Ekologia rozumiana jako:1) filozofia działań na rzecz ochrony ginących gatunków roślin i zwierząt i przeciwdziałania naruszenia równowagi systemów naturalnych,2) protest Pol. Przeciw stawianiu energii jądrowej i wszelkim zanieczyszczeniom środ.3) powród do natury
EKOLOGIA-nauka biol o wzajemnych związkach między organizmami żywymi a otaczającym je środowiskiem ,Związki te ocenia się na podstawie obiegu materii oraz przepływu energii i inf. w systemie ,jaki tworzą owe organizmy miedzy sobą , Zasoby meterii i energii o które konkurują organizmy żywe są ograniczone Większą szansę przeżycia mają te organizmy których wymagania energetyczne są mniejsze, ekonomia przyrody
EKOLOGIA jest nauką o strukturze funkcjonowaniu i ekonomii przyrody Bada i wyjaśnia system zależności na wszystkich szczebli organizacji życia: osobniczym, biocentrycznym, ekosystemowym,populacyjnym
Według N.WOLAŃSKIEGO współczesna Eko. zajmuje się strukturą i funkcjonowaniem przyrody ZAKRES PROBLEMÓW: 1) ożywionymi i nieożywionymi elementami środowiska 2) środowiskiem życia organizmów 3)badaniem ogółu organizmów jednego gat. Zamieszkującymi wspólny teren 4) fizjonomią ziemi lub jej części w której działa człowiek 5) środowiskiem życia na ziemi 6) zespołami ekosystemów 7) całokształtem potrzeb życiowych org. oraz miejscem tych organizmów w obrębie zespołu lub ekosystemu
JEAN-BAPTISTE DE LAMARCK(1744-1829) uznawał jako motor zmienność ewolucyjnej wyjątkową ideę zmieniającego się środowiska. Tw.zasad lamarkizmu
ERNEST HAECKET w 1866 wprowadzil termin oecologie, niemiecki zoolog, Ekologie rozumiał jako ekonomię przyrody Ekologia pochodzi od słów greckich oikos-dom, logos- nauka
THOMAS ROBERT MALTNUS ekonomista angielski, wydał traktak anonimowo” Prawo ludności” przyrost ludności rośnie w postępie geometrycznym, przyrost środków utrzymywania rośnie w postępie arytmetycznym co jest przyczynę nędzy mas. Uważał że środkiem zaradczym są różne zjawiska mające wpływ na ograniczenie luczby ludności w tym wojny, klęski, glod i wstrzemięźliwość sek. póżne zaw.małżeństw
CHARLES ROBERT DARWIN(1808-1882)teoria doboru naturalnego teoria adeptacji `o powstaniu gatunków”
HIPOKRATES Z KOS(460-377rpne) lekarz grecki, ojciec medycyny, podkreślał rolę środowiska w formowaniu się ras ludzkich, zdrowia i obyczajów
ARYSTOTELES(384-322rpne) dostrzegał wpływ klimatu na człowieka- czego rezultatem miały być wyjątkowe uzdolnienia grekow. Klimat gorący lub zimny z brakiem opadów nie nadaje się dożycia człowieka
GALEN- CLAUDIUS(130-200pne) zalecał chorym na gruźlicę przebywanie w klimacie wysokogórskim lub pustynnym Zalecał picie wody z akweduktu. Podkreślał szkodliwość powietrza w miastach i na obszarach wojskowych
KAROL LUDWIK MONTESKIUSZ(1689-1755) Uzalezniał zjawisko społeczno-polityczne,obyczaje, religię od warunków naturalnych
JÓZEF STRUŚ(1510-68)podkreślał związek między częstością tętna i występowania chorób a porą roku Podkreślał leczniczą rolę słońca Autor Traktatu o Tętnie
ELLSWORTH HUNTINGTON(1876-1947) użył terminu(1916) ekologia człowieka w geografii. Podkreślał rolę czynników klimatycznych i ich zmienności na możliwości ludzkie Ludziew każdym środowisku wybierają drogę mniejszego wysiłku
ALES HRIDICK , FRANZ BOAZ podkreślali relację środowisko człowiek, wg Boaza warunki środowiska zakreślają możliwości a człowiek dokonuje wyboru, wystepowanie wzajemnych relacji między warunkami geograficznymi a rozwojem kultury
WOLAŃSKI:Eko człowieka to interdyscyplina nauka o człowieku w tym jego kulturze jako części ekosystemów. Ekologia człowieka bada go jako osobę ludzką i populację jako gatunek i społeczeństwo
Wspołczesna koncepcje oparte są na badaniach biologicznych mechanizmów dostosowania się do środowiska i mechanizmów ewolucji
EKOLOGIA CZŁ:przyroda, człowiek, kultura(specyficznie ludzki środek przystosowywania się społeczności ludzkich do środowiska. Jej treści przekazywane są poza drogę genetyczną ,dzieki możliwości porozumiewania się symbolicznego
Na kulturę sklada się: narzędzia, urządzenia służące produkcji, odzież, budowle, ozdoby, język, prawo
Przedmiotem badań jest populacja ludzka i jej środowisko Oznacza to powiązania materiałowe energetyczne, informatyczne, potrzeby organizmu i sposób eksploatacji środ.
