Technologia
szamponów i
odżywek do
włosów

Wykonała Monika Nożyńska 

Definicja



Szampon

to detergent specjalnie

stworzony do mycia włosów i
pakowany w dogodnych dla
użytkownika formach.

Trochę historii…



Włosy zawsze były bardzo ważnym elementem urody,
ozdobą wyglądu. Ludzie w średniowieczu myli głowę
bardzo rzadko (raz w roku), a wygląd włosów
zastępowali perukami o pięknych regularnych
lokach i falach. Jednak w kolejnych stuleciach higiena
osobista stała się nieodzownym elementem codziennej
toalety. Pierwsze szampony powstawały z roztworów
mydeł, które były otrzymywane z różnych tłuszczów,
także tych o niskiej jakości (tzw. Czarne mydła). Jednak
do ich wad należało: mała pienistość w twardej wodzie.
Po umyciu włosy były matowe i trudne do rozczesania. A
długie stosowanie tych mydeł prowadziło do poważnych
dermatoz, uczuleń oraz wypadania włosów. W XX wieku
nastąpił gwałtowny wzrost rynku kosmetyków, w
tym preparatów do włosów. Obecnie o włosy dbamy
codziennie.



Z czasem w ich miejscu zaczęły pojawiać
się szlachetne oleje roślinne np.
kokosowy, z oliwek, migdałowy).
Przełomem w technologii szamponów dał
początek oraz późniejszy rozwój produkcji
syntetycznych detergentów.

Głowę należy tym
proszkiem zmywać raz
na tydzień. Środek ten
usuwa łupież, wymywa
doskonale włosy,
zapobiega ich
wypadaniu.
Sposób użycia: połowę
zawartości paczki
należy rozpuścić w
półkwarcie letniej
wody. Rozpuszczonym
szamponem zmywa się
dobrze włosy, a
następnie wypłukuje
się czystą wodą i
dobrze wyciera. Przy
uczesaniu użyć trochę
wody roślinnej.

Funkcje szamponu



Oczyszczanie włosów i skóry głowy z łoju,
złuszczonego naskórka, brudu i pozostałości
preparatów kosmetycznych



Nadawanie miękkości włosom



Pozostawienie lśniących włosów



Ułatwienie ich rozczesywanie oraz układanie



Powinien dobrze się spłukiwać!



Szampony nie powinny nadmiernie
usuwać powłoki tłuszczowej,
wywoływać podrażnienia skóry i oczu
oraz uszkadzać struktury włosa.

Podział szamponów ze względu
na formę:



Szampony na sucho

: mają postać aerozoli

zawierają w składzie głównie substancje, które
absorbują substancje tłuszczowe znajdujące się na
włosach np. łój. W tym celu stosuje się głównie talk
(INCI 

Talc

). Preparaty takie są rozpylane na włosach,

pozostawiając niewidoczną powłokę, a przy tym są
łatwo usuwane podczas czesania lub szczotkowania.



Szampony olejowe

: coraz rzadziej stosowane,

zawierają mieszaniny tłuszczów z mydłami
trietanoloaminowymi. Są formami bezwodnymi bądź
zawierają jej niewielką ilość. Nie dają piany, ale
włosy po ich zastosowaniu są czyste, miękkie,
puszyste. Mogą zawierać również ciała tłuszczowe,
które działają odżywczo.



Szampony płynne

: są to wodno-

alkoholowo- glicerynowe rozczyny
mydlane, do których są dodawane środki
lecznicze (np. przeciwłupieżowe). Mogą to
być również roztwory alkoholowo-
glicerynowe.



Taki szampon powinien posiadać miły
zapach. Przy dłuższym przechowywaniu
nie powinien mętnieć ani pozostawiać
żadnego osadu. A przy temperaturze 3 C
szampon nie powinien galaretyzować się.



Szampony możemy podzielić również ze
względu na działanie na: oczyszczająco-
kosmetyczne, lecznicze np.
przeciwłupieżowe oraz specjalne np.
ziołowe

a.

