Definicja kosztów

W ujęciu makroekonomicznym koszty rozumiane są jako „nakłady pracy żywej i

uprzedmiotowionej, jakie poniosło społeczeństwo na wytworzenie dóbr i usług, a
więc są odpowiednikiem społecznego produktu globalnego

wytworzonego

w

danym okresie". Na produkt globalny składa się wartość zużytych środków produkcji i
wynagrodzenia pracowników biorących udział w procesie produkcji, co określa się mianem
kosztów produkcji oraz tzw. produkt dodatkowy, czyli wartość produkcji wytworzonej dla
społeczeństwa.

Koszty własne przedsiębiorstwa można zdefiniować, jako “wyrażone w pieniądzu

celowe zużycie środków trwałych, materiałów, paliwa, energii, usług, czasu
pracy pracowników oraz niektóre wydatki nie odzwierciedlające zużycia
czynników produkcji, poniesione w związku z normalną działalnością
przedsiębiorstwa w pewnym okresie, których rezultatem są użyteczne
produkty i usługi”.
Aby zużycie poszczególnych czynników produkcji mogło stanowić koszty własne
muszą być spełnione następujące warunki:

•  celowość zużycia czynników produkcji,

• wartościowe (pieniężne) ujęcie zużycia,

• porównanie kosztów z przychodami w ściśle ustalonych okresach,

• wystąpienie użytecznych efektów w postaci produktów lub usług.

W świetle prawa bilansowego koszty to „uprawdopodobnione
zmniejszenie

w

okresie

sprawozdawczym

korzyści

ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie
zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia wartości
zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału
własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż
wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli”.

KOSZTY

Działalnoś

ci

podstawo

wej

Pozostałe

koszty

operacyjne

Koszty

finansowe

Koszty związane

z wytworzeniem

i sprzedażą

aktywów i usług

(koszty układu

rodzajowego,

funkcjonalnego,

kalkulacyjnego)

Koszt

wytworzenia,

Koszt własny,

Wartość

sprzedanych

towarów ,

materiałów.

Koszty związane

ze sprzedażą

majątku trwałego

Wartość netto

sprzedawanych i

likwidowanych

środków trwałych,

wartości

niematerialnych

Tworzone rezerwy

Kary grzywny

odszkodowania

płacone

Wartość nabycia

sprzedawanych

inwestycji

Odsetki i

dyskonta

płacone,

Różnice kursowe

ujemne

Klasyfikacja kosztów dla celów sprawozdawczych

 
Klasyfikując koszty dla celów sprawozdawczych można uwzględnić takie szczegółowe kryteria klasyfikacyjne, jak:

•rodzajowe,
•podmiotowe (tzw. układ funkcjonalny),
•przedmiotowe (tzw. układ kalkulacyjny).
 
Układ rodzajowy wskazuje na rodzaj poniesionych kosztów, układ funkcjonalny na miejsce ich poniesienia, zaś

układ kalkulacyjny na co zostały poniesione koszty.

 
Układ rodzajowy obejmuje następujące pozycje kosztów prostych:

•amortyzację (401),
•zużycie materiałów i energii (402),
•usługi obce (403),
•podatki i opłaty (404),
•wynagrodzenia (405),
•świadczenia na rzecz pracowników (406),
•pozostałe koszty rodzajowe (409).
 
Układ rodzajowy jest jedynym układem obligatoryjnym dla wszystkich firm prowadzących księgi rachunkowe.

Obejmuje on wszystkie koszty poniesione w danym okresie, bez wskazania komórek w których zostały one
poniesione, ani produktów na które zostały poniesione. Koszty te, już fakultatywnie mogą być dalej rozliczane na
inne układy, tj. funkcjonalny i kalkulacyjny.

Układ funkcjonalny obejmuje koszty związane z określoną sferą działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, tj.:
 
•koszty fazy zakupu,
•koszty fazy produkcji,
•koszty fazy sprzedaży,
•koszty ogólnego zarządu.

Podatki kosztowe (404
Podatki i opłaty):

• Podatek akcyzowy (pośredni)

• Podatek od nieruchomości

• Podatek od środków transportu

• Podatek od czynności
cywilnoprawnych

• Opłata skarbowa

• Podatek rolny

• Podatek leśny

Klasyfikacja kosztów dla celów sprawozdawczych

Układ kalkulacyjny uwzględnia podział kosztów na bezpośrednie i pośrednie. Koszty

bezpośrednie mogą być przypisane do jednostki kalkulacyjnej za pośrednictwem dokumentacji
źródłowej, bez dokonywania dodatkowych kalkulacji. Koszty pośrednie odnoszone są natomiast
na jednostki kalkulacyjne szacunkowo, za pomocą specjalnych kluczy podziałowych, np. w
proporcji do kosztów bezpośrednich. Układ kalkulacyjny kosztów przedstawia następujące
zestawienie:

 
1. Koszty bezpośrednie:
•

materiały bezpośrednie,

•

robocizna bezpośrednia,

•

pozostałe koszty bezpośrednie

2. Koszty wydziałowe
3. Techniczny koszt wytworzenia(1+2)
4. Koszty ogólnego zarządu
5. Fabryczny (zakładowy) koszt wytworzenia (3+4) Koszty pośrednie
6. Koszty sprzedaży 2+4+6
7. Koszt własny sprzedaży (5+6)

501– Produkcja podstawowa
510 – Koszty handlowe
521 – Koszty wydziałowe
527 – Koszty sprzedaży
523 – Koszty zakupu
530 – Produkcja pomocnicza
550 - Koszty zarządu