ZARZĄDZANIE

dr inż. Agata Szeptuch

WYKŁAD 9

PRAWNO – ORGANIZACYJNE

FORMY PRZEDSIĘBIORSTW

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

ZARZĄDZANIE

Nakłady z
otoczenia:
-zasoby
ludzkie,
-zasoby
finansowe,
-zasoby
materiałowe
,
- zasoby
informacyjn
e

Sprawni

osiągnię

te cele

Przewo-

dzenie

(kierowani

e ludźmi)

Kontrolo-

wanie

ORGANIZACJA

MENEDŻER

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Planowan

ie i

podejmo-

wanie

decyzji

OTOCZENIE

Organizo-

wanie

AGENDA

Klasyfikacja prawno – organizacyjnych
form przedsiębiorstw

Firma jednoosobowa

Spółki:

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Przedsiębiorstwo państwowe

Spółdzielnie

Powiązania międzyorganizacyjne:

 cywilna
 jawna
 partnerska

 komandytowa
 komandytowo-akcyjna

 z o. o.
 akcyjna

 joint venture

 koncern

 holding

 kartel

 syndykat

 trust

 konsorcjum

 konglomerat

UZASADNIENIE WYBORU TEMATU

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Osoby

rozpoczynające

działalność

gospodarczą stają przed koniecznością
wyboru określonej formy organizacyjno
– prawnej swojej firmy
Wybór ten ma istotne znaczenie dla
przebiegu i rezultatów podejmowanej
działalności i z tego powodu nie powinien
być przypadkowy

WPŁYW FORMY ORGANIZACYJNO-PRAWNEJ

NA ORGANIZACJĘ

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Wybór formy prawno – organizacyjnej
przesądza o:
 poziomie bezpieczeństwa majątkowego

właścicieli organizacji

 charakterze i zakresie odpowiedzialności

właścicieli za zobowiązania

 układzie stosunków wewnętrznych (władzy)
 sposobie reprezentowania organizacji na

zewnątrz

 koszcie oraz trybie tworzenia i likwidacji

organizacji

 zasadach opodatkowania i formach

księgowości

KLASYFIKACJA FORM ORGANIZACYJNO

– PRAWNYCH PRZEDSIĘBIORSTW

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Ze względu na formę własności zaangażowanego w
podmiot gospodarczy kapitału wyróżnia się sektor
prywatny i sektor publiczny
Ze względu na źródło prawa, które reguluje daną
formę wyróżnia się spółki prawa cywilnego oraz
spółki prawa handlowego
Ze względu na kryterium podstawy ekonomicznej
utworzenia danej formy prawno - organizacyjnej
wyróżnia się spółki osobowe oraz spółki
kapitałowe
Ze względu na kryterium pozycji prawnej wyróżnia
się spółki nie posiadające osobowości prawnej
oraz spółki o statusie osoby prawnej

SEKTOR PRYWATNY 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Część gospodarki narodowej, która nie jest
finansowana ani kapitałem państwowym ani
samorządowym
Innymi słowy są to przedsiębiorstwa oraz
organizacje gospodarcze, które należą do rąk
prywatnych
Do sektora prywatnego zalicza się również te
przedsiębiorstwa, w których państwo lub
samorząd ma udziały nieprzekraczające
jednakże 50% wszystkich udziałów

SEKTOR PRYWATNY 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

W państwach wolnorynkowych sektor
prywatny stanowi większą część gospodarki,
generując odpowiednio większą część PKB
W sektorze tym występuje:

 własność prywatna krajowa
 własność zagraniczna, której majątek należy

do zagranicznych osób fizycznych lub
prawnych

 własność mieszana

SEKTOR PUBLICZNY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Jest częścią gospodarki, która zajmuje się
dostarczaniem dóbr i usług dla państwa
i obywateli
Jego działalność ma zastosowanie na poziomie
państwowym, regionalnym oraz lokalnym
Aktywność sektora publicznego opiera się przede
wszystkim na zapewnieniu obywatelom opieki
socjalnej, gwarantowaniu bezpieczeństwa
narodowego i planowaniu zagospodarowania
przestrzeni
Do sektora publicznego zalicza się wszystkie
jednostki organizacyjne, w których
własność Skarbu Państwa lub samorządu ma
udział większy niż 50%

FORMY ORGANIZACJI SEKTORA

PUBLICZNEGO:

INSTYTUCJE PAŃSTWOWE

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Instytucje państwowe

 finansowane z podatków
 ich działalność jest bezpośrednio

koordynowana przez rząd

 zadaniem ich nie jest natomiast

przynoszenie dochodu, lecz
dostarczanie niezbędnych usług na
rzecz rządu i obywateli

 należą do nich wszystkie jednostki

państwowe i samorządowe posiadające
osobowość prawną

FORMY ORGANIZACJI SEKTORA

PUBLICZNEGO:

PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWE

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 różnią się od instytucji państwowych tym,

że mają większą samodzielność finansową, i
wymaga się od nich działalności zgodnej
z kryterium rentowności

 decyzje produkcyjne w tych

przedsiębiorstwach nie są bezpośrednio
podejmowane przez rząd, lecz przez zarząd
przedsiębiorstwa (który działa jednakże
wedle generalnych wytycznych
nakreślonych przez władze)

 należą do nich przede wszystkim firmy,

które są w całości własnością państwa lub
spółki prawa handlowego z większościowym
udziałem podmiotu publicznego

SPÓŁKI PRAWA CYWILNEGO

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Spółki regulowane przez kodeks

cywilny

Nie jest ona podmiotem żadnych praw

ani obowiązków, nie posiada majątku, w

obrocie występują natomiast wspólnicy

spółki cywilnej, będący przedsiębiorcami,

a wszelki majątek jest majątkiem

wspólników i stanowi ich współwłasność

łączną (bezudziałową)

Zalicza się do nich spółkę cywilną

SPÓŁKI PRAWA HANDLOWEGO

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Spółki regulowane przez kodeks

handlowy

Są odrębnymi podmiotami prawa,

tworzonymi na podstawie

odpowiednich umów

Są rejestrowane w rejestrze

handlowym prowadzonym przez sądy

rejestrowe

Do nich zalicza się spółkę: jawną,

partnerską, komandytową,

komandytowo - akcyjną, z o. o. oraz

akcyjną)

SPÓŁKI OSOBOWE 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 opierają swą działalność na osobistej pracy

wspólników którzy ponoszą odpowiedzialność
osobistą za zobowiązania spółki

 sprawy spółki prowadzą bezpośrednio

wspólnicy mający równe prawa i obowiązki

 majątek spółki należy wspólnie do wszystkich

wspólników

SPÓŁKI OSOBOWE 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 spółki te nie mają osobowości prawnej, są to

tzw. ułomne osoby prawne, co oznacza, że
spółka osobowa może we własnym imieniu i na
własny rachunek nabywać prawa (w tym
własność nieruchomości i inne prawa
rzeczowe), zaciągać zobowiązania, pozywać
i być pozywana

 sama umowa spółki osobowej może

przewidywać zmiany w składzie osobowym
spółki, czyli istnieje możliwość przeniesienia
ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki
osobowej na inną osobę. (sp. jawna,
partnerska, komandytowa, komandytowo –
akcyjna)

SPÓŁKI KAPITAŁOWE

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 skład osobowy może się tu zmieniać,

osobiste cechy wspólników nie mają
znaczenia, a stałym czynnikiem jest kapitał

 wspólnicy oddziałują na sprawy spółki

pośrednio

 prawa i obowiązki wspólników zależą od

ilości posiadanych przez nich udziałów

 za zobowiązania odpowiada spółka swoim

kapitałem oddzielonym od majątku
wspólników

 spółki kapitałowe mają osobowość prawną.

(sp. z o. o., sp. akcyjna)

SPÓŁKI NIE POSIADAJĄCE

OSOBOWOŚCI PRAWNEJ

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 charakteryzują się tym, że nie

posiadają prawnego oddzielenia

majątku firmy od majątku

osobistego właściciela oraz tym, że

za zobowiązania firmy właściciele

ponoszą pełną odpowiedzialność

 zalicza się do nich: firmę

jednoosobową, sp. cywilną, jawną,

komandytową, komandytowo -

akcyjną)

SPÓŁKI O STATUSIE OSOBY PRAWNEJ

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Charakteryzują się tym, że podmiotem

praw i odpowiedzialności jest samo

przedsiębiorstwo, a nie jego

właściciel, majątek przedsiębiorstwa

jest prawnie wyodrębniony i

oddzielony od majątku osobistego

właściciela, a także tym, że w

stosunkach zewnętrznych nie występują

właściciele przedsiębiorstwa, lecz ono

samo, reprezentowane przez

ustanowione zgodnie z prawem organy

(np. zarząd)

FIRMA JEDNOOSOBOWA:

CHARAKTERYSTYKA

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Najprostsza forma podmiotu gospodarczego
Ma status osoby fizycznej
Układ stosunków własnościowych oraz
wynikające z niego zakresy obowiązków,
uprawnień i odpowiedzialności są tu
jednoznacznie określone i przypisane do
osoby właściciela
Firma jednoosobowa może prowadzić
działalność:

 ewidencjonowaną - byt prawny

rozpoczyna się z chwilą zgłoszenia
działalności do ewidencji

 koncesjonowaną - byt prawny

rozpoczyna się z chwilą uzyskania zgody
(koncesji)

FIRMA JEDNOOSOBOWA:

