WPŁYW
POLITYKI
MONETARNEJ
NA
GOSPODARKĘ
KRAJU

PLAN PREZENTACJI

1.

Istota polityki pieniężnej i miary pieniądza.

a)

Istota polityki pieniężnej;

b)

Istota podaży pieniądza i jej miary.

2.

Stopa rezerw obowiązkowych i kreacja pieniądza
bankowego.

a)

Stopa rezerw obowiązkowych;

b)

Wykorzystanie stopy rezerw obowiązkowych.

3.

Rola operacji na otwartym (wolnym) rynku.

a)

Cele sprzedaży papierów wartościowych;

b)

Cele zakupu papierów wartościowych.

4.

Polityka stopy procentowej.

a)

Istota stopy procentowej;

b)

Skutki wzrostu stopy procentowej;

c)

Skutki obniżenia stopy procentowej.

5.

Rodzaje polityki monetarnej i ich wpływ na podaż pieniądza.

a)

Istota, cele i skutki polityki restrykcyjnej (twardej);

b)

Istota, cele i skutki polityki ekspansywnej (łagodnej).

6.

Ograniczenia skuteczności polityki monetarnej.

1. ISTOTA POLITYKI PIENIĘŻNEJ I MIARY

PODAŻY PIENIĄDZA

a)

Istota polityki pieniężnej;

 

Wśród środków polityki gospodarczej państwa we
współczesnej gospodarce rynkowej ważne miejsce
zajmuje polityka pieniężna. Stanowi ona pośrednią formę
interwencjonizmu państwowego.
Polityka pieniężna polega na kształtowaniu podaży
pieniądza w celu utrzymania produkcji, zatrudnienia i
cen na pożądanym poziomie.
Definicja pieniądza jest bardzo szeroka: pieniądzem
może być cokolwiek, co jest akceptowane przez podmioty
gospodarujące przy wymianie rynkowej. Historia
pieniądza pokazuje, że były nim muszelki, złoto a obecnie
banknoty i monety. Cały czas powstają nowe rodzaje
pieniądza (np. czeki, weksle, karty płatnicze), często
nieistniejące w formie namacalnej. Dlatego definicja
podaży pieniądza dostarcza pewnych problemów.

b) Istota podaży pieniądza i jej miary;
 

Najogólniej można ją zdefiniować, jako ilość pieniądza
dostępną w gospodarce, która zależy od tego co zostanie
uznane za pieniądz.
Miara podaży pieniądza obejmuje:



Gotówkę (banknoty i monety) w obiegu, czyli u ludności i
przedsiębiorstw;



Depozyty na żądanie (bieżące, a’vista), które bardzo łatwo
zamienić na gotówkę,



Depozyty terminowe (oszczędnościowe), które przynoszą ich
właścicielom większe odsetki niż depozyty na żądanie, ale za to nie
można ich zamienić na gotówkę przed upływem określonego
terminu ( inaczej odsetki przepadają częściowo lub w całości).

Bank centralny realizuje politykę pieniężną państwa i
wykorzystuje w tym celu instrumenty takie jak: stopę
rezerw obowiązkowych, operacje na otwartym rynku i stopę
procentową

1. ISTOTA POLITYKI PIENIĘŻNEJ I MIARY

PODAŻY PIENIĄDZA

2. STOPA REZERW OBOWIĄZKOWYCH I

KREACJA PIENIĄDZA BANKOWEGO

Banki nie mogą pożyczać wszystkich pieniędzy,
które zostały w nich zdeponowane, ponieważ ich
depozytariusze mają prawo w każdej chwili
wycofać swoje fundusze. Aby zachować pełną
gwarancję wypłacalności, banki utrzymują w
ciągłej

dyspozycji

stałą

część

wszystkich

depozytów.

Fundusze

takie

nazywane

są

rezerwami obowiązkowymi. Rezerwy te są
przymusowymi

lokatami,

nieprzynoszącym

bankom komercyjnym dochodu.

2. STOPA REZERW OBOWIĄZKOWYCH I

KREACJA PIENIĄDZA BANKOWEGO.

a) Stopa rezerw obowiązkowych;

Jest to wysokość rezerw, jaką banki muszą

utrzymywać, wyrażona, jako procent ich
całkowitych depozytów. Bank centralny
wyznacza stopę rezerw obowiązkowych, czyli
określa, jaką część każdego depozytu banki
komercyjne muszą przeznaczyć na rezerwę
obowiązkową.

