O NATURZE

SOCJOLOGICZNEGO

ROZUMIENIA

PEDAGOGIKA

I rok semestr I grupa I

Marcin MIELCZAREK

Mariusz KARSKI

Socjologia – nauka analizująca
interakcje i relacje między ludźmi

2

SOCJOLOGIA

Poziom mikrospołeczny
Bada bezpośrednie

relacje
międzyludzkie

Poziom mezospołeczny
Analizuje organizacje

formalne,

Poziom makrospołeczny

Analizuje funkcjonowanie
całych społeczeństw,

związki między
społeczeństwami

PRZEDMIOT SOCJOLOGII

• Przedmiotem badań socjologii są zjawiska i

procesy tworzenia się różnych form życia
zbiorowego ludzi, struktury tych zbiorowości,
zjawiska i procesy zachodzące w tych
zbiorowościach wynikające ze wzajemnego
oddziaływania ludzi na siebie siły skupiające, siły
rozbijające te zbiorowości oraz zmiany i
przekształcenia w nich zachodzące.

•

z definicji Jana SZCZEPAŃSKIEGO

3

• - siły skupiające to, to co nas przyciąga np.

ciekawość, wiedza, pozytywne elementy (mimika
twarzy, ubiór itd.)

• - siły rozbijające to , to co nas odpycha od siebie

( ktoś kto mówi niezrozumiale)

4

CZYM ZAJMUJĄ SIĘ SOCJOLOGOWIE

• Socjologowie zajmują się weryfikacją

przeprowadzonych badań. Ich zadaniem jest
również wyjaśnianie celu ich przeprowadzania.
Inną formą pracy socjologa jest tłumaczenie
danego zjawiska, które dla jednej grupy jest
sprawą oczywistą, normalną, codzienną, a dla
innej czymś nowym i niezwykłym.

• Przykładem tego jest forma wystawiania czeku w

banku. Dla nas nie ma w tym nic niezwykłego,
jednak dla państw, gdzie banki stanowią rzadkość
ta forma jest trudna, nowa i wymagająca
objaśnienia.

5

Socjologom chodzi o to, by wszelkie grupy

społeczne rozumiały się, rozumiały swoje
postępowanie czy zwyczaje, gdyż ważnym
problemem dzisiejszego świata jest po prostu
brak ludzkiego zrozumienia. Zanikająca
komunikacja jest jedną z przyczyn konfliktów na
świecie. Oczywiście żaden socjolog nie jest w
stanie wykonać, aż tak ważnej pracy by pogodzić
zwaśnione konfliktem kraje, ale może pomóc
zmniejszyć ich dystans pomiędzy sobą.

6

Prekursorem socjologii scjentystycznej był

AUGUST COMTE (1798-1857)

7

Twórcą nurtu socjologii humanistycznej był

Max WEBER ( 1864-1920)

8

Socjologia a wiedza potoczna

• Potoczne rozumienie socjologii - wiedza potoczna

o społeczeństwie, która nie opiera się na żadnych
badaniach, choć niektóre tezy mogą
odzwierciedlać faktyczny stan wiedzy naukowej.
Zdrowy rozsądek bywa nieadekwatny dla
zaistniałych w społeczeństwie sytuacji. Nie jest on
dobrym instrumentem wyjaśniającym. Myślenie
potoczne jest naznaczone emocjami.
Funkcjonując w świecie człowiek reaguje
sytuacyjnie z uwagi na konieczności.

9

Czasem popełnia błędy z powodu braku

systematyczności. Myślenie potoczne
charakteryzuje się nieweryfikalnością. Potoczna
socjologia powinna być traktowana, jako to, czym
socjologia w rzeczy samej być nie powinna.

10

Mylne twierdzenia socjologii potocznej:
• - każde działanie społeczne jest determinowane

przez związek: przyczyna – skutek;

• - każdy członek określonej zbiorowości wie o niej

wszystko;

• - tylko działania społeczne, które można

zastosować w życiu codziennym, są warte
zainteresowania. Pozostałymi nie warto sobie
zaprzątać uwagi;

• - postrzeganie życia społecznego z perspektywy

własnego miejsca w społeczeństwie. Subiektywne
podejście do rzeczywistości, egocentryczne
podejście do zjawisk społecznych.

11

Cechy wiedzy potocznej

• Potoczną wiedzę nabywamy „samoistnie”
• Wiąże się ona z ograniczonym zasięgiem

ludzkiej obserwacji

• Człowiek kieruje się nie tylko rozumem, ale

emocjami, w związku z tym, rzadko jest

neutralna

• Związana jest z wartościowaniem; mówi, co

dobre, a co złe

12

• Operuje podziałami dychotomicznymi dobry-

zły

• Tendencja do uogólniania „cała dzisiejsza

młodzież”

• Przesiąknięta jest stereotypami, upraszcza,

jest sztywna i odporna na zmiany

13

Wiedza potoczna „ukryta” jest w

przysłowiach

• Jeśli wejdziesz między wrony, musisz krakać

tak jak one”

• „Kruk krukowi oka nie wykole”

• „Gdy kota nie ma myszy harcują”

14

Naukowe aspekty socjologii

• August Comte (1798-1857)
• - prekursor tzw. socjologii scjentystycznej
Zakładała ona że :