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 sprawny przebieg procesów

zarządzania

 związana z pełną odpowiedzialnością

majątkową właściciela wobec
wierzycieli wiarygodność firmy

 łatwość założenia i zamknięcia
 niskie koszty założenia firmy
 pozyskiwanie przez właściciela

całego zysku z firmy

FIRMA JEDNOOSOBOWA:

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 brak osobowości prawnej
 nieograniczona odpowiedzialność

właściciela

 ograniczone możliwości finansowe

jednej osoby, w związku z czym forma
firmy jednoosobowej wykorzystywana
jest do prowadzenia działalności na
niewielką skalę

 brak występowania efektu synergii

(wynikającego ze współdziałania) na
etapie definiowania biznesu, tworzenia
i zarządzania firmą

SPÓŁKI

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 cywilna
 jawna
 partnerska
 komandytowa
 komandytowo-akcyjna
 z o. o.
 akcyjna

SPÓŁKA CYWILNA:

CHARAKTERYSTYKA

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 ma status osoby fizycznej

 powstaje na skutek zawarcia pisemnej umowy między co

najmniej dwoma wspólnikami

 umowa ta określa:

 cel i przedmiot działalności

 wysokość wkładów poszczególnych wspólników

 sposób prowadzenia spółki

 sposób reprezentowania spółki na zewnątrz

 udział wspólników w zyskach

 udział wspólników w pokrywaniu strat

 zasady rozwiązania spółki

 wspólnicy odpowiadają za zobowiązania firmy solidarnie

i całym swym majątkiem

 nazwa spółki powinna zwierać określenie rodzaju jej

działalności oraz imię i nazwisko przynajmniej jednego
wspólnika lub nazwę spółki z określeniem „spółka
cywilna”

SPÓŁKA CYWILNA:

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 łatwość założenia
 niskie koszty założenia
 większe w porównaniu z

indywidualną działalnością
gospodarczą możliwości
pozyskania kapitału niezbędnego
na uruchomienie i prowadzenie
przedsięwzięcia

SPÓŁKA CYWILNA:

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 brak osobowości prawnej
 nieograniczona

odpowiedzialność właścicieli -
ponieważ każdy wspólnik
odpowiada całym swoim
majątkiem konieczne jest duże
zaufanie pomiędzy nimi

SPÓŁKA JAWNA

CHARAKTERYSTYKA 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 jest spółką prawa handlowego
 każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania

spółki bez ograniczeń całym swoim
majątkiem, solidarnie z pozostałymi
wspólnikami

 subsydiarna odpowiedzialność

wspólników - wierzyciele spółki mogą
domagać się egzekucji z majątku wspólnika
dopiero wówczas, gdy roszczenia wobec
majątku spółki okażą się bezskuteczne

 wzmocnienie podmiotowości prawnej spółki

poprzez przyznanie jej zdolności do
nabywania własności nieruchomości i
praw rzeczowych

SPÓŁKA JAWNA

CHARAKTERYSTYKA 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 umowa spółki powinna być zawarta na piśmie

pod rygorem nieważności

 spółka ma odrębny majątek, który składa się z

indywidualnych wkładów wspólników,
majątku nabytego i wypracowanego przez
spółkę

 każdy wspólnik ma prawo reprezentowania

spółki i obowiązek prowadzenia spraw spółki

SPÓŁKA JAWNA

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 mimo, że nie ma osobowości

prawnej, może występować w
obrocie gospodarczym jako
odrębna organizacja (może
nabywać prawa oraz zaciągać
zobowiązania)

 mimo, że jest spółką prawa

handlowego jej prostota skutkuje
niskimi kosztami założenia w
porównaniu z innymi spółkami
handlowymi

SPÓŁKA JAWNA

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 jako spółka osobowa opiera się na

osobistej odpowiedzialności
wspólników

 przystępująca do spółki osoba

ponosi odpowiedzialność za
wcześniejsze zobowiązania spółki

SPÓŁKA PARTNERSKA

CHARAKTERYSTYKA 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 spółkę taką (na wzór Niemiec czy USA) stworzyć mogą

wspólnicy w celu wykonywania wolnego zawodu

 o tym, kto może utworzyć taką spółkę decyduje wykaz

wolnych zawodów (rozporządzenie ministra
sprawiedliwości)

 są to m. in. adwokat, aptekarz, architekt, biegły

rewident, broker ubezpieczeniowy, doradca podatkowy,
księgowy, lekarz, notariusz, pielęgniarka, położna,
radca prawny, rzecznik patentowy, rzeczoznawca
majątkowy i tłumacz przysięgły

 ogólnie stosuje się przepisy jak w spółce jawnej
 każdy partner ma prawo reprezentować spółkę

samodzielnie

 spółka ta może być zarządzania zarówno jako spółka

jawna (przez wszystkich wspólników) jak również jako
spółka z o. o. (przez zarząd)