Szampony dla dzieci nie mogą powodować podrażnienia oczu
i skóry głowy, powinny być wyjątkowo łagodne. Dlatego
stosowane są łagodniejsze substancje myjące np. sól disodowa
sulfobursztynianu oksyetylenowanego alkoholu laurylowego
(INCI: 

Disodium Laureth

Sulfosuccinate);

kokoamidopropylobetaina (INCI: 

Cocamidopropyl

Betaine),

glukozyd decylowy (INCI: 

Decyl

Glucoside). Powyższe substancje

łagodzą ewentualne działanie drażniące anionowych substancji
powierzchniowo czynnych, jak np. 

Sodium Laureth

Sulfate.

b.

Szampony 2 w 1 i kondycjonujące: zawierają w swoim
składzie substancje o działaniu pielęgnacyjnym i
kondycjonującym, które stosowane są także w typowych
odżywkach do włosów. Po użyciu tego szamponu włosy nie
wymagają już użycia odżywki.

Przykłady składników o działaniu kondycjonującym:

Pantenol

- hydrofilowa substancja nawilżająca, utrzymuje

odpowiednie nawilżenie włosa, zapobiegając jego wysuszaniu

Polyquaternium-10 –

IV-rzędowa sól amoniowa, zmniejsza

elektryzowanie się włosów, poprawia rozczesywalność

Hydrolyzed Wheat Protein

- hydrolizowane proteiny

pszenicy. Na rynku dostępne są również hydrolizaty jedwabiu
czy soi, które wykazują podobne działanie.

a.

Szampony przeciwłupieżowe: mają na celu zapobiegać
powstawaniu łupieżu. W składzie obecne są substancje
przeciwdrobnoustrojowe, złuszczające oraz typowe substancje
wykazujące działanie przeciwłupieżowe, np.: IV-rzędowe sole
amoniowe (INCI: Polyquaternium), kwas salicylowy (INCI:
Salicylic Acid), czy pirytionian cynku (INCI: Zinc Pyrithione).

Skład chemiczny
szamponu:



Środki powierzchniowo czynne

(detergenty) o

podstawowym działaniu pieniącym i
oczyszczającym



Środki powierzchniowo czynne o wtórnym działaniu,
tzw.

pomocnicze

, które mają ulepszać oczyszczanie

włosów, poprawiać właściwości pieniące szamponu
i stan włosów po umyciu



Dodatki

, które odpowiadają za barwę oraz zapach

szamponu



Komponenty lecznicze

, zwykle pochodzenia

roślinnego , działające odżywczo na skórę głowy,
usuwające niektóre objawy i przyczyny pewnych
schorzeń owłosionej skóry głowy, np.: łupież,
kruchość oraz nadmierne wypadanie włosów.



Najczęściej stosowane substancje chemiczne w
kosmetykach do włosów:

a.

Detergenty,

które są podstawowym środkiem

myjącym oraz głównym czynnikiem
wywołującym powstanie piany. W wielu
szamponach zastępuje się tradycyjne mydła
potasowe i amonowe solami amonowymi. Coraz
częściej w szamponach pojawia się roztwór
mydła potasowego lub amoniowego, który
w odróżnieniu od mydła sodowego jest
całkowicie rozpuszczalne w wodzie. Ze względu
na zbyt odtłuszczające działanie niektórych
anionowych związków
powierzchniowoczynnych, do ich składu dodano
również substancje natłuszczające. Są to
głównie alkohole tłuszczowe, kwasy tłuszczowe,
lanolina i jej pochodne, czy olej mineralny. 

a.

Substancje zagęszczające

: są to składniki, które powodują

zagęszczenie produktu. Należą do nich elektrolity oraz
substancje polimerowe, jak pochodne celulozy czy skrobi.
Natomiast do składników powodujących zmętnienie produktu
zaliczamy polimery, o dużym stopniu rozdrobnienia oraz
pochodne kwasu stearynowego.

b.

