1

PODATEK VAT

W RACHUNKOWOŚCI

2

PODATEK VAT

Obowiązuje w Polsce od 5 lipca 1993 r. (obecnie ustawa z 11

marca 2004 r)

Podatek pośredni, podstawą jego wymiaru jest przyrost wartości

towarów lub usług (opodatkowana jest nowowytworzona

wartość) w każdym stadium procesu produkcji i wymiany.

Ustawa o podatku VAT określa elementy tego podatku.

Podatek wielofazowy.

Nie powoduje kumulacji podatku (suma podatków płaconych

przez wszystkich podatników VAT stanowi podatek należny od

finalnej wartości towaru lub usługi przeznaczonej dla

konsumenta).

Nie powiększa wartości sprzedaży ani nie stanowi kosztu

działalności dla podatników VAT.

Uregulowania prawne

3

PODMIOT

OPODATKOWANI

A

 wszyscy przedsiębiorcy osiągający przychód ze sprzedaży

(obrót) za poprzedni rok obrotowy (podatkowy) w wysokości

powyżej 150 000 PLN;

 pozostali przedsiębiorcy, którzy osiągnęli obroty niższe niż ww.,

ale zgłaszają chęć pozostania podatnikiem VAT;

PRZEDMIOT

OPODATKOWANI

A

 sprzedaż towarów, usług w obrocie krajowym (po przystąpieniu

Polski do Unii Europejskiej pojęcie „sprzedaży towarów"

zastąpione zostanie przez „dostawę towarów";

 eksport i import towarów i usług;

 przekazanie towarów i świadczenie usług na potrzeby osobiste

pracowników, reklamę i reprezentację;

 darowizny towarów określone ustawą;

 dostarczanie produktów rolnych w ramach kontraktacji;

PODSTAWA

OPODATKOWANI

A

 obrót brutto (przychód ze sprzedaży łącznie z VAT

 w handlu i gastronomii);

 obrót netto (przychód ze sprzedaży bez podatku VAT);

STAWKI

PODATKOWE

 23% - podstawowa;

 8% - np. obuwie dla dzieci o numeracji do 23 cm (załącznik 3 do

ustawy);

 5% - np. mleko płynne przetworzone (załącznik 1 do ustawy);

 0% - np. eksport;

ZWOLNIENIA

PODATKOWE

 przedmiotowe - przedsiębiorcy, którzy nie uiszczają podatku VAT,

np. świadczący usługi w zakresie edukacji (załącznik 2 do

ustawy);

 podmiotowe - przedsiębiorcy, u których wartość sprzedaży

towarów, wartość eksportu towarów i usług nie przekroczyła

łącznie w poprzednim roku obrotowym (podatkowym) 150 000

PLN.

Elementy podatku VAT

4

UREGULOWANIA PRAWNE

5

Podatnicy podatku VAT

Dla

celów

opodatkowania

podatkiem

VAT

działalność

gospodarcza

obejmuje

wszelką

działalność

producentów,

handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących

zasoby naturalne oraz rolników, a także osób wykonujących wolne

zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana

jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar

wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność

gospodarcza obejmuje również czynności polegające na

wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i

prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art.15).

6

Za wyjątkiem nie uznaje się czynności (art.15):

1) przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy

nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy,

2) wykonywanie przez osobę fizyczną umowy agencyjnej, umowy

zlecenia lub innej umowy oświadczenie usług,

3) umowy zlecenia lub umowy o dzieło, jeżeli z tytułu wykonania

tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie

tych czynności prawymi więzami tworzącymi stosunek prawny

7

Podatnikami podatku VAT są:

1. Osoby prawne,

2. Jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej,

3. Osoby

fizyczne

wykonujące

samodzielnie

działalność

gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat tej działalności

4. Osoby fizyczne prowadzące wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne

lub rybackie, jeżeli złożyły zgłoszenie rejestracyjne (art.15).

8

Podatnikami są również osoby prawne, jednostki

organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby

fizyczne (art. 16):

1)na których ciąży obowiązek uiszczenia cła,

2)dokonujące wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,

3)będące usługobiorcami usług świadczonych przez podatników

posiadających siedzibę lub miejsce zamieszkania albo pobytu

poza terytorium kraju,

4)wykonujące inne czynności wymienione w normach prawa.

9

Czynności opodatkowane podatkiem VAT

Czynności opodatkowane podatkiem VAT (art. 5 ustawy o VAT.):

1. Odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na

terytorium kraju,

2. Eksport towarów – potwierdzony przez urząd celny wyjścia

wywóz towarów z terytorium kraju poza terytorium Wspólnoty

w wykonywaniu czynności opodatkowanych podatkiem VAT,

3. Import towarów – przywóz towarów z terytorium państwa

trzeciego na terytorium kraju,

4. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem

na terytorium kraju,

5. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

10

Opodatkowaniu

podatkiem

VAT

podlegają

także

szczególne przypadki dostawy towarów i świadczenia
usług (art.7):

Odpłatne:
1. Wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu,

leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze,

2. Wydanie towarów na podstawie umowy komisu,
3. Ustanowienie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego
4. Przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu

działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy
prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Nieodpłatne:
5. Przekazanie lub zużycie towarów oraz nieodpłatne świadczenie

usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników,

6. Wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w

szczególności darowizny

7. Towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były

przedmiotem dostawy towarów

11

Opodatkowaniu podatkiem VAT nie podlegają (art.5)

m.in.:

1. Transakcje zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału)

samodzielnie sporządzającego bilans,

2. Działalność w zakresie gier losowych, gier na automatach itp.

3. Przekazywane prezenty o małej wartości i próbki – o łącznej

wartości nie przekraczającej w roku podatkowym 50 zł dla

jednej osoby

12

Na potrzeby opodatkowania podatkiem VAT

towarami są rzeczy ruchome, wszelkie postacie

energii, budynki, budowle lub ich części, będące

przedmiotem

czynności

podlegających

opodatkowaniu

podatkiem

VAT,

które

są

wymienione w klasyfikacjach wydanych na

podstawie przepisów o statystyce publicznej, a

także grunty (art. 2, ust.1, pkt 6).