SPÓŁKA PARTNERSKA

CHARAKTERYSTYKA 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 w odróżnieniu od spółki jawnej partner nie ponosi

odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w
związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów
wolnego zawodu oraz w związku z działaniami osób nie
podlegających kierownictwu partnera przy
świadczeniu przez spółkę usług związanych
z przedmiotem działalności spółki

 pozwala to uniknąć odpowiedzialności za ewentualne

błędy w sztuce popełnione przez pozostałych
wspólników

 umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego i

musi zawierać określenie wolnego zawodu
wykonywanego przez partnerów, przedmiot
działalności spółki, firmę i siedzibę spółki, czas trwania
spółki, określenie wkładów partnerów i ich wartość

 spółka powstają z chwilą wpisu do rejestru

SPÓŁKA PARTNERSKA

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 nieobciążanie

odpowiedzialnością
poszczególnych partnerów za
stany, które nie są od nich
zależne

 spółka może być zawiązana w

celu wykonywania więcej niż
jednego wolnego zawodu

SPÓŁKA PARTNERSKA

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 partnerami w spółce mogą być

wyłącznie osoby fizyczne,
uprawnione do wykonywania
wolnych zawodów

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

CHARAKTERYSTYKA 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 przynajmniej jeden ze wspólników

(komplementariusz) odpowiada za
zobowiązania spółki całym swoim majątkiem i
odpowiedzialność przynajmniej jednego
wspólnika (komandytariusza) jest
ograniczona do tzw. sumy komandytowej

 wkład komandytariusza może być wniesiony

w wartości niższej niż suma komandytowa

 umowę spółki należy zawrzeć w formie aktu

notarialnego

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

CHARAKTERYSTYKA 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 komplementariusze, jako osoby

odpowiadające całym majątkiem, są
zobowiązani do prowadzenia
przedsiębiorstwa, oni również reprezentują
spółkę na zewnątrz

 komandytariusz uczestniczy w zysku spółki

proporcjonalnie do wkładu wniesionego do
spółki, a w stracie do wartości umówionego
wkładu

 w pozostałych sprawach stosuje się przepisy o

spółce jawnej

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 możliwość prowadzenia przedsiębiorstwa w

większym zakresie niż sp. cywilna
(możliwość pozyskania kapitału
dostarczonego przez inwestorów pasywnych
- komandytariuszy)

 nie posiada osobowości prawnej, może

jednak występować w obrocie
gospodarczym jako odrębna organizacja
(może nabywać prawa i zaciągać
zobowiązania)

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 wstępujący do spółki w charakterze

komandytariusza odpowiada za
zobowiązania spółki istniejące w
chwili wpisania go do rejestru
handlowego

SPÓŁKA

KOMANDYTOWA

SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA

CHARAKTERYSTYKA 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 nowy typ spółki przeznaczony dla tych spółek, które

działały dotychczas jako spółki osobowe lub z o. o., a
które chcą pozyskać kapitał poprzez emisję akcji nie
tracąc jednocześnie zarządu i kontroli nad spółką

 za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik

odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz)

 co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem (i nie

odpowiada za zobowiązania spółki)

 kapitał zakładowy powinien wynosić co najmniej

50 000 PLN

 regulacji prawnych dostarcza kodeks handlowy
 statut spółki powinien być sporządzony w formie aktu

notarialnego i zawierać oprócz elementów
standardowych także wysokość kapitału zakładowego,
sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji, ich
liczbę i rodzaj

SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA

CHARAKTERYSTYKA 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 spółkę reprezentują komplementariusze
 akcjonariusz może reprezentować spółkę

tylko jako pełnomocnik

 w spółce można ustanowić radę nadzorczą,

która jest obligatoryjna jeśli liczba
akcjonariuszy przekracza 25 osób

 członków rady powołuje i odwołuje walne

zgromadzenie

 komplementariusze i ich pracownicy nie

mogą być członkami rady nadzorczej

 firma spółki powinna zawierać nazwisko

jednego lub kilku komplementariuszy oraz
oznaczenie S.K.A.; w nazwie może być
również umieszczone nazwisko akcjonariusza

SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

stwarza o wiele większe

możliwości pozyskania kapitału
od innych spółek osobowych

spółka ta ma prawo emitowania

akcji jednak przy niskim kapitale
zakładowym (50 000 PLN)

SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 spółka ta jako spółka osobowa,

jest pozbawiona osobowości
prawnej

 mimo mniej kosztownej i

prostszej procedury
rejestrowania niż spółki akcyjne
dla przedsięwzięć mniejszych
rozmiarów może być
skomplikowana

SPÓŁKA Z O. O.