2. STOPA REZERW OBOWIĄZKOWYCH I

KREACJA PIENIĄDZA BANKOWEGO

b) Wykorzystanie stopy rezerw obowiązkowych;
 

Rezerwa

obowiązkowa

zwiększa

bezpieczeństwo

funkcjonowania

poszczególnych banków i całego systemu bankowego – zmniejsza, bowiem
ryzyko niewypłacalności. Ponadto zdarza się dość często, że bank centralny
świadomie wpływa na cenę kredytu (stopę procentową banków
komercyjnych) przy pomocy zmian stopy rezerw, a tym samym wpływa na
wielkość podaży pieniądza.
Wpływ wielkości stopy rezerw obowiązkowych na stopę procentową banków
komercyjnych wynika stąd, że banki komercyjne płacą właścicielom
depozytów oprocentowanie ich wkładów. Skoro rezerwa obowiązkowa nie
przynosi bankowi dochodu, a odsetki od depozytów trzeba płacić, to od lokat
komercyjnych (w tym kredytów) trzeba pobierać odpowiednio wyższy
procent. Gdy stopa rezerw rośnie, musi też rosnąć stopa procentowa.
Zmiana wysokości stopy rezerw obowiązkowych wpływa też bezpośrednio
na liczbę udzielanych kredytów (ich podaż). Im, bowiem większy procent
powierzonych wkładów bank musi przeznaczyć na rezerwę obowiązkową,
tym mniej może przeznaczyć na kredyty. Zmiana stopy rezerw
obowiązkowych powoduje zwielokrotniony skutek po stronie podaży
kredytu. Wynika to ze zjawiska kreacji pieniądza bankowego. Stopa rezerw
obowiązkowych jest potężnym narzędziem kształtowania podaży pieniądza
w gospodarce.

3. ROLA OPERACJI NA OTWARTYM (WOLNYM) RYNKU

Operacje na otwartym rynku polegają na

sprzedaży i zakupie papierów wartościowych
(obligacji i bonów skarbowych) przez bank
centralny.

a) Cele sprzedaży papierów wartościowych;

Bank

centralny

dokonuje

sprzedaży

papierów

wartościowych wówczas, gdy realizuje jeden z poniższych
celów:



Ściąga z rynku nadmiar pieniądza gotówkowego, czyli obniża
poziom płynności zasobów pieniężnych, posiadanych przez
podmioty gospodarujące poprzez zmianę waloru mniej płynnego
(np. bonów skarbowych) na bardziej płynny (pieniądz
gotówkowy) i zatrzymanie go poza obiegiem pieniężnym;



Gromadzi środki dla potrzeb budżetu państwa – na zlecenie
rządu, w celu finansowania deficytu budżetowego.

Bez względu na to, jaki cel przyświeca bankowi
centralnemu, musi się on liczyć z tym, że bezpośrednim
skutkiem

będzie

obniżenie

zasobów

pieniądza

gotówkowego w posiadaniu podmiotów gospodarujących
oraz presja na wzrost stopy procentowej banków
komercyjnych. Mówiąc inaczej, bank centralny sprzedając
papiery wartościowe zmniejsza podaż pieniądza.

3. ROLA OPERACJI NA OTWARTYM (WOLNYM) RYNKU

b) Cele zakupu papierów wartościowych;

Bank centralny dokonuje zakupu papierów

wartościowych wówczas, gdy chce zwiększyć
stopień płynności rynku (zwiększyć ilość
pieniądza

gotówkowego

w

posiadaniu

podmiotów

gospodarujących).

Mówiąc

inaczej, bank centralny kupując papiery
wartościowe, zwiększa podaż pieniądza.

3. ROLA OPERACJI NA OTWARTYM (WOLNYM) RYNKU

4. POLITYKA STOPY PROCENTOWEJ

Bank centralny może wpłynąć na cenę

kredytu, czyli stopę procentową banków
komercyjnych nie tylko przez regulowanie
podaży pieniądza przy pomocy stopy rezerw
obowiązkowych i przy pomocy operacji na
otwartym rynku, ale także przez podnoszenie
kosztów działalności, czyli przez ustalanie
swojej stopy procentowej.

a) Istota stopy procentowej;

Stopa procentowa banku centralnego – to
cena,

jaką

musiałyby

zapłacić

banki

komercyjne, gdyby wystąpiły o udzielenie
kredytu przez bank centralny. Taka pomoc
traktowana jest, jako ostateczność. Banki
komercyjne starają się unikać sytuacji, w
których musiałyby o taką pomoc wystąpić.
Stopa procentowa banku centralnego jest na
ogół wyższa od stopy procentowej banków
komercyjnych.

