Ustanie bytu prawnego

przedsiębiorcy

(przekształcenie

przedsiębiorcy – uwagi

ogólne, likwidacja, upadłość

przedsiębiorcy)

Podstawa prawna

• USTAWA
• z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo

upadłościowe i naprawcze Dz.U.
2003 Nr 60 poz. 535

Adresat ustawy

• Przepisy

ustawy

stosuje

się

do

dłużników będących przedsiębiorcami,
jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, czyli
do osób fizycznych, osób prawnych,
jednostek

organizacyjnych

nieposiadających osobowości
prawnej, którym ustawa przyznaje
zdolność prawną, jeżeli prowadzą we
własnym

imieniu

działalność

gospodarczą lub zawodową (art.5 ust 1 i
2).

Wyłączenie upadłości

• Nie można ogłosić upadłości: Skarbu

Państwa,

jednostek

samorządu

terytorialnego,

publicznych

samodzielnych zakładów opieki
zdrowotnej, instytucji i osób
prawnych utworzonych w drodze
ustawy oraz utworzonych w
wykonaniu obowiązku nałożonego
ustawą (NBP, Lasy Państwowe, PLL
„LOT”, PKP itp.) (art. 6 ustawy).

Dłużnik niewypłacalny

• Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużników,

który stał się niewypłacalny (art. 10).

• Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje

swoich wymagalnych zobowiązań (art. 11 ust 1)
z tym, że dłużnika będącego osobą prawną albo
jednostką

organizacyjną

nieposiadającą

osobowości prawnej, której odrębna
ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa
się za niewypłacalnego także wtedy gdy jego
zobowiązania przekroczą wartość jego majątku,
nawet wówczas gdy na bieżąco reguluje te
zobowiązania (art. 11 ust 2).

Oddalenie wniosku

• Sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie

upadłości, jeżeli opóźnienie w wykonaniu
zobowiązań nie przekracza trzech miesięcy, a
suma niewykonanych zobowiązań nie przekracza
10 % wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika
(art. 12 ust 1) z tym, że przepisu ust 1 nie stosuje się
jeżeli niewykonanie zobowiązań ma charakter trwały
albo gdy oddalenie wniosku może spowodować
pokrzywdzenie wierzycieli (ust 2).

• Mimo zaistnienia przesłanek upadłości sąd oddali

wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek
niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na
zaspokojenie kosztów postępowania (art. 13 ust 1).

Oddalenie wniosku

• Sąd może oddalić wniosek w razie

stwierdzenia, że majątek dłużnika jest
obciążony hipoteką, zastawem,
zastawem rejestrowym, zastawem
skarbowym w takim stopniu, że
pozostały majątek nie wystarczy na
zaspokojenie kosztów postępowania
(art. 13 ust 2).

Rodzaje upadłości

• Postępowanie upadłościowe przewiduje

następujące rodzaje upadłości:

- Upadłość obejmująca likwidację majątku

upadłego

- Upadłość z możliwością zawarcia układu

z pozbawieniem dłużnika zarządu
majątkiem

- Upadłość z możliwością zawarcia układu

z pozostawieniem dłużnikowi prawa
zarządu majątku

Postępowanie układowe

• Postępowanie układowe stosuje się, gdy zostanie

uprawdopodobnione, że w drodze układu
wierzyciele zostaną zaspokojeni w wyższym
stopniu,

niż

zostaliby

zaspokojeni

po

przeprowadzeniu postępowania upadłościowego
obejmującego likwidację majątku dłużnika (art.
14 ust 1).

• Postępowania upadłościowego nie prowadzi

się, gdy z uwagi na dotychczasowe
zachowanie dłużnika nie ma pewności, że układ
będzie wykonany, chyba że propozycje układowe
przewidują układ likwidacyjny (art. 14 ust 2).

