Ruch naturalny ludności

Ruch naturalny ludności to:
- zawieranie i rozwiązywanie związków

małżeńskich

- urodzenia i zgony

Analiza procesów demograficznych nie może

opierać się jedynie na ocenie zmian poziomu
ogólnych współczynników – należy brać pod
uwagę czynniki wpływające na przebieg
badanego procesu.

W przypadku analizy urodzeń i zgonów można

wyróżnić

wśród

czynników

bezpośrednich

czynniki wymierne (mierzalne) oraz czynniki
niewymierne (niemierzalne)

Czynniki wymierne:

1. W zakresie poziomu i natężenia urodzeń
- liczba i struktura kobiet w wieku rozrodczym,
- liczba zawieranych małżeństw i struktura

nowożeńców według wieku,

- liczba i struktura według wieku migrantek ze wsi

do miast

- wzorzec płodności,
2. W zakresie poziomu i natężenia zgonów
- liczba i struktura ludności według płci i wieku,
- wzorzec umieralności według płci i wieku,
- wzorzec umieralności według przyczyn zgonów,
- wzorzec umieralności niemowlęcej i dziecięcej

Czynniki niewymierne:

1. W zakresie poziomu i natężenia urodzeń
- polityka zatrudnienia (stopień aktywizacji

zawodowej kobiet),

- poziom wykształcenia społeczeństwa,
- perspektywy wychowania i wykształcenia

potomstwa,

- system płac i innych bodźców ekonomicznych,
- warunki mieszkaniowe,
- dostępność środków antykoncepcyjnych,
- przepisy prawne dotyczące aborcji,
- wierzenia religijne,

2. W zakresie poziomu i natężenia zgonów
- zmiany w poziomie życia ludności,
- zasięg oddziaływania służby zdrowia,
- postęp medycyny,

Małżeństwo (w Polsce) to związek między dwiema

osobami płci odmiennej, pociągający za sobą
wzajemne prawa i obowiązki współmałżonków,
ustalone w przepisach prawnych i zwyczajach.

Związki kohabitacyjne (konkubinackie) – noszą

znamiona związków małżeńskich jednak nie są
rejestrowane w USC, a więc wymykają się
spawozdawczości bieżącej

Rozwód to rozwiązanie związku małżeńskiego

przez odpowiedni sąd w formie przypisanej
prawnie.

Problemy:
- Coraz więcej związków nieformalnych (badanych

jedynie w czasie spisów powszechnych lub w
ramach specjalnych badań)

- Rozkład

pożycia

małżeńskiego

nie

jest

jednakowy z datą rozwodu,

- Nieporównywalność definicji małżeństwa w

perspektywie miedzynarodowej

Współczynniki małżeństw i rozwodów

1. Ogólny współczynnik zawierania małżeństw

2. Współczynnik zawierania małżeństw (ludność

uprawniona)

3. Współczynnik rozwodów

Małżeństwa zawarte według różnicy wieku

małżonków

Małżeństwa według poziomu wykształcenia
małżonków

Mediany wieku nowożeńców w Polsce

Rok

Mężczyźni Kobiety

1931-32

26,3

23,4

1950

26,0

23,0

1960

25,4

22,3

1970

24,1

21,6

1980

24,4

22,8

1990

24,6

22,7

2000

25,6

23,6

2009

27,8

25,8

Rozwody wg przyczyn i różnicy wieku małżonków

Rozpad małżeństwa

Urodzenia

Żywe urodzenia – całkowite wydalenie lub

wydobycie z ustroju matki noworodka, niezależnie
od czasu trwania ciąży, który po takim wydaleniu
lub wydobyciu oddycha lub wykazuje jakiekolwiek
oznaki życia.

Dla

celów

statystycznych

w

dokumentacji

medycznej ujmuje się wszystkie płody i
noworodki, które w chwili urodzenia ważyły co
najmniej 500 g lub gdy nie jest znana masa
urodzeniowa, ale zostały wydalone lub wydobyte
z organizmu matki po co najmniej 22 tygodniach
trwania ciąży lub gdy mierzą co najmniej 25 cm

Martwe urodzenia – jest to zgon następujący przed

całkowitym wydaleniem lub wydobyciem dziecka
z ustroju matki niezależnie od czasu trwania
ciąży.

Urodzenia małżeńskie – urodzenie dziecka w czasie

trwania małżeństwa albo przed upływem 300 dni
od jego ustania lub unieważnienia. Wtedy
domniemywa się, że pochodzi ono od męża
matki.

Urodzenia

wielorakie

–

każdy

noworodek

traktowany jest jako jedno urodzenie

Współczynnik urodzeń (rodność)

Współczynnik płodności

Współczynnik płodności małżeńskiej
Cząstkowe współczynniki płodności
- według wieku kobiety
- Według kolejnych numerów urodzenia dziecka

Wzorzec płodności

Syntetyczne miary przyrostu naturalnego cz. 1

Współczynnik dzietności (płodności całkowitej)

lub

wyraża średnią liczbę dzieci jaką urodziłaby kobieta

w ciągu całego okresu rozrodczego przy stałym
wzorcu płodności z danego roku kalendarzowego

Współczynnik reprodukcji brutto

wyraża

średnią

liczbę

żywo

urodzonych

dziewczynek przypadających na 1 kobietę
będącą aktualnie w wieku rozrodczym

Współczynnik reprodukcji netto

wyraża średnią liczbę żywo urodzonych

dziewczynek, które dożyją wieku swych matek, a
przypadających na 1 kobietę będącą w wieku
rozrodczym

Wiek środkowy matek według wykształcenia

Urodzenia według miesiąca urodzenia

Urodzenia żywe według kolejności dziecka

Urodzenia żywe na 1000 kobiet według wieku

Płodność kobiet

Współczynnik urodzeń

Współczynniki płodności

Współczynnik dzietności (płodności całkowitej)

Współczynnik reprodukcji brutto

Współczynnik reprodukcji netto

Tablice trwania życia dla 2009 r.

Obliczenia

Zgony

Zgon to trwałe (nieodwracalne) ustanie czynności

narządów niezbędnych do życia, konsekwencją
czego jest ustanie czynności całego ustroju

Umieralność – natężenie zgonów

Śmiertelność – natężenie zgonów z powodu

określonej choroby

Roczny współczynnik zgonów

Ogólny współczynnik zgonów osób w wieku 1 lat i

więcej

Roczny współczynnik zgonów niemowląt

lub dokładniej

Umieralność neonatalna – stosunek zgonów

noworodków w wieku do 28 dni w odniesieniu do
ogólnej liczby urodzeń żywych

Umieralność postneonatalna – stosunek zgonów

niemowląt w wieku od 29 dni do 1 roku życia do
ogólnej liczby urodzeń żywych

Umieralność

endogeniczna

–

związana

z

wewnętrzną kondycją jednostek

Umieralność egzogeniczna – związana z chorobami

zakaźnymi, brakiem higieny, złym odżywianiem
lub wypadkami

Roczny współczynnik zgonów

Współczynnik zgonów niemowląt

Zgony według przyczyn

Przeciętne trwanie życia mężczyzn w 2009 r.

Przeciętne trwanie życia kobiet w 2009 r.

Syntetyczne miary reprodukcji ludności cz. 2

Współczynnik przyrostu naturalnego

Ruch naturalny w Polsce w 2009 r.