CHORWACJA

CHORWACJ
A

Chorwacja (Republika
Chorwacji)

państwo w Europie Południowej, nad
Morzem Adriatyckim, graniczy od
południa z Bośnią
i Hercegowiną oraz Czarnogórą, od
wschodu
z Serbią oraz Węgrami i Słowenią od
północy.
Od południowego zachodu posiada
dostęp do Morza Adriatyckiego.
Niepodległość uzyskała
w 1995 roku, po wojnie w Jugosławii.

Położenie w Europie

HERB CHORWACJI

Granice i punkty skrajne

•Całkowita długość granicy lądowej: 1982
km

•Długość wybrzeża: 5835 km (łącznie z
wyspami).

•Długość granic z sąsiadującymi państwami:

•Bośnia i Hercegowina – 932 km

•Czarnogóra – 24 km

•Serbia – 241 km

•Słowenia – 455 km

•Węgry – 329 km

•Najwyższy punkt: Vrh Dinare 1831 m
n.p.m.
w paśmie Dinara.

•Najniższy punkt: Morze Adriatyckie 0 m.

Vrh Dinare

Morze
Adriatyckie

Według spisu ludności z 2001 roku struktura
narodowości

w Chorwacji przedstawia się następująco:

Narodowość

Liczba

Procentowo

Chorwaci

3 977 171

89,63%

Serbowie

201 631

4,54%

Bośniacy

20 755

0,47%

Włosi

19 636

0,44%

Węgrzy

16 595

0,37%

Albańczycy

15 082

0,34%

Słoweńcy

13 173

0,30%

inna narodowość

81 355

1,81%

nie określona

89 130

2,01%

brak danych

17 975

0,41%

Język używany

chorwacki

Stolica

Zagrzeb

Ustrój polityczny

republika semiprezydencka

Typ państwa

Demokracja

Głowa Państwa

Prezydent Ivo Josipović

 

Szef rządu

Premier Zoran Milanović

Powierzchnia

• całkowita

• wody śródlądowe

125 miejsce na świecie

56 542 km²

128 km² (0,23%)

Liczba ludności (2010)

• całkowita

• gęstość zaludnienia

120 na świecie

4 437 460

79 osób/km²

Jednostka monetarna

1 kuna = 100 lip (HRK)

Religia dominująca

rzymski katolicyzm

Niepodległość

Niepodległość od Jugosławii 1995

8 października – święto Niepodległości

Najważniejsze informacje

Język:
chorwacki – 96,11%,
serbski – 1,00%,
włoski – 0,46%,
albański – 0,32%,
węgierski – 0,28%,
słoweński – 0,26%,
inny – 0,78%,
brak danych – 0,37%.

Religia:
katolicy – 87,2%,
prawosławni – 5,59%,
muzułmanie – 3%,
protestanci – 1,13%, (gł. luteranie, baptyści i
zielonoświątkowcy)
Świadkowie Jehowy – 0,12%,

NAJWIĘKSZE MIASTA:

-ZAGRZEB

-SPLIT

-RIJEKA

-OSIJEK

-ZADAR

-SLAVONSKI BROD

-PULA

Zagrzeb

Split

DEMOGRAFIA

Chorwację zamieszkuje prawie 4,5 mln
mieszkańców (4 493 312 w 2007).
Istnieje tendencja spadkowa
spowodowana głównie emigracją
zarobkową do krajów zachodnich,
ujemnym przyrostem naturalnym oraz
emigracją Serbów do rodzinnego kraju –
Serbii. Znaczna większość mieszka w
miastach (64%); na wsi mieszka 36%.

USTRÓJ POLITYCZNY

Chorwacja jest demokracją parlamentarną,
w której prezydent wybierany jest w wyborach
powszechnych. Obecna konstytucja obowiązuje od 22
grudnia 1990 roku, pomimo tego, że państwo ogłosiło
swą niezależność od Jugosławii później,
25 czerwca 1991 roku.

Chorwacja stała się krajem demokracji parlamentarnej,
którego system polityczny opiera się na uznawaniu
praw człowieka, rządach prawa, równoprawności
narodowej, nienaruszalności własności osobistej,
sprawiedliwości socjalnej i wielopartyjności.

 

Władzę wykonawczą sprawuje rząd na czele którego stoi premier oraz
prezydent.
 
RZĄD
 
Rząd Republiki Chorwackiej (chor. Vlada Republike Hrvatska) jest
głównym
i najsilniejszym elementem egzekutywy. Przewodniczy mu
mianowany przez prezydenta premier. Podstawowe zadania rządu to
wprowadzanie w życie ustaw wydawanych przez parlament,
proponowanie budżetu, koordynacja podległych mu instytucji
państwowych, decydowanie w przypadkach konfliktów pomiędzy
organami rządowymi itd.
 