Substancje zapachowe

: jest to kompozycja kilku lub

kilkudziesięciu zapachowych związków chemicznych, które
razem dają efekt specyficznego dla danego wyrobu
zapachu. Niestety, środki zapachowe w kosmetykach bardzo
często wywołują nie tylko podrażnienia skóry głowy, ale
również reakcje alergiczne i łupież. Bezpieczniejsze zatem są
kosmetyki bezzapachowe, lub te delikatnie perfumowane.

c.

Bufory:

Jeżeli chodzi o szampony to posiadają one zazwyczaj lekko
kwaśny odczyn, dzięki czemu zapobiegają wymywaniu się
z włosów ich naturalnych olejków natłuszczających
dodatkowo zapobiegają elektryzowaniu się włosów
w czasie ich mycia. Odczyn szamponów jest zwykle
kontrolowany przez dodawanie do nich układów buforowych.



Środki lecznicze

: Są to rozmaite wyciągi z egzotycznych ziół, alg,

kwiatów, jednak ich wpływ na stan oraz kondycje włosów jest tak naprawdę
minimalny. Jedynym produktem, które rzeczywiście posiadają efektywne
środki lecznicze, są szampony przeciwłupieżowe, w których stosuje się
siarczek selenu, mają one działanie przeciwgrzybiczne i antybakteryjne. 

W kosmetykach pielęgnacyjnych włosy znajdziemy również witaminy oraz
zioła.



witamina A– która jest doskonałym antyutleniaczem, chroni komórki
przed negatywnym działaniem wolnych rodników oraz czynników
zewnętrznych. Dodatkowo wspomaga regenerację naskórka i ogranicza jego
szorstkość i złuszczanie.



witamina E - działa korzystnie na skórę i włosy, kumuluje się we włosach,
poprawia ich kondycję, zwłaszcza włosów rozjaśnionych.



witamina F - natłuszcza włosy i zabezpiecza przed utratą wilgotności
i niekorzystnym działaniem czynników zewnętrznych. 



witamina H (BIOTYNA) - wpływa na polepszenie jakości włosów,
powoduje, że stają się grubsze, bardziej elastyczne i błyszczące.
Jednocześnie chroni włosy przed przedwczesnym wypadaniem.



prowitamina B5 - tworzy na powierzchni włosa równomierną, przenikalną
błonę chroniącą włosy przed zewnętrznymi czynnikami
atmosferycznymi. Stosowana do pielęgnacji wnika głęboko do wnętrza
włosa. Zatrzymuje nagromadzoną we włóknie wodę, zapobiegając w ten
sposób ich nadmiernemu wysuszeniu i kruszeniu się, dzięki czemu włosy
zachowują naturalny wygląd, połysk i elastyczność-łatwo się układają.

a.

Substancje kondycjonujące

: kiedyś występowały

głównie w odżywkach do włosów. Są to substancje
dające wrażenie puszystości, błysku i "zdrowego
wyglądu" włosów. Zalicza się do nich: środki
nabłyszczające, które są zwykle lepkimi cieczami i
pozostają na powierzchni włosów po ich umyciu,
nadając im piękny połysk i blask; środki
antystatyczne - sole organiczne i nieorganiczne,
zapobiegają nieprzyjemnemu elektryzowaniu się
włosów w trakcie ich wycierania i suszenia. Bardzo
często jest w tym celu stosowany zwykły chlorek sodu
(sól kuchenna). 

b.

Składniki modyfikujące

: to amfoteryczne związki

powierzchniowo czynne. Wśród nich najczęściej
stosowanym surowcem jest betaina. Jej działanie jest
łagodne, głownie antystatyczne i kondycjonujące dla
włosów i skóry głowy. Do składników modyfikujących
zaliczane są także kationowe związki powierzchniowo
czynne niskocząsteczkowe oraz polimery kationowe.
Związki te są podstawowymi składnikami odżywek.

a.