13

Przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na

rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej

niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy

towarów, w tym również (art. 8, ust.1):

1. Przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez

względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,

2. Zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności

lub do tolerowania czynności lub sytuacji,

3. Świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej

lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem

wynikającym z mocy prawa.

14

Opodatkowanie nieruchomości

15

Podstawa opodatkowania
Podstawą opodatkowania:
• kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę

należnego podatku.

• kwota, jaką nabywający jest obowiązany zapłacić.

Podstawa opodatkowania obejmuje:
• podatki, cła, opłaty i inne należności płacone w związku z

nabyciem towarów,

• wydatki dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania,

transportu oraz ubezpieczenia, pobierane przez dostawcę od
podatku dokonującego wewnątrzwspólnotowego nabycia.

Podstawa opodatkowania nie obejmuje:
• rabatów za zapłatę z góry,
• opustów i zwrotów kwot z tytułu dokonanego nabycia

udzielonych

podmiotowi

dokonującemu

wewnątrzwspólnotowego nabycia.

16

Stawki podatku

Podstawowa 23%.

Obniżone - 8% i 5%.

0%

17

Odliczenie podatku VAT

Kwotę podatku naliczonego stanowi (art. 86):

1. Suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez

podatnika z tytułu nabycia towarów i usług,

2. Suma kwot wynikających z dokumentu celnego – w przypadku

importu towarów,

3. Kwota podatku należnego z tytułu importu usług,

4. Kwota podatku należnego od dostawy towarów, dla której

podatnikiem jest ich nabywca,

5. Kwota podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego

nabycia towarów,

18

Wyjątki m.in.:

1. W przypadkach importu usług, wewnątrzwspólnotowego

nabycia towarów, dostawy towarów, dla której podatnikiem jest

ich nabywca,

2. W przypadku nabycia energii elektrycznej i cieplnej, gazu

przewodowego, świadczenia usług telekomunikacyjnych i

radiokomunikacyjnych oraz innych czynności wymieniowych w

ustawie - w rozliczeniu za okres, w którym przypada termin

płatności, – jeżeli faktura zawiera informację, jakiego okresu

dotyczy.

19

DOKUMENTOWANIE CZYNNOŚCI

OPODATKOWANYCH PODATKIEM VAT

20

1.Formalne wymogi stawiane dokumentacji VAT

Dowody księgowe powinny być:

rzetelne - zgodne z rzeczywistym przebiegiem operacji

gospodarczej, która dokumentują,

kompletne – zawierające co najmniej dane wymienione w

ustawie o rachunkowości,

wolne od błędów rachunkowych.

21

1.Klasyfikacja dokumentów VAT

DOKUMENTY VAT

WŁASNE

OBCE

WEWNĘTRZNE

ZEWNĘTRZNE

22

Podstawowymi dokumentami związanymi z czynnościami
opodatkowanymi podatkiem VAT są:

1. faktury VAT,
2. faktury handlowe,
3. faktury VAT wewnętrzne,
4. faktury VAT korygujące,
5. faktury VAT korygujące wewnętrzne,
6. noty korygujące,
7. dokumenty celne SAD, Intrasat
8. inne dokumenty uznane przez prawo podatkowe.

23

Faktura VAT - podstawowy dokument potwierdzający sprzedaż
towaru lub wykonanie usługi,
Faktura VAT RR - faktura wystawiana dla rolników ryczałtowych
jako podatników VAT (obowiązuje od 4 września 2000 r.),
Faktura VAT - MP - faktura wystawiana przez małych podatników
stosujących kasową metodę rozliczeń z tytułu VAT (obowiązuje od 1
października 2002 r.),
Faktura VAT Komis - potwierdzająca sprzedaż towarów poprzez
umowę komisową. Wystawia ją komisant dokonujący sprzedaży.
Faktura wewnętrzna - wystawiana przez podatników VAT, a
potwierdzająca:

• świadczenie usług oraz przekazanie lub zużycie towarów na

potrzeby
reprezentacji i reklamy,

• przekazanie towarów na potrzeby osobiste podatnika,

wspólników,
udziałowców, akcjonariuszy, a także zatrudnionych,

• darowizny towarów,

• świadczenie usług przez pobranie należności.

Faktura VAT Korekta (faktura korygująca) - wystawiana w
sytuacji udzielenia po wystawieniu faktury rabatu, zwrotu towaru,
zwrotu kwot należnych, zwrotu zaliczek, przedpłat, zadatków lub
rat podlegających opodatkowaniu

,

24

Faktura zwana notą korygującą- wystawiana w sytuacji, gdy
nabywca towaru lub usługi otrzymał fakturę lub fakturę korygującą
zawierającą pomyłki dotyczące: informacji dotyczącej sprzedawcy
lub odbiorcy, oznaczenia towaru, usługi,
inne dokumenty, które mogą być fakturami:
• bilety jednorazowe, np. przy przewozie osób,
• dowody zapłaty za usługi radiokomunikacji przywoławczej,
• dokumenty dotyczące usług bankowych i ubezpieczeniowych

zwolnionych od podatku,

• dowody zapłaty za przejazdy płatnymi autostradami,
• rachunki wystawiane przez podatników nie zobowiązanych do

wystawiania faktur VAT,

• dokument handlowy - rozliczający umowę komisu lub inną

umowę, której przedmiotem jest eksport lub import towarów, np.
dokument celny - SAD.

