OZNAKOWANIE

SUBSTANCJI

TOKSYCZNYCH

TOKSYCZNOŚĆ

Jest to cecha związków chemicznych polegająca na
powodowaniu zaburzeń funkcji lub śmierci komórek
żywych, organów lub organizmów po dostaniu się w
ich pobliże. Związki chemiczne mogą wywierać
działanie toksyczne po wchłonięciu ich drogą
doustną, oddechową lub po absorpcji przez skórę.
Toksyczność to działanie niepożądane wynikające z
reakcji chemicznych, fizykochemicznych pomiędzy
związkiem chemicznym, który wniknął do ustroju, a
układem biologicznym (DNA, enzymy).
W zasadzie niemal wszystkie związki chemiczne
mogą być w odpowiednio dużych dawkach toksyczne
– nawet spożywanie dużych ilości wody destylowanej
jest na dłuższą metę szkodliwe. Praktycznie
wszystkie leki są w dużych ilościach toksyczne.

ZNAKI OSTRZEGAWCZE

Ogólny znak
ostrzegawczy

Ostrzeżenie przed

niebezpieczeństwem

zatrucia substancjami

toksycznymi

Ostrzeżenie przed

substancjami żrącymi

Ostrzeżenie przed

substancjami radioaktywnymi i

promieniowaniem jonizującym

Ostrzeżenie przed porażeniem

prądem elektrycznym

Ostrzeżenie przed

promieniami laserowymi

Ostrzeżenie przed

skażeniem biologicznym

Ostrzeżenie przed

silnym polem

magnetycznym

Substancja szkodliwa
lub drażniąca

Ostrzeżenie przed
substancjami
promieniotwórczymi

ZNAKI OSTRZEGAWCZE

PROMIENIOWANIA

ELEKTROMAGNETYCZNEGO

Strefa niebezpieczna;

promieniowanie

elektromagnetyczne

Strefa zagrożenia;

promieniowanie

elektromagnetyczne

Strefa bezpieczna;
promieniowanie
elektromagnetyczne

Strefa pośrednia;
promieniowanie elektromagnetyczne

Źródło promieniowania
elektromagnetycznego
(na urządzenie)

ZWROTY R

Zwroty ryzyka to zwroty mające na celu
poinformowanie użytkownika substancji (lub preparatu
chemicznego) o ryzyku wynikającym z korzystania i
kontaktu z nią.

Toksyczne – „T”:

• R25 Działa toksycznie po połknięciu.

• R24 Działa toksycznie w kontakcie ze skórą.

• R23 Działa toksycznie przez drogi oddechowe.

• R39 Zagraża powstaniem bardzo poważnych,
nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia.

• R48 Stwarza poważne zagrożenie zdrowia
człowieka w następstwie długotrwałego narażenia.

• R45 Może powodować raka.

• R49 Może powodować raka w następstwie
narażenia drogą oddechową.

• R46 Może powodować dziedziczne wady
genetyczne.

• R60 Może upośledzać płodność.

• R61 Może działać szkodliwie na dziecko w łonie
matki.

OZNAKOWANIE SUBSTANCJI

NIEBEZPIECZNYCH

ADR-RID

Jest to podstawowy i obowiązujący praktycznie w
całej Europie (z wyjątkiem Wielkiej Brytanii) system
oznaczeń kodowych stosowany w transporcie
materiałów niebezpiecznych. Usankcjonowany jest
postanowieniem konwencji ADR (dla transportu
kołowego) i RID (dla transportu kolejowego).
Przewidują one oznakowanie środków transportu
materiałów niebezpiecznych pomarańczowymi
tablicami ostrzegawczymi o wymiarach 30 x 40 cm,
barwy pomarańczowej odblaskowej otoczonymi
dookoła czarnym nie odblaskowym paskiem.Tablica
w górnej części zawiera numer rozpoznawczy
zagrożenia .

Każdemu z materiałów szczególnie niebezpiecznych
nadane zostały dwa odpowiednie numery rozpoznawcze
tj. numer rozpoznawczy niebezpieczeństwa składający się
z dwóch lub trzech cyfr i numer rozpoznawczy materiału
(zgodny z katalogiem) składający się z czterech cyfr.