Badanie wniosku

• Wniosek o ogłoszenie upadłości składa się do sądu

rejonowego, gospodarczego, właściwego dla położenia
zakładu głównego dłużnika. Sąd bada najpierw
wniosek pod względem formalno-prawnym a następnie
rozpatruje jego zasadność merytoryczną na
posiedzeniu niejawnym lub na rozprawie. Postanowieniu
upadłości sąd wydaje w terminie dwóch miesięcy od daty
złożenia wniosku. Sąd może dopuścić dowód z opinii
biegłego w celu zbadania stanu przedsiębiorstwa oraz
zachowania terminu do złożenia wniosku. Jeżeli są widzi
możliwość zawarcia układu zwołuje wstępne
zgromadzenie wierzycieli, które wypowiada się co do
dalszego

postępowania,

wybiera

radę

wierzycieli,

wypowiada się co do osoby syndyka, nadzorcy sądowego
lub zarządcy.

Zabezpieczenie majątku

• Po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości

przez dłużnika sąd niezwłocznie dokonuje
zabezpieczenia jego majątku przez
ustanowienie tymczasowego nadzoru sądowego.
Jeżeli dłużnik nie wykonuje poleceń tymczasowego
nadzoru lub istnieje obawa, że ukrywał swój majątek
lub inaczej działał na szkodę wierzycieli, sąd
wyznacza zarządcę tymczasowego, kontrolującego
czynności dłużnika przekraczającego zwykły zarząd.

• Wniosek o ogłoszenie upadłości ma inną treść gdy

składa go dłużnik a inną treść, gdy składa wierzyciel
lub wspólnicy, likwidator, organ założycielski itp.

Wniosek dłużnika

• Obowiązek złożenia wniosku ma dłużnik w ciągu dwóch

tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do
ogłoszenia upadłości. Jeżeli dłużnikiem jest osoba
prawna lub jednostka posiadająca zdolność prawną,
obowiązek powyższy spoczywa na każdym, kto ma prawo
ją reprezentować, pod rygorem odpowiedzialności za
szkodę wyrządzoną wskutek niezgłoszenia wniosku w
terminie.

• Wniosek zgodnie z treścią art. 22 musi zawierać:
• oznaczenie dłużnika, oznaczenie miejsca w którym

znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek
dłużnika, wskazanie okoliczności, które
uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie
(art. 22) oraz ew. propozycje układowe (art.24).

Postanowienie o upadłości

• Uwzględniając wniosek o ogłoszeniu upadłości

sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości w
którym (art. 51) wymienia dłużnika, określa sposób
prowadzenia

postępowania,

określa

zakres

sprawozdania zarządu przez upadłego jeżeli jest
możliwość zawarcia układu, wzywa wierzycieli upadłego
do zgłoszenia wierzytelności w terminie 1-3 miesięcy,
wzywa osoby którym służą prawa i roszczenia
osobiste do dłużnika na nieruchomości do ich
zgłoszenia w terminie 1-3 miesięcy, wyznacza sędziego-
komisarza oraz syndyka albo nadzorcę sądowego i
zarządce (gdy układ). Ogłoszeniu o upadłości
upublicznia się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym
oraz dzienniku o zasięgu lokalnym. O ogłoszeniu
upadłości zawiadamia się izbę skarbowa i ZUS.

Majątek upadłego

• Upadły przede wszystkim w razie likwidacji jego

majątku ma obowiązek jego wydania (to samo
członek organu osoby prawnej) syndykowi, a w razie
układu udzielać sędziemu- komisarzowi i nadzorcy
wszelkich wyjaśnień.

• Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje

się masą upadłości. Nie wchodzi do masy upadłości
(art. 63) mienie wyłączone z egzekucji według
przepisów kodeksu cywilnego, wynagrodzenia za
pracę upadłego w części nie podlegającej
zajęciu, mienie wyłączone uchwałą zgromadzenia
wierzycieli, nieściągalne wierzytelności oraz niezbywalne
ruchomości wyłączone przez sędziego – komisarza.

• Majątek ustala się przez spis inwentarza i oszacowanie.

Majątek upadłego

• Domniemywa się, że rzeczy znajdują się

w

posiadaniu

upadłego

w

dniu

ogłoszenia upadłości należą do majątku
upadłego – jest to domniemanie
wzruszalne i można uzyskać wyłączeniu
postanowieniem sędziego – komisarza,
które jest zaskarżone do sądu.

• Ogłoszenie

upadłości

powoduje

niemożność

obciążania

majątku

hipoteką i ustawami (art. 81).