CHARAKTERYSTYKA 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 podstawowym celem spółki jest skupienie

kapitału, a nie osób, nie tylko do wspólnej
realizacji celów gospodarczych, ale do
każdego prawnie dopuszczalnego celu

 wspólnicy odpowiadają osobistym majątkiem

za zobowiązania spółki, ale tylko do wysokości
wniesionych wkładów

 odpowiedzialność wspólników będących

członkami zarządu jest nieograniczona

 warunkiem utworzenia spółki jest

zgromadzenie kapitału w minimalnej
wysokości 50 000 PLN

SPÓŁKA Z O. O.

CHARAKTERYSTYKA 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 kapitał ten może być pokryty gotówką lub

aportami (prawa majątkowe inne niż środki
pieniężne) i dzieli się na udziały o równej lub
nierównej wartości, a od ich wielkości zależy
granica odpowiedzialności wspólników

 wartość jednego udziału nie może być

mniejsza niż 50 PLN

 liczba udziałów posiadanych przez

wspólników decyduje o udziale w zyskach i
stratach spółki

 spółkę z o. o. założyć może jedna lub więcej

osób

SPÓŁKA Z O. O.

CHARAKTERYSTYKA 3

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 umowa musi być zawarta w formie aktu

notarialnego, a w momencie wpisu do
rejestru handlowego spółka uzyskuje
osobowość prawną

 wspólnicy mają równe prawa i równe

obowiązki, chyba że umowa stanowi inaczej

 wspólnik ma prawo do udziału w zysku,

prawo uczestnictwa w podziale
zlikwidowanego majątku, prawo do
wynagrodzenia za dostarczone spółce
świadczenia pieniężne

 władzę spółki stanowią: zgromadzenie

wspólników, zarząd i rada nadzorcza

SPÓŁKA Z O. O.

ZGROMADZENIE WSPÓLNIKÓW

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 najważniejszy organ spółki

podejmujący kluczowe decyzje

 każdy ze wspólników, bez względu na

ilość objętych udziałów, ma równe
prawa do uczestniczenia w
zgromadzeniu wspólników i
podejmowania uchwał

SPÓŁKA Z O. O.

RADA NADZORCZA

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 organ działający w imieniu

wszystkich wspólników

 podstawową jej rolą jest

sprawowanie stałego nadzoru
nad działalnością spółki i jej
zarządu

 jest ona zobowiązana do

okresowego (najczęściej 1 w
roku) składania sprawozdania
zgromadzeniu wspólników

SPÓŁKA Z O. O.

ZARZĄD

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 najważniejszy organ spółki

podejmujący kluczowe decyzje

 każdy ze wspólników, bez względu na

ilość objętych udziałów, ma równe
prawa do uczestniczenia w
zgromadzeniu wspólników i
podejmowania uchwał

SPÓŁKA Z O. O.

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 bezpieczeństwo majątkowe

wspólników - oddzielenie
prawe majątku spółki od
majątku osobistego i
ograniczenie
odpowiedzialności za
zobowiązania spółki do
wysokości wniesionych
udziałów

SPÓŁKA Z O. O.

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 skomplikowany i kosztowny tryb

tworzenia i prowadzenia spraw
spółki

SPÓŁKA AKCYJNA

CHARAKTERYSTYKA 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 może być utworzona do realizacji każdego

dozwolonego prawem celu

 kapitał zakładowy w wysokości minimum

500 000

 kapitał zakładowy dzieli się na akcje o równej

wartości nominalnej, której minimalna wartość
wynosi 1 PLN

 akcja jest papierem wartościowym i wyraża

ogół praw i obowiązków akcjonariusza wobec
spółki

 statut może przewidywać różne rodzaje akcji

np. na okaziciela, imienne, zwykłe,
uprzywilejowane, nieme (czyli takie, które
zapewniają dywidendę, ale nie dają prawa
głosu)

SPÓŁKA AKCYJNA

CHARAKTERYSTYKA 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 utworzenie spółki akcyjnej wymaga

ustanowienia statutu w formie aktu
notarialnego

 spółkę może założyć jedna lub kilka osób
 spółka jest osobą prawną odpowiedzialną za

swoje zobowiązania całym majątkiem,
wyłączając majątek osobisty wspólników

 osobowość nabywa się poprzez wpis do

rejestru handlowego

 władzę spółki stanowią zgromadzenie

wspólników, zarząd i rada nadzorcza

 firma spółki musi posiadać dodatek „S.A.”