Rząd musi mieć poparcie parlamentu, przed którym ponosi
odpowiedzialność polityczną za swoje poczynania. Przybiera ona
formę zarówno odpowiedzialności zbiorowej (m.in. instytucja wotum
nieufności wobec całego rządu), jak również indywidualnej (wotum
nieufności wobec poszczególnych członków rządu).
 
Pomimo tego, że to prezydent nominuje kandydata na premiera, to
musi się z nim zgodzić przewodniczący parlamentu, który także
podpisuje akt nominacji. Podobnie
w przypadku mianowania ministra, które następuje na wniosek
premiera, również swój podpis musi złożyć przewodniczący
Zgromadzenia.

WŁADZA WYKONAWCZA

PREZYDENT

Wybierany w wyborach powszechnych na 5 lat, z prawem powoływania
rządu, łącznie
z premierem – szefem rządu.
 
Prezydent wybierany w wyborach powszechnych. Posiada on
standardowy zakres uprawnień. tj. m.in. jest reprezentantem kraju na
zewnątrz, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, rozpisuje wybory
parlamentarne i zarządza pierwszą sesję nowego parlamentu,
nominuje kandydata na premiera, ma prawo łaski, przyjmuje listy
uwierzytelniające od dyplomatów zagranicznych i wysyła chorwackich
na placówki zagraniczne itd. Ma również obowiązek podpisania w ciągu
8 dni ustawy uchwalonej przez parlament, w przeciwnym wypadku
musi zaskarżyć ją przed Sądem Konstytucyjnym.
 
Z dodatkowych, mocniejszych uprawnień - prezydentowi przysługuje
prawo rozwiązania parlamentu, jeżeli ten wyrazi wotum nieufności
wobec rządu, bądź też
w ciągu 120 dni nie przyjmie on budżetu, na prośbę rządu (wymagana
kontrasygnata premiera), po uprzednich konsultacjach z
przedstawicielami klubów parlamentarnych.
 
Prezydent może również w dowolnym czasie zarządzić referendum, w
przypadku zmiany konstytucji, lub jakiegokolwiek innego aktu, który
jego zdaniem jest ważny dla niepodległości, jedności i egzystencji
Republiki Chorwackiej, na propozycję rządu
i z kontrasygnatą premiera.

Ivo Josipović
Prezydent Chorwacji
od 18.02.2010

Jadranka Kosor
Premier Chorwacji od
06.07.2009

WŁADZA USTAWODAWCZA

Należy do jednoizbowego parlamentu – Chorwackiego Zgromadzenia
Narodowego (Saboru) – złożonego z różnej liczby członków (w
zależności od ilości głosujących), wahającej się jednak od 100 do 160
deputowanych.
 
PARLAMENT

Jest unikameralny, tzn. składa się z jednej tylko izby - Hrvatski Sabor, co
w języku chorwackim oznacza Zgromadzenie Chorwackie. Zgodnie z
konstytucją, jest ono reprezentacją ludu i dzierży władzę ustawodawczą
w kraju.
 
Zgromadzenie liczy sobie od 100 do 160 członków, liczba ta nie jest
stała. Wybierani oni są w drodze powszechnych, równych i tajnych
wyborów, na kadencję trwającą 4 lata. Mandat może zostać przedłużony
tylko na wypadek wojny. Czynne i bierne prawo wyborcze mają osoby,
które w dniu wyborów ukończyły 18 lat. Wybory odbywają się do 60 dni
od daty zakończenia kadencji lub rozwiązania Saboru. Sesje zwyczajne
Saboru odbywają się 2 razy w roku : od 15 stycznia do 15 lipca oraz od
15 września do 15 grudnia. Istnieje także możliwość zwołania posiedzeń
nadzwyczajnych przez Przewodniczącego Izby, po zasięgnięciu opinii
klubów parlamentarnych. Wniosek o zwołanie sesji nadzwyczajnej może
tez złożyć: prezydent, rząd oraz większość deputowanych izby.