Substancje powierzchniowo czynne

: W składzie szamponów

znajdują się typowe substancje powierzchniowo czynne,
podobne lub identyczne do tych, które stosowane są w
większości preparatów do mycia ciała. Są to na przykład:

Sodium Laureth

Sulfate – sól sodowa siarczanu

oksyetylenowanego alkoholu laurylowego. Jest to anionowa
substancja powierzchniowo czynna, podstawowy składnik
myjący. Bardzo dobrze myje, ale tworzy niestabilną
pianę o słabych właściwościach użytkowych.

Cocamidopropyl

Betaine – kokoamidopropylobetaina. Jest to

amfoteryczna substancja powierzchniowo czynna. Substancja
myjąca, łagodzi ewentualne działanie drażniące anionowych
środków powierzchniowo czynnych takich jak: 

Sodium Laureth

Sulfate. Ponadto, stabilizuje i poprawia wygląd piany.

Cocamide

DEA – dietanoloamid kwasów tłuszczowych z oleju

kokosowego. Jest to niejonowa substancja powierzchniowo
czynna. Substancja myjąca. Zwiększa ilość piany w
preparatach myjących. Ponadto, w mieszaninie z anionowymi
substancjami powierzchniowo czynnymi powoduje wzrost
lepkości preparatu, w tzw. mechanizmie mieszanych miceli. 

Lauryl

Glucoside – glukozyd laurylowy. Jest to niejonowa

substancja powierzchniowo czynna. Substancja myjąca.



W szamponach stosowane są również
substancje opalizujące, nadające
szamponom perłowy wygląd. W tym celu
stosowane są substancje podobne do wosków o
wysokiej temperaturze topnienia. Związki te nie
rozpuszczają się w szamponie, ale występują w
postaci małych, regularnych kryształów, które
widoczne są jako opalizujące drobiny. Jako
składniki perłotwórcze stosowane są alkohole
tłuszczowe, takie jak alkohole cetylowy i
stearylowy, i ich estry (INCI: 

Cetyl

Alcohol, 

Stearyl

Alcohol).

Szampony to roztwory substancji
powierzchniowo czynnych (myjących), a
więc muszą zawierać wodę. W środowisku
wodnym istnieje ryzyko rozwoju
mikroorganizmów, dlatego w szamponach
stosowane są konserwanty, które chronią
przed rozwojem drobnoustrojów.

Badania Szamponów do Włosów



W laboratoriach ocenia się przede wszystkim pianotwórczość
szamponu. Wykorzystuje się do tego testy o ustalonych
procedurach. Działanie pianotwórcze szamponu ocenia się w
następujących warunkach:



W roztworze z wodą bez zawartości substancji tłuszczowych



W roztworze z wodą z zawartością substancji tłuszczowych,
które wpływają na destabilizację piany.



Szampony jak większość kosmetyków badana jest
również sensorycznie, czyli sprawdzane są odczucia
konsumenta podczas stosowania produktu. Badania
krótkoterminowe opierają się na sprawdzeniu odczuć
konsumenta, natomiast długoterminowe m.in. na sprawdzeniu
skuteczności danego szamponu.



Zanim szampon trafi na rynek, przechodzi również testy pod
względem bezpieczeństwa, czyli zawartych w nim
substancji, które nie powinny ani podrażniać naszych oczu oraz
skóry głowy a tym bardziej wywoływać różnego rodzaju alergii.



Odżywka

do włosów jest produktem

pielęgnacyjnym klarownym bądź emulsyjnym,
którego działanie polega na:

a.

ochronie włosów przed uszkodzeniami, np. przez
czynniki zewnętrzne

b.

Regeneracji włosów już zniszczonych, np. poprzez
częste farbowanie

Jak wiadomo odżywki oddziaływają tylko na martwą

część włosa, dlatego nie można ich stosować dowolnie
często. Nasza odżywka powinna być dostosowana
zarówno do typu zniszczeń jak i typu włosów.

Poniżej przedstawiam kilka aktywnych substancji

odpowiednio do rodzaju włosów:

A.

Włosy suche: łopian, kwiat czarnego bzu, szałwia,
pokrzywa, nagietek, oczar

B.

