TECHNIKI MANIPULACJI W MEDIACH

DZIAŁANIA PSYCHOLOGICZNE I MANIPULACJA

INFORMACJĄ

MANIPULACJA - DEFINICJA



Słowo manipulacja pochodzi od łacińskiego
manus pellere co oznacza trzymać dłoń w
czyjejś dłoni, mieć kogoś w ręce.



Przez manipulację rozumiemy kształtowanie
poglądów, postaw, zachowań lub emocji bez
wiedzy i woli człowieka, jest to metoda
zakamuflowanego oddziaływania na
świadomość i zachowania jednostek i
grup społecznych dla realizacji określonych
przez nadawcę celów.

MANIPULACJA



sterowanie ludźmi wbrew ich
interesom, jak również wbrew ich woli.



sterowanie cudzym
postępowaniem w celu osiągnięcia
osobistych korzyści, przy czym, co
istotne, osoba manipulowana nie zdaje
sobie z tego sprawy.

•Manipulacja często jest
mylona z perswazją,
jednak w perswazji
przekonanie danej osoby do
czegoś nie zaszkodzi jej w
późniejszym czasie.

•Manipulacja bywa
postrzegana jako
zachowanie niemoralne,
jednak w mediach jest
nagminnie używana.



Manipulacja w kategoriach etycznych
oceniana jest zdecydowanie negatywnie,
wiąże się bowiem z nierespektowaniem norm
moralnych, oszukiwaniem, kłamstwem.



O manipulacji można mówić wtedy, gdy
wpływanie na innych nie ma na względzie
ich dobra, lecz chodzi o uzyskanie jakiejś
korzyści dla siebie.

WYBRANE TECHNIKI MANIPULACJI

W OBECNYCH ŚRODKACH

MASOWEGO PRZEKAZU

GRA NA EMOCJACH

KREOWANIE WROGA LUB KOZŁA OFIARNEGO

Strach

jest wygodnym narzędziem każdej władzy.

Odwraca uwagę od problemów istotnych.

PRZYKŁAD:
Mieszkańców, Związku Radzieckiego przez wiele lat,
utrzymywano w przekonaniu, że cały świat
imperialistyczny chce ich napaść. Niedostatki
materialne tłumaczono wydatkami na obronę, aby
nie powtórzyła się klęska wojenna lat 1941-42.
Dotyczyło to również USA - słynne "polowanie na
czarownice", czy bliższe nam kreowanie "zgniłego
zachodu" przez ortodoksyjnych islamistów.



Współczucie:

Jest to równie silny sposób manipulacji co strach.

Cierpienie, rozpacz i łzy mogą całkowicie
zmanipulować racjonalny dyskurs. Przykład:
zwiększone wydatki na cele socjalne będą
aprobowane przez większość społeczeństwa, jeśli
pokaże im się drastyczny obraz nędzy. Nie będzie
miał znaczenia dla nich fakt, że będzie to
spowodowane ich kosztem.



Dezinformacja
Obok prawdziwej informacji niekorzystnej dla mediów,
wypuszczana jest

kontrinformacja

, mająca na

celu zniwelować „falę uderzeniową” tej pierwszej.
Czasami media są w stanie zatuszować ją zmyślonymi
bredniami (byle tylko miało większą „falę uderzeniową”
niż ta pierwsza). Prawo nakazuje sprostować fałszywą
informację, jednak to nie jest żaden problem, ponieważ
siła rażenia sprostowania dochodzi do znacznie
mniejszego grona osób, niż informacja fałszywa.



Inscenizacja

Spotykamy ją zazwyczaj w cieszących się
wielomilionową widownią programach
dyskusyjnych, które toczą się przy udziale
zaproszonej publiczności. Porusza się tam
kontrowersyjne i drażliwe tematy społeczne.
Ujawniono, że goście i dyskutanci są podstawieni.
Dwie siostry, nader interesująco wypowiadające się
o konfliktach między rodzeństwem, wcale siostrami
nie były i nigdy wcześniej nie widziały się. Innym
razem maltretowana przez męża żona okazała się
być początkującą i niezamężną aktorką



Antypatia
W okresie wzmożonych wyjazdów
polaków do nielegalnej pracy za
granicę, byli oni przedstawiani przez
tamtejsze media jak zwykły margines
społeczny. Do teraz na świecie w
niektórych "pseudo" mediach
uchodzimy jako złodzieje i alkoholicy.



Natychmiastowość przekazu informacji.

Polega na podawaniu wiadomości dlatego, że są

najnowsze. Nie podejmuje się ich selekcji
merytorycznej. Ich waga ujawni się dopiero z
czasem.
Najważniejsze, że są atrakcyjne, bo nowe. W ten
sposób kreuje się całkiem przypadkową hierarchię
wartości.

