311[10] Z5 01 Prowadzenie dzial Nieznany

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Małgorzata Bartosiak
Małgorzata Redlicka

Prowadzenie działalności geodezyjnej 311[10].Z5.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Barbara Gąsowska
mgr inż. Julita Rosa

Opracowanie redakcyjne:
mgr Małgorzata Redlicka

Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[10].Z5.01
„Prowadzenie działalności geodezyjnej”, zawartego w programie nauczania dla zawodu
technik geodeta.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Przedsiębiorca i przedsiębiorstwo w gospodarce

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Wybrane problemy funkcjonowania przedsiębiorstw

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć ucznia

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny przy podejmowaniu działalności gospodarczej

w zakresie geodezji. Wiadomości i umiejętności z tej dziedziny zostały określone w jednostce
modułowej 311[10].Z5.01

pt. „Prowadzenie działalności geodezyjnej”. Jednostka modułowa

zawarta jest w module pt. „Usługi geodezyjne” 311[10].Z5 (schemat układu jednostek
modułowych przedstawiony jest na stronie 4 poradnika).

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

−

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

−

ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów,

−

sprawdzian osiągnięć – przykładowy zestaw zadań; zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

−

literaturę uzupełniającą.
Materiał nauczania został podzielony na dwie części: przedsiębiorca i przedsiębiorstwo

w gospodarce oraz wybrane problemy funkcjonowania przedsiębiorstw.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń odpowiedz na pytania sprawdzające, które są

zamieszczone w każdym rozdziale, po materiale nauczania. Udzielone odpowiedzi pozwolą
Ci sprawdzić, czy jesteś dobrze przygotowany do wykonania zadań. Jeżeli udzielenie
odpowiedzi na niektóre pytania lub wykonanie niektórych ćwiczeń sprawi Ci trudności,
zawsze możesz zwrócić się o pomoc do nauczyciela.

Po zakończeniu realizacji programu tej jednostki modułowej nauczyciel sprawdzi Twoje

wiadomości i umiejętności za pomocą testu pisemnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

311[10].Z5

Usługi geodezyjne

311[10].Z5.01

Prowadzenie działalności

geodezyjnej

311[10].Z5.02

Posługiwanie się językiem obcym

zawodowym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

poszukiwać informacji w różnych źródłach,

−

selekcjonować, analizować i przechowywać informacje,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu ekonomii i poligrafii,

−

czytać ze zrozumieniem,

−

analizować informacje i wyciągać wnioski,

−

oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom wybranego zawodu,

−

posługiwać się komputerem,

−

współpracować w grupie,

−

prezentować wykonaną pracę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

określić procedurę postępowania w celu rejestracji przedsiębiorstwa geodezyjnego
i kartograficznego,

–

sporządzić dokumenty związane z podejmowaniem i prowadzeniem działalności
gospodarczej w dziedzinie geodezji i kartografii,

–

określić majątek przedsiębiorstwa geodezyjnego i kartograficznego,

–

sporządzić analizę ekonomiczną przedsiębiorstwa geodezyjnego,

–

opracować strategię marketingową przedsiębiorstwa geodezyjnego,

–

sporządzić biznesplan przedsiębiorstwa geodezyjnego,

–

przygotować oferty na wykonanie prac geodezyjnych i kartograficznych,

–

opracować schemat organizacyjny przedsiębiorstwa geodezyjnego i kartograficznego,

–

zorganizować pracę zgodnie z wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz ochrony środowiska,

–

zastosować zasady prawidłowego kierowania ludźmi podczas wykonywania prac
geodezyjnych,

–

wykorzystać zasady skutecznego porozumiewania się podczas realizacji zadań
zawodowych,

–

zastosować zasady negocjacji w prowadzeniu działalności zawodowej,

–

zaplanować własne doskonalenie zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii,

–

skorzystać z Kodeksu Pracy i innych obowiązujących przepisów, dotyczących
prowadzenia działalności gospodarczej w dziedzinie geodezji i kartografii,

–

określić sposoby pozyskiwania informacji o pracodawcach,

–

scharakteryzować metody aktywnego poszukiwaniu pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przedsiębiorca i przedsiębiorstwo w gospodarce

4.1.1. Materiał nauczania

Rodzaje działalności gospodarczej

Większość dóbr i usług, dzięki którym człowiek zaspokaja własne potrzeby, powstaje

w wyniku działalności gospodarczej. Podstawowym aktem prawnym regulującym
prowadzenie tej działalności jest ustawa z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności
gospodarczej (Dz. U. z dnia 6 sierpnia 2004 r. Nr 173, poz. 1807).

Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa,

usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także
działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Działalność wytwórcza polega na celowym i świadomym działaniu człowieka

skierowanym na wytworzenie oraz pomnażanie ilości określonych dóbr. Prowadzona
w sposób zorganizowany i ciągły nazywana jest procesem produkcyjnym lub produkcją.
Produkty powstałe w tym procesie służą bezpośrednio zaspokajaniu potrzeb ludzkich (dobra
konsumpcyjne) lub używane są do produkcji (dobra produkcyjne).

Działalność handlowa to całokształt działalności związanej z przemieszczaniem

produktów od ich wytwórców (producentów) do odbiorców. Podstawą działalności handlowej
jest obrót towarowy. Przedmiotem tego obrotu może być każdy zakupiony produkt
przeznaczony do dalszej sprzedaży zwany towarem.

Usługi to wszelkie zorganizowane działania służące zaspokajaniu ludzkich potrzeb

bezpośrednio lub pośrednio. Wyróżnia się usługi:

−

produkcyjne – wspomagają powstawanie nowych dóbr materialnych w procesach
produkcyjnych,

−

konsumpcyjne – służą zaspokajaniu potrzeb ludzkich w sposób bezpośredni lub pośredni,
wyróżnia się wśród nich usługi:

−

indywidualne, świadczone na rzecz indywidualnych konsumentów,

−

zbiorowe, świadczone na rzecz określonej grupy ludzi,

−

ogólnospołeczne, świadczone na rzecz całego społeczeństwa, gospodarki narodowej
i państwa.

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw

Przedsiębiorstwo to samodzielna, samofinansująca się jednostka organizacyjna

prowadząca działalność gospodarczą.

Przedsiębiorcą może być osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemająca osobowości

prawnej osobowa spółka prawa handlowego, która zawodowo i we własnym imieniu
podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą.

Przedsiębiorstwo może być własnością:

−

publiczną – Skarbu Państwa (własność państwowa) lub organizacji samorządu
terytorialnego (własność komunalna),

−

osób prywatnych – odpowiedzialność ponosi właściciel lub współwłaściciele, jest to
własność prywatna.

Przedsiębiorstwo może być zorganizowane jako:

−

przedsiębiorstwo państwowe,

−

spółdzielnia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

spółka,

−

przedsiębiorstwo jednoosobowe osoby fizycznej.

Rodzaje działalności gospodarczej

Organem założycielskim przedsiębiorstwa państwowego są przede wszystkim centralne

organy administracji państwowej, w szczególności ministrowie resortów gospodarczych oraz
wojewodowie. Przedsiębiorstwa państwowe mogą działać na zasadach ogólnych (celem
takiego przedsiębiorstwa jest osiąganie zysku) oraz jako przedsiębiorstwo użyteczności
publicznej, ich nadrzędnym celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności.
Organem zarządzającym jest dyrektor, którego powołuje i odwołuje organ założycielski.
Wpływ na decyzje dyrektora mają organy samorządowe: ogólne zebranie pracowników i rada
pracownicza.

Spółdzielnia jest to dobrowolne zrzeszenie osób prowadzących samodzielną działalność

gospodarczą w swoim interesie. Działa w oparciu o statut. Majątek spółdzielni uznawany jest
za własność prywatną jej członków. Członkowie spółdzielni uczestniczą w pokrywaniu jej
strat do wysokości zadeklarowanych udziałów i nie odpowiadają wobec wierzycieli
spółdzielni za jej zobowiązania. Zysk z działalności spółdzielni nazywany jest nadwyżką
bilansową i na koniec roku obrachunkowego wypłacany jest członkom spółdzielni
proporcjonalnie do posiadanych przez nich udziałów. Organy spółdzielni to: walne
zgromadzenie, rada nadzorcza, zarząd.

Spółka jest umownym związkiem co najmniej dwóch osób fizycznych, osób prawnych

lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, dążącym do osiągnięcia
wspólnego celu gospodarczego.

Tabela 1. Klasyfikacja spółek [opracowanie własne na podstawie 9]

Osobowe

Kapitałowe

Spółka
cywilna

Spółka
jawna

Spółka
partnerska

Spółka
komandytowa

Spółka
komandytowoakcyjna

Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością

Spółka
akcyjna

Cywilne

Handlowe

Spółki osobowe charakteryzują się tym, że:

−

nie są osobą prawną, to znaczy, że każdy ze wspólników może je reprezentować,
a majątek spółki jest własnością wspólników,

−

wysokość wniesionych udziałów jest dowolna, zależy od wspólników,

−

sprawy spółki prowadzą bezpośrednio wspólnicy,

−

odpowiedzialność za zobowiązania ponoszą wspólnicy, solidarnie całym swoim
majątkiem,

−

jest stały skład wspólników.

Tabela 2. Rodzaje spółek osobowych [22, s. 154]

Spółka

Krótka charakterystyka

Jawna

−

umowa zawarta na piśmie musi być zarejestrowana w sądzie rejonowym
prowadzącym rejestr sądowy,

−

sprawy spółki prowadzą wspólnicy,

−

odpowiedzialność wobec wierzycieli majątkiem spółki oraz majątkiem
osobistym,

−

wspólnicy

mają

prawo

udziału

zyskach

uczestniczą

w stratach stosownie do udziałów określonych w umowie, gdy udziały nie są
określone – podział równy,

−

podatek dochodowy płaci każdy ze wspólników od przypadającej na niego części
dochodu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Partnerska

−

partnerami (wspólnikami) mogą być wyłącznie osoby fizyczne uprawnione do
wykonywania wolnych zawodów: lekarze, pielęgniarki, położne, aptekarze,
księgowi, biegli rewidenci, doradcy podatkowi, brokerzy ubezpieczeniowi,
rzeczoznawcy majątkowi, architekci, rzecznicy patentowi tłumacze przysięgli,

−

umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego,

−

do wniosku zgłoszeniowego do sądu gospodarczego należy dołączyć umowę
i dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera,

−

partner

nie

ponosi

odpowiedzialności

zobowiązania

spółki

w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu.

Komandytowa

−

umowa w formie aktu notarialnego,

−

przynajmniej jeden ze wspólników (komplementariusz) odpowiada wobec
wierzycieli spółki całym swoim majątkiem, a odpowiedzialność przynajmniej
jednego (komandytariusza) jest ograniczona do tzw. sumy komandytowej,

−

komandytariusz nie ma prawa do prowadzenia spraw spółki.

Komandytowo-

akcyjna

−

wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik
(komplementariusz) odpowiada bez ograniczeń, a co najmniej jeden wspólnik jest
akcjonariuszem,

−

statut spółki (zastępuje umowę) musi być sporządzony w formie aktu
notarialnego,

−

kapitał zakładowy nie może być mniejszy niż 50000 zł,

−

jeżeli statut nie stanowi inaczej, w zysku spółki komplementariusz
i akcjonariusz uczestniczą proporcjonalnie do wniesionych wkładów,

−

akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki,

−

powołanie rady nadzorczej jest konieczne, jeżeli jest więcej niż 25 akcjonariuszy.

Cechy charakterystyczne spółek kapitałowych to:

−

posiadają osobowość prawną, mogą we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać
zobowiązania, pozywać i być pozwanymi,

−

struktura jest określona przez przepisy Kodeksu spółek handlowych,

−

majątek stanowi własność spółki,

−

wysokość kapitału określają przepisy,

−

sprawy spółki prowadzą powołane organy,

−

skład osobowy jest płynny (w spółce akcyjnej akcje są zbywalne),

−

odpowiedzialność wobec wierzycieli ponosi spółka nie wspólnicy,

−

podlegają pod ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych.

Tabela 3. Charakterystyka spółek kapitałowych [22, s. 155]

Spółka

Krótka charakterystyka

Z ograniczoną
odpowiedzialnością
(z o.o.)

−

minimalny kapitał zakładowy 50000 zł,

−

umowa spółki w postaci aktu notarialnego wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego,

−

organy: rada nadzorcza, komisja rewizyjna (powołanie co najmniej jednego z tych
organów jest obowiązkowe, gdy kapitał spółki jest wyższy niż 50000 zł,
a wspólników jest co najmniej 25), zgromadzenie wspólników,

−

spółka odpowiada przed wierzycielami do wysokości udziałów wspólników plus
majątek spółki, wszyscy członkowie zarządu odpowiadają całym swoim majątkiem,

−

obowiązek prowadzenia pełnej księgowości.

Akcyjna

−

minimalny kapitał zakładowy 500000 zł,

−

statut w formie aktu notarialnego wpisany do krajowego rejestru sądowego,

−

organy: walne zgromadzenie akcjonariuszy, zarząd, rada nadzorcza,

−

obowiązek prowadzenia pełnej księgowości,

−

jest zobowiązana do publicznego udostępniania informacji na temat wyników swej
działalności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podstawę prawną funkcjonowania spółki cywilnej stanowi Kodeks Cywilny. Spółka

cywilna powstaje na podstawie umowy określającej cel gospodarczy, do którego wspólnicy
zobowiązują się dążyć. Wniesione wkłady tworzą majątek spółki. Spółkę cywilną mogą
zawiązać co najmniej dwie osoby (fizyczne lub prawne). Wspólnikiem tej spółki nie może
być jednak inna spółka cywilna. Spółka cywilna nie jest przedsiębiorstwem i nie posiada
osobowości prawnej. Oznacza to, że spółka taka nie ma własnej nazwy, a przedsiębiorcami są
poszczególni wspólnicy, którzy deklarują prowadzenie własnej działalności z innymi
przedsiębiorcami. Wspólnicy solidarnie odpowiadają za zobowiązania spółki, zarówno
majątkiem spółki, jak i własnym. Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek osobiście prowadzić
sprawy spółki, jeśli umowa nie stanowi inaczej oraz reprezentować ją na zewnątrz. W spółce
cywilnej nie ma żadnych władz ani organów.

Przedsiębiorstwo jednoosobowe jest to przedsiębiorstwo jednego właściciela będącego

osobą fizyczną - niezależnie od liczby pracowników, których w nim zatrudnia. Podstawę
prawną tworzenia i funkcjonowania przedsiębiorstw jednoosobowych w Polsce stanowi
ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z dnia 6 sierpnia
2004 r. Nr 173, poz. 1807) oraz przepisy Kodeksu Cywilnego. Indywidualny przedsiębiorca
uczestniczy w obrocie, prowadząc działalność we własnym imieniu i na własny rachunek.
Może nim być każdy człowiek, który ma zdolność prawną oraz posiada tzw. zdolność do
czynności prawnych.