SPÓŁKA AKCYJNA

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 duży poziom bezpieczeństwa

majątkowego wspólników ze względu
na ograniczenie ich odpowiedzialności
za zobowiązania spółki do wysokości
wzniesionych udziałów lub
wykupionych akcji

SPÓŁKA AKCYJNA

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 skomplikowany i kosztowny tryb

zawiązania i prowadzenia spraw
spółki

PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE

CHARAKTERYSTYKA

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 jest to samodzielny, samorządny i

samofinansujący się przedsiębiorca mający
osobowość prawną

 samodzielny oznacza, że organy

przedsiębiorstwa podejmują decyzje oraz
organizują działalność we wszystkich sprawach
przedsiębiorstwa, bez ingerencji organów
państwa

 samorządny oznacza przyznanie samorządowi

załogi prawa do stanowienia i istotnych
sprawach przedsiębiorstwa, wyrażania opinii,
zgłaszania wniosków itp.

 samofinansujący się oznacza fakt pokrywania

wszystkich kosztów prowadzonej działalności z
dochodów uzyskiwanych z tejże działalności

PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE

CHARAKTERYSTYKA 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 wyróżnia się dwa typy przedsiębiorstw

państwowych: działające na zasadach ogólnych
oraz użyteczności publicznej

Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej
mają przede wszystkim zaspokajać potrzeby
ludności m. in. w zakresie inżynierii sanitarnej,
komunikacji miejskiej, zaopatrzenia w energię
elektryczną, gazową i cieplną, utrzymania urządzeń
cmentarnych, usług kulturalnych itd.
te z przedsiębiorstw, które są nierentowne, ale
konieczne ze względu na zaspokajanie potrzeb
ludności organ założycielski zobowiązany jest
DOTOWAĆ

PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE

CHARAKTERYSTYKA 3

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 organami przedsiębiorstwa państwowego są:

ogólne zebranie pracowników, rada pracownicza
oraz dyrektor przedsiębiorstwa

 statut powinien regulować takie kwestie jak:

tworzenie zakładów i innych jednostek
organizacyjnych, system kontroli wewnętrznej,
stosunki prawne między poszczególnymi
jednostkami przedsiębiorstwa

 w nazwie powinien pojawić się zwrot

„przedsiębiorstwo państwowe” lub słowo
„przedsiębiorstwo”

PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach



nastawienie na zaspokajanie potrzeb
ludności i dotowanie w przypadku ich
nierentowności

PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 niejasno określone stosunki własnościowe

i wynikające z nich uprawnienia decyzyjne
i odpowiedzialność

 mniejsza efektywność w odniesieniu do

przedsiębiorstw prywatnych

SPÓŁDZIELNIA

CHARAKTERYSTYKA 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 jest dobrowolnym zrzeszeniem o

nieograniczonej liczbie członków, zmiennym
składzie osobowym i zmiennym funduszu
udziałowym, prowadzącym działalność
gospodarczą w celu zaspokojenia potrzeb
swoich członków

 oprócz działalności gospodarczej może

prowadzić również działalność społeczną
i oświatowo - kulturalną na rzecz swoich
członków i ich środowiska

 utworzenie spółdzielni wymaga uchwalenia

statutu przez członków założycieli, w którym
powinny być zawarte podstawowe informacji na
jej temat (np. nazwa, siedziba, prawa i
obowiązki członków)

SPÓŁDZIELNIA

CHARAKTERYSTYKA 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 prawidłowo sporządzony statut jest

przedmiotem badania sądu w toku
postępowania rejestrowego

 po stwierdzeniu iż statut jest zgodny z

prawem, sąd wydaje postanowienie o
wpisaniu spółdzielni do rejestru
przedsiębiorców i z tą chwilą spółdzielnia
nabywa osobowość prawną

 spółdzielnia jako osoba prawna, odpowiada

wobec wierzycieli całym swoim majątkiem

SPÓŁDZIELNIA

CHARAKTERYSTYKA 3

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 organami spółdzielni są walne

zgromadzenie, rada nadzorcza oraz
zarząd

 majątek spółdzielni tworzą przede

wszystkim fundusze własne spółdzielni
(fundusz udziałowy oraz fundusz zasobowy)

 prawo spółdzielcze wprowadza zakaz

konkurencji, tzn. członkowie rady nadzorczej
oraz zarządu nie mogą zajmować się
interesami konkurencyjnymi dla spółdzielni

 nazwa spółdzielni powinna zawierać wyraz

„spółdzielnia” lub „spółdzielczy”

SPÓŁDZIELNIA

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach



większa otwartość polegająca na tym, że
tworząc ją nie przewiduje się z góry ile osób
będzie członkami spółdzielni

SPÓŁDZIELNIA

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach



w spółdzielniach z odpowiedzialnością
nieograniczoną każdy członek odpowiada za
zobowiązania spółdzielni całym swoim
majątkiem, ale tylko przed spółdzielnią, a nie
wobec wierzycieli - wobec tych odpowiada
wyłącznie sama spółdzielnia

POŁĄCZENIA MIĘDZYORGANIZACYJNE

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 joint venture
 koncern
 holding
 kartel
 syndykat
 trust
 konsorcjum
 konglomerat

