AKADEMIA MARYNARKI WOJENNEJ

im. Bohaterów Westerplatte

UPRAWNIENIA GŁOWY PAŃSTWA JAKO

ZWIERZCHNIKA SIŁ ZBROJNYCH.

1

Grupa 1015B.

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ

POLSKIEJ .

Prezydent RP to najwyższy przedstawiciel państwa w
stosunkach wewnętrznych i międzynarodowych; zgodnie
z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej wybierany na
okres 5 lat, jest odpowiedzialny tylko przed Trybunałem
Stanu, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, ratyfikuje i
wypowiada umowy międzynarodowe i ma inicjatywę
ustawodawczą oraz wydaje rozporządzenia i zarządzenia
(niektóre z nich wymagają kontrasyganty premiera),
może skrócić kadencję sejmu, odmówić podpisania
Ustawy, wprowadza stan wojenny i wyjątkowy .

2

Grupa 1015B.

Uprawnienia Prezydenta

RP

Kompetencje Prezydenta RP w sprawach

bezpieczeństwa

wewnętrznego za wyjątkiem stanów nadzwyczajnych

nie

są wyraźnie wyodrębnione i mieszczą się w ramach
generalnych uprawnień.
Prezydent RP posiada uprawnienia w zakresie:
Inicjatywy ustawodawczej.
Podpisania lub odmowy podpisania ustawy.
 Składania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego.
Składania wniosku o przeprowadzenie kontroli do NIK.
Wniosków do Sejmu o pociągnięcie do

odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu członka
Rady Ministrów.

Nominacji na pierwszy stopień oficerski i generalski.

3

Grupa 1015B.

Uprawnienia Prezydenta RP

Rozwiązania konstytucyjne z 1997r. oparte są

na założeniu współdziałaniu w sprawach
bezpieczeństwa z innymi organami
publicznymi. Uprawnienia Prezydenta RP w
świetle obecnie obowiązującej ustawy to
inspirowanie, konsultowanie, opiniowanie,
arbitraż oraz udział w procesach
wymagających również aktywności organów
rządowych, parlamentu lub Trybunału
Konstytucyjnego. Duża część prezydenckich
kompetencji nabiera znaczenia z chwilą
określonego zachowania innego organu
publicznego.

4

Grupa 1015B.

Konstytucja RP – art. 116 ust. 2

Sejm może podjąć uchwałę o stanie wojny
jedynie w razie zbrojnej napaści na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
gdy z umów międzynarodowych wynika
zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko
agresji.

Jeżeli Sejm nie może się zebrać na posiedzenie
o stanie wojny postanawia Prezydent
Rzeczypospolitej.

Grupa 1015B.

5

Konstytucja RP – artykuł 126

ust.1 i 2

 Ust.1.
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest

najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej
Polskiej i gwarantem ciągłości władzy
państwowej.

Ust. 2.
Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad

przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży
suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz
nienaruszalności i niepodzielności jego
terytorium.

6

Grupa 1015B.

Konstytucja RP – artykuł 134 ust.1,2

i 3.

Ust.1. Prezydent RP jest najwyższym zwierzchnikiem Sił
Zbrojnych Rzeczypospolitej – Polskiej.

Ust. 2. W czasie pokoju Prezydent Rzeczypospolitej
sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi za
pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej.

Ust.3. Prezydent Rzeczypospolitej mianuje Szefa Sztabu
Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych na

czas

Określony. Czas trwania kadencji, tryb i warunki
odwołania przed jej upływem określa ustawa.

Rodzaje sił zbrojnych: Wojska Lądowe (Siły lądowe);
Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej (Siły powietrzne);
Marynarka Wojenna RP ( Siły Morskie)

Grupa 1015B.

7

Konstytucja RP – art. 134 ust. 4 i

5

.

