Ekotoksykologia i

ekologia człowieka

Oddziaływanie energetyki

konwencjonalnej na środowisko

przyrodnicze (ekosystemy i łańcuch

pokarmowy człowieka)

Spis treści :



Energetyka konwencjonalna



Oddziaływania elektrowni i
elektrociepłowni na środowisko



Szkody wyrządzone przyrodzie
produktami spalania
konwencjonalnych nośników energii



Losy zanieczyszczeń w organizmie



Oddziaływanie na rośliny i zwierzęta

Energetyka
konwencjonalna

wykorzystuje energię chemiczną

zawartą w paliwach naturalnych do
produkcji:



ciepła (kotłownie, ciepłownie)



elektrycznej (elektrownie)



energii elektrycznej i ciepła w
skojarzeniu (elektrociepłownie)

Paliwami stosowanymi w energetyce

konwencjonalnej mogą być paliwa:



stałe (węgiel kamienny, węgiel
brunatny, torf)



płynne (ropa naftowa, lekki olej
opałowy, ciężki olej opałowy, olej
Diesla, benzyna)



gazowe (gaz ziemny)



nuklearne (uran 235)

Elektrownie i elektrociepłownie mają znaczący
wpływ na powietrze atmosferyczne, glebę i wody.
Na środowisko naturalne oddziałują przede
wszystkim:



Produkty spalania paliw. Należą do nich: spaliny,
zawierające popiół lotny , dwutlenek siarki, tlenki azotu,
tlenek i dwutlenek węgla, żużel, odpady i ścieki z instalacji
odsiarczania spalin



Hałas towarzyszący przy rozładowaniu, kruszeniu węgla,
wytwarzany przez wentylatory



Duży wpływ na środowisko naturalne mają ścieki
przemysłowe, które wytwarzane są przy uzdatnianiu wody
do obiegu parowego i do obiegu chłodzącego oraz z
instalacji odsiarczania spalin, a także podgrzewanie wody w
rzekach w przypadku otwartego obiegu chłodzenia turbin



Obieg elektryczny poprzez hałas transformatorów i silników
oraz oddziaływanie pól elektromagnetycznych ma także
niekorzystny wpływ na środowisko naturalne.

Zanieczyszczenia wprowadzone do środowiska w Polsce

Rodzaj

Jednostka

1990

1995

Zmiana %

Mln ton

3,21

2,52

-21,5

Mln ton

1,28

1,13

-11,7

Mln ton

407

366

-10,1

pyły

Mln ton

1,95

1,15

-41

Ścieki

oczyszczone

Bln m

4,11

3,02

-26,5

Ścieki

brudne

Bln m

1,34

0,7

-47,8

Odpady

przemysłow

Mln ton

143,9

122,7

-14,7

Odpady

przemysłow

składowane

Mln ton

66,5

55,5

-16,6

Odpady

miejskie

Mln m

42,7

43,7

+2,3

Tereny

chronione

Tys. ha

6073,1

8146,1

+43,1

Szkody wyrządzone przyrodzie produktami
spalania konwencjonalnych nośników energii
można
podzielić na następujące grupy:



Globalne szkodliwe efekty, głównie luki w
warstwie ozonowej i wzrost efektu
cieplarnianego;



Tworzenie smogu, spowodowane dużą
koncentracją tlenków azotu i węglowodorów
oraz reakcjami fotochemicznymi; smog
sprzyja chorobom układu oddechowego;



Zakwaszenie głównie tlenkami siarki i
azotu; kwaśny deszcz powoduje zamieranie
lasów, rzek i jezior;



Braki tlenu w środowisku morskim
powstające wskutek emisji tlenków azotu;



Zanieczyszczenia wód podskórnych
ciężkimi metalami wymywanymi z
nieprawidłowo składowanych popiołów i
żużli, a także produktami ubocznymi
powstającymi podczas oczyszczania
spalin metodami mokrymi i suchymi;



Inne toksyczne emisje, takie jak
węglowodory aromatyczne,
chlorowcopochodne, dioksyny
(uszkadzają system immunologiczny i są
rakotwórcze)



Wydobycie surowców kopalnych ma wiele
negatywnych oddziaływań na środowisko oraz
zdrowie i życie ludzi, m.in.:

• Górnicy pracujący w kopalniach węgla

narażeni są na liczne zagrożenia, takie jak ryzyko
wybuchów metanu (uwalnianego w procesie
wydobycia) i pyłu węglowego, pożarów, tąpnięć
górotworów itd.,

• Wydobycie ropy naftowej z dna oceanów oraz

jej transport drogą morską wiąże się z wysokim
ryzykiem skażenia środowiska naturalnego,

• Wydobycie węgla brunatnego metodami

odkrywkowymi wiąże się z negatywnym
oddziaływaniem na środowisko, tj. z
przekształceniem terenu, zakłóceniem stosunków
wodnych itd.