JOINT VENTURE

CHARAKTERYSTYKA 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 dosłownie „wspólne ryzyko”
 połączenie kapitałów dwóch lub więcej

podmiotów gospodarczych pochodzących
z różnych krajów w celu realizacji
określonego przedsięwzięcia
gospodarczego

 jest to jedna z form bezpośrednich

inwestycji zagranicznych

 spółka ma osobowość prawną
 spółka podlega przepisom kodeksu

handlowego

JOINT VENTURE

CHARAKTERYSTYKA 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 partnerzy wspólnie zarządzają spółką i

wspólnie ponoszą odpowiedzialność za jej
działalność

 wspólne przedsięwzięcia mają z reguły na

celu:

 poszerzenie posiadanych rynków zbytu
 zapewnienie dostępu do tańszych źródeł

zaopatrzenia

 wspólne opracowanie i wymianę

technologii

 pokonanie barier celnych

i administracyjnych ustanowionych przez
kraj jednego z partnerów

JOINT VENTURE

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 forma inwestycji

bezpośrednich

 korzyści biznesowe

JOINT VENTURE

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach



skomplikowany i kosztowny tryb
zawiązania i prowadzenia spraw
spółki

KONCERN

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 stanowi grupę prawnie samodzielnych

przedsiębiorstw należących do wspólnego
właściciela i prowadzonych pod jednolitym
kierownictwem

 tworzenie go polega na wykupywaniu akcji lub

udziałów innych przedsiębiorstw

 funkcję kierowania koncernem realizuje z reguły

jedno z przedsiębiorstw dominujących
(macierzystych)

 dobór do koncernu odbywa się w kierunku

poziomym (łączą się przedsiębiorstwa tej samej
lub pokrewnych dziedzin) lub pionowym (włącza
się do koncernu przedsiębiorstwa uzupełniające
się w ramach określonego procesu produkcji lub
stanowiące kolejne fazy procesu
technologicznego)

KONCERN

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 od strony przedsiębiorstwa patrząc -

wzrost zysków (ekonomika skali),
umocnienie pozycji finansowej i
gospodarczej

 wpływ na decyzje gospodarcze

państwa

KONCERN

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach



patrząc od strony konsumenta
koncern jest formą funkcjonowania
będącego zmową producentów

HOLDING

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 jest to takie zgrupowanie spółek, w

którym jedna z nich ma pozycję
dominującą (tzw. spółka matka),
pozostałe zaś są spółkami zależnymi
(spółki córki)

 do spółki matki należą wszystkie lub

większość akcji spółek
podporządkowanych

 wyróżnia się trzy rodzaje holdingów -

finansowy, strategiczny holding
zarządzający, operacyjny holding
zarządzający

HOLDING

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 zwiększenie poczucia odpowiedzialności za wyniki

pracy spółek zależnych oraz wzrost motywacji do
działań nowatorskich przez ich organy zarządzające

 ograniczenie negatywnych skutków związanych z

podjęciem działalności w obszarach wysokiego ryzyka -
firma matka wydzielając samodzielny podmiot
gospodarczy ogranicza ryzyko jedynie do wysokości
udziałów w kapitale tego podmiotu

 duża zachęta inwestorów zewnętrznych do

zaangażowania środków w przedsięwzięcia
realizowane przez spółki córki

 ograniczenie ryzyka inwestycyjnego przez kapitał

zewnętrzny - inwestor zewnętrzny angażuje kapitał
jedynie w tę spółkę, którą uważa za godną uwagi, czy
to ze względu na jej szczególną efektywność, czy też ze
względu na jej produkty

HOLDING

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 z punktu widzenia konsumenta niekorzystna

monopolizacja gospodarki (niekorzystna z
powodu ograniczenia konkurencji)

 konieczność szczególnego nadzoru ze strony

zarządu w zakresie obiegu informacji - błędy i
niedopatrzenia w tym zakresie mogą powodować
nawet zanik koordynacji między poszczególnymi
spółkami

 możliwość nadmiernego wpływania

na podmioty zależne przez podmiot nadrzędny

 możliwość nieuwzględniania interesów

poszczególnych podmiotów zależnych -
szczególnie słabszych uczestników - w strategii
całego holdingu

KARTEL I SYNDYKAT

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Porozumienia zawierane pomiędzy

przedsiębiorstwami tej samej branży

w celu ograniczenia lub

zlikwidowania konkurencji i

zapewnienia pozycji

monopolistycznej w danym

segmencie rynku

KARTEL

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 powstaje w wyniku zawarcia tzw. umów

kartelowych między wszystkimi lub
przynajmniej najważniejszymi
przedsiębiorstwami danej branży

 przedsiębiorstwa tworzące kartel zachowują

swoją samodzielność prawną, przystąpienie do
kartelu zobowiązuje ich jedynie do
przestrzegania norm określonych w umowie
kartelowej

 są to zazwyczaj normy zobowiązujące do

stosowania jednolitych cen (kartelowych),
utrzymywania ilości produkcji i sprzedaży
na uzgodnionym poziomie (kontyngenty) lub
do obsługiwania wydzielonego
terytorialnie rynku zbytu