Parlament chorwacki ma szerokie uprawnienia: decyduje o zmianach w
konstytucji, uchwala ustawy, przyjmuje budżet, decyduje o wojnie i
pokoju, realizuje cywilną kontrolę nad armią i służbami specjalnymi,
zwołuje referenda, nadzoruje prace rządu, itd. Podejmuje decyzje za
pomocą większości głosów, przy czym chodzi tutaj o większość
deputowanych znajdujących się na sali
w momencie głosowania (a nie liczby ogólnej).
Tutaj jednak występują pewne wyjątki:
 
    * ustawy dotyczące mniejszości narodowych, przekraczania granicy
przez siły zbrojne lub manewrów wojsk niedaleko granic państwowych
czy też ich zmian - większość kwalifikowana 2/3 ogólnej liczby członków
parlamentu,
    * ustawy dotyczące konstytucyjnie zagwarantowanych praw
człowieka czy podstawowych wolności, organizacji, kompetencji czy
sposobu działania instytucji państwowych (również samorządów
terytorialnych) - większość zwykła ogólnej liczby członków parlamentu.
    * parlament może zarządzić referendum w sprawie projektu zmiany
konstytucji, zmiany ustawy lub w innej sprawie. Referendum musi być
rozpisane jeśli zażąda tego 10% wyborców.
 
Inicjatywę ustawodawczą posiada każdy z członków Zgromadzenia, jak
również kluby parlamentarne, komisje parlamentarne oraz rząd.

Ostatnie wybory odbyły się 25 listopada 2007 roku. Kraj został
podzielony na 10 regionów wyborczych. Kierowano się kryterium
geograficznym i ludnościowym.
Z każdego regionu wybierano 14 deputowanych, przy pomocy systemu
proporcjonalnego. Próg wyborczy wynosił 5%, a głosy przeliczane były
według metody D`Hondta. Do uprzednio wymienionej liczby
dokooptowano 8 przedstawicieli mniejszości narodowych, jak również 4
przedstawicieli chorwackiej "diaspory". Ta ostatnia liczba zmienia się za
każdym razem, ustalana jest już po zliczeniu głosów, a jej wartość
zależna jest od tego, ilu Chorwatów zamieszkujących za granicą oddało
głosy na swoich przedstawicieli.
 
Ogółem liczba członków Zgromadzenia: 140 miejsc "krajowych" + 8
miejsc mniejszości narodowych + 4 miejsca "diaspory" = 152
deputowanych
 
Dystrybucja mandatów mniejszości narodowych:
 
    * 3 - Serbowie,
    * 1 - Węgrzy,
    * 1 - Włosi,
    * 1 - Czesi i Słowacy,
    * 1 - Austriacy, Bułgarzy, Niemcy, Polacy, Romowie, Rumuni, Rusini,
Rosjanie, Turcy,
Ukraińcy, Wołosi, Żydzi,
    * 1 - Albańczycy, Bośniacy, Czarnogórcy, Macedończycy, Słoweńcy.

SYSTEM PARTYJNY

W Chorwacji jest system partyjny 18-związkowy.
Do najbardziej liczących się partii politycznych należą:

Chorwacka Wspólnota Demokratyczna (Hrvatska Demokratska
Zajednica)
założona 1989,
Chorwacka Partia Chłopska (Hrvatska Seljačka Stranka)
założona w 1905,
Chorwacka Partia Socjaldemokratyczna (Socijaldemokratska
Partija Hrvatske)
Założona w 1994,
Liberalna Chorwacka Partia Narodowa (Hrvatska Narodna
Stranka) założona1990.

WŁADZA SĄDOWNICZA

 
Władzę sądowniczą w Chorwacji sprawują niezawisłe sądy, najwyżej z
nich w hierarchii lokuje się Sąd Najwyższy. Jego członkowie wybierani
są przez Krajową Radę Sądowniczą, funkcję tę można pełnić
dożywotnio (możliwość przejścia na emeryturę
w wieku 70 lat). Prezes Sądu wybierany jest na czteroletnią kadencję,
przez parlament, na wniosek prezydenta.
 
Sąd Konstytucyjny
 
Jego naczelnym zadaniem jest decydowanie o zgodności wydawanego
prawa
z przepisami konstytucji. Obywatele chorwaccy mogą wnosić do niego
skargi na niezgodność z konstytucją działań instytucji rządowych,
samorządowych i władz innego szczebla, jeżeli naruszają one prawa
człowieka i podstawowe wolności.
 
Sąd Konstytucyjny decyduje o wszczęciu procedury impeachmentu
wobec prezydenta, orzeka o legalności działalności partii politycznych
oraz o ważności wyborów
i referendów.
 
Składa się z 13 sędziów wybieranych przez parlament na kadencję
trwającą 8 lat, spośród najwybitniejszych jurystów. Również parlament
wybiera prezesa Sądu, jego kadencja trwa 4 lata.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