Przedsiębiorcy

handlujący

z

krajami

UE

będący

podatnikami

VAT

zobowiązani

są

do

wypełniania

dokumentów

Intrastat

(dokumentów

wewnętrznego

systemu statystycznego UE).

25

ZASADY EWIDENCJI PODATKU VAT

26

Klasyfikacja czynności opodatkowanych podatkiem VAT

Opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i
odpłatne świadczenie usług
Czynności zaliczane do odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego
świadczenia usług, można podzielić na trzy grupy:
operacje sprzedaży – obejmują odpłatną dostawę towarów i
odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów
oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów,
operacje zakupu – obejmują import towarów i usług oraz
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów,
inne operacje – w momencie powstania obowiązku podatkowego
nie są zaliczane do operacji sprzedaży lub zakupu; stanowią jednak
przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (np.
wydanie towaru na podstawie umowy leasingu, komisu itp.) lub
przeniesienie prawa do wartości niematerialnych i prawnych,
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności itp.

27

CZYNNOŚCI OPODATKOWANE PODATKIEM VAT

ODPŁATNE

NIEODPŁATNE

ODPŁATNA

DOSTAWA

TOWARÓW

ODPŁATNE

ŚWIADCZENIE

USŁUG

INNE

CZYNNOŚCI

SPRZEDAŻ

ZAKUP

Zakres opodatkowania podatkiem VAT

28

Zgodnie z kryteriami klasyfikacyjnymi stosowanymi w prawie
bilansowym wszystkie czynności podlegające opodatkowaniu
podatkiem VAT można podzielić na dwie grupy:

operacje sprzedaży,
pozostałe operacje.

Przez dostawę towarów rozumie się w przepisach o VAT także

wydanie towarów pomiędzy komitentem a komisantem, wydanie
towarów na podstawie umowy leasingu finansowego.

Do pozostałych operacji, które w świetle prawa bilansowego nie

są sprzedażą można zaliczyć:

1. import towarów,
2. import usług,
3. wewnątrzwspólnotowe

nabycie

towarów

za

wynagrodzeniem,

4. nieodpłatną dostawę towarów i nieodpłatne świadczenie

usług.

29

Szczegółowość ewidencji

Każdy rejestr zawiera dwie podstawowe grupy danych:
1. umożliwiające identyfikację kontrahentów (dostawców i

odbiorców)

2. liczbowe dotyczące podatku VAT, m.in. podstawę

opodatkowania, stawka podatku, kwota podatku.

Prawidłowe ujęcie w księgach rachunkowych i wykazanie w

sprawozdaniach

finansowych

podatku

VAT

wymaga

wprowadzenia do wykazu kont księgi głównej minimum
następujących kont:

Podatek VAT należny
Podatek VAT naliczony
Podatek VAT należny do rozliczenia
Podatek VAT naliczony do rozliczenia
Korekty VAT naliczonego
Rozrachunki publicznoprawne z tytułu podatku VAT

.

30

Rozrachunki

publiczno-prawne

z tytułu podatku

VAT

VAT należny

Rozrachunki z

odbiorcami

7

1

VAT naliczony

2

VAT naliczony do

rozliczenia

3

Podatki i opłaty

4

Pozostałe koszty

operacyjne

5

Różne aktywa

6

Schemat 1

31

Rozrachunki z

dostawcami

VAT naliczony

Rozrachunki

publiczno-prawne z

tytułu podatku VAT

1

6

Rozrachunki

publicznoprawn

e z Urzędem

Celnym

2

Rozliczenie

zakupu

3

VAT naliczony

do rozliczenia

4

VAT należny

5

Schemat 2

32

VAT należny

VAT należny do

rozliczenia

Rozrachunki z

odbiorcami

4

1

Podatki i opłaty

2

Różne aktywa

3

Schemat 3

Rozrachunki z

dostawcami

VAT naliczony do

rozliczenia

VAT naliczony

1

4

Rozrachunki

publicznoprawne

z Urzędem

Celnym

2

Rozliczenie

zakupu

3

33

Schemat 4

Pozostałe koszty

operacyjne

Korekty VAT

naliczonego

Rozrachunki

publicznoprawne

z tytułu podatku

VAT

1

6

Pozostałe

przychody

operacyjne

7

2

Podatki i opłaty

3

Różne aktywa

4
5

34

Schemat 5

VAT należny

Rozrachunki

publicznoprawne z

tytułu podatku VAT

Korekty VAT

naliczonego

1

3

VAT naliczony

4

2

35

Schemat 6

36

Odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na

terytorium kraju

Zasady ogólne

OBRÓT

KRAJOWY

DOSTAWA

TOWARÓW

ŚWIADCZENIE

USŁUG

ZALICZKI,

DOTACJE

37

DOSTAWA TOWARÓW

ODPŁATNA

NIEODPŁATNA

SPRZEDAŻ

SZCZEGÓLN

E

PRZYPADKI

DOSTAWY

TOWARÓW

DAROWIZN

Y

INNE

PRZEKAZANI

E

38

ŚWIADCZENIE USŁUG

ODPŁATNE

NIEODPŁATNE

SPRZEDAŻ

SZCZEGÓLNE

PRZYPADKI

ŚWIADCZENI

A USŁUG

NA CELE

OSOBISTE

PODATNIKA LUB

JEGO

PRACOWNIKÓW

INNE

NIEODPŁATN

E

ŚWIADCZENI

E USŁUG

39

Ujęcie w księgach podatku należnego na podstawie
faktur wystawionych dla odbiorców krajowych:

VAT należny Rozrachunki z
odbiorcami

Sprzedaż .....