Ust.4. Na czas wojny Prezydent Rzeczypospolitej, na
Wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje Naczelnego
Dowódcę Sił Zbrojnych. W tym samym trybie może on
Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych odwołać.
Kompetencje Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasady
jego podległości konstytucyjnym organom
Rzeczypospolitej Polskiej określa ustawa.

Ust.5. Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Ministra
Obrony Narodowej, nadaje określone w ustawach stopnie
wojskowe. Są to uprawnienia nominacyjne.
(Są to: pierwszy stopień oficerski i stopnie generalskie.)

Grupa 1015B.

8

Konstytucja RP – art. 134 ust. 6.

Kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej,
związane ze zwierzchnictwem nad Siłami
Zbrojnymi, szczegółowo określa ustawa.

Inne uprawnienie:
Prezydent posiada uprawnienie do zatwierdzania na
wniosek Prezesa Rady Ministrów – Strategii
Bezpieczeństwa Narodowego, a także
Postanowienia Polityczno – Strategicznej
Dyrektywy Obronnej Rzeczypospolitej Polskiej oraz
innych dokumentów wykonawczych do Strategii
Bezpieczeństwa Narodowego.

Grupa 1015B.

9

Konstytucja RP – art. 135 i 136

Art. 135. Organem doradczym Prezydenta
Rzeczypospolitej w zakresie wewnętrznego i
zewnętrznego bezpieczeństwa państwa jest Rada
Bezpieczeństwa Narodowego.

Art.136. W razie bezpośredniego, zewnętrznego
zagrożenia państwa Prezydent Rzeczypospolitej, na
Wniosek Prezesa Rady Ministrów zarządza

powszechną

lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych do
obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

Grupa 1015B.

10

Uprawnienia Prezydenta RP na mocy

Ustawy o powszechnym obowiązku

obrony Rzeczypospolitej Polskiej z

21-XI-1967r.

Uprawnienia Prezydenta na podstawie art. 4a:
1. Zatwierdza na wniosek Prezesa Rady Ministrów

strategię bezpieczeństwa narodowego.

2. Wydaje na wniosek Prezesa Rady Ministrów, w

drodze Postanowienia Polityczno-Strategiczną
Dyrektywę Obronną Rzeczypospolitej Polskiej oraz
inne dokumenty do strategii bezpieczeństwa
narodowego.

3. Zatwierdza na wniosek Prezesa Rady Ministrów plany

krajowych ćwiczeń systemu obronnego i kieruje ich
przebiegiem.

4. Postanawia na wniosek Prezesa Rady Ministrów o

wprowadzeniu albo zmianie określonego stanu
gotowości obronnej państwa.

11

Grupa 1015B.

Uprawnienia Prezydenta RP na mocy

Ustawy o powszechnym obowiązku

obrony Rzeczypospolitej Polskiej z 21-XI-

1967r.

Ponadto Prezydent RP określa na wniosek
Ministra Obrony Narodowej główne kierunki
rozwoju sił zbrojnych oraz ich przygotowań do
obrony państwa, a także uczestniczy w
odprawach kadry kierowniczej Ministerstwa
Obrony Narodowej i Sił Zbrojnych i może je
zwoływać.

Grupa 1015B.

12

Uprawnienia Prezydenta RP zawarte w

Ustawie o Policji z dnia 06 kwietnia 1990r.

W sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa

publicznego lub zakłócenia porządku publicznego,
jeżeli użycie uzbrojonych oddziałów i
pododdziałów Policji okaże się niewystarczające
lub Policja nie dysponuje możliwością skutecznego
przeciwdziałania, Prezydent RP na wniosek Prezesa
Rady Ministrów może wydać Postanowienie o
użyciu do pomocy Policji oddziałów i pododdziałów
Sił Zbrojnych RP w celu zapewnienia lub
przywrócenia porządku publicznego.

Grupa 1015B.

13

Uprawnienia Prezydenta RP

zawarte w Ustawie o Policji z dnia

06 kwietnia 1990r.