4. POLITYKA STOPY PROCENTOWEJ

b) Skutki wzrostu stopy procentowej;
 

Gdy bank centralny podnosi stopę procentową, w ślad za nim
podnoszą cenę kredytu również banki komercyjne – muszą, bowiem
brać pod uwagę ewentualność zwrócenia się o pomoc do banku
centralnego. Wskutek tego zmniejszają się rozmiary popytu na
kredyt, a zatem hamowany jest wzrost popytu na dobra
konsumpcyjne i dobra inwestycyjne. Jednocześnie banki komercyjne
podnoszą oprocentowanie depozytów, by zwiększyć ilość depozytów
ze strony podmiotów gospodarujących i w ten sposób zmniejszyć
prawdopodobieństwo zwrócenia się o pomoc do banku centralnego.
Wyższa stopa procentowa zniechęca do korzystania z kredytów,
zachęca za to do utrzymania większych depozytów. W efekcie
zmniejsza się podaż pieniądza.
Bank centralny musi się liczyć z tym, że podnosząc swoje stopy
procentowe i wpływając na wzrost stóp procentowych banków
komercyjnych wpływa na zmniejszenie opłacalności lokat w papiery
wartościowe. W gospodarce otwartej, w której istnieje swoboda
przepływu kapitału, bank centralny musi się liczyć także z tym, że
wzrost stopy procentowej zachęcać będzie inwestorów krajowych do
poszukiwania kredytu poza granicami kraju oraz, że wyższe stopy
procentowe będą działały jak magnes na zagraniczny kapitał
spekulacyjny.

4. POLITYKA STOPY PROCENTOWEJ

c) Skutki obniżenia stopy procentowej;
 

Gdy bank centralny obniża stopę procentową, obniżają cenę kredytu
również banki komercyjne. Powoduje to wzrost popytu na kredyt
konsumpcyjny i inwestycyjny, a następnie wzrost zakupów dóbr
konsumpcyjnych i inwestycyjnych. Tego właśnie oczekuje bank
centralny realizując swoją politykę. Niższa stopa procentowa zachęca
do korzystania z kredytów, zniechęca natomiast do utrzymywania
większych depozytów. W efekcie zwiększa się podaż pieniądza.
W praktyce takie działanie zawodzi w okresie złej koniunktury, kiedy
potencjalni inwestorzy są pesymistyczni w swoich ocenach przyszłej
zyskowności inwestycji. Obniżając stopę procentową dla kredytów,
banki komercyjne obniżają jednocześnie oprocentowanie depozytów
(by nie zmniejszyć za bardzo swojej marży). Takie działanie może
wpłynąć na zmniejszenie atrakcyjności lokat na kontach bankowych.
Doświadczenie dowodzi, iż wzrost stopy procentowej (ceny kredytu)
jest dość skutecznym narzędziem hamowania wzrostu popytu
konsumpcyjnego i inwestycyjnego. Jest często używanym narzędziem
„schładzania” gospodarki, czyli hamowania jej wzrostu, gdy istnieje
zagrożenie inflacji. Pobudzenie aktywności gospodarczej poprzez
obniżkę stopy procentowej udaje się tylko wówczas, gdy potencjalni
inwestorzy patrzą w przyszłość z optymizmem.

4. POLITYKA STOPY PROCENTOWEJ

5. RODZAJE POLITYKI MONETARNEJ I ICH

WPŁYW NA PODAŻ PIENIĄDZA

W zależności od sytuacji gospodarczej

stosowana

jest

restrykcyjna

bądź

ekspansywna polityka monetarna.

a) Istota, cele i skutki polityki restrykcyjnej (twardej);
 

Polityka restrykcyjna polega na:



podwyższaniu stopy oprocentowania kredytu;



podwyższaniu stopy rezerw obowiązkowych



sprzedaży papierów wartościowych na otwartym rynku.