Zakończenie postępowania

• Postępowanie upadłościowe kończy się:
- Zawarciem układu (art. 267-305)
- Likwidacją masy upadłości i podziałem

funduszy (art. 335-337)

- Umorzeniem postępowania, gdy nie dochodzi

do zaspokojenia wierzycieli (art. 361-367) z
tym, że sąd może orzec o umorzeniu w całości
lub w części zobowiązań upadłego, które nie
zostały zaspokojone, jeżeli upadły jest
osoba fizyczną i zachodziły wyjątkowe
okoliczności niezależnych od niego (art. 369).

Zakończenie dziaalności

• W przypadku indywidualnie prowadzonej działalności

sytuacja jest najprostsza - decyzja należy do
przedsiębiorcy, który składa wniosek o wykreślenie z
ewidencji działalności gospodarczej.

• Jeśli chodzi o spółkę cywilną, wniosek o wykreślenie

powinien złożyć każdy wspólnik w swoim imieniu.

• Natomiast sytuacja spółek posiadających osobowość

prawną

jest

odmienna

–

likwidacja

jest

konsekwencją rozwiązania stosunku spółki, która
dokonuje

się

odrębnym

postępowaniem

likwidacyjnym mającym na celu spieniężenie
majątku spółki i zakończenia działalności

zakończenie

Czynności, które powinien podjąć podatnik zgłaszając likwidację działalności

gospodarczej w urzędzie skarbowym:

1) złożyć odpowiedni formularz zgłoszenia aktualizacyjnego (NIP-3 dla osób fizycznych i
NIP-2 dla osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nie mających osobowości
prawnej będących podatnikiem lub płatnikiem)

2) do zgłoszenia aktualizacyjnego dotyczącego likwidacji działalności gospodarczej
należy dołączyć urzędowo poświadczone (upoważniony pracownik US przyjmujący
zgłoszenie dokonuje poświadczenia za zgodność z przedstawionymi dokumentami) kopie
dokumentów potwierdzające likwidację:

• w przypadku osób fizycznych oraz spółek osobowych; wykreślenie z ewidencji
działalności gospodarczej wszystkich wspólników, aneksu dotyczącego rozwiązania
umowy spółki osobowej, zaświadczenie o wykreśleniu numeru REGON,
• w przypadku spółek które posiadają wpisy do rejestrów, stosowne wykreślenia bądź
likwidacje dokonane w tych rejestrach, zaświadczenie o wykreśleniu numeru REGON

3) w momencie dokonywania likwidacji do w/w zgłoszenia należy również dołączyć:
• wypełniony druk VAT-Z, jeżeli podmiot był zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT -
zgłoszenie to stanowi dla naczelnika urzędu skarbowego podstawę do wykreślenia
podatnika z rejestru jako podatnika VAT,
• wypełniony druk NIP-D - informację o wystąpieniu wspólników ze spółek osobowych.

Prowadzenie działalności gospodarczej

przez osoby zagraniczne

Definicja osoby zagranicznej i
przedsiębiorcy zagranicznego

• 2) osoba zagraniczna:

a) osobę fizyczną nieposiadającą obywatelstwa

polskiego,

b) osobę prawną z siedzibą za granicą,

c) jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną

posiadającą zdolność prawną, z siedzibą za granicą;

• 3) przedsiębiorca zagraniczny - osobę zagraniczną

wykonującą działalność gospodarczą za granicą;

Kategorie podmiotów

1) Osoby zagraniczne z państw

członkowskich Unii Europejskiej, państw
członkowskich Europejskiego Porozumienia o
Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o
Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz
osoby zagraniczne z państw niebędących
stronami umowy o Europejskim Obszarze
Gospodarczym, które mogą korzystać ze
swobody przedsiębiorczości na podstawie
umów zawartych przez te państwa ze
Wspólnotą Europejską i jej państwami
członkowskimi

Kategorie podmiotów

2) cudzoziemcy, obywatele innych

państw niż podmioty przynależące do
EOG, którzy na mocy indywidualnych
aktów administracji wydanych przez
polskie

organy

administracji

publicznej uzyskują szczególny status
prawny, np. status uchodźcy oraz
członkowie rodzin obywateli UE

3) pozostali

Podjęcie działalności

gospodarczej

• Art.. 13 podmioty przynależące do

EOG mogą podejmować i
wykonywać działalność gospodarczą
na takich samych zasadach jak
obywatele polscy.