Losy zanieczyszczeń w
organizmie:



Większość niebezpiecznych zanieczyszczeń
środowiskowych jest pod względem chemicznym
bardzo trwała. Ponadto większość z nich jest również
słabo rozpuszczalna w wodzie i w konsekwencji
trudna do wydalenia z organizmu wraz z moczem,
który jest roztworem wodnym. W czasie trawienia
posiłku zwierzęta rozkładają pokarm, wykorzystując
go następnie jako materiał budulcowy lub jako źródło
energii, Jednakże zanieczyszczenia trwałe nie mogą
ulec degradacji. W rezultacie ilość takich
zanieczyszczeń w ciele rośnie wraz z każdym kęsem
pokarmu a także z wiekiem nosi nazwę akumulacji
lub bioakumulacji.

Gdy roślinożercy zjadają rośliny i trawy kumulują trwałe

toksyny z pożywieniem. Ponieważ roślinożercy nie mogą
rozłożyć zanieczyszczeń w sposób efektywny, wędrują ona
w dalszej kolejności do ciała drapieżników, żywiących się
roślinożercami. W konsekwencji transportowane są one od
jednego gatunku do drugiego

Transport pomiędzy gatunkami oznacza także przeniesienie z

jednego do drugiego poziomu w sieci pokarmowej.
Skutkiem tego jest wzrost stężenia czynników toksycznych
w kolejnych poziomach w sieci pokarmowej. Przypuśćmy ze
zwierze roślinożerne zjada w ciągu swego życia dziesięć
razy więcej niż samo waży. Głowna część tego pożywienia
ulega rozłożeniu , a reszta jest usuwana wraz z odchodami
i moczem. Jednakże zanieczyszczenia z trudem ulegają
rozkładowi co oznacza zenie łatwo je wydalić. W rezultacie
gromadzą się one w ciele zwierzęcia i tym samym ich
stężenia osiągają wartość około 10-krotnie wyższe niż w
pokarmie. Na tej zasadzie koncentracja tych związków
wzrośnie jeszcze bardziej u zwierząt drapieżnych, . To
zjawisko nosi nazwę biomagnifikacji.

Oddziaływanie na rośliny



Ujemnymi skutkami są np. opadanie liści, zmniejszona
produkcja nasion itp. Jednakże wrażliwość roślin różni się w
zależności od gatunku. Niektóre porosty są skrajnie wrażliwe
na dwutlenek siarki. Najprawdopodobniej ta wrażliwość
wyjaśnia nieobecność porostowa drzewnych na najbardziej
zanieczyszczonych terenach miast i obszarów przemysłowych .
Niektóre paprocie i grzyby najwyraźniej także są wrażliwe na
dwutlenek siarki. Ogólnie rośliny zielone są bardziej wrażliwe
na zanieczyszczenia powietrza niż trawy, a szpilkowe są
bardziej wrażliwe od drzew liściastych. Metale są toksyczne
dla roślin. Przy wysokim stężeniu następuje zahamowanie
wzrostu przypuszczalnie spowodowane gromadzeniem się
metali w korzeniach , co z kolei wpływa na pobieranie
składników odżywczych

Oddziaływanie na zwierzęta

Duże ilości aluminium, które przedostają się do wód powierzchniowych, kumulują

się w skrzelach ryb i utrudniają im oddychanie, co w efekcie może prowadzić
nawet do śmierci.

Problem stanowią także zakwaszone jeziora i rzeki. Dochodzi do zaburzeń

rozmnażania się żab oraz rozwoju ptaków żyjących przy takich zbiornikach.
Według badań szwedzkich naukowców, jaja ptaków piecuszków mają znacznie
cieńszą skorupkę, ponieważ odżywiają się owadami, które żyją nad
zakwaszonymi jeziorami i ciekami wodnymi. Do ich organizmów przedostają się
zbyt duże ilości aluminium, które zastępują wapń w skorupkach jaj. Wiele
gatunków ptaków odżywiających się rybami ma coraz większe problemy ze
zdobywaniem pożywienia. Wśród wielu zwierząt, takich jak łosie, sarny i zające,
które odżywiają się roślinnością wzrastającą na terenach silnie zakwaszonych,
zaobserwowano podwyższoną ilość kadmu w nerkach oraz w wątrobie.

Niektóre gatunki ciem, np. brudnica mniszka, żyjąca w obrębie lasów iglastych

wykazuje objawy karłowacenia. Zjawisko to również ma związek z zakwaszeniem
środowiska.

Zmiany składu roślinności, spowodowane przez znaczne zanieczyszczenia

atmosferyczne, wywierają także ogromny wpływ na życie rozmaitych gatunków
zwierząt