SAMOBÓJSTW
A

SAMOBÓJSTWO

Proces stanowiący ciąg reakcji
składających się na tzw.
zachowanie samobójcze, które
istnieje od momentu, gdy w 
świadomości człowieka odebranie
sobie życia pojawia się jako cel
działania.

Według Emila Durkheima:

Każdy przypadek śmierci,
będący bezpośrednim lub
pośrednim wynikiem działania
lub zaniechania, przejawionego
przez ofiarę zdającą sobie
sprawę ze skutków swego
zachowania.

Rodzaje samobójstw

Samobójstwo egoistyczne-

będące wynikiem

zbyt słabej integracji jednostki z grupą i
społecznością. Samobójstwo to uważane jest z
reguły za negatywny produkt współczesnych
społeczeństw konsumpcyjnych, w których
wysokim wskaźnikom rozwoju cywilizacyjnego
towarzyszy często silne poczucie
środowiskowego wyobcowania, dramat ludzi
„samotnych w tłumie”. Ta właśnie alienacja
bywa niekiedy przesłanką podjęcia decyzji
samobójczej, choć i tu jej interpretacja wiąże
się wyraźnie z socjologiczną teorią anomii.

Samobójstwo altruistyczne-

będące,

przeciwnie, skutkiem zbyt silnej integracji
ze środowiskiem, zbyt silnej identyfikacji z
celami, interesami i oczekiwaniami grupy,
zbyt daleko posuniętej socjalizacji.
Podłożem samobójstwa altruistycznego
jest nadmierna identyfikacja ludzi z
obowiązującymi normami społeczno-
obyczajowymi (sati, kamikaze, harakiri).

Samobójstwo anomiczne-

będące

przejawem zakłócenia ładu społecznego,
wskaźnikiem jego rozregulowania
sytuacji, w której zachowania jednostki
są w za małym stopniu kontrolowane i
stymulowane przez społeczeństwo.
Inaczej mówiąc, jest to sytuacja
dezintegracji społecznej, której efektem
– a tym samym wskaźnikiem – jest m.in.
narastanie samobójstw.

Samobójstwo fatalistyczne-

związane z

sytuacją jednostkową. Jest to samobójstwo
człowieka znajdującego się w sytuacji
tragicznej , z której wyjścia są zablokowane
również perspektywicznie. Samobójstwo to
nie jest jednak kategorią czysto teoretyczną.
Zagrożeni są nim, bowiem rzeczywiście – i we
własnym odczuciu – uwięzieni w niechcianej
sytuacji życiowej: bez wyjścia i bez
perspektyw .. Jako samobójstwo fatalistyczne
postrzegana jest także samobójcza śmierć na
życzenie człowieka beznadziejnie chorego i
cierpiącego ponad normę (sekty religijne,
więźniowie systemów totalitarnych).

Fazy procesu samobójstwa

Faza wyobrażeniowa

Dominuje w niej:

–

myśl o śmierci,

–

wyobrażanie sobie własnej śmierci,

–

wyobrażanie sobie sytuacji

bezpośrednio lub pośrednio

z samobójstwem związanych.
Osoba akceptuje wewnętrznie
śmierć samobójczą jako sposób na
rozwiązanie swoich problemów,

Faza pragnieniowa

Dominuje w niej:

–

rozważanie o samobójstwie staje

się realne,

–

podejmowane są już próby

samobójcze.

Główne czynniki ryzyka
zamachu samobójczego

–

czynniki społeczno-demograficzne

wiek, płeć, sytuacja rodzinna, sytuacja zawodowa,
sytuacja społeczna,

–

usiłowanie samobójstwa w ostatnim okresie

–

stan somatyczny

przewlekłe

bóle, przewlekłe

choroby,

ciężkie

operacje, zaawansowane stadium choroby o złym
rokowaniu,

–

stan psychiczny

depresja, uzależnienia, choroby psychiczne, stany
napięcia i rozdrażnienia, zwłaszcza u osób z
zaburzeniami osobowości.

Depresja

Słowo depresja
wywodzi się z
łaciny i oznacza
chorobliwe
przygnębienie;
zniechęcenie,
apatię.
Przypuszcza się,
że depresja jest
prawdopodobnie
przyczyną ponad
połowy wszystkich
„skutecznych”
samobójstw.

Zasady postępowania wobec osoby zagrożonej
samobójstwem

1. Nawiązanie kontaktu, słuchanie i zrozumienie
2. Ocena rzeczywistości
3. Ocena natężenia emocji
4. Traktowanie rozmówcy poważnie
5. Zadawanie właściwych pytań
6. Odnalezienie osobistego systemu wsparcia

7.

Znalezienie i zmobilizowanie systemów
oparcia

8. Podjęcie działania
9. Organizacja wsparcia i pomocy profesjonalnej

Czy to sygnał, który może świadczyć o
myśli popełnienia samobójstwa?

„Życie nie ma sensu. Najchętniej

zniknąłbym z Ziemi”

„Nienawidzę ludzi, świata i siebie”
„Nie chce mi się żyć. Mam nadzieję,

że potrąci mnie samochód”

„Wszystko jest bez sensu. Moje

istnienie również. Po co mam się
męczyć?”