Różne konta Rozrachunki z
dostawcami

VAT naliczony

40

Ewidencja operacji zakupu na kontach księgi głównej:

41

Różnice czasowe między prawem bilansowym i podatkowym

w podatku VAT

Data powstania obowiązku podatkowego w VAT może zatem być

inna niż data powstania przychodu dla celów bilansowych. Wynika

to z:

1. prolongowanego terminu wystawienia faktury – nie później

niż w 7 dniu od dnia wydania towaru lub wykonania usługi

(obowiązek podatkowy powstaje w momencie wystawienia

faktury),

2. wprowadzenia

szczególnych

momentów

powstania

obowiązku podatkowego, np. obowiązek podatkowy powstaje

z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty nie później niż 30

dnia od wydania towaru lub wykonania usługi, upływu terminu

płatności itp.

42

Przykład 1

W dniu 29 grudnia 2010 r. podatnik dokonał sprzedaży towarów

na kwotę netto 1.000, VAT 23%, fakturę VAT wystawił także 29
grudnia 2010 r. Dniem bilansowym jest 31 grudzień 2010 r.

Rozwiązanie:

Rok 2010

Rozrachunki z odbiorcami Sprzedaż towarów VAT
należny

1.230 1.000
230

43

Przykład 2

W dniu 29 grudnia 2010 r. podatnik dokonał sprzedaży towarów
na kwotę netto 1.000, VAT 23%, natomiast fakturę VAT wystawił w
dniu 4 stycznia 2011 r. Dniem bilansowym jest 31 grudzień 2010 r.

Rozwiązanie:

Rok 2010

Rozrachunki z odbiorcami Sprzedaż towarów VAT należny do
rozliczenia
1.230 1.000
230
SK) 230

Rok 2011

VAT należny do rozliczenia VAT należny

230 230 (SP) 230

44

Prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku
naliczonego obwarowane jest szeregiem warunków. np.
1. obniżenie kwoty podatku należnego o podatek naliczony nie

wcześniej niż rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał
fakturę albo dokument celny, i nie później niż w rozliczeniu za okres
następny,

2. obniżenie kwoty podatku należnego nie może nastąpić

wcześniej niż w okresie nabycia prawa do rozporządzania towarem jak
właściciel lub z chwilą wykonania usługi,

3. w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy

w podatku należnym u nabywcy odpowiednio od importu usług lub
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub od dostawy towarów, dla
której podatnikiem jest nabywca,

4. w rozliczeniu za okres, w którym przypada termin płatności,

jeżeli faktura zawiera informację, jakiego okresu dotyczy – w zakresie
czynności szczególnych wymienionych w ustawie, m.in. dostaw energii
elektrycznej, cieplnej, gazu przewodowego, usług telekomunikacyjnych.

45

Rozwiązanie

Rok 2010

Rozrachunki z dostawcami Usługi obce VAT naliczony do
rozliczenia
3.690 3.000 690

660

(SK)

Rok 2011

VAT naliczony do rozliczenia VAT naliczony
(SP) 690 690 690

Przykład 3

W dniu 10 stycznia 2011 r. otrzymano fakturę VAT z tytułu

usługi wykonanej w grudniu 2010 r., związanej ze sprzedażą

opodatkowaną. Wartość netto faktury 3.000, VAT 23%.

46

Eksport towarów i wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów

Eksport towarów

Przykład 4

W miesiącu grudniu 2010 r. wystawiono fakturę dla odbiorcy
mającego siedzibę w USA na kwotę 2.000 USD. W miesiącu
grudniu 2010 r. otrzymano także potwierdzenie wywozu towarów
poza terytorium Wspólnoty. Średni kurs NBP z dnia wystawienia
faktury wynosi 3,80 PLN/USD.

Rozwiązanie:

Sprzedaż .......... Rozrachunki z odbiorcami
zagranicznymi
7.600 (1) (1) 7.600

47

Przykład 5

W dniu 22 grudnia 2010 r. wystawiono fakturę dla odbiorcy
mającego siedzibę w USA na kwotę 2.000 USD. Potwierdzenie
wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty otrzymano w 10
stycznia 2011 r. Urząd celny wyjścia potwierdził wywóz towarów
poza terytorium Wspólnoty w dniu 30 grudnia 2010 r. Średni kurs
NBP z dnia wystawienia faktury wynosił 2,80 PLN/USD.

Rozwiązanie:

Księgowanie w grudniu 2010 r.

Sprzedaż .......... Rozrachunki z odbiorcami
zagranicznymi
5.600 (1) (1) 5.600

Przykład 6

W dniu 30 grudnia 2010 r. wystawiono fakturę dla odbiorcy
mającego siedzibę w USA na kwotę 2.000 USD. Potwierdzenie
wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty otrzymano w 10
lutego 2011 r. Urząd celny wyjścia potwierdził wywóz towarów
poza terytorium Wspólnoty w dniu 14 stycznia 2011 r. Średni kurs
NBP z dnia wystawienia faktury wynosił 2,80 PLN/USD.

Rozwiązanie:

Księgowanie w styczniu 2011 r.

Sprzedaż .......... Rozrachunki z odbiorcami
zagranicznymi
5.600 (1)

5.600 (1)

48

49

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów podlega

opodatkowaniu według stawki 0%, pod warunkiem, że:

1. podatnik dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego

właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji

wewnątrzwspólnotowych,

2. podatnik przed złożeniem deklaracji podatkowej za dany

miesiąc posiada w swojej dokumentacji dowody, że

towary będące przedmiotem wewnątrzwpólnotowej

dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i

dostarczone do nabywcy na terytorium państwa

członkowskiego inne niż terytorium kraju.