Eko czł wykracza poza nauki biol, wykorzystując obserwacje psychologiczne, socjologiczne, etnologiczne
Centralnym problemem ekologii jest interakcja organizmów żywych ze środowiskiem
W ekologi człowieka jest to interakcja organizmów żywych ze środowiskiem
EKO. CZŁOWIEKA:politologia, ekonomia, socjologia, etnologia,psychologia, antropologia, biologia(zoologia, botanika, mikrobiol) geog, geodezja
BIOCENOZA-zespół org żywa częśc
BIOTOP-zespół warunków abiotycznych
EKOSYSTEM- pods. Jednostka funkcjonalna złożony z biocenozy i biotopu, Zachodzi tu obieg materii i przepływu energii w pewnym sensie informacji. Ma 4 poziomową STRUKTURĘ pokarmową:śr. Abiotyczne, producenci, konsumenci, reducenci PRZYKŁADY EKOSYS: NATURALNYCH(puszcze, jeziora,góry) SZTUCZNYCH(lasy, pola,stawy)
ŁAŃCUCHY POKARMOWEto producenci (foto i chemocutotrafy) i konsumenci kolejnych rzędów
TYPY EKOSYSTEMÓW P.TROJANA:mon ocen(osobnik i jego środowisko) democen(jednogatunkowa populacja i jego środ) preocen( populacje wszystkich gat. Zamiaszkalych dane siedlisko i ich środ)
REAKTYWNOSĆcechy org charakteryzuje zróżnicowana reaktywnośc, zależność miedzy genotypem a czynnikami środowiska zew w trakcie rozwoju
NORMA REAKCJI(genotyp zapewnia plastyczność wzgl wpływów środ) linia rozwojowa, tor rozwoju, kanał rozwoju, rozwój osobnika, norma adaptacyjna, normalnośc, n.rozwojowa, rozwój normalny, siatki centylowe, akceleracja
CZŁ A ŚROD.czynniki środ( biotyczne, abiotyczne) typ środ społecznego, współ najwieksze zagrożenia(wzrost zaludnienia, wyczerpywanie się zasobów Nat, zanieczyszczenie środ, nadmierne szybkie tempo życia
3 RODZAJE POGLĄDÓW:skrajny ekologizm, skr.antropocentryzm, koncepcja homeostazy antropogenicznej
ANTROPOCENOZA
ODZYWIANIE-pokrycie zapotrzebowania energetycznego oraz dostarczanie budulca
PRZEMIANA MAT- związek z elementami funkcyjnymi tkanek narządów niezbęd. Do utrzymania przy zyciu w stanie zupełnego spokoju( dla men. 70kg-70kcal/h dzieci 40-60kcal/h, kob w ciazy 100kcal/h)Na zapotrzebowanie wpływaja czynniki biogeograficzne i spol-ekonom. Płeć wiek, rozmiar ciala, klimat ,pora roku, praca Ze względu na WYDATEK ENERG. WYR.PRACĘ:lekką(zapotrzebowanie 2300-2400 men, 1900-2100 kcal kob)średniociężka, ciężka(400-500kcal/h), b.ciężka(pow 4800 kcal)
AMINOKWASY EGZOGENNE-musza być dostarczane w pożywieniu(fhe,len,lys, met,thr, trp, Val, dla dzieci His, Arg)
AMINOKWASY ENDOGENNE-organizmjest w stanie wyprodukowac (Ala,asu,ASP,cys,glu,gly, pro, ser, Tyr)
WADY ŻYWIENIOWE:niedobór/nadmiar pokarmów, źle zbilansowana dieta, złe tradycje żywieniowe, org posiłków w ciągu dnia
SPEC.ODŻ W RÓŻNYCH POPULACJACH:KRAJE 3 ŚW(probleme SA utrata opieki ze strony metropolii po uzyskaniu niepodległości, konflikty na tle kulturowym etnicznym, analfabetyzm, niemożnośc zorg stabilnych rządów
GŁÓD-brak minimalnej ilości pożywienia do zaspokojenia potrzeb org. GŁÓD JAWNY-nastepstwo wojen klęsk GŁÓD UTAJONY-obszary Afryki, Azji wzmaga popęd płciowy i rozrodczośc, DŁUGOTRWAŁY GŁÓD-uposledza f-cje rozrodcze NIEDOŻYWIENIE-wtedy gdy brakuje org energi na dodatkowe prace. Spadek masy ciała, zwolnienie akcji serca, osłabienie ogólne, poliuria_wiecej moczu wydalane ,depresja, wyostrzone zmysły, Jeżeli zaczyna się główd jest tachykardia ,osłabienie pracy mięśni oddechowych, opuchlizna ,biegunka, zmniejszenie obj.płuc, przyczyna śm.utrata białek 30-50%
KOLEJNOSĆ ZDARZEŃ: utrata bialek ustrojowych, osłabienie mięśni oddechowych, upośledzenie wentylacji płuc, zapadanie pęcherzyków płucnych, zapalenie płuc
TERENCE JOSEPH MACSWINEY okres głodówki może trwać różnie zal. Od: wyjściowych zasobów energet, sprawności fizjologicznych i biochemicznych mech adopcyjnych, war. Środ np. temp.