„Mam prawo decydować o swoim życiu.

Właśnie zadecydowałem. Co za różnica
czy będę żyć i męczyć się, czy też umrę”

„Wszystko ułożyłoby się inaczej, lepiej

gdyby nie było mnie na świecie”

„Nie chce żyć i nie będę. Zrobię wszystko

żeby zdechnąć”

„Nic mi nie wychodzi. Nikt mnie nie

kocha. Nic nie znaczę. Nic mi się nie
chce. Więc chcę odpocząć”

Wskazania w kontakcie z osobą zagrożoną
samobójstwem

–

prowokować i zachęcać do „wygadania się”,

–

tworzyć atmosferę pełnej akceptacji (osoby zagrożonej

samobójstwem),

–

otwarcie podejmować temat, zadawać pytania,

–

ocenić zagrożenie – myśli, plany, fantazje,

–

kontrolować sytuację,

–

wydobywać, podkreślać „mocne strony” i zasoby wewnętrzne

osoby,

–

odwoływać się do wcześniej przeżytych trudnych sytuacji, z

którymi osoba sobie poradziła skutecznie,

–

zorganizować system wsparcia,

–

pokazywać tymczasowość sytuacji, otwierać perspektywy,

możliwości,

–

kierować do specjalisty – konkretnej osoby (uprzedzonej o

sytuacji),

–

wezwać pomoc lekarską.

Mit czy prawda ?

NIE POPEŁNI SAMOBÓJSTWA TEN, KTO O NIM MÓWI

MIT

* Na 10 samobójców przypada 8,którzy niedwuznacznie o swoich

zamiarach mówili.

DO SAMOBÓJSTW DOCHODZI BEZ OZNAK SYGNALIZACYJNYCH

MIT

* Wiele obserwacji uczy, że ludzie, którzy odbierają sobie życie,

sygnalizowali to przeważnie niedwuznacznymi oznakami lub działaniami.

KTO POPEŁNIA SAMOBÓJSTWO, KONIECZNIE CHCE ODEBRAĆ SOBIE ŻYCIE

MIT

* Większość samobójców oscyluje między pragnieniem, by żyć,i tym,

by umrzeć; „igrają ze śmiercią” pozostawiając drugim ratowanie ich. Rzadko
kto odbiera sobie życie nie odsłaniając swoich uczuć komuś drugiemu.

KTO RAZ SKŁANIA SIĘ DO SAMOBÓJSTWA, BĘDZIE TO CZYNIŁ ZAWSZE

MIT

* Ludzie zmęczeni życiem, tylko w pewnym okresie swojego życia

odczuwają pragnienie zabicia siebie.

POPRAWA PO KRYZYSIE SAMOBÓJCZYM OZNACZA KONIEC RYZYKA

MIT *

Większość samobójstw zdarza się w ciągu trzech miesięcy po

zaczynającej się „poprawie”, kiedy pacjent na nowo odzyskuje energię do
urzeczywistnienia swoich chorobliwych zamiarów.

SAMOBÓJSTWO CZĘŚCIEJ WYSTĘPUJE WŚRÓD BOGATYCH LUB

ODWROTNIE – PRAWIE WYŁĄCZNIE WŚRÓD UBOGICH

MIT *

Samobójstwo nie jest ani chorobą biednych, ani plagą biednych. Jest

bardzo „demokratyczne” i zdarza się we wszystkich warstwach ludności.

SAMOBÓJSTWO JEST DZIEDZICZNE LUB JEST „ZŁEM RODZINNYM”

MIT *

Samobójstwo nie jest zjawiskiem dziedzicznym, lecz zjawiskiem

indywidualnym.

WSZYSCY, KTÓRZY POPEŁNIAJĄ LUB CHCĄPOPEŁNIĆ SAMOBÓJSTWO, SĄ

CHORZY PSYCHICZNIE, KAŻDE SAMOBÓJSTWO JEST CZYNEM
NIZDROWEGO NA UMYŚLE

MIT *

Okazuje się na podstawie studium setek najnowszych doniesień, że

samobójca wprawdzie jest krańcowo nieszczęśliwy, ale niekoniecznie chory
psychicznie.

„Nie widzę tu miejsca dla siebie.

Gdyby nawet walczyć o inność
świata, to przecież i tak ostatecznie
zwyciężą pluskwy.”

Szesnastolatka

„Jeżeli umrę, nie opłakujcie mnie.

Postąpiłem tak dlatego, że nie
mogłem pogodzić się ze światem. Na
znak protestu przeciwko przemocy!
Aby między ludźmi panowała miłość i
aby zwrócić uwagę na różne
problemy...”

Siedemnastolatek

„Mamusiu, błagam Cię, proszę Cię,

wybacz mi, ale ja nie daję sobie ze
sobą rady, w głowie mi się kotłuje,
nie wiem, co mam robić. Popełnianie
samobójstwa to głupi gówniany
wybryk. Ale ja jestem takim gównem,
mam dopiero 15 lat, więc cóż,
przepraszam za wszystko, kocham
Was.”

Piętnastolatka

Dziękujemy za uwagę