  Działania

te

ograniczają

możliwości

kreacji

pieniądza bankowego, a co za tym idzie zmniejszają
też

podaż

pieniądza.

Polityka

restrykcyjna

prowadzona jest w sytuacji nadmiernego wzrostu
gospodarczego (tzw. przegrzania koniunktury),
kiedy grozi wzrost inflacji (czyli wzrost ogólnego
poziomu cen).

5. RODZAJE POLITYKI MONETARNEJ I ICH

WPŁYW NA PODAŻ PIENIĄDZA

b) Istota, cele i skutki polityki ekspansywnej(łagodnej);
 

Polityka ekspansywna polega na:



obniżaniu stopy oprocentowania kredytów;



obniżaniu stopy rezerw obowiązkowych;



zakupie papierów wartościowych.

Polityka ekspansywna wywołuje odwrotne skutki niż
restrykcyjna. Jeżeli gospodarka jest w stanie recesji
(spadku aktywności gospodarczej), dla ożywienia
koniunktury

bank

centralny

stosuje

politykę

ekspansywną (łatwego pieniądza). Obniża on stopę
procentową i rozszerza akcję kredytową. Tanie
kredyty zachęcają do inwestowania, a tym samym
wzrostu produkcji i zatrudnienia.

5. RODZAJE POLITYKI MONETARNEJ I ICH

WPŁYW NA PODAŻ PIENIĄDZA

6. OGRANICZENIA SKUTECZNOŚCI POLITYKI MONETARNEJ

Polityka monetarna nie jest jednak cudownym
środkiem na wszystkie problemy gospodarcze.
Gdyby można je było rozwiązać zwiększając podaż
pieniądza nie było by na świecie biednych państw.
Ekspansywna polityka monetarna, czyli niskie
stopy procentowe i duża podaż pieniądza, może w
krótkim okresie przyczynić się do poprawy sytuacji
gospodarczej, ale w długim grozi wzrostem inflacji.
Ekonomiści mówią o neutralności pieniądza, co
oznacza, że w długim okresie nie ma on wpływu na
gospodarkę, a o wielkości produkcji czy bezrobocia
lub o inwestycjach decydują czynniki realne, takie
jak kapitał finansowy, kapitał ludzki, efektywność
gospodarowania.

Obniżenie stóp procentowych może wcale nie
zwiększyć popytu. Stanie się tak, gdy
przedsiębiorcy z uwagi na słabą koniunkturę
nie zdecydują się na nowe inwestycje.
Podobnie konsumenci wstrzymają się z
dokonaniem zakupów, mimo niskich stóp
procentowych,

aż

do

czasu

poprawy

koniunktury wzrostu dochodów. Sytuacja taka
wystąpiła w Japonii na przełomie wieków,
gdzie stopy procentowe banku centralnego
były bliskie zera, a mimo to nie następowało
zwiększenie popytu w gospodarce, które
nakręcałoby koniunkturę.

6. OGRANICZENIA SKUTECZNOŚCI POLITYKI MONETARNEJ

Banki centralne we wszystkich krajach
podnoszą i obniżają stopy procentowe oraz
stosują pozostałe narzędzia regulacji podaży
pieniądza, mając na względzie z jednej strony
stabilność cen, a z drugiej koniunkturę
gospodarczą.

Większość

banków

jest

konsekwentna w swojej polityce i większą
uwagę zwraca na stabilność cen, niż na
wzrost poziomu produkcji czy spadek
bezrobocia. W długim okresie jest to
uzasadnione, ale w krótkim prowadzi do
poważnych

problemów

gospodarczych,

politycznych i społecznych.

OGRANICZENIA SKUTECZNOŚCI POLITYKI MONETARNEJ

DZIĘKUJĘ
Z UWAGĘ 

BIBLIOGRAFIA:
 



J. Mierzejewska – Majcherek „Podstawy
ekonomii” , Dyfin 2004



http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/polityk
a_pieniezna/polityka_pieniezna.html



http://pl.wikipedia.org/wiki/Polityk
a_pieni%C4%99%C5%BCna



http://portalwiedzy.onet.pl/28591,,,,pol
ityka_pieniezna,haslo.html



http://mfiles.pl/pl/index.php/Polityk
a_pieni%C4%99%C5%BCna