Cechą charakterystyczną osoby fizycznej występującej w roli przedsiębiorcy jest to, że

występuje ona na rynku w sposób jawny, tzn. wyszczególniony z imienia i nazwiska,
z uwzględnieniem miejsca zamieszkania, miejsca prowadzenia działalności gospodarczej,
numeru wpisu do rejestru, NIP, REGON itp.

Utworzenie przedsiębiorstwa jednoosobowego nie wiąże się ze spełnieniem

jakichkolwiek wymagań kapitałowych (minimalna wielkość kapitału) i w sensie prawnym –
poza nielicznymi dziedzinami wymagającymi uzyskania koncesji – wystarcza zgłoszenie
faktu utworzenia przedsiębiorstwa do tzw. ewidencji działalności gospodarczej.

Przedsiębiorstwo jednoosobowe jest prowadzone i reprezentowane przez właściciela,

tj. przedsiębiorcę, odpowiadającego w sposób wyłączny i bez ograniczeń za wszelkie
zobowiązania swojej firmy zarówno majątkiem przedsiębiorstwa, jak i majątkiem osobistym.
Pełnej osobistej odpowiedzialności za działalność przedsiębiorstwa towarzyszy pełnia
kompetencji decyzyjnych przedsiębiorcy, jakkolwiek te ostatnie (i tylko one) mogą być
delegowane (np. w formie pełnomocnictwa).

Przedsiębiorstwo jednoosobowe w największym stopniu umożliwia samodzielne

działanie i zarządzanie. Forma ta jest dobra dla osób, które nie lubią się podporządkowywać
innym, są skuteczne i sprawcze w działaniu i mają własne pomysły i zasoby finansowe
potrzebne do prowadzenia firmy. Dodatkowymi plusami tej aktywności są:

−

prosta procedura założenia firmy,

−

łatwość wprowadzania zmian związanych np. z profilem działalności,

−

niewysokie koszty rejestracji i prowadzenia firmy (brak konieczności płacenia podatku
od czynności cywilno-prawnych w przypadku zawiązania spółki),

−

prostota rozliczeń księgowo-finansowych (prowadzenie podatkowej księgi przychodów
i rozchodów, korzystanie ze zryczałtowanych form opodatkowania),

−

łatwość dokonywania zmian w kapitale firmy.

Wadami tej działalności są:

−

uzależnienie całego rozwoju firmy od jednej osoby,

−

trudność w pozyskiwaniu kapitału,

−

niemożność zbudowania dużej organizacji.

Przedsiębiorstwa jednoosobowe tworzą z reguły najliczniejszą grupę firm, działają

głównie w takich dziedzinach, jak handel, usługi, drobna produkcja i stanowią zarówno

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

trwały element struktury gospodarki, jak też (często) jedynie pierwszą formę działalności
gospodarczej, podlegającą w późniejszym okresie przekształceniom.

Kryteria wyboru organizacyjno-prawnej formy działalności przedsiębiorstwa

Problem wyboru formy organizacyjno-prawnej występuje zarówno w momencie

zakładania nowego przedsiębiorstwa jak i w różnych fazach jego rozwoju.

Za podstawowe kryteria, które powinny być uwzględnione przy wyborze formy prawno-

organizacyjnej prowadzenia działalności gospodarczej, uważa się:

−

wymagania założycielskie,

−

rozmiar i rodzaj planowanej działalności,

−

zakres odpowiedzialności majątkowej i ryzyka kapitałowego,

−

możliwości finansowania działalności,

−

zakres kierowania i kontroli firmy,

−

obciążenia podatkowe.

Ponadto w niektórych przypadkach mogą występować dalsze kryteria, jak na przykład

problem dziedziczenia, zakres możliwości upłynniania udziałów w przedsiębiorstwie,
trwałość formy prawno-organizacyjnej itp.

Elementami wymagań założycielskich, na które należy zwrócić uwagę, są np.:

−

koszty założenia,

−

konieczność (bądź jej brak) ujawnienia w nazwie przedsiębiorstwa nazwiska (nazwisk)
przedsiębiorcy(ów),

−

wielkość wkładów kapitałowych (spółka akcyjna, spółka z o.o.),

−

konieczność publicznego ujawniania wyników działalności (spółka akcyjna).

Nieograniczony zakres odpowiedzialności, rozciągający się także na majątek osobisty

przedsiębiorcy(ów),

oznacza

równocześnie

nieograniczone

ryzyko

kapitałowe

(przedsiębiorstwo jednoosobowe, spółki osobowe z wyjątkiem komandytariuszy w spółkach
komandytowych). W sytuacji, w której obowiązuje odpowiedzialność tylko do wysokości
majątku przedsiębiorstwa (spółki kapitałowe, spółdzielnie), ryzyko kapitałowe uczestnika
przedsięwzięcia jest ograniczone do wysokości jego wkładu kapitałowego. Ważne jest zatem
wyprzedzające (w stosunku do założenia przedsiębiorstwa) określenie stopnia ryzyka
działalności na bazie np. obserwacji tendencji w gospodarce, charakteru rynku czy rodzaju
podejmowanej działalności i preferowanie form o ograniczonym ryzyku kapitałowym
(w przypadku dziedzin o wysokim ryzyku).

Forma prawno-organizacyjna przedsiębiorstwa może wywierać pierwotny wpływ na

możliwości finansowania jego działalności poprzez istnienie założycielskich rygorów
kapitałowych oraz zakres możliwości pozyskiwania kapitału (spółki kapitałowe). Trzeba
także uwzględnić związki pomiędzy formą prawno-organizacyjną a możliwościami
uzyskiwania zasileń kredytowych.

W przedsiębiorstwie jednoosobowym oraz w typowych spółkach osobowych mamy do

czynienia z „unią personalną" własności kapitału i zarządzania przedsiębiorstwem. Pełnia
kompetencji zarządczych przedsiębiorcy(ów) jest tu następstwem pełnej odpowiedzialności
i nieograniczonego ryzyka kapitałowego, co powoduje istnienie równowagi między władzą
a odpowiedzialnością. W spółkach kapitałowych natomiast z reguły występuje oddzielenie
udziału kapitałowego od kompetencji zarządczych, a kierowanie przedsiębiorstwem jest
powierzane menedżerom. Skutkiem działania menedżera z jednej strony może być wyższa
(niż w przypadku kierowania przez niefachowych właścicieli) efektywność zainwestowanego
kapitału; z drugiej strony jednak powierzenie kierowania przedsiębiorstwem wynajętemu
fachowcowi pociąga za sobą koszty bezpośrednie w postaci jego wynagrodzenia, a także
możliwość strat w wyniku działania według jego własnej hierarchii celów, niekoniecznie
pokrywających się z celami przedsiębiorcy(ów) pomimo możliwości nadzoru i kontroli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Obciążenia podatkowe są tym kryterium, które jest najczęściej i najwyraźniej brane pod

uwagę przy wyborze prawno-organizacyjnej formy przedsiębiorstwa. Wynika to z faktu, że
jest ono w zasadzie jedynym kryterium o charakterze mierzalnym. Podstawowe znaczenie ma
tu fakt pojedynczego lub podwójnego opodatkowania dochodów. O ile w przedsiębiorstwach
jednoosobowych i spółkach osobowych opodatkowaniu podlega bezpośredni dochód
przedsiębiorcy(ów), o tyle w przedsiębiorstwach posiadających osobowość prawną (spółki
kapitałowe, spółdzielnie) opodatkowany jest dochód przedsiębiorstwa (opodatkowanie
pierwotne) i dochód przedsiębiorcy(ów) w postaci dywidendy (opodatkowanie wtórne).
Wielość kryteriów wyboru formy prawno-organizacyjnej przedsiębiorstwa i zróżnicowanie
ich ważności powoduje, że wybór formy prawno-organizacyjnej jest trudnym i złożonym
problemem decyzyjnym.

Prawna definicja pracy geodezyjnej i kartograficznej, podmioty prowadzące działalność
geodezyjną i kartograficzną oraz podstawowe obowiązki wykonawcy tych prac

Zgodnie z art. 2 pkt 1 Prawa geodezyjnego i kartograficznego (Dz. U. z 2005 r. Nr 240,

poz. 2027), przez pracę geodezyjną rozumie się: „projektowanie i wykonywanie pomiarów
geodezyjnych, wykonywanie zdjęć lotniczych, dokonywanie obliczeń, sporządzanie
i przetwarzanie dokumentacji geodezyjnej, a także zakładanie i aktualizację baz danych,
pomiary i opracowania fotogrametryczne, grawimetryczne, magnetyczne i astronomiczne
związane z realizacją zadań w dziedzinie geodezji i kartografii oraz krajowego systemu
informacji o terenie.”
Prace geodezyjne i kartograficzne wykonują podmioty prowadzące działalność gospodarczą,
a także inne jednostki organizacyjne utworzone zgodnie z przepisami prawa.
Podmioty prowadzące działalność gospodarczą to „przedsiębiorcy” w rozumieniu ustawy
z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej

(Dz. U. z dnia 6 sierpnia 2004 r.

Nr 173, poz. 1807).

Podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą w dziedzinie geodezji i kartografii

mogą być zatem:
–

osoby fizyczne,

–

wspólnicy spółki cywilnej,

–

spółki handlowe,

–

przedsiębiorstwa państwowe,

–

spółdzielnie.

Jednostki

organizacyjne,

powoływane

wykonywania

prac

geodezyjnych

i kartograficznych mogą funkcjonować jako:
–

zakłady budżetowe,

–

jednostki budżetowe,

–

gospodarstwa pomocnicze.

W świetle postanowień art. 46 ust. 1 oraz art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r.

o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z dnia 6 sierpnia 2004 r. Nr 173, poz. 1807)
do prowadzenia działalności gospodarczej w dziedzinie geodezji i kartografii nie jest
wymagana koncesja ani zezwolenie. Zgodnie z art. 14. tej ustawy przedsiębiorca może podjąć
działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym
Rejestrze Sądowym albo do Ewidencji Działalności Gospodarczej.
Zgodnie z art. 12 Prawa geodezyjnego i kartograficznego (Dz. U. z 2005 r. Nr 240, poz.
2027) wykonawca prac geodezyjnych i kartograficznych, przed przystąpieniem do ich
wykonania, jest obowiązany zgłosić te prace do odpowiednich organów Służby Geodezyjnej
i Kartograficznej , a po ich wykonaniu przekazać powstałe materiały lub informacje o tych
materiałach do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Należy zwrócić

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

uwagę, że obowiązek określony w art. 12 Prawa geodezyjnego i kartograficznego odnosi się
do wykonawcy prac geodezyjnych.

Zgodnie z art. 19 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej

(Dz. U. z dnia 6 sierpnia 2004 r. Nr 173, poz. 1807), jeżeli przepisy szczególne nakładają
obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu
określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby
czynności w ramach działalności gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez osobę
legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych.

Do wykonywania samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii jest

niezbędne posiadanie uprawnień zawodowych.

Przez wykonywanie samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii rozumie się:

–

kierowanie pracami geodezyjnymi i kartograficznymi, podlegającymi zgłoszeniu do
państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, oraz sprawowanie nad nimi
bezpośredniego nadzoru,

–

wykonywanie czynności rzeczoznawcy z zakresu prac geodezyjnych i kartograficznych,
podlegających zgłoszeniu do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,

–

pełnienie funkcji inspektora nadzoru z zakresu geodezji i kartografii,

–

wykonywanie czynności technicznych i administracyjnych związanych z rozgraniczaniem
nieruchomości,

–

wykonywanie prac geodezyjnych i kartograficznych niezbędnych do dokonywania
wpisów w księgach wieczystych oraz prac, w wyniku których mogłoby nastąpić
zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzkiego.

Osoby wykonujące samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii są

obowiązane wykonywać swoje zadania z należytą starannością, zgodnie z zasadami
współczesnej wiedzy technicznej i obowiązującymi przepisami prawa.

Procedura postępowania przy uruchamianiu działalności gospodarczej przez osobę
fizyczną w dziedzinie geodezji i kartografii, dokumenty niezbędne do podejmowania
działalności gospodarczej
1) Rejestracja w urzędzie miasta lub gminy.

Należy złożyć wypełniony wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej

w miejscowym urzędzie miasta, gminy. Wpis do ewidencji kosztuje 100 zł, ale Rada gminy
może jednak wprowadzić zwolnienie od tych opłat. Organ ewidencyjny doręcza z urzędu
przedsiębiorcy zaświadczenie o wpisie do ewidencji nie później niż w terminie 14 dni od dnia
zgłoszenia.
2) Rejestracja w urzędzie statystycznym.

W miejscowym oddziale powiatowego urzędu statystycznego należy wypełnić wniosek

(RG-1) o nadanie numeru identyfikacji statystycznej REGON.
3) Rejestracja w urzędzie skarbowym.

W ciągu siedmiu dni od daty otrzymania potwierdzenia o wpisie do ewidencji

działalności gospodarczej należy zgłosić się do urzędu skarbowego właściwego dla miejsca
zamieszkania. Jeżeli przedsiębiorstwo będzie działało w innej dzielnicy, mieście, gminie
należy zgłosić się także do urzędu właściwego dla rejonu jego działania, gdyż ten właśnie
urząd jest właściwy w sprawach podatku VAT. Przedsiębiorstwo opodatkowane jest
podatkiem dochodowym, dlatego musi powiadomić urząd o wyborze formy opodatkowania
na dany rok oraz podatkiem od towarów i usług VAT, z którego część przedsiębiorstw jest
zwolniona (jeżeli przewidywany obrót w bieżącym roku nie przekroczy 10.000 Euro). Na
druku VAT-6 składa się oświadczenie o wyborze zwolnienia od podatku VAT (jeżeli
przysługuje) lub rezygnacji ze zwolnienia. Płatnicy podatku VAT rejestrują się, wypełniając
druk VAT-R.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W urzędzie skarbowym należy ponadto na druku NIP-1 dokonać zgłoszenia

identyfikacyjnego w celu otrzymania numeru NIP. Numerem tym należy się posługiwać:

−

dokumentach

związanych

wykonywaniem

zobowiązań

podatkowych

i niepodatkowych należności budżetowych,

−

na oficjalnych drukach firmowych, ofertach,

−

na pieczątce firmowej.