W przypadkach niecierpiących zwłoki podjęcie Decyzji o
udzieleniu takiej pomocy leży w kompetencjach Ministra
Obrony Narodowej działającego na wniosek ministra
właściwego do spraw wewnętrznych. Na Ministrze Obrony
Narodowej ciąży obowiązek niezwłocznego powiadomienia
o podjętej decyzji Prezydenta RP i Prezesa Rady Ministrów.
Prezydent RP niezwłocznie wydaje Postanowienie o
zatwierdzeniu lub uchyleniu Decyzji Ministra Obrony

Narodowej.

Na Ministrze Obrony Narodowej spoczywa także obowiązek
sporządzenia szczegółowej informacji dotyczącej użycia Sił
Zbrojnych RP i przekazania jej Prezydentowi, Prezesowi Rady
Ministrów, ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych i
właściwym wojewodom.

Grupa 1015B.

14

Uprawnienia informacyjne

Prezydenta RP

Prezydent RP jest uprawniony do uzyskiwania od
wszystkich organów publicznych posiadanych przez nie
informacji, które mogą mieć istotne znaczenie dla
bezpieczeństwa państwa. Minister Obrony Narodowej
ustawowo jest zobowiązany do niezwłocznego
Przekazywania Prezydentowi wytycznych, planów i
sprawozdań dotyczących działalności Służby

Kontrwywiadu

Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego.

Specyficzną formą uprawnień informacyjnych Prezydenta
jest kompetencja do opiniowania decyzji kadrowych, które
zamierza podjąć Prezes Rady Ministrów w sprawie obsady
kierowniczych stanowisk w służbach specjalnych.

Grupa 1015B.

15

Uprawnienia Prezydenta RP –

nadawanie orderów i

oznaczeń.

Prezydent posiada uprawnienie do nadawania
odznaczeń ściśle wiążących się z bezpieczeństwem
wewnętrznym państwa. Takim odznaczeniem nadawanym
dla żołnierzy oraz funkcjonariuszy innych służb jest:

-

Krzyż Zasługi za Dzielność.

Odznaczenie jest nadawane za czyny dokonane
w szczególnie ciężkich warunkach, z wykazaniem
wyjątkowo dużej odwagi, narażeniem życia lub
zdrowia w obronie prawa, nietykalności granic
państwowych i życia, mienia lub bezpieczeństwa
obywateli.

Grupa 1015B.

16

Podstawowe problemy w

działaniu Prezydenta RP w

sprawach dotyczących

bezpieczeństwa.

Stanowisko Prezydenta RP w sprawach bezpieczeństwa
jest w dokumentach określone bardzo dokładnie, ale w
rzeczywistości głowa państwa nie ma sprecyzowanych
wyraźnych zadań i kompetencji. W takiej sytuacji
faktyczna rola Prezydenta jest w dużej mierze

uzależniona

od wzajemnych stosunków w egzekutywie państwa.
W przypadku napięć politycznych pomiędzy

Prezydentem,

który ma duże poparcie w parlamencie, a rządem jak
miało to miejsce w ostatnich latach może przybierać
wymiar symboliczny.

Grupa 1015B.

17

Literatura:

 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej.
 Bezpieczeństwo Wewnętrzne Państwa. Wybrane

zagadnienia. Redakcja naukowa: Sulowski Stanisław i
Michał Brzeziński. Dom Wydawniczy Elipsa. W-wa
2009.

 Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa III RP.
 Encyklopedia Powszechna PWN. Wydanie Klubu Świata

Książki na licencji Wydawnictwa Naukowego PWN.

 Ustawa o powszechnym obowiązku obrony

Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 listopada 1967r.
Tekst jednolity Dz. ust. 2002 .Nr 21poz.205.

 Ustawa o Policji z dnia 06 kwietnia 1990r. Dz. U.2007r.

Nr 43 poz. 277 z późniejszymi zmianami.

18

Grupa 1015B.

Dziękujemy za uwagę.

Grupa 1015B.

19

Opracowali:
Wojciech MACIAS
Wiesław CZECH
Grupa 1015B