Przykład 7

W miesiącu grudniu 2010 r. wystawiono fakturę dla odbiorcy
mającego siedzibę we Francji na kwotę 1.000 EURO. Odbiorca
francuski oraz dostawca polski posiadają właściwe i ważne
numery identyfikacyjne dla transakcji wewnątrzwspólnotowych,
które podano na fakturze stwierdzającej dostawę towarów. W
miesiącu grudniu 2010 r. otrzymano także od odbiorcy
francuskiego potwierdzenie odbioru towarów na terytorium
Francji. Dostawca otrzymał także inne dokumenty potwierdzające
przemieszczenie towarów z terytorium Polski na terytorium
Francji. Średni kurs NBP z dnia wystawienia faktury wynosi 3,90
PLN/EURO.

Rozwiązanie:

Sprzedaż .......... Rozrachunki z odbiorcami
zagranicznymi
3.900 (1) (1) 3.900

50

51

Pozostałe czynności opodatkowane podatkiem VAT

Do pozostałych czynności można zaliczyć, w zależności od sposobu

ewidencji podatku należnego:

1) nieodpłatną dostawę towarów (darowizny towarów) i

nieodpłatne świadczenie usług,

2) przekazanie przez podatnika towarów oraz świadczenie

usług na potrzeby osobiste podatnika oraz osób

związanych z podatnikiem,

3) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów

4) import towarów,

5) import usług,

6) przedpłaty, zaliczki, zadatki i raty,

Przykład 8

Wydano z magazynu w formie darowizny wyroby gotowe,
których koszt wytworzenia wynosi 500 zł, stawka podatku VAT
23%.

Rozwiązanie

Wyroby gotowe Pozostałe koszty
VAT należny
operacyjne
X 500 (1) (1) 500
115 (2)
(2) 115

Wartość przekazanej darowizny (także dla celów podatku
dochodowego) wynosi 615 zł.

52

Darowizny towarów i nieodpłatne świadczenie usług

53

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów

Przykład 9

W grudniu 2010 roku podatnik podatku VAT otrzymał od

kontrahenta

niemieckiego

zarejestrowanego

na

potrzeby

transakcji

wewnątrzwspólnotowych

dostawę

materiałów

o

wartości 5.000 EURO. Dostawca wystawił fakturę w dniu 4
stycznia 2011 r. Średni kurs NBP z dnia otrzymania dostawy
wynosi 3,80, natomiast z dnia wystawienia faktury 3,85 PLN.

Odbiorca wystawił fakturę wewnętrzną w dniu 4 stycznia 2011

r. określając podstawę opodatkowania w kwocie 19.250 PLN,
podatek VAT według stawki podstawowej wynosi 3,85 PLN.

Rozwiązanie:

Księgowania w grudniu 2010 r.

Rozliczenie zakupu
materiałów

Materiały

19.000 (1) (1) 19.000
(SK) 19.000

19.000 (SK)

54

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów

Przykład 9

Księgowania w styczniu 2010 r.

Rozliczenie zakupu
materiałów Materiały
(1) 19.250 19.000 (SP) (SP) 19.000
250 (2) (2) 250

Rozrachunki z dostawcami
zagranicznymi VAT należny VAT
naliczony
19.250 (1) 4.427,5 (3) (3)
4.427,5

Rozrachunki z dostawcami Rozliczenie zakupu ...
VAT naliczony
zagranicznymi

1 3

Rozrachunki z Urzędem Różne
konta
Celnym

2 4

55

Import towarów

56

Przykład 10

Przedsiębiorca zakupił od kontrahenta zagranicznego towary,

które

są

w całości związane ze sprzedażą opodatkowaną. Dostawca

zagraniczny wystawił fakturę na kwotę 10.000 USD. Z

dokumentów odprawy celnej wynikają następujące informacje:

- kurs USD 3,1 zł

- wartość celna towarów wyrażona w PLN wynosi 31.000 zł

- cło 10% 3.100 zł

- podatek VAT 23% 7.843 zł

Zakupione towary przyjęto do magazynu wg ceny nabycia.

Rozwiązanie

Rozrachunki z dostawcami Rozliczenie zakupu
VAT naliczony
zagranicznymi towarów

31.000 (1) (1) 31.000 7.643 (3) (3)
7.843
(2) 10.943 34 100 (4)

Rozrachunki z Urzędem Towary
handlowe

10.943 (2) (4) 34
100

57

58

Import usług

Przez import usług rozumie się świadczenie usług, z tytułu
wykonania których podatnikiem jest usługobiorca usług
świadczonych przez podatników mających siedzibę lub
miejsce zamieszkania albo pobytu poza terytorium Polski.

Podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia VAT – usługa
obciąża koszty działalności

Rozrachunki z dostawcami
zagranicznymi Usługi obce
1

VAT należny Podatki i opłaty
2

59

Podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT –
usługa obciąża koszty działalności

Rozrachunki z dostawcami Usługi obce
zagranicznymi
1

VAT należny VAT
naliczony
2

60

Podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia VAT – usługa
zwiększa wartość aktywów (np. Wartości niematerialne i
prawne)

Rozrachunki z dostawcami Różne konta
aktywów
zagranicznymi
1

VAT należny
2

61

Podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT –
usługa zwiększa wartość aktywów

Rozrachunki z dostawcami Różne konta
aktywów
zagranicznymi
1

VAT należny VAT
naliczony


2

62

Przykład 11

Niemiecka firma prawnicza udzieliła porady prawnej firmie
polskiej (podatnikowi podatku VAT w Polsce) wystawiając fakturę
na kwotę 500 EURO. Zgodnie z ustawą o podatku VAT miejscem
świadczenia usługi jest Polska, dlatego firma polska zobowiązana
jest wystawić fakturę wewnętrzną i naliczyć podatek VAT. Średni
kurs NBP z dnia wystawienia faktury wynosi 3,85. Nabyta usługa
obciąża bieżące koszty działalności i związana jest ze sprzedażą
opodatkowaną podatkiem VAT, a więc nabywcy przysługuje prawo
do odliczenia podatku VAT naliczonego.