Numery rozpoznawcze na

tablicach ostrzegawczych

(substancje niebezpieczne)

Pierwsza cyfra numeru rozpoznawczego rodzaju
niebezpieczeństwa określa zasadniczą właściwość
niebezpieczną materiału, rodzaj niebezpiecznego
materiału, przy czym:

2 - oznacza gaz,
3 - materiał ciekły zapalny,
4 - materiał stały zapalny
5 - materiał utleniający, podtrzymujący palenie lub
nadtlenek organiczny,
6 - materiał trujący,
8 - materiał żrący,

Druga i trzecia cyfra numeru precyzują:



rodzaj niebezpieczeństwa,



stopień zagrożenia,



dodatkowe cechy niebezpieczne.

Znaczenie oznaczeń cyfrowych drugiej i

trzeciej cyfry numeru:

0 - brak dodatkowego zagrożenia (zagrożenie jest
dostatecznie scharakteryzowane pierwszą cyfrą),
1 - wybuchowość,
2 - zdolność wytwarzania gazu,
3 - łatwozapalność,
5 - właściwości utleniające,
6 - toksyczność,
7 - promieniotwórczość,
8 - działanie żrące,
9 - niebezpieczeństwo gwałtownej reakcji w wyniku
samoczynnego rozpadu lub polimeryzacji.

Powtórzenie cyfry w numerze oznaczającym
niebezpieczeństwo (pierwsza i druga cyfra są takie
same) oznacza nasilenie niebezpieczeństwa
głównego.
Do oznaczeń cyfrowych niebezpieczeństwa
wprowadzono dodatkowo znak "X". Znak ten
podstawiony przed numerem rozpoznawczym
niebezpieczeństwa oznacza absolutny zakaz
kontaktu tego materiału z wodą.

Diament niebezpieczeństwa

Jest on umieszczany na większości przesyłek
pochodzących z USA. Tworzy on ujednolicony przez
Fire Protection Association (NFPA) system
umożliwiający szybki rozpoznanie trzech głównych
rodzajów zagrożenia: radioaktywności,
niebezpieczeństwa gwałtownej reakcji chemicznej,
zagrożenia pożarowego i zdrowia. W polach
umieszczone są liczby które wyrażają skalę opisującą
intensywność zagrożenia oraz (w przypadku sektora-1)
oznaczenie graficzne i literowe.

SEKTOR 1 - BIAŁY

Puste pole w środku - woda dopuszczalna jako środek gaśniczy.

- nie używać wody jako środka gaśniczego.

- przy uwolnieniu materiału niebezpieczeństwo

promieniowania.

SEKTOR 2 - ŻÓŁTY

4 - Duże niebezpieczeństwo eksplozji
3 - Niebezpieczeństwo eksplozji pod wpływem działania ciepła lub
silnego wstrząśnięcia (np. przy uderzeniach ). Wydzielić strefę
zagrożenia. Gasić tylko zza osłony.
2 - Możliwe silne reakcje chemiczne. Konieczne podjęcie
wzmożonych środków ostrożności. Gaszenie z zachowaniem
bezpiecznego
dystansu.
1 - Przy ogrzaniu materiał niestabilny. Konieczne zachowanie
środków ostrożności.
0 - Brak niebezpieczeństwa w normalnych warunkach.

SEKTOR 3 - CZERWONY

4 - Materiał ekstremalnie łatwopalny przy każdej
temperaturze.
3 - Niebezpieczeństwo zapalenia przy normalnej
temperaturze.
2 - Niebezpieczeństwo zapalenia przy ogrzaniu.
1 - Niebezpieczeństwo zapalenia przy kontakcie z
ogniem (płomieniem).
0 - Nie występuje niebezpieczeństwo zapalenia w
normalnych warunkach.