Włosy tłuste: sok z cytryny, skrzyp, nagietek, melisa,
mięta, lawenda, rozmaryn, szałwia

C.

Włosy z łupieżem: łopian, rumianek, pokrzywa, brzoza,
pietruszka



Celem wprowadzenia odżywek jest:

A.

Wywołanie przekrwienia skóry

B.

Lepsze odżywienie cebulek włosa

C.

Wprowadzenie środków leczniczych

D.

Ułatwienie ich rozczesania

E.

Uzyskanie połysku

F.

Zapobieganie elektryzacji włosa

Odżywki do włosów mogą występować różnych

postaciach: balsamy, pianki, jako płyny
pielęgnacyjne do wcierania w skórę głowy
przed umyciem, brylantyny, żele bądź inne.

Jednak pamiętajmy, że forma odżywki nie ma wpływu

na jej działanie.

Odżywki możemy podzielić na te, które należy

spłukać po odpowiednim czasie oraz te, które
nie wymagają spłukiwania (zawierają one mniej
substancji czynnych). Kondycjonujące działanie
odżywek zależy od ich powinowactwa do włosów.

W skład odżywek wchodzi od kilku do kilkunastu substancji.



Substancje tłuszczowe

: natłuszczają wysuszone włosy,

niekiedy regenerują spoiwo łusek, najlepiej działają w
podwyższonej temperaturze. Należą do nich: alkohole
tłuszczowe, kwasy tłuszczowe, lanolina i jej
pochodne, niektóre estry kwasów tłuszczowych,
pochodne gliceryny



Glikole

: zatrzymują wilgoć. Należą do nich: glicerol

oraz wysokocząsteczkowe glikole polioksyetylenowe



Sylikony

: ułatwiają rozczesywanie włosów na sucho

i na mokro, nadają im puszystość, miękkość oraz
połysk, zwiększają wchłanianie oraz zmniejszają
lepkość produktu, nie zatykają porów skóry
owłosionej i nieowłosionej. Należą do nich: oleje
silikonowe, silikony modyfikowane grupami aminowymi i
estrowymi. Kauczuki są wysokocząsteczkowymi
silikonami, pokrywają cienką warstwą powierzchnię
włosa, sklejając rozdwojone końce, chroniąc je
przed dalszym zniszczeniem.



Kationowe związki powierzchniowo czynne

: są

podstawowymi komponentami odżywek,
odznaczają się dużym powinowactwem do włosa,
ułatwiają ich rozczesywanie, wpływają
elektrostatycznie, ich zdolności kondycjonujące rosną
wraz ze zwiększeniem ilości podstawników
węglowodorowych. Należą do nich: polimery
silikonowo- kationowe i celulozowo- kationowe



Emulgatory

: związki niejonowe, stabilne w

środowisku kwaśnym pH 4-4,5. To mono-
dwustearynian gliceryny



Oleje zmiękczające,

czyli: mirystynian izopropylu,

olej parafinowy, z kiełków pszenicy czy parafinowy



Substancje regulujące pH

, czyli: kwas cytrynowy

bądź mlekowy



D- pantenol

: to naturalny składnik spoiwa

międzyfikrylarnego, wypełniającego wnętrze włosa,
reguluje nawilżenie włosa i ma szczególne
powinowactwo do keratyny



Hydrolizaty białkowe

: osadzają się i pokrywają

powierzchnię włosa zapewniając im dobrą kondycję,
działają nawilżająco, wzmacniają uszkodzone włosy.
Wyróżniamy hydrolizowane proteiny pszenicy, jedwabiu i
keratyny, które działają na zasadzie „cementu”
uzupełniając ubytki włosa i wzmacniając jego strukturę



Polimery kationowe

: wykazują dobre właściwości

kondycjonujące, łatwo się usuwają w procesie
mycia, jednak nie spłukują się szybko z powierzchni
włosa. Należą do nich: kationowe pochodne celulozy,
kopolimery winylopirolidonu z odpowiednimi kationowymi
monomerami

Dziękuję serdecznie za
uwagę! 