Zakładanie konta w banku:

Posiadacz numeru NIP, zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej

wyrabia sobie pieczątkę i zakłada w banku konto. Rachunek (najczęściej tzw. rachunek
bieżący) może być otwarty w dowolnym banku. Służy on do gromadzenia środków
pieniężnych oraz dokonywania rozliczeń. Umożliwia również zaciąganie kredytów
potrzebnych na finansowanie zobowiązań z tytułu prowadzonej działalności. W celu
otworzenia rachunku należy zawrzeć z bankiem umowę oraz złożyć kartę wzorów podpisów
osób, które będą uprawnione do wydawania dyspozycji dotyczących operacji na rachunku.
4) Rejestracja w ZUS:

Obowiązek dokonania rejestracji w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych następuje

w ciągu 7 dni od daty wymienionej w zgłoszeniu NIP-1. Osoby prowadzące działalność
gospodarczą mają obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne,
Fundusz Pracy. Jeżeli właściciel zatrudnia pracowników, zgłasza ten fakt w ZUS-ie w ciągu
7 dni od ich zatrudnienia. Jest wówczas zobowiązany również do odprowadzania składek na
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Obowiązującymi dokumentami są formularze:
ZUS ZUA – zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych,
ZUS ZFA – zgłoszenie danych płatnika składek,
ZUS ZBA – informacja o numerach rachunków bankowych,
ZUS ZAA – zgłoszenie adresów prowadzenia działalności.
5) Inne instytucje związane z rejestracją przedsiębiorstwa:

O miejscu i zakresie prowadzonej działalności, liczbie zatrudnionych należy zawiadomić

Państwowy Inspektorat Pracy w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia działalności.
Niedopełnienie tej formalności grozi naliczeniem kary. Aby sprawdzić, czy przedsiębiorstwo
spełnia wymogi sanitarne, bhp, przeciwpożarowe, powinno się zawiadomić odpowiednie
organy. Mogą to być: Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, Inspekcja Nadzoru Budowlanego,
Wydział Prewencji Straży Pożarnej.

Majątek przedsiębiorstwa geodezyjnego i kartograficznego

Każda jednostka gospodarcza, by móc zaistnieć na rynku i prowadzić działalność, musi

posiadać majątek. Pojęcie majątku jest bardzo szerokie, obejmuje ono bowiem różnorodne
składniki. Przykładowo wymienić można: grunty, budynki, samochody, maszyny
i urządzenia, papiery wartościowe, patenty, licencje, środki pieniężne i tym podobne środki
gospodarcze. Środki gospodarcze stanowią więc majątek firmy w ujęciu rzeczowym inaczej
zwany aktywami. Są to składniki majątkowe, którymi przedsiębiorstwo dysponuje i zarządza.
W celu uporządkowania środków gospodarczych, w wielu krajach, w tym także w Polsce,
przyjęto ich podział wg kryterium płynności. Aktywa, w ujęciu rzeczowym, według tego
kryterium, można podzielić na aktywa trwałe i aktywa obrotowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wartości niematerialne i prawne - przewidywany okres ich ekonomicznej użyteczności

wynosi więcej niż jeden rok. Należą do nich: prawa autorskie, koncesje licencje, prawa do
projektów, wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów zdobniczych, know-how,
wartość firmy, koszty zakończonych prac rozwojowych (koszty te są poniesione jeszcze przed
rozpoczęciem produkcji lub wdrożeniem technologii).

Wartość firmy - pojawia się gdy nabywca przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej

części skłonny jest zapłacić za nie więcej niż wynosi suma wartości rynkowych
przejmowanych składników majątkowych. W zamian otrzymuje abstrakcyjną wartość zwaną
renomą firmy (pozycja na rynku, dobra lokalizacja, marka, wyspecjalizowana kadra, stałe
rynki zbytu).

Dodatnia wartość firmy - to różnica między ceną nabycia przedsiębiorstwa lub jego

zorganizowanej części a niższą od niej wartością rynkową składników przedsiębiorstwa lub
jego zorganizowanych części.

Przeciwieństwem dodatniej wartości firmy jest jej wartość ujemna.

Środki trwałe - składniki majątkowe o przewidywanym okresie użyteczności dłuższym

niż jeden rok. Należą do nich:

−

nieruchomości – grunty, prawo wieczystego użytkowania gruntu, spółdzielcze
własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, budynki, budowle, lokale w budynkach,

−

maszyny i urządzenia,

−

środki transportu,

−

inne przedmioty trwałego użytku.

Środki trwałe w budowie – są to koszty poniesione w związku z niezakończoną budową,

montażem lub przekazaniem do używania nowego środka trwałego. Do środków trwałych
w budowie są również zaliczane koszty poniesione w celu ulepszenia lub modernizacji
istniejącego już środka trwałego.

Inwestycje długoterminowe - są to składniki nabyte w celu uzyskania korzyści

ekonomicznych. Należą do nich udziały, akcje, długoterminowe papiery wartościowe,
długoterminowe pożyczki udzielone, lokaty. Korzyści z nich płynące mają postać przychodów
w formie odsetek lub dywidend. Do inwestycji długoterminowych należą również
nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne nabyte w celu osiągnięcia korzyści.

Należności - sumy należne wierzycielowi od innych dłużników głównie; za sprzedaż

produktów, robót i towarów.

Należności długoterminowe - należności, których zapłata nastąpi najwcześniej po

upływie roku od dnia bilansowego.

Materiały są to składniki niezbędne przy prowadzeniu działalności, które są nabywane

przez jednostkę lub wytwarzane we własnym zakresie. Do materiałów zaliczymy zarówno
surowce wchodzące w skład produkowanych wyrobów gotowych lub świadczonych usług,
ale także wszelkiego rodzaju paliwa, opakowania, materiały biurowe, itp. Charakterystyczną
cechą materiałów jest fakt, że zazwyczaj zużywają się one w ciągu jednego cyklu
produkcyjnego, przenosząc całą swoją wartość na wytworzone produkty.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Półprodukty i produkty w toku różnią się od siebie stopniem zaawansowania

w produkcji. Do półproduktów zazwyczaj zaliczamy niezakończone jeszcze wyroby, które
przeszły jednak pewien zamknięty etap cyklu technologicznego. W związku z tym nadają się
do magazynowania, a nawet mogą być sprzedawane innym jednostkom. W przypadku
prowadzenia działalności usługowej do produktów w toku będziemy także zaliczać
niewykonane jeszcze w pełni usługi.

Wyroby gotowe to efekt końcowy prowadzonej działalności wytwórczej. Produkty te

przeszły już kontrolę techniczną i są przeznaczone do sprzedaży. Towary są to składniki nabyte
przez jednostkę w celu dalszej odsprzedaży. Czasami sprawia trudność klasyfikacja danego
składnika do materiałów bądź towarów. Warto pamiętać, że towary w przedsiębiorstwie nie
podlegają żadnym procesom, w wyniku których by zmieniały swoje właściwości fizyczne.
Mogą być natomiast konfekcjonowane na zasadzie łączenia lub dzielenia.

Należności krótkoterminowe - kwoty pieniężne należne jednostce gospodarczej z tytułu

wyświadczonych usług lub dostaw od innych podmiotów, których okres zapłaty nie
przekracza 12 miesięcy.

Środki pieniężne - gotówka w kasie lub na rachunkach bankowych, czeki i weksle obce

płatne w ciągu trzech miesięcy od daty wystawienia.

Krótkoterminowe papiery wartościowe są nabyte w celu dalszej odsprzedaży, nie mają

one charakteru lokaty tylko są przeznaczone do obrotu (udziały, akcje, obligacje).
Zatem

Aktywa = Aktywa trwałe + Aktywa obrotowe

Pasywa - to inaczej źródła finansowania lub majątek finansowy, który może mieć charakter
majątku własnego lub obcego.

Charakteryzując środki gospodarcze sklasyfikowano majątek firmy pod kątem jego

składników, czyli w ujęciu rzeczowym. Należy zwrócić uwagę, że każdy składnik środków
gospodarczych musi posiadać źródło finansowania. Źródła finansowania środków
gospodarczych, nazywane inaczej kapitałami, można podzielić na źródła własne i obce.

Kapitał własny określa wartość środków gospodarczych, które zostały oddane firmie do

prowadzenia działalności na czas nieokreślony. Kapitał własny dzieli się na kapitały lub
fundusze powierzone oraz samofinansowania.

Kapitały (fundusze) powierzone odzwierciedlają wartość składników rzeczowych lub

pieniężnych wniesionych do jednostki przez założycieli.

Obok kapitałów (funduszy) powierzonych jednostka dysponuje jeszcze kapitałami

(funduszami) samofinansowania, które jak sama nazwa wskazuje, pochodzą z różnych źródeł
własnych przedsiębiorstwa. W wyniku prowadzenia działalności jednostka wypracowuje
zysk, którego część lub całość może być przeznaczana na fundusze samofinansowania.

Kapitał obcy jest nazywany zobowiązaniami, gdyż firma jest zobowiązana do zwrotu jego

równowartości, na ogół wraz z korzyścią dla wierzyciela, po upływie określonego okresu czasu.

W skład zobowiązań wchodzą:

−

kredyty i pożyczki, które zaciąga się w celu zaspokojenia długotrwałych potrzeb, na
przykład związanych z budową środków trwałych o dużej wartości początkowej (kredyty,
pożyczki długoterminowe) lub też w celu zaspokojenia bieżących potrzeb, między
innymi związanych z przejściowymi problemami z wypłacalnością (kredyty, pożyczki
krótkoterminowe),

−

zobowiązania wobec budżetu z tytułu ceł bądź podatków, które zostały naliczone, ale
jeszcze nie zapłacone,

−

zobowiązania z tytułu ubezpieczeń społecznych,

−

zobowiązania wobec pracowników z tytułu wynagrodzeń, które dotyczą wynagrodzeń
naliczonych, lecz nie wypłaconych, bądź też wynagrodzeń nie podjętych w terminie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zobowiązania wobec dostawców za otrzymane materiały, towary, wykonane usługi,

−

inne zobowiązania.

W związku z tym, pomiędzy majątkiem rzeczowym i finansowym istnieje następująca
zależność:

Majątek rzeczowy (Aktywa) = Majątek finansowy (Pasywa)

Aktywa trwałe + Aktywa obrotowe = Kapitał własny + Kapitał obcy

Powyższe równanie nazywamy równaniem bilansowym, ponieważ zachodzi w nim

równość (bilansowanie się) kwot występujących po stronie lewej i prawej. Suma wszystkich
środków gospodarczych jednostki musi być równa sumie źródeł ich finansowania.

Bilans jest wartościowym zestawieniem składników aktywów i pasywów jednostki

sporządzonym na określony dzień bilansowy. Bilans sporządzony na koniec roku obrotowego
jest bilansem końcowym i zgodnie z zasadą ciągłości bilansowej jest bilansem otwarcia dla
następnego roku obrotowego.

Bilans jest podstawowym źródłem informacji dla celów analizy ekonomicznej.

Układ bilansu dla jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeń społecznych określony
jest w załączniku nr 1 do ustawy z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity Dz. U.
z 2002 r. nr 76, poz. 694 z póź. zm). Jednostki spełniające wymogi art. 50 pkt. 2 Ustawy
o rachunkowości mogą sporządzać sprawozdanie finansowe w wersji uproszczonej.

Tabela 4. Uproszczony układ bilansu [10, s. 155]

AKTYWA

PASYWA

A Aktywa trwałe

Kapitał (fundusz) własny

Wartości niematerialne i prawne

Kapitał (fundusz) własny

Koszty zakończonych prac rozwojowych

Należne wpłaty na kapitał (fundusz)
podstawowy (wielkość ujemna)

Wartość firmy

3. Inne wartości niematerialne prawne

III

Udziały (akcje) własne (wielkość
ujemna)

Zaliczki na wartości niematerialne i
prawne

Kapitał (fundusz) zapasowy

Rzeczowe aktywa trwałe

Kapitał (fundusz) z aktualizacji
wyceny

1. Środki trwałe

Pozostałe kapitały (fundusze)

Środki trwałe w budowie

VII

Zysk (strata) z lat ubiegłych

Zaliczki na środki trwałe w budowie

VIII

Zysk (strata) netto

III

Należności długoterminowe

Odpisy z zysku netto w ciągu roku

Od jednostek powiązanych

obrotowego (wielkość ujemna)

Od pozostałych jednostek

Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

Inwestycje długoterminowe

Rezerwy na zobowiązania

Nieruchomości

Rezerwa

tytułu

odroczonego podatku

Wartości niematerialne i prawne

dochodowego

Długoterminowe aktywa finansowe

Rezerwa

świadczenia

emerytalne

Inne inwestycje długoterminowe

Pozostałe rezerwy

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Zobowiązania długoterminowe

B Aktywa obrotowe

Wobec

jednostek

powiązanych

Zapasy

Wobec

pozostałych

jednostek

Materiały

III

Zobowiązania krótkoterminowe

Półprodukty i produkty w toku

Wobec

jednostek

powiązanych

Produkty gotowe

Wobec

pozostałych

jednostek

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Towary

Fundusze specjalne

Zaliczki na dostawy

Rozliczenia międzyokresowe

Należności krótkoterminowe

Ujemna wartość firmy

Należności od jednostek powiązanych

Inne

rozliczenia

międzyokresowe

Należności od pozostałych jednostek

III

Inwestycje krótkoterminowe

Krótkoterminowe aktywa finansowe

Inne inwestycje krótkoterminowe

Krótkoterminowe

rozliczenia

międzyokresowe

Aktywa razem

Pasywa razem

Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa geodezyjnego

Podstawowym zadaniem analizy ekonomicznej jest ocena poziomu efektywności

gospodarowania oraz stanu ekonomicznego jednostki gospodarczej i przygotowanie na tej
podstawie informacji służących do podejmowania racjonalnych decyzji gospodarczych przez
zarządzających firmą. Informacje te opierają się zwykle na faktach wynikających z oceny
stanu finansowego firmy, poziomu kosztów, stopnia wykorzystania czynników rzeczowych
i czynnika pracy, potencjalnych zagrożeń, trudności firmy, pozycji firmy w środowisku
gospodarczym itp.

Rachunek zysków i strat jest wartościowym zestawieniem elementów kształtujących

wynik finansowy, będący podstawowym miernikiem oceny działalności firmy za bieżący rok
obrotowy, sporządzonym na dzień bilansowy. Dodatni wynik finansowy jest zyskiem,
a ujemny stratą przedsiębiorstwa. Zgodnie z ustawą o rachunkowości rachunek zysków i strat
może być sporządzany w wersji porównawczej i kalkulacyjnej. Wyboru wersji rachunku
zysków i strat dokonuje kierownik jednostki.

W rachunku zysków i strat wyznaczane są cząstkowe wyniki działalności:

−

wynik (zysk lub strata) ze sprzedaży,

−

wynik (zysk lub strata) z działalności operacyjnej,

−

wynik (zysk lub strata) z działalności gospodarczej,

−

wynik (zysk lub strata) brutto,

−

wynik (zysk lub strata) netto.
Informacje, które powinien zawierać rachunek zysków i strat sporządzany przez jednostki

inne niż banki i zakłady ubezpieczeń społecznych określa załącznik nr 1 ustawy
o rachunkowości.

Tabela 5.