SEKTOR 4 - NIEBIESKI (ZAGROŻENIE
ZDROWIA)

4 - Bardzo niebezpieczny, unikać kontaktu z płynem
lub parami bez pełnej ochrony. Unikać obecności w
strefie zagrożenia.
3 - Bardzo niebezpieczny, obecność w strefie
zagrożenia tylko w pełnym ubraniu ochronnym i
aparacie izolującym.
2 - Niebezpieczny, obecność w strefie zagrożenia tylko
w aparacie ochrony dróg oddechowych.
1 - Małe niebezpieczeństwo, zalecane maski z
wkładami filtrującymi.
0 - Brak zagrożenia

.

ZAGROŻENIE

CHEMICZNE

POSTĘPOWANIE OGÓLNE

Jeśli istnieje prawdopodobieństwo, że niebezpieczne

substancje chemiczne przenikną do Twojego domu

to:

1. Włącz radio lub telewizor na program lokalny i stosuj się

ściśle do poleceń wydanych przez lokalne władze (służby

ratownicze).

2. Uszczelnij wszystkie otwory okienne, wentylacyjne, drzwi -

oklejając je taśmą klejącą, obkładając rulonami z mokrych

ręczników czy prześcieradeł.

3. Oddychaj przez maseczkę wykonaną z gazy, waty,

ręcznika itp.

4. Zadbaj o bezpieczeństwo swoich podopiecznych - dzieci,

osób niepełnosprawnych, zwierząt domowych.

5. Pozostań w wewnętrznej części budynku przy zamkniętych

drzwiach - w przypadku, gdy istnieje niebezpieczeństwo

skażenia chlorem, udaj się na wyższe kondygnacje, np. do

sąsiadów. W przypadku amoniaku - kieruj się do

pomieszczeń, położonych na niskich kondygnacjach.

6. Powiadom o zagrożeniu najbliższe otoczenie.

7. Wyłącz urządzenia elektryczne i gazowe z otwartym

ogniem.

8. Nie jedz żywności i nie pij płynów, które mogły ulec

skażeniu.

Jeżeli jesteś świadkiem wypadku z udziałem
niebezpiecznych środków chemicznych powiadom
natychmiast straż pożarną i policję.

1. Podaj istotne dane:

• miejsce zdarzenia,

• charakter zdarzenia,

• oznaczenia widniejące na samochodzie przewożącym

niebezpieczne środki chemiczne,

• swoje dane.

2. Nie bądź kibicem zdarzenia, ale oddal się z miejsca

wypadku, aby zminimalizować ryzyko zatrucia.

3. Opuść rejon zagrożony, kierując się prostopadle do

kierunku wiatru.

4. Chroń swoje drogi oddechowe. W tym celu wykonaj filtr

ochronny z dostępnych Ci materiałów (zwilżona w wodzie
lub wodnym roztworze sody oczyszczonej chusteczka,
szalik, ręcznik, itp.) i osłoń nim drogi oddechowe.

5. Jeśli jesteś w samochodzie - zamknij okna, włącz wentylację

wewnętrzną - staraj się jak najszybciej opuścić strefę
skażenia.

6. Stosuj się ściśle do poleceń służb ratowniczych lub

komunikatów, przekazywanych przez lokalne środki
przekazu - radio, TV, megafony.

7. Jeśli przebywałeś w strefie skażonej, zdejmij ubranie, które

uległo zanieczyszczeniu i zamień je na czyste oraz dużą
ilością bieżącej wody przemyj oczy, usta, nos i weź
prysznic.

Instrukcja postępowania w przypadku

uwolnienia substancji chemicznej lub

preparatu chemicznego do środowiska

1. Rozlaną ciecz należy zasypywać materiałem

absorbującym (piasek, trociny).

2. Zebrane przy pomocy materiału absorbującego ciecze

należy złożyć do odpowiedniego pojemnika i przekazać
do magazynu chemicznego w celu przechowania do
utylizacji.

3. Nie dopuścić aby rozlana substancja chemiczna dostała

się do kanalizacji.

4. Wszystkie czynności wykonywać w rękawiczkach

ochronnych.

5. Starać się nie wdychać par aerozoli.
6. Jak najszybciej oczyścić zanieczyszczony teren,

dokładnie przewietrzyć pomieszczenie pracowni, w której
nastąpiło uwolnienie substancji chemicznej.

KONIE

C