Rozrachunki z dostawcami
Usługi obce
zagranicznymi
1.925 (1) (1) 1.925

VAT należny VAT
naliczony


442,75 (2) (2) 442,75

63

Zaliczki opodatkowane podatkiem VAT

Na kontach księgi głównej

ewidencja zaliczek otrzymanych

może być ujęta następująco:

Rozrachunki z tytułu
Rachunek bankowy
VAT należny zaliczek
Kasa

2 1

W księgach rachunkowych

przekazane zaliczki

mogą być ujęte

następująco:

Rachunek bankowy Rozrachunki z tytułu
Kasa zaliczek
VAT naliczony

1 2

64

Ewidencja zakupu samochodów osobowych i

ciężarowych

Przykład 12

Spółka będąca podatnikiem podatku od towarów i usług zakupiła

w bieżącym miesiącu samochód osobowy. Wartość netto wynikająca
z faktury VAT wynosi 60.000, podatek VAT 13.800. Zakupiony
samochód zakwalifikowano do środków trwałych. W bieżącym i
poprzednim roku podatkowym nie wystąpiły czynności zwolnione z
opodatkowania podatkiem VAT.

Rozwiązanie:

Podatek VAT podlegający odliczeniu wynosi 6.000, natomiast

wartość początkowa środka trwałego 67.800.

Rozrachunki z

dostawcami

VAT naliczony

Środki trwałe

73.800

6.000

67.800

65

Korekty wartości dostawy towarów i świadczenia usług w

kraju

Korekta podatku VAT należnego u dostawcy oraz podatku

VAT naliczonego u odbiorcy może polegać na:

1) korektach in „+” (zwiększające obrót u dostawcy),
2) korektach in „-„ (zmniejszające obrót u dostawcy).

Udokumentowanie dokonania korekty wartości dostawy towarów i
świadczenia usług w kraju odbywa się poprzez wystawienie przez
dostawcę faktury korygującej.

Fakturę korygującą in „+” wystawia się:

− w przypadku podwyższenia ceny,

− w przypadku stwierdzenia pomyłki.
Nabywca jest uprawniony do podwyższenia kwoty podatku
naliczonego w rozliczeniu za miesiąc, w którym fakturę otrzymał.

Fakturę korygującą in „-„ wystawia się:

− w przypadku udzielenia rabatu,

− zwrotu towarów,

− zwrotu kwot nienależnych,

− zwrotu zaliczek, przedpłat itp.

66

Sprzedawca jest obowiązany posiadać potwierdzenie odbioru
faktury korygującej przez nabywcę.

Ujęcie faktur korygujących na kontach księgi głównej zależy od

terminu zaksięgowania źródłowej faktury VAT. Mogą wystąpić
dwa przypadki:

1) jeżeli fakturę korygująca ujmuje się w księdze głównej przed

zamknięciem ksiąg rachunkowych okresu w którym ujęto
fakturę źródłową, to księgowanie jest takie jak faktury
źródłowej; może nastąpić jednak zwiększenie lub zmniejszenie
odpowiednich zapisów na kontach księgi głównej,

2) jeżeli fakturę korygująca ujmuje się w księdze głównej po zamknięciu

ksiąg rachunkowych okresu w którym ujęto fakturę źródłową, to
należy rozważyć możliwość wystąpienia błędu podstawowego;
jeżeli po dokonanej korekcie nie można uznać sprawozdania
finansowego za poprzedni okres za prawidłowe, należy korektę
ująć jako błąd podstawowy.

67

Przykład 13

W październiku 200X roku sprzedano wyroby gotowe, których

koszt wytworzenia wynosił 8.000, cena sprzedaży netto 10.000,
podatek VAT według stawki podstawowej. W listopadzie 200X roku
w wyniku uznanej reklamacji nastąpił zwrot towarów. Odbiorca
zakupione składniki majątkowe zaliczył do materiałów.

Rozwiązanie:

Księgowania u dostawcy w październiku 200X:

Rozrachunki z

odbiorcami

VAT należny

Sprzedaż

wyrobów

12.300

2.300

10.000

Wyroby gotowe

Koszt własny

sprzedaży

Sp)

X

8.000

8.000

68

Księgowania u nabywcy w październiku 200X

Rozrachunki z

dostawcami

VAT naliczony

Materiały

12.30

0

2.300

10.00

0

Księgowania u dostawcy w listopadzie 200X:

Rozrachunki z

odbiorcami

VAT należny

Sprzedaż wyrobów

Sp)

12.300

- 2.300

- 10.000

-

12.300

Wyroby gotowe

Koszt własny

sprzedaży

Sp) X

8.000

8.000

69

Księgowania u nabywcy w listopadzie 200X:

Rozrachunki z

dostawcami

VAT naliczony

Materiały

12.30

0

12.300

(Sp

2.300

Sp)

10.000

10.000

70

Przykład 14

W grudniu 200X roku sprzedano wyroby gotowe, których koszt

wytworzenia wynosił 8.000, cena sprzedaży netto 10.000,
podatek VAT według stawki podstawowej. W kwietniu 200X+1
roku w wyniku uznanej reklamacji nastąpił zwrot towarów.
Odbiorca zakupione składniki majątkowe zaliczył do materiałów.
Księgi rachunkowe za rok 200X u dostawcy i odbiorcy są
zamknięte.