Uproszczony Rachunek zysków i strat – wariant kalkulacyjny [10, s. 181]

Treść

Rok

ubiegły

Rok

bieżący

Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, w tym:

Przychody netto ze sprzedaży produktów

Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów, w tym:

Koszt wytworzenia sprzedanych produktów

Wartość sprzedanych towarów i materiałów

Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)

Koszty sprzedaży

Koszty ogólnego zarządu

Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)

Pozostałe przychody operacyjne

Pozostałe koszty operacyjne

Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H)

Przychody finansowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Koszty finansowe

Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)

Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I.-M.II)

Zyski nadzwyczajne

Straty nadzwyczajne

Zysk (strata) brutto L+(-)M

Podatek dochodowy

Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)

Zysk (strata) netto (N-O-P)

Dane ze sprawozdań finansowych sporządzanych przez jednostki gospodarcze są

podstawą obliczenia wskaźników finansowych pozwalających ocenić sytuacje majątkową
i finansową jednostki. Analiza finansowa może dotyczyć bieżącego roku obrotowego lub
okresów poprzednich, w celu dokonywania porównań. Przedmiotem badania analizy
finansowej są przychody, koszty i wynik finansowy a także składniki aktywów i pasywów
wykazanych w bilansie. Zakres analizy finansowej jest szeroki, do najczęściej stosowanych
można zaliczyć: analizę poziomą i pionową bilansu, analizę rachunku zysków i strat oraz
analizę wskaźnikową.

Analiza pozioma bilansu
Istotą tej analizy jest porównywanie zmian poszczególnych składników aktywów

i pasywów na przestrzeni roku obrotowego (stan na początek i na koniec roku) oraz
porównania z latami poprzednimi. Obliczane wskaźniki dynamiki wskazują wzrost lub
spadek badanej wielkości w odniesieniu do roku poprzedniego lub innego przyjętego jako
baza do porównań.

Wskaźniki dynamiki oblicza się w sposób następujący:

wielkość składnika np. należności w roku badanym

W =

wielkość składnika w roku poprzednim (lub w roku przyjętym za

bazowy)

x 100%

W ten sposób można wyznaczyć wskaźniki dynamiki aktywów i pasywów, np.:

−

dynamiki aktywów trwałych,

−

dynamiki aktywów obrotowych,

−

dynamiki kapitałów własnych,

−

dynamiki kapitałów obcych,

oraz szczegółowe wskaźniki dynamiki każdej z grup aktywów trwałych lub obrotowych
i każdej z grup kapitałów własnych i kapitałów obcych.

Analiza pionowa bilansu
Analiza pionowa bilansu pozwala ocenić strukturę aktywów i pasywów. Można

wyznaczać wskaźniki ogólne np. udział aktywów trwałych lub aktywów obrotowych
w aktywach ogółem, lub wskaźniki szczegółowe badając określoną grupę aktywów lub
pasywów. Wskaźniki struktury określają udział procentowy poszczególnych składników
aktywów lub pasywów w ich całości.
Przykładowe wskaźniki ogólne:

aktywa trwałe

aktywa ogółem

x 100%

aktywa obrotowe

aktywa ogółem

x 100%

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskaźniki struktury aktywów pozwalają na ocenę sytuacji majątkowej jednostki,

informują między innymi o stanie zapasów wskazujących na zamrożenia środków
pieniężnych, stanie należności, czyli „kredytowaniu” innych jednostek.
Wskaźniki struktury pasywów pozwalają ocenić np. wielkość zobowiązań w pasywach
ogółem, oraz szczegółowo wobec kogo jednostka ma największe zobowiązania
(np. zobowiązania publicznoprawne w zobowiązaniach ogółem).

Analiza rachunku zysków i strat
Podobnie jak przy analizie bilansu można wyznaczać wskaźniki dynamiki lub wskaźniki

struktury poszczególnych elementów rachunku zysków i strat.
Badanie dynamiki osiąganych przychodów, ponoszonych kosztów, lub wyniku finansowego
pozwala na wstępną ocenę dynamiki rozwoju jednostki. Badanie struktury przychodów
pokaże np. które produkty przynoszą największe przychody, a w przypadku dużej jednostki,
który z jej oddziałów jest liderem w wielkości osiąganych przychodów. Bardzo ważne jest
badanie kosztów i ich struktury, pozwala bowiem na podejmowanie odpowiednich decyzji
w celu efektywniejszego gospodarowania.

Analiza wskaźnikowa
W analizie wskaźnikowej najczęściej wyznaczane są następujące grupy wskaźników:

−

wskaźniki zyskowności (rentowności),

−

wskaźniki płynności finansowej,

−

wskaźniki efektywności,

−

wskaźniki zadłużenia.
Wskaźniki oblicza się na podstawie danych z ksiąg rachunkowych przedsiębiorstwa

i sprawozdań finansowych. Porównanie obliczonych wskaźników, np. ze wskaźnikami
z okresów poprzednich, ze wskaźnikami innych firm w tej samej branży itp. pozwala
na ocenę efektywności gospodarowania, rentowności sprzedaży, wypłacalności, w czasie
i przestrzeni.

Wskaźniki zyskowności pozwalają ocenić efektywność gospodarowania, zdolność do

generowania zysku.

Podstawowe wskaźniki zyskowności to:

Zysk netto

Zyskowność sprzedaży =

Sprzedaż netto

Zysk netto

Zyskowność aktywów =

Aktywa ogółem

Zysk netto

Zyskowność kapitałów własnych =

Kapitały własne

kapitały własne
pasywa ogółem

x 100%

zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

pasywa ogółem

x 100%

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskaźniki zyskowności informują:

−

wskaźnik zyskowności sprzedaży - o marży zysku na sprzedaży,

−

wskaźnik zyskowności aktywów - o zdolności aktywów do generowania zysku,

−

wskaźnik zyskowności kapitałów własnych - czy osiągany zysk jest wyższy od tego,
który można osiągnąć inwestując środki w inne przedsięwzięcia, jest to ważna informacja
dla potencjalnych inwestorów.
Wskaźniki płynności finansowej wskazują na zdolność jednostki do spłaty zobowiązań.

Brak środków pieniężnych na spłatę zobowiązań może prowadzić do zaprzestania
działalności i do likwidacji przedsiębiorstwa.. Podstawowe wskaźniki to:

Aktywa obrotowe

Wskaźnik bieżącej płynności =

Zobowiązania bieżące

Aktywa obrotowe - zapasy

Wskaźnik szybkiej płynności =

Zobowiązania bieżące

Wskaźnik pokrycia

Należności

zobowiązań należnościami

Zobowiązania

W literaturze można spotkać określone wielkości wskaźników warunkujące

bezpieczeństwo dla płynności finansowej przedsiębiorstwa. Optymalną wielkość wskaźnika
bieżącej płynności określa się w przedziale 1,5–2,0, a wskaźnika szybkiej płynności
w przedziale 1,0–1,5. Niekorzystne jest przekraczanie optymalnych wielkości w jedną
i w drugą stronę.

Wskaźniki efektywności informują o szybkości krążenia składników aktywów,

charakteryzują sprawność działania jednostki w zakresie aktywów. Są to między innymi
wskaźniki:

Przychód ze sprzedaży

Wskaźnik obrotu zapasami =

Średnia wartość zapasów

Średnia wartość zapasów = (zapas na początek okresu + zapas na koniec okresu): 2
Aby obliczyć wskaźnik obrotu zapasami w dniach należy liczbę dni badanego okresu
(kwartał, rok) podzielić przez liczbę obrotów.

Przychód ze sprzedaży

Wskaźnik obrotu należnościami =

Średni stan należności

Średni stan należności = (należności na początek okresu + należności na koniec okresu): 2
Można obliczyć wskaźnik obrotu należnościami w dniach, który informuje o okresie
ściągania należności od dłużników.

Wskaźniki zadłużenia informują, w jakim stopniu zasoby majątkowe jednostki

finansowane są kapitałem obcym i o możliwościach obsługi tego kapitału. Są to na przykład
wskaźniki:

Zobowiązania

Wskaźnik ogólnego zadłużenia =

Pasywa ogółem

Wskaźnik ten pozwala określić niezależność finansową jednostki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zobowiązania

Wskaźnik relacji kapitałów obcych do własnych =

Kapitał własny +rezerwy

Wskaźnik ten informuje, w jakim stopniu działalność jednostki realizowana jest z kapitałów
obcych.

Wskaźnik pokrycia aktywów trwałych

Kapitał własny

kapitałem własnym zadłużenia

Aktywa trwałe

Wskaźnik ten określa, w jakim stopniu aktywa trwałe są pokrywane kapitałem własnym, czyli
jaka jest polityka finansowa w zakresie korzystania z obcych źródeł finansowania.

Plan marketingowy planowanej działalności gospodarczej

Marketing to proces, za pomocą którego dostosowuje się wytwarzane dobra i świadczone

usługi do potrzeb i wymagań nabywców oraz dąży do zawarcia umów kupna-sprzedaży.

Fakt, iż to nabywcy są źródłem informacji dotyczącej oferty handlowej, stał się podstawą

stworzenia koncepcji marketingowej. W myśl tej koncepcji przedsiębiorstwa powinny
produkować to, czego potrzebują nabywcy z jednoczesnym zapewnieniem im satysfakcji
z nabywanych produktów. Orientacja na nabywcę, poznanie jego potrzeb przez badanie
rynku, wytwarzanie dóbr i usług w celu zaspokojenia aktualnych i potencjalnych potrzeb oraz
dostarczanie produktów nabywcom wraz z informacją we właściwym czasie, miejscu i po
właściwej cenie, jest takim działaniem marketingowym, które zapewnia przedsiębiorstwu
sukces na rynku.

Podstawą działalności przedsiębiorstwa na rynku jest strategia marketingowa, której

realizacja zależy od skoordynowania czterech najważniejszych narzędzi marketingowych:

−

produktu,

−

ceny,

−

dystrybucji,

−

promocji.

Połączenie czterech narzędzi marketingowych tworzy zespół działań marketingowych

zwanych marketingiem mix.

Produkt (dobro lub usługa) – zachętę do zakupu stanowi sam produkt przez różne swoje

cechy. Ważna jest jego zdolność do zaspokajania potrzeb nabywców.

Cena – przedsiębiorca musi ją ustalić na takim poziomie, by sprzedać produkt. Ustalając

cenę towaru, można brać pod uwagę: ceny konkurencji, ponoszone koszty, oczekiwania
konsumentów, jakość produktu. Aby zachęcić nabywcę do kupna towaru można stosować
obniżki, bonifikaty czy tzw. cenę psychologiczną (poniżej pełnej liczby np. 399 zł, 39,99 zł).

Promocja to działania informacyjne i propagandowe, prowadzone w celu wzrostu stopnia

zainteresowania produktem i dzięki temu – wzrostu jego sprzedaży. W skład promocji wchodzą:

−

reklama,

−

public relations, czyli działania budujące pozytywny wizerunek firmy; główne działania

polegają na utrzymywaniu kontaktów ze środkami masowego przekazu, uczestnictwo
w targach, organizowanie wystaw itp.,

−

sprzedaż osobista, czyli osobisty kontakt sprzedawcy z kupującymi,

−

promocja w miejscu sprzedaży, czyli wszelkie działania mające na celu zachęcenie klienta

do dokonania zakupu, np. odpowiednie eksponowanie towarów, degustacje. Działania
tego typu noszą nazwę: merchandising. Firma komponuje i stosuje poszczególne
instrumenty promocji tak, aby najbardziej zachęcić klientów do zakupu produktu.

Dystrybucja to sposoby docierania z produktem do klienta. Może to być sprzedaż za

pośrednictwem hurtowni, sklepów patronackich, detaliczna, a także wysyłkowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Działania marketingowe wymagają traktowania rynku docelowego jako zbioru

niejednorodnych uczestników, różniących się rodzajem potrzeb, upodobaniami, poziomem
siły nabywczej, itp. Każde przedsiębiorstwo powinno wybrać określoną grupę nabywców, do
których skieruje swoją ofertę handlową. Trzeba zatem dokonać segmentacji rynku, czyli
podziału nabywców na względnie jednorodne grupy – segmenty, według określonych
kryteriów. Segmentacji rynku można dokonać według kryteriów odnoszących się do
konsumenta lub do podmiotu.

Wyróżnia się cztery podstawowe kryteria podziału rynku na segmenty:

−

ekonomiczne – dochody ludności,

−

geograficzne – miejsce zamieszkania, zasięg rynku,

−

demograficzne – wiek, płeć, wykształcenie, zawód,

−

psychologiczne – styl życia, aktywność, zainteresowania, opinie, tradycje i zwyczaje,
wpływ reklamy, chęć dorównania innym.

Przedsiębiorstwo wybiera jeden lub wiele segmentów, w których prowadzi swą działalność.

W celu uzyskania informacji o rynku, nabywcach i konkurentach przedsiębiorstwa

powinny przeprowadzić badania marketingowe. Informacje stanowiące bazę badań
marketingowych, otrzymuje się dzięki zastosowaniu odpowiednich metod. Najczęściej stosuje
się następujące metody:

−

obserwacja – np. obserwacja zachowań klientów w sklepie dostarcza informacji
dotyczących postępowania klientów przy wyborze towarów, które chcą nabywać,

−

wywiad – polega na przeprowadzeniu przez badacza rozmowy z respondentem według
wcześniej przygotowanych tematów,

−

ankieta – polega na wypełnianiu kwestionariusza zawierającego szereg pytań.
Kwestionariusze powinny być starannie zaprojektowane, aby dostarczyły istotnych dla
celu badania informacji. Wyróżnia się dwa typy pytań ankietowych:

−

pytania otwarte – dające respondentom możliwość formułowania własnych ocen,
odpowiedzi na zadane pytanie, np. Co sądzi Pan/Pani o cechach użytkowych naszego
produktu?

−

pytania zamknięte – mają określone w kwestionariuszu wszystkie możliwe
odpowiedzi. Zadaniem respondentów jest wybór odpowiedzi zgodnie z instrukcją,
np. Czy rozważa Pan/Pani korzystanie z usług poligraficznych? TAK/NIE

−

eksperyment – polega na uchwyceniu zależności przyczynowo – skutkowych, szuka się
czynników, które powodują zmianę w sytuacji wyjściowej. Inaczej jest to rejestracja
zachowań wybranej grupy osób w warunkach laboratoryjnych,

−

dane, które zostały zgromadzone do innych celów (roczniki statystyczne i podobne
opracowania).

Badania ankietowe są najpowszechniejszą metodą zbierania informacji. Wykonują je

najczęściej specjalne w tym zakresie przeszkolone osoby, tzw. ankieterzy. Ankiety rozsyłane
są także za pośrednictwem poczty, publikowane w prasie i udostępniane w miejscach
publicznych, jak: sklepy, imprezy masowe.

