacje.

Cztery kroki skutecznego

słuchania

Lęk, że możesz nie mieć racji, jest tak wielki, ponieważ opinie
i przekonania bardzo ściśle są związane z poczuciem własnej
wartości.
Możemy być przekonani, że jeśli nie mamy racji, jesteśmy
głupi, źli i bezwartościowi.

Zrobilibyśmy ogromny krok do przodu, gdybyśmy
nasze opinie i przekonania postrzegali jako
tymczasowe hipotezy, które można obalić lub
zmodyfikować. Być może zamiast uzależniać poczucie
swojej wartości od tego, czy „mam rację”,
moglibyśmy zmienić obraz własnej osoby i postrzegać
siebie jako człowieka, który – ponad wszystko – chce
znaleźć prawdę.

Cztery kroki skutecznego

słuchania

Ćwiczenie.

Zabawa w antropologa. Wyobrażaj sobie, że osoby, z
którymi rozmawiasz, to przybysze z innego kraju:
mają inne zwyczaje, religię, sposób myślenia. A ty
jesteś antropologiem, który próbuje to wszystko
zrozumieć. Twoje zadanie polega na tym, aby odkryć,
jakim jest człowiekiem.

Najważniejsza zasada słuchania z otwartością to
wysłuchanie całości komunikatu, a dopiero potem
ocenianie go.

Cztery kroki skutecznego

słuchania

Słuchanie świadome

Porównanie bez osądu: jak dany komunikat pasuje do
znanych nam faktów.
Drugi element świadomego słuchania to
obserwowanie i wsłuchiwanie się w spójność
wypowiedzi. Czy ton głosu osoby mówiącej,
akcentowanie pewnych fragmentów wypowiedzi,
wyraz twarzy i postawa – odpowiadają treści
komunikatu.
Twoje zadanie jako słuchacza, polega na wyjaśnieniu
tej rozbieżności i przekazaniu informacji zwrotnej.

PEŁNE SŁUCHANIE

Pełne słuchanie

1. Utrzymuj kontakt wzrokowy.
2. Nachyl się nieco w stronę rozmówcy.
3. Wspieraj mówiącego, kiwając głową lub

parafrazując.

4. Upewnij się, czy dobrze rozumiesz, poproś o

sprecyzowanie wypowiedzi, zadając pytania.

5. Zadbaj o to, aby nic nie odciągnęło ani nie

rozproszyło twojej/waszej uwagi.

6. Miej świadomość swoich emocji podczas

rozmowy.

EKSPRESJA

Ekspresja

Cztery rodzaje ekspresji:

1. Obserwacja.
2. Myśli.
3. Uczucia.
4. Potrzeby.

Ekspresja

Pełna komunikacja to połączenie wszystkich czterech
rodzajów ekspresji:

tego, co widzimy, myślimy, czujemy i potrzebujemy.

Niepełne przekazy powodują zamieszanie i brak zaufania.
Nasi rozmówcy czują, że czegoś w komunikacji brakuje,
choć nie wiedzą czego. Wyłączają się, kiedy słyszą osądy,
niezłagodzone opisem twoich uczuć czy nadziei. Nie chcą
słyszeć twojej złości, jeśli nie opowiesz o frustracji czy
zranieniu. Podejrzliwie słuchają wniosków niepopartych
obserwacjami. Niedobrze czują się z żądaniami
wyrastającymi z niewyrażonych uczuć i założeń.

Ekspresja

Sekret unikania niejasnych

komunikatów polega na oddzieleniu

od siebie i stosowaniu każdego

rodzaju ekspresji osobno.

PRZYGOTOWANIE WYPOWIEDZI

Przygotowanie wypowiedzi

Samoświadomość – przyjrzyj się swojemu
wewnętrznemu doświadczeniu. Co w danej
chwili obserwujesz, myślisz, czujesz i czego
potrzebujesz? Jaki jest cel twojej wypowiedzi?
Czy cel ujawniony innym jest taki sam, jak cel
rzeczywisty? Czego się obawiasz powiedzieć?
Co chcesz zakomunikować?
Dzięki samoświadomości możesz
przeprowadzić coś w rodzaju próby
generalnej przed rzeczywistą wypowiedzią.