• Nakaz

traktowania

narodowego

podmiotów przynależących do EOG

Podmioty traktowane jak obywatele

polscy

• Osoby fizyczne posiadające obywatelstwo

jednego z państw EOG

• Osoby prawne i pozostałe j.o.posiadające

zdolność prawną założone zgodnie z
ustawodawstwem państwa EOG i mające
statutową

siedzibę,

zarząd

i

główne

przedsiębiorstwo na terenie EOG

• Podmioty przynależące do innych państw niż

EOG, o ile wiążą ich stosowne umowy z UE i
jej państwami członkowskim (np. umowa
stowarzyszeniowa)

Cudzoziemcy posiadający

szczególny status prawny

Art.. 13 2. Obywatele innych państw niż wymienione w ust. 1, którzy:

1) posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej:

a) zezwolenie na osiedlenie się,

b) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich,

c) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone w związku z

okolicznością,

o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 7, 13, 14 lub 16 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o
cudzoziemcach (Dz.U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694, z późn. zm.),

d) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone, przybywającemu na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przebywającemu na tym terytorium w celu
połączenia z rodziną, członkowi rodziny w rozumieniu art. 53 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 13
czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, osób, o których mowa w lit. a, b, e i f,

Cudzoziemcy posiadający

szczególny status prawny

e) status uchodźcy,
f) ochronę uzupełniającą,

g) zgodę na pobyt tolerowany,
h) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony i pozostają w związku małżeńskim,

zawartym z obywatelem polskim zamieszkałym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

2) korzystają w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej,

3) posiadają ważną Kartę Polaka,

4) są członkami rodziny, w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o

wjeździe na

terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli

państw

członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz.U. Nr 144, poz. 1043, z 2007 r. Nr

120,

poz. 818, z 2008 r. Nr 216, poz. 1367 oraz z 2010 r. Nr 81, poz. 531), dołączającymi do

obywateli

państw, o których mowa w ust. 1, lub przebywającymi z nimi

Cudzoziemcy posiadający

szczególny status prawny

• mogą podejmować i wykonywać

działalność gospodarczą na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
na takich samych zasadach jak
obywatele polscy.

Pozostałe osoby

zagraniczne

• Art.. 13 ust. 3 mają prawo do

podejmowania

i

wykonywania

działalności gospodarczej wyłącznie
w formie spółki: komandytowej,
komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną
odpowiedzialnością i akcyjnej, a także
do przystępowania do takich spółek
oraz obejmowania bądź nabywania ich
udziałów lub akcji, o ile umowy
międzynarodowe nie stanowią inaczej.

Oddziały

• Art. 85
• 1. Dla wykonywania działalności gospodarczej na

terytorium RP przedsiębiorcy zagraniczni mogą, na zasadzie
wzajemności, o ile ratyfikowane umowy międzynarodowe nie
stanowią inaczej, tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium RP

• 2. Do tworzenia oddziałów przez przedsiębiorców

zagranicznych z państw członkowskich Unii Europejskiej,
państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących
do Unii Europejskiej oraz państw niebędących stronami
umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, którzy mogą
korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów
zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej
państwami członkowskimi

Przedmiot działalności

• Art. 86
• Przedsiębiorca zagraniczny tworzący

oddział może wykonywać
działalność gospodarczą wyłącznie
w zakresie przedmiotu działalności
przedsiębiorcy zagranicznego.

Wpis do rejestru

• Art. 88
• Przedsiębiorca

zagraniczny

może

rozpocząć działalność w ramach
oddziału po uzyskaniu wpisu oddziału
do rejestru przedsiębiorców. Zasady
wpisu do rejestru przedsiębiorców
określają przepisy odrębnej ustawy.