Aby zapewnić skuteczność działań na rynkach, firma usług geodezyjnych

i kartograficznych powinna budować strategie marketingowe dla każdego produktu i dla
każdego rynku, na którym działa, a sumę tych strategii traktować jako programy
marketingowe przedsiębiorstwa. W tym celu przedsiębiorstwo musi analizować rynek i jego
zmiany, aby wybrać najlepsze i realne strategie. Punktem wyjścia w ustaleniu strategii
marketingowej jest poszukiwanie, na podstawie analizy otoczenia, możliwości (szans) działań
rynkowych.

Zidentyfikowana przez producenta lub dystrybutora szansa zdobycia nowego rynku,

np. niedostrzeżony dotąd przez innych segment konsumentów, brak podaży jakiegoś

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

produktu, na który istnieje potencjalne zapotrzebowanie, bądź rynek lokalny pozbawiony
podaży określonego produktu to nisza rynkowa.

Strategia niszy rynkowej polega na koncentracji działalności marketingowej firmy na

wybranym wycinku danego rynku, na wycinku potrzeb odbiorców, które nie są w pełni lub
nie są w ogóle zaspokajane, i zdominowaniu takiej niszy rynkowej. Analiza luk rynkowych
jest jedną z metod poszukiwania idei nowego produktu. Polega ona na zestawieniu oczekiwań
i preferencji konsumentów związanych z określonym rodzajem produktu oraz cech
poszczególnych marek tego produktu oferowanych aktualnie na rynku. Takie zestawienie
ujawnia, które z oczekiwań odbiorców nie są zaspokajane, a więc gdzie istnieją obszary
niezaspokojonych potrzeb. Nisze rynkowe są szczególną szansą ekspansji dla małych firm,
gdyż duże firmy z różnych powodów często nie wchodzą w te luki i mała firma może je
wypełniać bez konfrontacji z silnymi konkurentami.

Marketingowe planowanie działalności gospodarczej polega na przewidywaniu zdarzeń

na rynku oraz zachowań konsumentów, przeprowadzaniu analiz rynku, a także na badaniach
marketingowych i takim zaplanowaniu działalności, aby wejść na rynek, utrzymać się na nim
lub wzmocnić swoją pozycję. Właściwa strategia marketingowa ma zasadniczy wpływ na
sukces przedsiębiorstwa.

Elementami planu marketingowego są:

−

ogólna charakterystyka rynku:

−

wielkość (zaopatrzenie osiedla czy województwa itd.),

−

chłonność (liczba i możliwości nabywcze konsumentów),

−

mobilność (czy to jest sprzedaż całoroczna czy sezonowa),

−

nabywcy:

−

charakterystyka (np. wg wieku, płci, poziomu dochodów, wykształcenia),

−

rozpoznanie potrzeb w danej dziedzinie oraz dotychczasowego miejsca
zaopatrywania się w towary (warto przeprowadzić ankietę, opracować jej wyniki
i sformułować wnioski),

−

formy rozliczeń z odbiorcami (np. warunki odroczonej płatności, wysokość rabatów),

−

sezonowość popytu i jego wpływ na wielkość sprzedaży (np. zwiększony popyt na
soki i napoje w miesiącach letnich, wtedy jest największa sprzedaż),

−

dostawcy surowców lub towarów:

−

ich lokalizacja,

−

warunki płatności,

−

jakość dostaw,

−

charakterystyka konkurencji:

−

nazwa, lokalizacja, rodzaje produktów i ich ceny,

−

jej mocne i słabe strony,

−

przewidywana reakcja na plany przedsiębiorstwa,

−

konkurencja w wybranej dziedzinie w przyszłości,

−

strategia marketingowa – sposób realizacji oferty:

−

polityka sprzedaży i dystrybucji (czym wyróżnia się produkt, jak firma będzie dbała
o jakość, jak będzie zorganizowana sprzedaż),

−

polityka cenowa (jaki poziom ceny, jej konkurencyjność, im wyższa cena, tym
lepszy produkt),

−

formy promocji i reklamy (jakie?, gdzie?),

−

prognoza sprzedaży.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Biznesplan przedsiębiorstwa

Biznesplan to zestaw analiz i programów, w których zawarty jest plan przedsięwzięcia

gospodarczego i środki jego osiągnięcia w dłuższej perspektywie czasu.
Struktura biznesplanu:
1) Streszczenie - powinno przyciągać uwagę czytelnika i zawierać najistotniejsze elementy

całego planu, należy je opracować na końcu. W streszczeniu należy umieścić:

−

organizację przedsiębiorstwa,

−

rodzaj działalności, opis firmy,

−

cele przedsięwzięcia (np. osiągnięcie zaplanowanej sprzedaży, 20% udziału w rynku
itp.),

−

podstawowe cechy oferowanych produktów,

−

własne możliwości finansowe,

−

potrzeby finansowe,

−

planowane dochody i ewentualne możliwości spłaty kredytu.

2) Charakterystyka przedsiębiorstwa – w tej części należy umieścić takie elementy, jak:

−

nazwa przedsiębiorstwa,

−

data rozpoczęcia działalności,

−

forma prawna działania przedsiębiorstwa,

−

lokalizacja,

−

rodzaj działalności,

−

zasięg działalności,

−

zasięg rynku,

−

źródła finansowania.

3) Charakterystyka oferowanych produktów (towarów, usług):

−

dokładny opis produktu, elementy wpływające na jego wyjątkowość,

−

porównanie z ofertą konkurencji.

4) Zarządzanie, organizacja, ewentualnie pracownicy:

−

powodzeniu przedsięwzięcia decyduje właśnie sposób zarządzania, organizacja
i kwalifikacje osób, które w firmie pracują,

−

elementy tej części to informacje dotyczące doświadczenia zawodowego,
kwalifikacji i ról, jakie pełnią w firmie właściciel i pracownicy.

5) Plan marketingowy stanowi jedną z ważniejszych części biznesplanu. Sporządza się go

na podstawie wcześniej zebranych informacji o rynku, które są podstawą do
przygotowania prognoz finansowych danego przedsięwzięcia gospodarczego. Elementy
planu:

−

strategia marketingowa,

−

klienci firmy,

−

konkurencja,

−

oddziaływanie na rynek,

−

dostawcy.

6) Plan finansowy – największe znaczenie ma w tej części wiarygodność i solidność

podawanych informacji. Analizy finansowe dotyczące przyszłych okresów oparte są na
przyjętych założeniach, a założenia te muszą mieć swoje uzasadnienie. Plan finansowy
musi zgadzać się z pozostałymi elementami planu.

Elementy planu finansowego:

−

wydatki związane z rozpoczęciem działalności: ile i na co są potrzebne środki
finansowe, jaką część wydatków pokryją własne środki i jakie są potrzeby
finansowe. Jeżeli przedsiębiorca zamierza wziąć kredyt, np. na 1 rok, powinien
rozliczyć jego spłatę z uwzględnieniem odsetek,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

rachunek zysków i strat – przedstawienie opłacalności, plan dochodów i wydatków
w przyszłych okresach, aby sporządzić rachunek zysków i strat, należy założyć

miesięczne koszty funkcjonowania przedsiębiorstwa i zaplanować przychody,

−

bilans otwarcia – elementami bilansu są aktywa, czyli majątek firmy oraz pasywa,
czyli źródła finansowania majątku,

−

sprawozdanie z przepływów gotówki – przedstawia gotówkę wpływającą
i wypływającą do kasy i z kasy przedsiębiorstwa, pokazuje, jaką kwotą dysponuje
właściciel.

Tabela 6. Przykład sprawozdania z przepływu gotówki [22, s. 182]

WPŁYWY:

Miesiąc I

Miesiąc II

Miesiąc III…

−

gotówka początkowa,

−

sprzedaż za gotówkę,

−

pożyczka od rodziny.

RAZEM WPŁYWY

WYDATKI:

−

zakupy towarów,

−

płace,

−

narzuty na płace,

−

ZUS właściciela,

−

opłaty,

−

reklama,

−

podatki,

−

inne (zakupy inwestycyjne,
spłata pożyczki).

RAZEM WYDATKI

GOTÓWKA KOŃCOWA (wpływy
– wydatki)

7) Harmonogram działań – ustalenie terminów wykonania określonych działań pozwoli

odpowiednio zagospodarować czas, daty należy podawać w sposób ogólny.

Zasady sporządzania ofert na wykonanie prac geodezyjnych i kartograficznych oraz ich
kalkulacja

Oferty na wykonanie prac geodezyjnych i kartograficznych przygotowywane są zgodnie

ze specyfikacją opisaną w warunkach zamówienia odpowiedniego postępowania
przetargowego. Postępowanie przeprowadzone jest na zasadach i warunkach określonych
w ustawie z dnia 29 stycznia 2004r. Prawo zamówień publicznych (tj. Dz. U. z 2006 r. Nr 164
poz.1163 z późniejszymi zmianami ). W tak przygotowanej ofercie wyszczególnione są
następujące elementy:

−

zamawiający,

−

szczegółowy opis przedmiotu zamówienia z uwzględnieniem: terenu prac, materiałów
źródłowych, wykazu prac, przepisów i instrukcji technicznych, zakresu gwarancji
i standardów technicznych,

−

termin realizacji zamówienia,

−

warunki udziału wykonawców w postępowaniu,

−

wykaz oświadczeń i dokumentów jakie mają dostarczyć wykonawcy w celu
potwierdzenia spełnienia warunków,

−

opis sposobu przygotowania oferty,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

informacje o sposobie porozumiewania się zamawiającego z wykonawcami oraz
przekazywania oświadczeń i dokumentów, a także wskazanie osób uprawnionych do
porozumiewania się z wykonawcami,

−

termin, do którego wykonawca będzie zobowiązany złożoną ofertą,

−

opis sposobu obliczania ceny oferty,

−

warunki płatności,

−

informacje dotyczące procedury postępowania,

−

miejsce i termin składania ofert,

−

termin otwarcia ofert,

−

ewentualne oferty wariantowe i częściowe,

−

informacje o formalnościach jakie powinny zostać dopełnione po wyborze oferty w celu
zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego,

−

wymagania dotyczące wadium i wniesienia zabezpieczenia należytego wykonania
umowy,

−

pouczenie o środkach ochrony prawnej,

−

pozostałe ustalenia specyfikacji wraz z wzorami umów i załącznikami.

Wykonawca powinien wkalkulować w cenę ofertową (brutto) wszystkie jej składniki

w tym między innymi: wykonanie projektu graficznego, przygotowanie do druku i druk,
koszty materiałów, nośników elektronicznych, koszty transportu przedmiotu zamówienia do
siedziby Zamawiającego a także koszty związane z ewentualnym ryzykiem wynikającym
z okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili zawierania umowy. Cena ta
winna być kompletna i ostateczna dla przedmiotu zamówienia. Cena winna zawierać wszelkie
koszty związane z realizacją zamówienia, w tym również ubezpieczenie na czas transportu
oraz podatek VAT. Wykonawca ponosi wszelkie koszty związane z przygotowaniem oferty.

Procedura postępowania podczas wyboru oferty:
1. Opis kryteriów, którymi Zamawiający będzie się kierował przy wyborze ofert:

–

cena wykonania przedmiotu zamówienia 100%

2. Opis sposobu wyboru oferty

Oferta oceniana będzie w następujący sposób:

–

cena wykonania przedmiotu zamówienia

najniższa cena x 100

x 100%

cena badanej oferty

Zamawiający udzieli zamówienia Wykonawcy, którego oferta odpowiada wszystkim
wymaganiom przedstawionym w ustawie – Prawo zamówień publicznych oraz SIWZ
i została oceniona jako najkorzystniejsza w oparciu o podane kryteria wyboru.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak polskie prawo definiuje działalność gospodarczą?
2. Jakie są

formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw w polskim systemie

gospodarczym?

3. Czym charakteryzują się poszczególne formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw?
4. Jakie znasz kryteria wyboru organizacyjno-prawnej formy działalności gospodarczej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Jak prawo geodezyjne definiuje pracę geodezyjną i kartograficzną?
6. Jakie są podstawowe obowiązki wykonawcy prac geodezyjnych i kartograficznych?
7. Gdzie należy dokonać rejestracji firmy?
8. Jakie druki będziesz musiał wypełnić w poszczególnych urzędach, rejestrując firmę?
9. Jakie znasz składniki majątku firmy?
10. Jakie znasz źródła finansowania majątku firmy?
11. Jakie są możliwe rodzaje zobowiązań firmy?
12. Czym jest bilans?
13. Jakie znasz składniki bilansu?
14. Jakie są cząstkowe wyniki działalności w rachunku zysków i strat?
15. Na czym polega analiza pozioma bilansu i rachunku zysków i strat?
16. Na czym polega analiza pionowa bilansu i rachunku zysków i strat?
17. Jakie grupy wskaźników wyznacza się w analizie wskaźników?
18. Jakie są podstawowe wskaźniki zyskowności i o czym informują?
19. Jakie są podstawowe wskaźniki płynności finansowej i o czym informują?
20. Jakie są podstawowe wskaźniki efektywności i o czym informują?
21. Jakie są podstawowe wskaźniki zadłużenia i o czym informują?
22. Co to jest marketing?
23. Jakie informacje powinny być zawarte w planie marketingowym?
24. Jakie znasz narzędzia marketingowe?
25. Czym charakteryzują się poszczególne narzędzia marketingowe?
26. W jakim celu przedsiębiorstwa przeprowadzają badania marketingowe?
27. Jakie znasz źródła informacji o lokalnym rynku?
28. Dlaczego przedsiębiorstwa stosują strategię segmentacji rynku?
29. Co to jest biznesplan?
30. Jakie elementy zawiera biznesplan?
31. Jakie funkcje spełnia biznesplan?
32. Jakie procedury obowiązują przy sporządzaniu ofert na wykonanie prac geodezyjnych

i kartograficznych?

33. Jak sporządzana jest kalkulacja ofert na wykonanie prac geodezyjnych i kartograficznych?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, z jakiego rodzaju formą organizacyjno-prawną przedsiębiorstwa mamy

do czynienia w danym przypadku:

Przykład

Forma
organizacyjno-
prawna

Na walnym zgromadzeniu akcjonariusze odwołali zarząd spółki, oskarżając go o złe
gospodarowanie majątkiem firmy.

Firma „X” ogłosiła upadłość. Jeden ze wspólników musi pokryć zobowiązania firmy
z własnego majątku. Trzej pozostali ponoszą odpowiedzialność finansową do
wysokości pewnej sumy.

Wszyscy wspólnicy pewnej spółki odpowiadają za zobowiązania firmy nie tylko jej
majątkiem, ale także osobistym.

Zakładając spółkę „Z” troje wspólników wniosło po pięć udziałów, które utworzyły
kapitał zakładowy.

Akcjonariusze wnieśli kapitał w wysokości 500000 zł, by założyć przedsiębiorstwo
poligraficzne.

Pan „X” ma akcje spółki, ale jego wspólnik ponosi pełną odpowiedzialność
finansową za zobowiązania tej firmy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem szkoleniowym,
2) sporządzić notatkę nt. „Dlaczego wybrałeś określoną formę organizacyjno-prawną do

danego przypadku?”,

3) zaprezentować wykonane ćwiczenie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

arkusz do ćwiczenia,

−

Kodeks spółek handlowych.