GEOFAGIA-przy niedoborach żelaza spozywanie gliny TROPIKI-Niedobór SODU depresje, neurastenia, ESKIMOSI-brak witamin uz. Spoż odchodów, NIED BIAŁKA- spoż jaszczurek,pędraków
ZJAW POGODOWE A ZD. CZŁOWIEKA
POGODA stan fiz atm w danej chwili
SKŁ POGODY:cis atm, wilgotność, ruchy pow, zachmurzenie, nasłonecznienie, temp.,opady, zawiesiny wodne
HIPOKRATES Z KOS
HETEOROPATA-czł odczuwający zmiany pogody
Wieksza wrażliwość u ludzi: z klopotami krążenia, choroba wiencową, migrenami, wahaniem ciśnienia, wrażl. Wzrasta z wiekiem,
BIOMETEOROLOGIA-nauk.interdyscyplinarna zajmująca się wpływem warunkow atmosf. Na fizjologię org żywych
FITOBIOMETEOROLOGIA-wypływ klimatu i pogody na rosliny ZOOBIOMETE..-na zwierzęta BIOMETEOROLOGIA- człowieka METEOROFIZJOLOGIA-wpływ czynnikow na zdrowy org.:geograficzna(jak czynnik geog wpływa na czł) eklimatyzacji, sportu, urbanistyczna, kosmiczna
ZJAW POGODOWE A ZDROWIE CZŁOWIEKA: wyz atm, front ciepły, chlodny, okres po f.chłodnym, wiatry fenowe
ZRÓŻNICOWANIE BARYCZNE- efekt niejednakowego nagrzewanie się mórz, lądow,oceanów
CHRONOBIOLOGIA:n zajmująca się badaniem tzw rytmów biologicznych, zależne od: pory roku, obrót ziemi wokół wlasnej osi
RYTM BIOL:cykliczna regularna powtarzalnośc przebiegu różnych życiowych procesow wyst. U org.
PODZIAŁ BIORYTMÓW ZE WZG NA PRZYCZYNY:endogenne(wrodzone, wywołane bodźcami płynącymi z samego org,polegającymi na automatyzmie) egzogenne(wywołane bodzcami płynącymi z otaczającego środ)
PODZIAŁ ZE WZG NA CZĘSTOŚC WYST:A-nikrorytmy,krótkofalowe do 1 s, B- mezorytmy od 1 s do kilku godzin (tetno) C makrorytmy- długotrwałe dobowe miesięczne
RODZAJE RYTMOW BIOL CZŁ:okołodobowy(cykl snu i czuwania) około miesięczny( zależny od cyklicznego ustawienia ziemi i księżyca) sezonowy(pory roku) wieloletni
TYPY LUDZI:ranne( osiągające szczyt sprawności psychicznej w h przedpołudniowych ludzie introwertyczni) wieczorne( h wieczorne, spadek ok. 3-5 rano ludzie ekstrawertyczni
ZEGAR BIOL- znajduje się w podwzgórzu w zespole kom nerwowych zw jądrem nadskrzyzowaniowym które na połączenia nerwowe z szyszynką produkującą melaninę
NASILENIE AKTYWNOŚCI BIOL W ZAL. OD FAZ: rytm menstruacyjny(28 dni) fizyczny, psychiczny( 28d) intelektualny ( 33)
RYTM SEZONOWY: choroby wrzodowe żołądka -wiosna jesien, nieżyt oskrzeli astma - zima, reumatyzm,zap opon-zima jesień, krzywica-zima, depresja-wiosne, grypa zapalenie oskrzeli-9-3, dór brzuszny-5-9, białaczka choroby nowotworowe- latem, zapalenie opon mózgowych wiosna
RYTM WIELOLETNI:adiabatyczne(cykliczne wyst plam słonecznych zm w promieniowaniu zmiany klimatu)biologiczne(owady, gryzonie)
BRACHYCEPHALIZACJA- tendencja do skracania głowy , PALEDIT-długogłowi,NEOLIT-wydłużanie, BRĄZ-skracanie, ŻELAZO-wydłużanie,
W POL MĘŻCZYŹNI ZYJĄ KRÓCEJ OK.8 lat niż w ue ,kobiety 4, dł trwania życia 69,1(m) 74(k)
EKOLOGICZNE ASPEKTY CHORÓB : choroba- zaburzenie homeostazy, homeoreza- homeostaza dot określonego czasu homeostazy PATOCENOZA- zbiór wszystkich stanów patologicznych występującej u danej populacji w określonym momencie, posiadaja swoja dynamikę i trendy czasowe
DYNAMIKA PATACENOZ-wywołana na skutek zmian sposobów gospodarowania : -w gosp. Zbieracko-łowieckiej(choroby przewlekłe stawów kręgosłupa i pazsozytnicze