PRIORYTET INFORMACJI

Podanie informacji w końcówce wiadomości znacznie obniża

jej znaczenie.

Kształtowanie przypadkowej hierarchii odbywa się również

przez natychmiastowe pokazywanie nowych
wiadomości nie dlatego, że są ważne, ale dlatego, że są
nowe.

Przykład:
Absurdalnym faktem jest przedstawienie wojny w Zatoce

Perskiej, w którym dowiedzieliśmy się o trudnym życiu
żołnierzy, niedobrej kuchni wojskowej, ale zabrakło istotnych
informacji dotyczące samej wojny. Taki priorytet informacji
przesądził o zniekształceniu obrazu rzeczywistości.



Zakłamane sondaże

Dziennikarz pyta przypadkowe osoby

uprzednio konstruując pytanie w taki
sposób, by dostać oczekiwaną przez siebie
odpowiedź. Można w mediach również
zaobserwować te słynne „wobec
ankietowanych…” – jakich ankietowanych?
wujka, ciotki, syna i babci osób
bezpośrednio związanych z
przeprowadzeniem ankiety?

Opóźnianie przekazu informacji.



Polega na celowym podaniu informacji
na dalszej stronie w gazecie czy w
końcówce wiadomości TV oraz
przesunięciu jej w czasie.



Takie działania pomniejszają
znaczenie tak ulokowanych
informacji.



Ustawienie informacji w określonej kolejności.

Największą uwagę skupiają zawsze informacje

umieszczane jako pierwsze. Istnieje wiele
sposobów przywoływania słabnącej uwagi, gdy
widz jest już trochę znużony:

jednym z nich jest zastosowanie odpowiedniego

przerywnika, takiego jak np. "latający znaczek" w
Panoramie.
.



Sonda publiczna.

Ukazuje ona opinie przygodnie

spotkanych osób, najczęściej
niekompetentnych i nie
przygotowanych do odpowiedzi.
Poprzez odpowiednio skonstruowane
pytania dziennikarz uzyskuje takie
odpowiedzi, jakich sobie życzył a
niezależnie od tego, może je dowolnie
selekcjonować.



Wzbudzanie sensacji

Niektóre wiadomości konstruowane są w
taki sposób, aby wzbudzić sensację -
przerost formy nad treścią. Nie jest w końcu
interesujące, że pies ugryzł przechodnia, ale
to, że przechodzień ugryzł psa.

DETERMINANTY

INTENSYWNOŚCI

PESWAZJI I MANIPULACJI

ŹRÓDŁO PRZEKAZU (KTO MÓWI)

•większe efekty osiągają ludzie
wiarygodni (uczciwi, eksperci, budzący
zaufanie)

•efektywność ta ulec może wzrostowi jeśli
wyraża on stanowisko sprzeczne z jego
własnym interesem, lub wydaje się, że nie
stara się na nas wpłynąć

•ważną sprawą jest również atrakcyjność,
wygląd zewnętrzny

CHARAKTER PRZEKAZU (JAK
MÓWI)

•przewagę posiadają komunikaty o
charakterze emocjonalnym nad
logicznymi

•bardziej żywe obrazowe poparte
przykładami przekazy są efektywniejsze
niż kolumny liczb i tabele

•w zależności od sytuacji ważną rolę
odgrywa kolejność prezentacji oraz jedno
lub dwustronna argumentacja

CECHY AUDYTORIUM (DO KOGO
MÓWI)

•istotna jest samoocena odbiorcy
perswazji

- osoby z niską samooceną łatwiej

ulegają argumentom, które mają ją przekonać niż
jednostka mająca o sobie wysokie wyobrażenie

•nastrój i samopoczucie odbiorcy-

łatwiej

dotrzeć można do osób wypoczętych i sytych

•doświadczenia oraz prezentowane
postawy

- zabiegi manipulacyjne są bardziej

intensywne w warunkach gdy cały system informacji
zdominowany jest politycznie i podporządkowany
jednej ideologii lub władzy

WNIOSKI



Wskutek standaryzacji i pod wpływem środków
przekazu, staliśmy się społeczeństwem masowym.



Nasze indywidualne postawy, potrzeby, gusta
zastępowane są przez wzorce lansowane przez
media.



W natłoku informacyjnym, w coraz szybszym tempie
życia coraz trudniej odróżnić prawdę od
manipulacji, dokonać własnej oceny czy
selektywnego oglądu rzeczywistości.



Wszyscy odbiorcy mass mediów stali się w sposób
mniej lub bardziej świadomy potencjalnymi
klientami wszelkiego rodzaju dealerów, polityków,
idei.

WYKONALI:
MONIKA WESOŁOWSKA
PATRYCJA BOROWCZYK
MATEUSZ KIELICH