Ćwiczenie 2

Zastanów się, jakie korzyści i zagrożenia przyniesie prowadzenie działalności

gospodarczej w formie przedsiębiorstwa jednoosobowego w porównaniu z innymi formami
organizacyjno-prawnymi przedsiębiorstw i zapisz w tabeli.

Korzyści

Zagrożenia

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

−

zapoznać się z materiałem nauczania,

−

wpisać po dokładnej analizie korzyści i zagrożenia prowadzenia działalności
jednoosobowej,

−

zaprezentować wykonane ćwiczenie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz do ćwiczenia,

−

ustawa z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z dnia
6 sierpnia 2004 r. Nr 173, poz. 1807).

Ćwiczenie 3

Uzupełnij tabelę dotyczącą rejestracji działalności gospodarczej.

Lp.

Nazwa i adres urzędu, w którym należy dokonać

rejestracji przedsiębiorstwa jednoosobowego

Dokumenty, które należy wypełnić, aby dokonać

rejestracji

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zgromadzić materiały do poprawnego wykonania ćwiczenia,
3) uzupełnić tabelę, w której należy umieścić nazwy instytucji oraz ich adresy, biorąc pod

uwagę kolejność przy rejestracji firmy,

4) zaprezentować swoją pracę na forum grupy i dokonać porównania z wykazami innych

uczniów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz do ćwiczenia,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 4

Opracuj dokumentację niezbędną do założenia jednoosobowego przedsiębiorstwa

geodezyjnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dobrać grupę do pracy,
2) zidentyfikować dokumenty niezbędne do rejestracji firmy geodezyjnej,
3) zgromadzić niezbędne dokumenty służące do rejestracji przedsiębiorstwa,
4) zapoznać się z objaśnieniami, według których należy wypełnić dany dokument,
5) wypełnić dokumenty wykorzystując swoje dane osobowe,
6) sprawdzić prawidłowość wypełnionych dokumentów z wzorcem otrzymanym od

nauczyciela.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumenty potrzebne do rejestracji przedsiębiorstwa osoby fizycznej,

−

arkusz do ćwiczenia,

−

wzór prawidłowo wypełnionych dokumentów,

−

Internet.

Ćwiczenie 5

Dokonaj analizy, czy warto prowadzić własną działalność gospodarczą. Zaprezentuj

wszystkie zalety i wady takiej działalności.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dobrać grupę do pracy,
2) przygotować duże arkusze papieru i mazaki,
3) przedyskutować w grupie, jakie zalety, a potem wady ma prowadzenie własnej

działalności gospodarczej,

4) przenieść wyniki dyskusji na plakat,
5) zaprezentować efekty swojej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

duży arkusz papieru,

−

mazaki,

−

literatura uzupełniająca.

Ćwiczenie 6

Oblicz wskaźniki zyskowności i dokonaj ich interpretacji. Wybrane wielkości (w zł)

ze sprawozdań finansowych firmy przedstawiono poniżej.

Rok poprzedni

Rok bieżący

Aktywa ogółem

280 000,-

320 000,-

Kapitały własne

85 000,-

105 000,-

Zysk netto

21 000,-

41 000,-

Sprzedaż netto

180 000,-

285 000,-

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się materiałem nauczania dotyczącym analizy wskaźnikowej,
2) obliczyć wskaźniki zyskowności,
3) zinterpretować obliczone wskaźniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zeszyt przedmiotowy,

−

plansza

prezentująca

zestawienie

wskaźników

analitycznych

lub

prezentacja

multimedialna,

−

kalkulator,

−

przybory do pisania.

−

literatura uzupełniająca.

Ćwiczenie 7

Wyodrębnij segmenty rynku geodezyjnego. Weź pod uwagę specyficzne potrzeby

konsumentów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) sporządzić listę segmentów występujących na rynku geodezyjnym,
3) zaprezentować efekty swojej pracy na forum zespołu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz papieru A4,

−

flamastry,

−

literatura uzupełniająca,

−

Internet.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 8

W grupach zaplanujcie działania marketingowe dla małej firmy geodezyjnej, a następnie

odpowiedzcie na pytania:
1) Kto może stanowić konkurencję dla firmy?
2) Jakie są jej słabe i mocne strony?
3) Co firma może robić lepiej od konkurencji?
4) Czym będzie się wyróżniała jej usługa?
5) Jakie strategie marketingowe zastosuje firma, aby zachęcić nabywców do korzystania

z usług?

6) Jaki będzie rynek docelowy?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dobrać grupę do pracy,
2) przygotować arkusze papieru i mazaki,
3) przedyskutować w grupie elementy planu marketingowego,
4) zaplanować działania marketingowe,
5) odpowiedzieć na pytania z polecenia,
6) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru,

−

mazaki,

−

literatura uzupełniająca.

Ćwiczenie 9

Opracuj biznesplan metodą projektów dla małej firmy usług geodezyjnych. Skorzystaj

z przykładu podanego w materiale nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dobrać grupę,
2) podpisać kontrakt,
3) przedyskutować, jaki rodzaj działalności gospodarczej będziecie prowadzić,
4) wypisać główne elementy biznesplanu,
5) dokonać charakterystyki tych elementów,
6) opracować w formie elektronicznej biznesplan,
7) zaprezentować projekt na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer,

−

drukarka,

−

literatura uzupełniająca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) porównać różne formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw?



2) rozróżnić formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw?



3) wymienić akty prawne stanowiące o działalności gospodarczej?



4) wymienić kryteria wyboru formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa?



5) wymienić podstawowe obowiązki wykonawcy prac geodezyjnych

i kartograficznych?



6) scharakteryzować procedury związane z podejmowaniem działalności

gospodarczej przez osobę fizyczną?



7) wymienić korzyści i zagrożenia wynikające z prowadzenia własnej firmy?



8) wymienić składniki majątku firmy?



9) wymienić źródła finansowania majątku firmy?



10) określić cel analizowania sprawozdań finansowych?



11) wymienić składniki bilansu?



12) scharakteryzować zasady poziomej analizy bilansu i rachunku zysków

i strat?



13) scharakteryzować zasady pionowej analizy bilansu i rachunku zysków

i strat?



14) wymienić podstawowe grupy wskaźników wyznaczanych w analizie

wskaźnikowej?



15) obliczyć i zinterpretować podstawowe wskaźniki analizy finansowej?



16) wyodrębnić segmenty rynku na podstawie różnych kryteriów?



17) dokonać analizy rynku usług geodezyjnych?



18) dokonać analizy konkurencji?



19) sporządzić plan marketingowy planowanej działalności gospodarczej?



20) scharakteryzować narzędzia marketingowe?



21) scharakteryzować elementy biznesplanu?



22) sporządzić biznesplan?



23) scharakteryzować zasady sporządzania ofert na wykonanie prac

geodezyjnych i kartograficznych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Wybrane problemy funkcjonowania przedsiębiorstw

4.2.1. Materiał nauczania

Struktura organizacyjna przedsiębiorstw

Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa to pewien układ i wzajemne zależności

pomiędzy komórkami organizacyjnymi, a także pomiędzy poszczególnymi stanowiskami
pracy. W strukturze organizacyjnej zawarte są zależności, więzi między podwładnymi
a przełożonymi. Mogą to być więzi:

−

hierarchiczne – każdy podwładny ma swojego przełożonego, od którego otrzymuje
polecenia i przed którym odpowiada za ich wykonanie,

−

funkcjonalne – specjaliści wydają polecenia podwładnym w zakresie swojej specjalności.

Struktury organizacyjne przedsiębiorstw przedstawia się zazwyczaj w postaci schematów

organizacyjnych.

Schemat organizacyjny to przedstawienie za pomocą symboli graficznych wzajemnych

zależności służbowych pomiędzy stanowiskami pracy w przedsiębiorstwie i komórkami
organizacyjnymi, jak również zakresu ich działania oraz kanałów przepływu informacji.

Rodzaje struktur organizacyjnych przedsiębiorstw:

−

liniowa,

−

funkcjonalna,

−

liniowo-sztabowa,

−

oddziałowa,

−

macierzowa.

W strukturze liniowej obowiązuje zasada jednoosobowego kierownictwa. Występują dwa

rodzaje stanowisk: kierownicze oraz robotnicze. Każdy pracownik w organizacji ma tylko
jednego przełożonego, dzięki czemu ogranicza się możliwość występowania sprzecznych
poleceń. W komunikacji pionowej (szef-pracownicy i odwrotnie) wykorzystuje się tzw. drogę
służbową. Droga służbowa polega na przekazywaniu informacji za pośrednictwem
wszystkich kolejnych szczebli zarządzania. Jeżeli zatem pracownik chce przekazać
informację dyrektorowi firmy, to wcześniej informację tę otrzyma (i odczyta) bezpośredni
przełożony pracownika.

Rys. 1. Struktura liniowa [29, s. 70]

Zalety struktury liniowej:

−

przejrzysta (wiadomo kto wydaje polecenia i kto odpowiada za ich realizacje),

−

łatwość wydawania poleceń,

−

brak sprzeczności w wydawaniu poleceń,

Wady struktury liniowej:

−

kierownik zajmuje się wszystkim, zatem jego wiedza musi być dość rozległa,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

trudność w dostosowywaniu do zmiennych warunków działania, jak choćby
wprowadzenia nowych przepisów,

−

sprzyjanie centralizacji uprawnień, ograniczanie inicjatywy pracowników,

−

ryzyko zatrzymania działań w wyniku przerwania drogi służbowej (nieobecność
kierownika).

Struktura liniowa w swojej czystej formie występuje tylko w małych firmach, gdyż

rozwiązanie to cechuje się wieloma ograniczeniami. Może być etapem w rozwoju firmy.

W strukturze funkcjonalnej powołuje się wielu kierowników o różnych specjalnościach.

W ten sposób każdy kierownik może się specjalizować w wybranej dziedzinie. W tej
strukturze rządzą zatem eksperci, a nie kierownicy „od wszystkiego”. Podział zadań
pomiędzy nich jest realizowany w sposób przemyślany i celowy. Dzięki temu firma może się
łatwiej dostosowywać do zmian w otoczeniu. To rozwiązanie strukturalne ma jednak również
swoje wady. Każdy pracownik ma kilku przełożonych. Zrezygnowano z zasady jedności
rozkazodawstwa, każdy pracownik otrzymuje polecenia tylko od jednego przełożonego, ale
w zakresie jednego obszaru decyzyjnego. W praktyce jednak zastosowanie takiego
rozwiązania okazało się niezmiernie trudne, gdyż rozdzielenie uprawnień decyzyjnych nie
było możliwe w pełni. Możliwe zatem było otrzymywanie sprzecznych instrukcji od różnych
przełożonych. Oprócz wskazanych już wcześniej wad należy wskazać brak osoby
odpowiedzialnej za całokształt funkcjonowania poszczególnych obszarów firmy.

Rys. 2. Struktura funkcjonalna [29, s. 71]

W praktyce struktura funkcjonalna rzadko jest stosowana w czystej formie.

Struktura sztabowo-liniowa powstała jako rozwiązanie kompromisowe między strukturą

liniową a funkcjonalną. Oprócz komórek i stanowisk typowo liniowych występują w niej tzw.
„sztaby”, czyli grupy (lub pojedyncze stanowiska) doradców. Komórki sztabowe służą
fachową pomocą stanowiskom kierownictwa liniowego nie tworząc odrębnych pionów
funkcjonalnych. Nie przewiduje się dla nich uprawnień do wydawania bezpośrednich poleceń
wykonawcom.

Zalety struktury:

−

jednoosobowe kierownictwo,

−

jednolitość kierowania,

−

ściśle określona odpowiedzialność,

−

możność korzystania przez kierowników liniowych z opinii wysoko wykwalifikowanych
ekspertów,

−

możliwość specjalizacji funkcjonalnej w sferze zarządzania,

Wady struktury:

−

możliwość utożsamienia się komórek sztabowych z kierownictwem liniowym,

−

możliwość

sporów

między

kierownikami

komórek

sztabowych

komórek

wykonawczych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

możliwość przekształcenia więzi funkcjonalnych w liniowe.

Struktury typu sztabowo-liniowego są najczęściej występującym dzisiaj rozwiązaniem

strukturalnym.

Rys. 3. Struktura sztabowo-liniowa [29, s. 72]

Struktura macierzowa ma zastosowanie w przypadku wystąpienia potrzeby realizacji

pewnych przedsięwzięć specjalnych, które wymagają powołania zespołów projektowych, jest
dostosowana do takich przedsiębiorstw, jak ośrodki badań i doradztwa. Członkami tych
zespołów są pracownicy stałych komórek organizacyjnych. Oddelegowanie pracowników
może odbywać się na zasadzie:

−

pełnego wyłączenia z macierzystej komórki na czas realizacji przedsięwzięcia
i całkowitego podporządkowania służbowego kierownikowi powołanego zespołu
projektowego (mówimy wtedy o tzw. zespołach projektowych),

−

podwójnego podporządkowania pracowników: zarówno kierownikowi macierzystej
komórki, jak i kierownikowi zespołu (takie rozwiązanie odpowiada typowym strukturom
macierzowym).

Macierzowa struktura organizacyjna to dość skomplikowane przedsięwzięcie. Nie każda

firma potrafi ją skutecznie wdrożyć. Stosowanie tej struktury może prowadzić do wielu
zjawisk zarówno pozytywnych jak i negatywnych w danej firmie.

Zalety:

−

stwarza warunki do pracy interdyscyplinarnej,

−

sprzyja rozwijaniu umiejętności współpracy,

−

jest elastyczna,

−

sprzyja wysokiej identyfikacji pracowników z celami,

−

stwarza samoczynne mechanizmy koordynacji,

−

sprzyja powstawaniu zjawiska synergii.

Wady:

−

wysokie koszty zarządzania,

−

możliwość wystąpienia anarchii,

−

wydłużony czas realizacji zadań (sprzyja dyskusjom, a nie działaniu).

Istotą struktury dywizjonalnej jest wydzielanie odrębnych, dużych jednostek

organizacyjnych – dywizji kierowanych przez dyrektorów mających dużą samodzielność
działania.
Segmenty (dywizje) wyodrębniane są według następujących kryteriów:

−

geograficznego (przestrzennego rozmieszczenia elementów całego systemu),

−

grup wyrobów,

−

grup odbiorców.

Całością systemu kieruje centrala, która zatrzymuje dla siebie takie kluczowe funkcje,

jak: gospodarka inwestycyjna, gospodarka kadrami kierowniczymi, finanse, badania i rozwój,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

marketing oraz organizacja eksportu i importu. Sprawowanie przez centralę kluczowych
funkcji zapewnia skoordynowanie i jednolite działanie całego systemu. Struktury
dywizjonalne są stosowane w dużych organizacjach.