Obowiązki przedsiębiorcy

• Art. 90.
Przedsiębiorca zagraniczny, który utworzył oddział, jest

obowiązany:

1) używać do oznaczenia oddziału oryginalnej nazwy

przedsiębiorcy zagranicznego wraz z przetłumaczoną na
język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy oraz
dodaniem wyrazów "oddział w Polsce";

2) prowadzić dla oddziału oddzielną rachunkowość w

języku polskim zgodnie z przepisami o rachunkowości;

3) zgłaszać ministrowi właściwemu do spraw gospodarki

wszelkie zmiany stanu faktycznego i prawnego

Przedstawicielstwa

• Art. 93
• Przedsiębiorcy zagraniczni mogą

tworzyć przedstawicielstwa z
siedzibą na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, zwane
dalej "przedstawicielstwami".

Zakres działania

• Art. 94
• Zakres działania przedstawicielstwa

może obejmować wyłącznie
prowadzenie działalności w
zakresie reklamy i promocji
przedsiębiorcy zagranicznego.

Wpis do rejestru przedstawicielstw

• Art. 96.]

1. Utworzenie przedstawicielstwa wymaga

wpisu do rejestru przedstawicielstw
przedsiębiorców zagranicznych, zwanego dalej
"rejestrem przedstawicielstw", prowadzonego
przez ministra właściwego do spraw gospodarki.

2. Wpisu do rejestru przedstawicielstw dokonuje

się na podstawie złożonego wniosku i zgodnie
z jego treścią.

Samorząd gospodarczy

• Ustawa z 22.03.1989 o rzemiośle (T.j.

Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 979 z
późn. zm)

• Ustawa z 30.05.1989 r. o

samorządzie zawodowym niektórych
podmiotów gospodarczych (Dz. U. Nr
35, poz. 194 z późn. zm.)

• Ustawa z 30.05.1989 r. o izbach

gospodarczych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr
84, poz. 710)

Izby gospodarcze

• Izby mogą tworzyć przedsiębiorcy bez

względu na zakres ich działalności oraz
formę

organizacyjnoprawną

(branża,

region)

• Izba może być utworzona przez co

najmniej 50 przedsiębiorców na obszarze
działania tworzonej izby, obejmującej
obszar województwa (powyżej woj. – 100)

• KIG

–

130

organizacji/300.000

przedsiębiorców

Zadania izby

• Wspieranie inicjatyw gospodarczych
• Wspieranie

rozwoju

kształcenia

zawodowego

• Organizowanie

sądownictwa

polubownego

• Reprezentowanie interesów swych

członków

przez

delegowanie

przedstawicieli

do

organów

państwowych i wydawanie opinii

Samorząd rzemiosła

• Rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie

działalności gospodarczej przez osobę
fizyczną, z udziałem kwalifikowanej pracy
własnej tej osoby i na jej rachunek przy
zatrudnieniu do 20 pracowników

• Do rzemiosła nie zalicza się działalności

handlowej,

gastronomicznej,

transportowej, usług hotelarskich, usług
przy wykonywaniu wolnych zawodów,
usług

leczniczych

oraz

działalności

artystów plastyków i fotografików

Samorząd rzemiosła

• Podstawową organizacją rzemiosła jest

cech (branża, region)

• Izby rzemieślnicze
• Związek Rzemiosła Polskiego: 490

cechów,

271

spółdzielni

rzemieślniczych,

27

izb/

300.000

zakładów/1,5 mln osób

Samorząd rzemiosła -

zadania

• Prowadzi szkolenia
• Przeprowadza egzaminy

stwierdzające posiadanie kwalifikacji

Samorząd zawodowy niektórych

przedsiębiorców

• Przedsiębiorcy prowadzący

działalność w zakresie handlu,
gastronomii i usług, transportu oraz
innych rodzajów działalności mogą
tworzyć:

• Zrzeszenia handlu i usług,
• Zrzeszenia transportu
• Inne organizacje przedsiębiorców

Samorząd zawodowy niektórych

przedsiębiorców

• Zrzeszenia mogą zostać utworzone

jeśli z inicjatywą wystąpi co najmniej
50 przedsiębiorców

• Transport – 200
• Zrzeszenia tworzą ogólnokrajowe

reprezentacje (co najmniej 10
zrzeszeń)

• Naczelna Rada Zrzeszeń Handlu i

Usług