SYNDYKAT

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 jest silniejszą formą porozumienia

kartelowego

 pojawia się wówczas, gdy przedsiębiorstwa

wchodzące w skład kartelu tworzą dodatkowo
oddzielne, specjalne przedsiębiorstwo,
którego przedmiotem działania jest sprzedaż
produktów wytwarzanych przez
przedsiębiorstwa kartelu

 dochodzi wówczas do istotnego ograniczenia

bezpośrednich kontaktów poszczególnych
przedsiębiorstw z odbiorcami i rynkiem oraz
do likwidacji służb marketingowych i
sprzedaży

KARTEL I SYNDYKAT

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

Od strony przedsiębiorstwa patrząc:
 wzrost zysków (ekonomika skali)
 umocnienie pozycji finansowej i

gospodarczej

KARTEL I SYNDYKAT

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach



z punktu widzenia konsumenta
niekorzystna monopolizacja gospodarki
(z powodu ograniczenia konkurencji)

TRUST

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 to połączenie kilku przedsiębiorstw z tej

samej branży w jedno nowe przedsiębiorstwo
powstałe w miejsce dotychczas istniejących

 zintegrowane przedsiębiorstwa tracą swoją

samodzielność ekonomiczną i prawną stając
się typowymi zakładami i podlegają
wspólnemu zarządowi

 trust powstaje najczęściej poprzez

opanowywanie jednego przedsiębiorstwa
przez inne

 aktywa przejętego przedsiębiorstwa stają się

udziałem w truście, a ich wartość stanowi
podstawę podziału zysków

TRUST

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 od strony przedsiębiorstwa patrząc -

wzrost zysków (ekonomika skali),
umocnienie pozycji finansowej i
gospodarczej

 wpływ na decyzje gospodarcze

państwa

TRUST

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach



patrząc od strony konsumenta
koncern jest formą funkcjonowania
będącego zmową producentów

KONSORCJUM

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 to grupa przedsiębiorstw produkcyjnych,

handlowych lub banków, które zawierają okresowe
porozumienie, aby zgodnie z nim wspólnie
realizować duże przedsięwzięcie gospodarcze lub
określoną operację handlową czy finansową
wymagającą dużych nakładów kapitałowych

 przedsiębiorstwa tworzą konsorcja wówczas, gdy

zamówienie jest tak duże i skomplikowane, że
żadne z nich nie mogłoby go wykonać
samodzielnie

 np. konsorcjum może być tworzone przez banki w

celu udzielenia dużych kredytów jednemu
klientowi - ułatwia to zgromadzenie niezbędnego
kapitału, oraz umożliwia rozłożenie ryzyka
bankowego związanego z niewypłacalnością
klientów

KONSORCJUM

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 szybkość i łatwość tworzenia
 sumowanie się umiejętności, dostępnych

środków i kontaktów

 podział ryzyka, kosztów oraz inwestycji
 podział czynności związanych z realizacją

eksportu

 szybsze i głębsze poznanie specyfiki

rynku eksportowego

 łatwiejsze wejście na rynek zagraniczny

oraz łatwiejszy dostęp do przetargów na
zamówienia publiczne.

 dostęp do nowoczesnych technologii

KONSORCJUM

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 tylko częściowa kontrola polityki

handlowej

 ryzyko utraty know-how
 trudności ze wzajemnym

porozumiewaniem się, wynikające z
różnic kulturowych i językowych

 dodatkowe inwestycje związane z

koniecznością zarządzania układem
kooperacyjnym

 trudności związane z trafnym

doborem partnera

KONGLOMERAT

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 luźny związek kapitałowy różnych

przedsiębiorstw

 liczy się rentowność zainwestowanego

kapitału

 ograniczony zakres wspólnych kosztów

działalności operacyjnej przedsiębiorstw
przy jednoczesnym przenoszeniu tych
kosztów do określonych przedsiębiorstw
w ramach całego konglomeratu

KONGLOMERAT

ZALETY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 możliwość daleko idącej specjalizacji
 większa szansa na przetrwanie

dekoniunktury pojawiającej się w
określonej dziedzinie działalności

KONGLOMERAT

WADY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

 nieudolne posunięcia finansowe zarządu

szybko powodują spadek wartości
wszystkich oddziałów

 niedbała obsługa klienta w jednym

oddziale powoduje powstanie negatywnej
reputacji wszystkich oddziałów, które
dzielą ze sobą nazwę marki

 efekty związane z rosnącą pozycją

monopolistyczną mogą spowodować błogi
stan samozadowolenia firmy, a przez to
obniżenie motywacji do obsługi klientów na
wysokim poziomie oraz obniżenie
efektywności