Zalety:

−

możliwość jednoczesnej koncentracji na strategii całej firmy i poszczególnych jej części
(dywizjonów, oddziałów), zbliżenie do rynków i klientów,

−

przejrzystość ocen,

−

elastyczność działania.

Wady:

−

„walka” o dostęp do zasobów firmy,

−

możliwość nadmiernego rozrastania się sztabów, a co za tym idzie wzrost kosztów
zarządzania,

−

konflikty między samodzielnymi dywizjonami a całością.

Istota struktury zadaniowej sprowadza się do tworzenia, najczęściej w ramach struktury

funkcjonalnej, zespołów zadaniowych, ściśle związanych z realizacją określonego zadania.
Zadania takie muszą być dokładnie określone ze względu na treść, zakres przedmiotowy,
koszt i termin realizacji.

Zalety:

−

jednoosobowe kierownictwo,

−

ściśle określona odpowiedzialność,

−

kompetentna porada ze strony fachowców.

Wady:

−

wyłączenie pracowników z działalności macierzystych jednostek organizacyjnych na
okres realizacji przypisanych im zadań,

−

trudności w doborze odpowiednich członków do zespołów,

−

trudności w organizowaniu współdziałania członków zespołu,

−

trudny powrót, po zrealizowaniu zadania, członków zespołu do macierzystych jednostek
organizacyjnych.

Określonych koncepcji rozwiązań strukturalnych nie można stosować powszechnie, lecz po
dostosowaniu ich do konkretnych, indywidualnych warunków i sytuacji.
Bezkrytyczne przenoszenie do danego przedsiębiorstwa nowych rozwiązań, nawet doskonale
funkcjonujących w innych jednostkach może skończyć się niepowodzeniem. Formy i typy
struktur organizacyjnych doskonale funkcjonujące w warunkach jednej instytucji mogą
okazać się zupełnie nieprzydatne w innej. Dlatego też wdrażanie określonego rozwiązania
strukturalnego, uznawanego za nowoczesne, może być podjęte po jego adaptacji do
konkretnych warunków.

Wybrane problemy funkcjonowania przedsiębiorstw

Zasady organizacji stanowiska pracy

Stanowiskiem pracy jest odpowiednio wyposażone i urządzone miejsce pracy, w którym

jeden lub kilku pracowników wykonuje określone zadania. Stanowią one jednocześnie
zasadniczy element struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa. Wśród stanowisk pracy
wyróżnia się:

−

stanowiska jednoosobowe dla pojedynczych pracowników i wieloosobowe dla zespołów
pracowników,

−

stanowiska pracy fizycznej, dla robotników i innych pracowników operatywnych oraz
stanowiska pracy umysłowej, dla pracowników biurowych,

−

stanowiska pracy ręcznej, wyposażone w narzędzia pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

stanowiska pracy maszynowej, wyposażone w maszyny i urządzenia,

−

stanowiska zautomatyzowane, wyposażone w automaty i roboty,

−

stanowiska aparaturowe, wyposażone w określoną aparaturę,

−

stanowiska pracy kierowniczej, którym podporządkowane są inne stanowiska pracy,

−

stanowiska pracy niekierowniczej, które obejmują stanowiska pracowników szeregowych
i stanowiska pracowników samodzielnych (eksperci, doradcy).

Organizacja stanowiska pracy polega na jego usytuowaniu i urządzeniu na terenie

przedsiębiorstwa. Wymaga to przemyślenia i rozważenia jak ma wyglądać środowisko
materialne, w którym praca będzie przebiegała, jaka ma być pozycja przy pracy, jak ma być
zagospodarowana powierzchnia stanowiska pracy oraz jakie powinno być wyposażenie
w narzędzia, którymi pracownik będzie się posługiwał.

Środowisko materialne to otoczenie w jakim praca będzie się odbywała. Tworzy ono

ogólne warunki pracy. Część stanowisk pracy usytuowana jest na wolnym powietrzu,
większość w pomieszczeniach zamkniętych. W obu przypadkach należy zapewnić właściwe
ogólne warunki pracy. Do zasadniczych ogólnych warunków pracy należą: odpowiednia
temperatura lub zabezpieczenie pracownika na wypadek niewłaściwej temperatury, właściwe
oświetlenie, odpowiednie warunki higieniczno-sanitarne i zdrowotne, w tym ograniczenie
hałasu.

Zagospodarowanie powierzchni stanowiska pracy powinno wynikać z racjonalnego

organizowania pracy, a przede wszystkim ze wskazań dotyczących ruchów ciała. Należy więc
eliminować zbędne ruchy robocze oraz starać się zmniejszyć wysiłek fizyczny
i przeciwdziałać zmęczeniu. Wymaga to przestrzegania następujących zasad:

−

wszystkie narzędzia i materiały powinny mieć stałe i ściśle określone miejsce. Przy pracy
w pozycji siedzącej narzędzia i materiały powinny być ułożone na stole w półkolu,
zgodnie z zasięgiem rąk,

−

narzędzia i materiały winny się znajdować w obrębie maksymalnej powierzchni roboczej.
Powinny być tak ułożone, aby zapewnić ustaloną kolejność ruchów,

−

przy pobieraniu materiałów i odkładaniu ich po obróbce należy wykorzystać siłę
ciężkości tzn. pobierać z góry, odkładać w dół,

−

stanowisko pracy siedzącej powinno być wyposażone w krzesło odpowiedniego kształtu
i regulowane w zakresie oparcia i wysokości siedzenia.

Ergonomia to nauka zajmująca się wszechstronnym przystosowaniem pracy i warunków

jej wykonywania do możliwości i potrzeb człowieka. Celem ergonomii jest zapewnienie
najbardziej korzystnych warunków, w których praca jest wydajna i równocześnie najmniej
męcząca. Ergonomia stawia sobie za zadanie stałą poprawę warunków pracy, aż do
osiągnięcia pełnego komfortu dla jej wykonawców.

Ergonomia zajmuje się układami:

człowiek – maszyna,
człowiek – środowisko pracy,
człowiek – warunki bytowania.

W tym znaczeniu zasady ergonomii stanowią rozszerzenie bezpieczeństwa i higieny

pracy. Racjonalne zaprojektowanie stanowiska pracy zapewnia mniejszy wysiłek człowieka,
eliminuje zagrożenia, zwiększa wydajność i jakość pracy oraz jej ciągłość. Nieprzystosowanie
warunków pracy do człowieka prowadzi do :

−

zwiększenia wysiłku fizycznego i wzrostu wydatku energetycznego z uwagi na
niewygodną pozycję w toku pracy,

−

wzrostu wysiłku psychicznego przy zwiększonym wysiłku np.: uwagi, napięcia
nerwowego itp.,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

pogorszenia warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz estetyki, co wywołuje złe
samopoczucie,

−

zagrożenia wypadkowego spowodowanego zmęczeniem i brakiem dostatecznej uwagi na
tle wysiłku.

Zasady etycznego postępowania w biznesie

Za etyczne uznaje się takie postępowanie, które jest zgodne z obowiązującymi w danym

społeczeństwie:

−

regułami moralnymi, opierającymi się na powszechnie akceptowanych wartościach
wynikających z tradycji i kultury,

−

normami prawnymi o charakterze nakazów i zakazów, ustalającymi odpowiedzialność za
nieprzestrzeganie prawa.

Każdy człowiek powinien rozpoznawać wartości etyczne i stosować je we wszystkich

obszarach swojej działalności.
Pracownikowi etyka nakazuje lojalność wobec firmy, wypełnianie poleceń przełożonego
i uczciwość. Pracując w zespole, powinniśmy być koleżeńscy i pomocni, dbać o dobrą atmosferę
w grupie, nie rywalizować z innymi w nieuczciwy sposób, dążyć do sukcesu całej grupy.

Szczególnie istotne jest przestrzeganie etycznych norm przez przedsiębiorców ze

względu na ich potężne narzędzia oddziaływania.
Sukcesu w życiu gospodarczym nie sposób dziś osiągnąć bez traktowania pracowników przez
pracodawcę w sposób uczciwy, z szacunkiem dla godności ludzkiej i bez właściwego
motywowania. To przecież przedsiębiorca zatrudnia, przydziela zadania i stanowiska pracy,
określa poziom wynagrodzenia za pracę, ocenia, nagradza, awansuje i zwalnia.
W firmach, w których przestrzegane są zasady etyczne, panują dobre stosunki międzyludzkie,
występuje niska fluktuacja pracowników, a działania zarówno pracodawców jak
i pracowników ukierunkowane są na osiągnięcie wspólnego celu.

Przedsiębiorstwo wchodzi we wzajemne relacje z wieloma elementami otoczenia. Zasady

prowadzenia

działalności

gospodarczej

sprawiają,

że w niektórych sytuacjach

przedsiębiorstwo jest uzależnione od różnych instytucji. Przykładem może być konieczność
uzyskiwania pozwoleń, przeprowadzane inspekcje czy kontrole. Sytuacje te powodują pokusę
nieetycznego postępowania i załatwiania swoich interesów na przykład za pomocą łapówki.
Jest to postępowanie nie tylko nieetyczne, ale również niezgodne z prawem i zagrożone karą.
Wręczenie łapówki stawia przedsiębiorstwo w uprzywilejowanej sytuacji i zakłóca zasady
zdrowej konkurencji.

Podobnie wymiar nieetyczny i niezgodny z prawem ma wykorzystywanie tajnych

informacji, dotyczących kondycji przedsiębiorstwa, do podejmowania decyzji o inwestowaniu
w akcje tego przedsiębiorstwa na giełdzie lub pozbywaniu się ich.
Prowadzenie interesów z innym przedsiębiorstwem (kontrahentem) może przebiegać
w sposób gwarantujący dłuższą współpracę lub mieć charakter krótkotrwały. Nawiązywaniu
stałych kontaktów handlowych sprzyja między innymi rzetelność, dbałość o jakość,
terminowość w dostawach i płatnościach.

Ostatecznym odbiorcą przedsiębiorstwa jest klient. W warunkach rynku konsumenta

producenci zadają sobie wiele trudu, aby przyciągnąć klienta i nakłonić go do dokonania
zakupu. Na klienta bardzo często oddziałuje się reklamą, która powinna być prawdziwa
i przekazywać rzetelne informacje. Przedsiębiorstwo, które chce długo utrzymać się na rynku,
powinno nie tylko pozyskiwać nowych, ale przede wszystkim utrzymywać dotychczasowych
klientów, m.in. przestrzegając zasad etycznego postępowania. Tylko takie postępowanie może
być źródłem długotrwałego sukcesu przedsiębiorstwa.

Według W. Guth etyczna postawa w przypadku przedsiębiorcy oznacza dostrzeganie

skutków własnych decyzji i ponoszenie za nie odpowiedzialności oraz kierowanie się

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

poszanowaniem dobra społecznego, nawet gdyby miało to oznaczać poświęcenie zysków
krótkoterminowych. Każda grupa zawodowa powinna posiadać swój kodeks etyki. Geodeci
taki posiadają.

KODEKS ETYKI ZAWODOWEJ GEODETY

Rozdział I

ZASADY OGÓLNE

§1

1. Każdy geodeta zobowiązany jest do przestrzegania współżycia społecznego,

obowiązującego prawa, uczciwości w działaniu oraz stałej dbałości o godność osobistą,
szczególnie zaś podczas wykonywania czynności zawodowych i społecznych.
Postępowanie geodety, które poniża go w opinii publicznej lub podważa zaufanie do
wykonywania przezeń czynności zawodowych i społecznych, będzie uważane za
naruszenie norm etyczno-zawodowych naruszających normy niniejszego Kodeksu.

2. Jeżeli w niniejszym Kodeksie jest mowa o geodecie, rozumie się pod tym: geodeta

członek Stowarzyszenia Geodetów Polskich.

§2

Najważniejszym moralnym nakazem geodety jest rzetelność, dokładność i skrupulatność
w wykonywaniu czynności zawodowych. Każda czynność zawodowa winna być wykonana
zgodnie z obowiązującymi przepisami technicznymi i prawnymi, które mają wpływ na
wykonywaną robotę geodezyjną.

§3

Geodeta podczas wykonywania czynności zawodowych powinien kierować się zasadą
bezstronności w wykonywaniu powierzonych robót geodezyjnych.

§4

Geodeta nie powinien podejmować czynności zawodowych w sytuacjach, kiedy zakazują tego
obowiązujące przepisy prawa lub stwarzałoby to podejrzenie stronniczości.

§5

Geodeta ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną za naruszenie postanowień niniejszego
Kodeksu w związku z wykonywaniem zawodu. Odpowiedzialność dyscyplinarna nie
wyklucza odpowiedzialności cywilnej lub karnej na zasadach określonych odpowiednio przez
prawo cywilne lub karne.

Rozdział II

WYKONYWANIE CZYNNOŚCI ZAWODOWYCH

§6

1. Geodeta czynności zawodowe winien wykonywać według najlepszej wiedzy fachowej

i z należytą starannością.

2. Geodeta winien ze szczególną wnikliwością analizować materiały i dokumenty dotyczące

zleconych robót i zachować przy ich wykonywaniu całkowitą bezstronność.

3. Geodeta w wykonywaniu czynności zawodowych jest niezawisły, tzn. żadne okoliczności

pozaprawne lub inne, nie mające związku z obiektywnie ocenionym stanem faktycznym
sprawy, nie mogą wpływać na opinię techniczno-prawną i postępowanie geodety.

4. Otrzymane polecenia nie zwalniają geodety od obowiązku przestrzegania zasad etyki

zawodowej.

§7

1. Geodeta winien doskonalić stale swoją wiedzę zawodową i dbać o to, aby na bieżąco

wprowadzać osiągnięcia naukowe i techniczne do wykonywanego przez siebie zawodu.

2. Geodeta przy wykonywaniu czynności zawodowych nie powinien okazywać swojego

osobistego stosunku do osób, których te czynności dotyczą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

§8

Na geodecie ciąży również obowiązek zachowania tajemnicy odnośnie faktów, danych
i informacji otrzymanych w trakcie wykonywania czynności zawodowych.

§9

Geodeta powinien troszczyć się o należyte kształtowanie społecznej opinii o zawodzie, tzn.
dbać, aby w trakcie wykonywania czynności zawodowych nie narazić reputacji
Stowarzyszenia, środowiska zawodowego i swojej własnej.
Geodeta obowiązany jest powstrzymać się od nieuczciwej konkurencji.
Geodeta nie może odmówić udzielenia swojemu zleceniodawcy pełnych wyjaśnień
dotyczących zleconej roboty, sposobów jej wykonania oraz wszelkich uwarunkowań
prawnych ciążących na danym zleceniu.

§10

Geodeta jako autor opracowania dokumentacji może przy swoim nazwisku podać
przynależność do Stowarzyszenia.