- fakty społeczne należą do obiektywnie
istniejących rzeczywistości
- zjawiska społeczne są ze sobą powiązane,
rządzą nimi określone prawidłowości oraz
obiektywne prawa
- podstawową kategorią socjologii są całości
społeczne posiadające swój byt realny lub też
zachowania jednostek składających się na te
społeczności

15

Humanistyczne aspekty socjologii

• Max WEBER ( 1864-1920)
• - twórca nurtu tzw. „socjologii humanistycznej”

- świat społeczny nie jest gotowy, dany
człowiekowi, wobec niego zewnętrzny – powstaje
w trakcie interakcji podmiotów obdarzonych
świadomością (nie ma drugiej takiej samej osoby
jedynie są podobni)
- ludzie kierują się swoim rozumieniem swiata,
swoim systemem wartości podejmują celowe
działania i interpretują działania innych (
kierujemy się własnym rozumem, rozsądkiem)

16

- podstawową kategorią socjologii są działania
ludzi jako wypracowane wzory postępowań (
wzorzec postępowania, autorytet – dążymy do
tego żeby tak samo się zachowywać)
- brak jest w procesach społecznych praw
obiektywnych :
bezstronni ( nie ulegamy wpływom innych, mamy
swój rozum, my sami decydujemy o tym, co jest
dobre a co złe)

17

Socjologia jako forma świadomości

• Socjologowie porównują socjologię z ekonomią i

prawem, czyli innymi naukami zajmującymi się
działaniem ludzi. Poznajemy cechę socjologa jaką
jest międzyinnymi ciekawość, ponieważ socjolog
musi przenikać do miejsc, których nikt nie widział,
wiedzieć rzeczy o których się nie mówi.

18

• Przedstawia nam, czym jest problem

socjologiczny, wyjaśnia nam, iż świadomość
socjologiczna kryje w sobie motywy
demaskatorskie, czyli socjolog musi demaskować
system społeczny, który bada. Kolejną cech
socjologa jest umiejętność słuchania odpowiedzi
na zadawane badanemu pytania, i umiejętność
poszukiwania wyjaśnień skrytych przez ich własną
świadomość.

19

Wyobraźnia socjologiczna

• Zdolność do tworzenia w świadomości czegoś

nowego w stosunku do uprzedniego
doświadczenia nazywamy wyobraźnia. Taką
zdolnością obdarzone są wszystkie istoty ludzkie,
ale należy zauważyć iż rozwinięta jest ona u
różnych osób w niejednakowym stopniu.

20

• Wybitny amerykański socjolog C. W. Mills określał

cel nauczania socjologii jako kształtowanie
„socjologicznej wyobraźni": „zdolności rozumienia
historii i biografii oraz relacji między nimi w
społeczeństwie".

Idąc tropem wyznaczonym przez Millsa, można

pojęcie to rozwinąć i wskazać, że socjologiczna
wyobraźnia to bardzo złożona umiejętność. Składa
się na nią, po pierwsze, dostrzeganie, że wszelkie
fenomeny społeczne są efektem zamierzonym lub
niezamierzonym,

21

natychmiastowym lub skumulowanym,

bezpośrednim lub pośrednim - jakichś działań,
decyzji, wyborów podjętych przez sprawcze
podmioty społeczne, czy to jednostki, czy
zbiorowości. W ten sposób socjologiczna
wyobraźnia przeciwstawia się fatalizmowi,
determinizmowi, prowidencjalizmowi. Po drugie,
jest to świadomość głębokich, ukrytych zasobów
lub barier strukturalnych i kulturowych, które
wyznaczają szansę działań podmiotowych.

22

W ten sposób socjologiczna wyobraźnia zwalcza

mit absolutnej wolności człowieka i przeciwstawia
się woluntaryzmowi.
Po trzecie, jest to rozpoznanie we wszelkich
fenomenach społecznych skumulowanego
dziedzictwa przeszłości, czy inaczej tradycji
społecznej i kulturowej, która w różny sposób
wpływa na działania współczesnych. W ten sposób
socjologiczna wyobraźnia lansuje historycyzm
i sprzeciwia się prezentyzmowi.

23

• Po czwarte, jest to postrzeganie życia

społecznego, w tym wszelkich pozornie trwałych
instytucji, organizacji, reżimów politycznych czy
gospodarczych, w ich ciągłej zmienności,
nieustannym procesie stawania się. W ten sposób
socjologiczna wyobraźnia akcentuje dynamikę i
odrzuca statyczny punkt widzenia. Po piąte, jest to
akceptacja dla ogromnej różnorodności form, w
jakich przejawiać się może życie społeczne. W ten
sposób socjologiczna wyobraźnia uczy tolerancji i
znieczula przeciwko dogmatyzmowi czy
etnocentryzmowi.

24

Literatura

• Barbara Szacka - Wprowadzenie do socjologii
• Sztompka Piotr, Kucia Marek - Socjologia. Lektury
• Norman Googman – Wstęp do socjologii
• Henri Henders – Elementy socjologii
• Paweł Załecki – Słownik socjologiczny

25

DZIĘKUJEMY

ZA UWAGE

26