Przygotowanie wypowiedzi

Świadomość innych ludzi –
przyjrzyj się swojemu rozmówcy. W
jakim jest stanie? Czy się spieszy, czy
cierpi, może jest rozłoszczony i nie
chce cię słuchać?
Świadomość innych oznacza również
śledzenie reakcji twojego rozmówcy
na to, co mówisz. Zaobserwuj wyraz
jego twarzy, jak się zachowuje.

Przygotowanie wypowiedzi

Świadomość miejsca – ważne informacje
przekazujemy w miejscach, gdzie nikt nie
zakłóci spokoju i prywatności rozmówców.
W miejscu wygodnym i stosownym dla
obydwu stron, najlepiej bez czynników
rozpraszających uwagę.

Przygotowanie wypowiedzi

Ćwiczenie.
Pełne komunikaty.

ZASADY SKUTECZNEJ EKSPRESJI

Zasady skutecznej ekspresji

Komunikaty powinny być bezpośrednie
kiedy należy coś powiedzieć. Nie możemy
zakładać, że inni wiedzą, co myślimy lub
czego potrzebujemy.

Sytuacje w których ktoś unika
komunikowania ważnej informacji, gdyż
zakłada, że dla innych sprawa jest
oczywista może pociągać za sobą poważne
koszty emocjonalne.

Zasady skutecznej ekspresji

Komunikaty powinny być
natychmiastowe złość
pozostawiona tli się, a niezaspokojona
potrzeba zmienia się w stałą irytację.
To, czego nie mogłeś wyrazić w
danym momencie, zostanie
zakomunikowane później w innej
formie i za pomocą biernej agresji.

Zasady skutecznej ekspresji

Komunikaty powinny być jasne

Dlatego:

1. Nie zadawaj pytań, kiedy trzeba wypowiedzieć twierdzenia. „Dlaczego

musisz wracać do pracy, masz przecież co robić w domu?” – zamiast „boję
się że jak wrócisz do pracy, nie będziemy się tak często widywać i będę
czuł się samotny. Kiedy bardziej się uniezależnisz, nie będę panował Nat
tym, co się dzieje w naszym życiu”.

2. Zachowaj spójność wypowiedzi. Treść, ton głosu i język ciała powinien

komunikować to samo.

3. Unikaj podwójnych komunikatów. To jak kopanie i głaskanie psa

jednocześnie. Ojciec do syna „idź baw się dobrze. Tak na marginesie
widziałem twoje oceny – szczyt lenistwa. Czy masz zamiar coś z tym
zrobić?”

4. Uświadom sobie swoje potrzeby i uczucia.
5. Odróżniaj obserwacje i myśli.
6. Skoncentruj się na jednej sprawie w danej chwili.

Zasady skutecznej ekspresji

Komunikaty powinny być szczere.

Nie mów że jesteś w depresji tylko dlatego,
że twój partner łatwiej akceptuje
przygnębienie niż irytację. kłamstwa
odcinają nas od innych.

Zasady skutecznej ekspresji

Komunikaty powinny być wspierające
wspierać to porozumiewać się tak, aby
druga osoba usłyszała, co mamy na myśli i
nie czuła się przy tym zdominowana i
odepchnięta.

Zasady skutecznej ekspresji

Jednakże jeśli zamiast budować porozumienie, wolisz ranić

rozmówcę – oto niezawodna taktyka:

1. Etykietki. Głupi, brzydki, samolubny, zły… gdy

charakteryzujemy osobę a nie konkretne zachowanie.

2. Sarkazm. Pięknie wyraża pogardę dla rozmówcy. Nasz

rozmówca z pewnością poczuje się odepchnięty i
rozłoszczony.

3. Odgrzebywanie przeszłości. Nie pozwala się skupić na

aktualnym problemie.

4. Negatywne porównania.
5. Osądzające komunikaty „ty”. „Już mnie nie kochasz!”
6. Zastraszenie. To doskonały sposób na odwrócenie uwagi

od właściwego tematu.

Zasady skutecznej ekspresji

Komunikaty wspierające to unikanie
gry, w której jedna strona musi przegrać,
aby druga wygrała, lub jedna ze stron
musi się mylić, aby druga miała rację.

Pytanie „czy chcę w tej rozmowie wygrać,
czy naprawdę się porozumieć?