Rozwiązanie:

Księgowania u dostawcy w grudniu 200X:

Rozrachunki z

odbiorcami

VAT należny

Sprzedaż

wyrobów

12.30

0

2.300

10.00

0

Wyroby gotowe

Koszt własny

sprzedaży

Sp)

X

8.000

8.000

71

Księgowania u nabywcy w grudniu 200X:

Rozrachunki z

dostawcami

VAT naliczony

Materiały

12.300

2.300

10.000

Księgowania u dostawcy w kwietniu 200X+1:

Rozrachunki z

odbiorcami

VAT należny

Rozliczenie

wyniku

finansowego

Sp)

12.300

12.300

2.300

10.000

8.000

Wyroby gotowe

Sp) X

8.000

72

Księgowania u nabywcy w kwietniu 200X+1:

Rozrachunki z

dostawcami

VAT naliczony

Materiały

12.30

0

12.300

(Sp

2.300

Sp) 10.000

10.00

0

73

Odliczanie częściowe podatku i korekta podatku

naliczonego

W przepisach o podatku VAT przyjęto generalną zasadę,

zgodnie z którą podatnikowi przysługuje prawo do
obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku
naliczonego jedynie w takim zakresie, w jakim nabyte
przez niego towary i usługi będę wykorzystywane do
wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT
(art. 86).

Dla potrzeb ustalenia proporcji do osiągniętego przez podatnika

obrotu nie wlicza się:

− obrotu uzyskanego z tytułu dostawy towarów, które na

podstawie przepisów o podatku dochodowym podatnik zaliczył
do środków trwałych podlegających amortyzacji i które używał
na potrzeby własnej działalności,

− obrotu uzyskanego z tytułu transakcji dotyczących

nieruchomości lub usług pośrednictwa finansowego
zwolnionych od podatku, w zakresie, w jakim czynności te
są wykonywane sporadycznie.

74

W przypadku gdy obliczona proporcja (udział obrotu osiągniętego

z tytułu czynności, w związku z którymi przysługiwało prawo do

obniżenia podatku, w całkowitym obrocie):

− przekroczyła 98% - podatnik ma prawo do obniżenia całej

kwoty podatku naliczonego,

− nie przekroczyła 2% - podatnik nie ma prawa do obniżenia

podatku naliczonego.

75

Przykład 15

W listopadzie 200X roku podatnik nabył materiały o wartości
netto 100.000 oraz usługi obce o wartości netto 40.000.
Wszystkie zakupy opodatkowane są stawką podstawową.
Zakupione materiały w bieżącym miesiącu zostały wydane do
zużycia. W roku 200X-1 udział rocznego obrotu z tytułu
czynności, w związku z którymi przysługiwało prawo do obniżenia
kwot podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z
tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługiwało
prawo do obniżenia podatku należnego oraz czynności w związku
z którymi prawo takie nie przysługiwało, wynosił 75%.

W roku 200X+1 faktyczny udział sprzedaży opodatkowanej do
sprzedaży ogółem wyniósł:
wariant pierwszy – 80%
wariant drugi – 70%

76

Rozwiązanie:

Podatek naliczony podlegający odliczeniu w roku 200X wynosi

24.150 (140.000 * 23% * 75*). Podatek naliczony ujęty jest w
rejestrze zakupów w części związanej ze sprzedażą opodatkowaną
i zwolnioną z opodatkowania. Na koniec okresu kwota podatku
naliczonego nie podlegająca odliczeniu jest przeksięgowana w
ciężar kosztów operacyjnych „Podatki i opłaty” – jeżeli koszty są
ewidencjonowane w układzie rodzajowym. Ujęcie w księgach
rachunkowych przedstawia się następująco:

Wariant pierwszy: 80%

W roku 200X

Rozrachunki z

dostawcami

VAT naliczony

Zużycie

materiałów

172.200

(1)

(1) 32.200 24.150 (2)

(1)

100.000

8.050

(2)

Usługi obce

Rozrachunki z tytułu

podatku VAT

Podatki i opłaty

(1)

40.000

(2) 24.150

(2) 8.050

1.610

(3)

Korekta VAT

naliczonego

 

(3)

1.610

 

1.610 (Sk)  

77

W roku 200X+1

Rozrachunki z tytułu

podatku VAT

Korekta VAT

naliczonego

(1) 1.610

(Sp)

1.610

1.610 (1)

Wariant drugi: 70%

W roku 200X

Rozrachunki z

dostawcami

VAT naliczony

Zużycie

materiałów

172.200

(1)

(1) 32.200 24.150 (2)

(1) 100.000

8.050

(2)

Usługi obce

Rozrachunki z tytułu

podatku VAT

Podatki i opłaty

(1) 40.000

(2) 24.150

(2) 8.050
(3) 1.610

Korekta VAT

naliczonego

 

1.610 (3)  

(Sk) 1.610

 

78

W roku 200X+1

Rozrachunki z tytułu

podatku VAT

Korekta VAT

naliczonego

1.610 (1)

(1 1.610

1.610 (Sp

79

Zadanie 1

Spółka „X” prowadzi działalność produkcyjno-handlową.

Sprzedawane produkty opodatkowane są stawkami VAT 23%
oraz 8% .

Na początek miesiąca saldo konta „Rozrachunki publiczno-

prawne z tytułu podatku VAT” wynosi 2.700 zł i oznacza
nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia
na następny miesiąc.

W bieżącym miesiącu miały miejsce następujące

operacje gospodarcze:

1. Otrzymano fakturę VAT za zakup materiałów do produkcji

wyrobów. Kwota netto faktury 20.000, VAT 23%. Faktura płatna
przelewem w ciągu 10 dni.

2. W wyniku złożonej reklamacji zwrócono dostawcy towary o

wartości

3.000.

Dostawca

uznał

reklamację,

odebrał

zareklamowane materiały oraz przekazał fakturę korygującą.

80

Zadanie 1

3. Wystawiono faktury VAT dotyczące sprzedaży wyrobów dla

odbiorców krajowych:

• ze stawką 23% o wartości netto 60.000,

• ze stawką 8% o wartości netto 20.000.

Koszt wytworzenia wydanych wyrobów gotowych wynosi 58.000.

4. Otrzymano faktury VAT ze stawką 23% dotyczące zakupu

towarów o wartości netto 50.000, które przyjęto do magazynu.

5. Otrzymano faktury VAT za rozmowy telefoniczne 1.000; zużytą

energię 4.000 oraz doradztwo prawne 1.000. Podane wartości

są kwotami netto. Termin płatności przypada w bieżącym

miesiącu.

6. Sprzedano wystawiając fakturę VAT towary o wartości netto

40.000,

których cena nabycia wynosi 30.000.

7. Otrzymano fakturę od kontrahenta zagranicznego (import)

dotyczącą

zakupu środka trwałego o wartości 2.000 USD. Dowód SAD

informuje o:

a) kurs USD wynosi 3,00 PLN,

b) cło 1.000

c) podatek VAT 1.610.

Środek trwały przyjęto do eksploatacji.

8. Wystawiono fakturę dla kontrahenta niemieckiego o wartości

5.000

EURO za sprzedane wyroby gotowe.

81

Zadanie 1

W bieżącym miesiącu otrzymano dokumenty potwierdzające

dostawę towarów do magazynu odbiorcy. Średni kurs z dnia
wystawienia faktury wynosi 3,85 PLN.

9. Otrzymano fakturę od kontrahenta francuskiego wraz z dostawą

towarów. Wartość faktury 1.000 EURO. Fakturę wystawiono w
bieżącym miesiącu. Średni kurs NBP z dnia wystawienia faktury
wynosi
3,90 PLN. Dostawca jest podatnikiem podatku od wartości
dodanej

i

podał na fakturze handlowej swój numer identyfikacji
podatkowej.
Nabywca wystawił fakturę wewnętrzną podając podstawę
opodatkowania 3.900 oraz podatek VAT 897.

10. Przekazano w formie darowizny wyroby gotowe których koszt

wytworzenia wynosi 2.000, a cena sprzedaży 2.500, VAT 23%.

11.Przeksięgowano podatek należny i naliczony.

Zadania do wykonania:

Zaksięgować operacje gospodarcze.
Obliczyć dane niezbędne do sporządzenia deklaracji podatkowej.

82

Rozrachunki

publicznopr. z tytułu

podatku VAT

Rozrachunki z

dostawcami

krajowymi

Materiały

Sp)

2.700

25.957

(11a)

(2)

3.690

24.600 (1)

(1)

20.000

3.000

(2)

11b)

19.067

61.500 (4)

Sk)

4.190

7.380 (5)

VAT naliczony

VAT należny

Rozrachunki z

odbiorcami

krajowymi

(1)

4.600

690 (2) (11a)

25.957

15.400

(3a)

(3a)

95.400

(4)

11.500

19.067

(11b)

9.200

(6a)

(6a)

49.200

(5)

1.380

897

(9b)

(7b)

1.380

460

(10b)

(9b)

897

Sprzedaż wyrobów

Towary

Koszty działalności

operacyjnej

80.000 (3a)

X

30.000 (6b)

(5) 6.000

19 250 (8)

(4)

50.000

(9a) 3.900

Rozwiązanie

Ewidencja bilansowa na kontach księgi głównej:

83

Sprzedaż

towarów

Rozrachunki z

dostawcami

zagranicznymi

Rozliczenie zakupu

40.000 (6a)

6.000 (7a) (7a) 6.000 7.000

(7c)

3.900 (9a) (7b) 1.000

Rozrachunki

publicznopr.

z Urzędem Celnym

Środki trwałe

Rozrachunki z

odbiorcami

zagranicznymi

2.380 (7b)

(7c) 7.000

(8) 19.250

Wyroby gotowe

Pozostałe koszty

operacyjne

Koszt własny

sprzedaży

X 58.000 (3b)

(10a)

2.000

(3b) 58.000

2.000 (10a) (10b)

460

Wartość sprzedanych

towarów w cenie

nabycia

(6b)

30.000

84

Ewidencja pozabilansowa – rozrachunki w walucie obcej

Rozrachunki z

dostawcami

zagranicznymi w

USD

Rozrachunki z

odbiorcamicami

zagranicznymi w

EURO

Rozrachunki z

dostawcami

zagranicznymi w

EURO

2.000 (7)

(7)

5.000

1.000

(9)

Ewidencja w księgach pomocniczych – uproszczonych rejestrach VAT:

Rejestr sprzedaży:

Nr

operacj

i

Stawka 23%

Stawka 8%

Netto

VAT

Netto

VAT

1

60.000

13.800

20.000

1.600

6

40.000

9.200

10

2.000

460

suma

102.000

24.060

20.000

1.600

85

Rejestr zakupu:

Nr

operac

ji

Związane ze sprzedażą

opodatkowaną

- pozostałe zakupy

Związane ze sprzedażą

opodatkowaną

- zakupy środków trwałych

Netto

VAT

Netto

VAT

1

20.000

4.600

2

- 3.000

-690

4

50.000

11.500

5

6.000

1.380

7

7.000

1.380

suma

73.000

16.760

7.000

1.380

86

Rejestr wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów:

Nr

operacji

Wartość netto

VAT

należny

VAT

naliczony

9

3.900

897

897

suma

3.900

897

897

Rejestr wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów:

Nr operacji

Wartość netto (stawka

0%)

8

19.250

suma

19.250