Rozdział III

ZASADY POSTĘPOWANIA GEODETY JAKO BIEGŁEGO LUB UPRAWNIONEGO

PRZED SĄDAMI I INNYMI ORGANAMI ORZEKAJĄCYMI

§11

W postępowaniu sądowym lub w postępowaniu przed organem orzekającym, gdzie geodeta
występuje jako biegły lub świadek na okoliczności wykonywanej roboty geodezyjnej,
obowiązany jest złożyć informację w zakresie opinii technicznej i prawnej. Jeśli jego zeznanie
miałoby być objęte tajemnicą państwową, wówczas powinien o tym poinformować sąd lub
organ orzekający.

§12

1. Geodeta winien wykazywać opanowanie, takt i umiar nawet w wypadku niewłaściwego

zachowania się osób biorących udział w postępowaniu.

2. Geodeta winien dbać o to, aby nie naruszać godności osób biorących udział

w postępowaniu.

Rozdział IV

ZASADY ZACHOWANIA SIĘ GEODETY W SPOŁECZNOŚCI SGP

§13

1. Stosunki między geodetami powinny być oparte o wzajemną lojalność i koleżeństwo.
2. Geodeta winien zwrócić uwagę koledze na jego naganne zachowanie, w szczególności

naruszające zasady niniejszego Kodeksu. Jeżeli okaże się, że zwrócenie uwagi nie odnosi
pożądanego skutku, wówczas czyniący tę uwagę winien zawiadomić o tym Sąd
Koleżeński, który w zależności od rodzaju przewinienia, podejmie odpowiednie działania
na podstawie niniejszego Kodeksu i regulaminu swego działania oraz zastosuje
odpowiednie rygory dyscyplinarne, zgodnie ze Statutem SGP.

§14

Geodeci powinni udzielać sobie pomocy w pracy zawodowej.
Geodeci winni darzyć szczególnym szacunkiem kolegów seniorów i rencistów, a w razie
potrzeby służyć im pomocą koleżeńską i materialną.

§15

W razie potrzeby udzielania opinii technicznej, uprzednio wydanej w tej sprawie przez

innego

geodetę, autor następnej opinii winien porozumieć się z autorem poprzedniej,
w szczególności w przypadku wydania opinii odmiennej. Pod żadnym pozorem nie wolno

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

używać wyrażeń naruszających godność autora poprzedniej opinii i jego dobrego imienia oraz
jego kwalifikacji zawodowych.

§16

Geodeta, który kieruje pracą młodszego kolegi, powinien przekazywać mu swą wiedzę
i doświadczenie oraz kształtować jego postawę w duchu etyki zawodowej.

§17

Opinia o pracy zawodowej geodety, oceniająca jego pracę, powinna być rzeczowa,
obiektywna i ewentualnie poprzedzona wysłuchaniem zainteresowanego.

§18

Publiczne negatywne wypowiadanie się przez geodetę o pracy zawodowej innego geodety jest
niedopuszczalne, chyba, że wynika z obowiązków lub uprawnień służbowych.

§19

W razie sporu między geodetami należy przede wszystkim wyczerpać możliwości załatwienia
go w drodze polubownej lub za pośrednictwem właściwych organów Stowarzyszenia.
Skarga na innego geodetę może być skierowana tylko do właściwych organów

Stowarzyszenia.

§20

Wszelkie spory wynikłe między geodetami na tle postanowień niniejszego Kodeksu podlegają
rozstrzygnięciu przez właściwy organ statutowy SGP.
Geodeta nie powinien podejmować działań mających na celu pozbawienie innego członka
Stowarzyszenia możliwości wykonywania zawodu lub piastowania funkcji w organach
statutowych Stowarzyszenia, chyba, że podjęcie takich działań wynika z niniejszego
Kodeksu.

§21

Geodeta obowiązany jest dokładać należytej staranności przy pełnieniu powierzonej
mu funkcji w SGP i przyczyniać się do zrealizowania zadań Stowarzyszenia.
Rezygnacja z pełnienia funkcji w Stowarzyszeniu wymaga rzeczowego uzasadnienia
ze strony zainteresowanego członka SGP.

§22

Członek organu SGP nie może powierzonej mu funkcji wykorzystywać dla korzyści własnej
lub osób sobie bliskich.

§23

Geodeta powinien bezstronnie wykonywać powierzoną mu funkcję w organach
stowarzyszeniowych.
Wiadomości uzyskane przez geodetów pełniących funkcję w organach statutowych
Stowarzyszenia nie mogą być wykorzystywane do celów pozastatutowych lub w sposób
sprzeczny ze Statutem.

§24

Geodeta pełniący funkcję w organach statutowych Stowarzyszenia zobowiązany jest dbać
o zachowanie powagi podczas wykonywania czynności łączących się z pełnioną funkcją.

§25

Geodeta obowiązany jest stosować się do uchwał organów statutowych Stowarzyszenia.
Każdy geodeta powinien współdziałać z organami statutowymi Stowarzyszenia w sprawach
objętych Statutem.

§26

Geodeta obowiązany jest stawiać się na wezwanie organu statutowego Stowarzyszenia. Jeżeli
takiego wezwania nie może wykonać, swoją nieobecność powinien niezwłocznie
usprawiedliwić.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Geodeta obowiązany jest udzielić pełnych i zgodnych ze stanem faktycznym wyjaśnień
organowi statutowemu, który zwróci się z zapytaniem, dotyczącym sprawy będącej
przedmiotem rozpoznania przez ten organ, w ramach statutowych kompetencji.

Rozdział V

POSTANOWIENIA KOŃCOWE

§27

W sprawach nie objętych niniejszym Kodeksem geodeta powinien kierować się zasadami
sformułowanymi w uchwałach organów statutowych Stowarzyszenia, orzecznictwa sądów
koleżeńskich oraz dobrymi zwyczajami przyjętymi przez środowisko geodezyjne.

§28

Geodeta nie może usprawiedliwiać swego nagannego postępowania nieznajomością Statutu
SGP, niniejszego Kodeksu lub orzeczeń sądów koleżeńskich.

§29

Niniejszy Kodeks etyki zawodowej uchwalił XXXII Zjazd Delegatów Stowarzyszenia
Geodetów Polskich w Kaliszu, w dniu 12 maja 1995 roku.

Konflikty w przedsiębiorstwie

Konflikt w przedsiębiorstwie występuje w przypadku sprzeczności interesów lub

poglądów. Konflikty w firmie są dość powszechne, różnorodne i złożone. Mogą mieć
charakter antagonistyczny, w przypadku ostrych starć i przejawów nawet wrogości. Są też
konflikty nieantagonistyczne w przypadku rozbieżności i nieporozumień.

Każdy z pracowników ma swój system wartości, określone doświadczenia i liczy na

spełnienie swych potrzeb i oczekiwań. Jeżeli wykonywana praca i stosunki interpersonalne
w przedsiębiorstwie nie dają możliwości zrealizowania tych wartości i oczekiwań, w miejscu
pracy może wytworzyć się sytuacja powodująca częste nieporozumienia i zatargi. Konflikty
należą do zawodowej codzienności. W obrębie jednego działu, między przełożonym
i pracownikami, w konfliktach pracowników z klientami dochodzi stale do sytuacji,
w których relacje społeczne oraz cele firm czy przedsiębiorstw mogą doznawać uszczerbku.
Zachowanie uczestników konfliktu zależy od tego, w jakim stopniu pragną oni zaspokoić
swoje interesy. Człowiek będący w sytuacji zagrożenia, bez perspektywy awansu szuka
wyjścia z sytuacji. Może przyjąć różne postawy: wyobcowania ze środowiska, pozorowanie
uległości i wycofywanie się lub wyrażenie zgody na kompromis pomimo wewnętrznej
sprzeczności. Nauczmy się rozwiązywania konfliktów!

Właściwe podejście do konfliktu niejednokrotnie jest elementem rozwojowym,

wzbogacającym jednostki (grupy), pomagającym zrozumieć zawiłości tego świata i lepiej
w nim funkcjonować. Konflikt zewnętrzny często rozumiany jest jako rozbieżność interesów
lub przekonanie podmiotów biorących w nim udział, że ich aktualne dążenia nie mogą być
zrealizowane równocześnie. Wzbudza on wiele sprzecznych emocji, utrudnia właściwe
funkcjonowanie, bowiem często jest traktowany jako coś złego, niebezpiecznego.
Umiejętność kierowania i rozwiązywania konfliktów oraz korzystania w swej pracy z technik
negocjacyjnych, mediacyjnych i facylitacyjnych jest wyznacznikiem sukcesu. Przy
rozwiązywaniu konfliktów należy pamiętać o kilku krokach, jakie trzeba podjąć, by dojść do
celu. Są to:
1. Rozumienie konfliktu.
2. Eskalacja konfliktu.
3. Sposoby wychodzenia z konfliktu.
4. Budowanie kontaktu i porozumienia.
5. Poznanie wzajemnych interesów.
6. Formułowanie wspólnych problemów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Negocjowanie rozwiązań w kategoriach: wygrany – wygrany.
8. Przeciwdziałanie presji i manipulacji.
9. Emocje a konflikt.
Kierownik rozwiązując konflikty powinien bacznie obserwować zachowania uczestników
i ich postawy oraz do tego dostosować swoje sposoby postępowania.
Sposoby radzenia sobie z konfliktem to:
1. Rywalizacja czyli obrona własnych przekonań, interesów i brak chęci do ustępstw.

Stosuje się ją, gdy jest konieczne szybkie i zdecydowane działanie, lub ważne, ale
niepopularne sprawy muszą być wprowadzone w życie, lub racja jest po stronie
kierownika, lub konflikt dotyczy ludzi niekompetentnych.

2. Współpraca czyli dążenie do zaspokojenia w równym stopniu potrzeb obu stron

konfliktu. Stosuje się, gdy ważne jest wspólne rozwiązanie, dąży się do pokonania uczuć
wrogości lub celem jest zrozumienie punktu widzenia innych.

3. Kompromis czyli dążenie do częściowego zaspokojenia interesów każdej ze stron. Do

kompromisu powinno dojść, gdy: sprawy nie są zbyt ważne, chce się osiągnąć
tymczasowe rozwiązanie lub rywalizacja i współpraca nie są skuteczne.

4. Unikanie to dążenie do bagatelizowania konfliktu, niechęć do jego rozwiązania

i odwlekanie interwencji. Stosuje się, gdy: spór jest banalny, nie ma szans na rozwiązanie
konfliktu, koszty związane z jego kontynuowaniem są niewspółmiernie duże w stosunku
do korzyści lub potrzeba określonego czasu na przygotowanie rozwiązania.

5. Dostosowywanie się to dążenie do zaspokojenia potrzeb stanowiących źródło konfliktu.

Stosuje się, gdy: ważne jest zachowanie zgody w imię wyższych wartości, kierownik
zauważa, że jest w błędzie, ważne jest zachowanie dobrych stosunków międzyludzkich
lub chce się dać drugiej stronie satysfakcję.

Istnieje wiele metod skutecznego radzenie sobie z konfliktem. Do najskuteczniejszych należą:
przetargi, mediacje, negocjacje czy konferencje okrągłego stołu.

Style i zasady negocjacji

Negocjowanie to proces uzgadniania stanowisk, najkorzystniejszych dla negocjujących

stron, w przypadku istnienia między nimi konfliktu lub rozbieżności interesów.
Negocjacje to dwustronny proces komunikowania się, którego celem jest osiągnięcie
porozumienia, gdy przynajmniej jedna strona nie zgadza się z daną opinią lub z danym
rozwiązaniem sytuacji. Negocjacje to sposób porozumienia się w celu rozwiązania konfliktu
oraz dojścia do porozumienia obydwu stron, proces wzajemnego poszukiwania takiego
rozwiązania, które satysfakcjonowałoby zaangażowane w konflikt strony.

Sposób prowadzenia negocjacji w różnych krajach może być różny. Różnice wynikają

z odmienności kulturowych czy nawet sposobu postrzegania czasu.

Tabela 7. Style negocjacji [8, s 43]

Negocjacje pozycyjne

Negocjacje oparte na zasadach

Styl kooperacyjny (miękki)

Styl rywalizacyjny (twardy)

Styl rzeczowy (racjonalny)

Uczestnicy są przyjaciółmi

Uczestnicy są przeciwnikami

Uczestnicy rozwiązują wspólne
problemy

Celem jest porozumienie

Celem jest zwycięstwo

Celem jest rozsądny wynik
uzyskany sprawnie i w dobrej
atmosferze

Ustępuj dla podtrzymania
kontaktów

Żądaj ustępstw jako warunku
podtrzymywania kontaktów

Oddzielaj ludzi od problemów

Traktuj delikatnie ludzi
i problemy

Bądź twardy wobec ludzi
i problemów

Bądź delikatny wobec ludzi
i twardy wobec problemów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ufaj innym

Nie ufaj innym

Postępuj niezależnie od zaufania

Łatwo zmieniaj stanowisko

Twardo trzymaj się swego
stanowiska

Koncentruj się na zadaniu, a nie
na stanowiskach

Składaj oferty

Stosuj groźby

Badaj stan interesów (stopień
rozwiązania problemów)

Ujawniaj swoją ostateczną granicę
akceptacji

Ukrywaj swoją ostateczną granicę
akceptacji

Unikaj formułowania swojej
dolnej granicy możliwości

Zgadzaj się na jednostronne
ustępstwa dla dobra porozumienia

Żądaj jednostronnych ustępstw
jako warunku podjęcia rozmów

Stwarzaj możliwości korzystne dla
obu stron

Szukaj jednego rozwiązania,
aprobowanego przez drugą stronę

Szukaj jednego rozwiązania,
korzystnego tylko dla ciebie

Szukaj wielu możliwości,
najlepszą wybierzesz później

Nalegaj na zawarcie porozumienia

Nalegaj na przyjęcie twojego
stanowiska

Nalegaj na przyjęcie
obiektywnych kryteriów

Staraj się uniknąć zbyt daleko
idących propozycji

Staraj się o osiągnięcie twych
daleko idących celów

Staraj się osiągnąć rezultaty oparte
na kryteriach niezależnych
od subiektywnych życzeń

Poddawaj się presji

Staraj się wywierać presję

Przekonuj i bądź otwarty na
przekonywanie, ulegaj zasadnym
argumentom, a nie presji

W negocjacjach twardych uczestnicy są przeciwnikami i dążą do pokonania drugiej

strony. Żądają jednostronnych korzyści, nie ufają przeciwnikowi, stosują groźby, są twardzi
w stosunku do ludzi i problemów, żądają ustępstw jako warunku rozmów itd.

W negocjacjach miękkich uczestnicy starają się być partnerami i poszukują

porozumienia, ufają sobie, starają się unikać walki i poszukują takiego rozwiązania, które
będzie możliwe do przyjęcia przez obie strony, akceptują straty w imię porozumienia.

Negocjacje powinny przebiegać według ustalonego lub przyjętego przez negocjatorów

toku. Większość negocjacji przebiega według typowych etapów i faz, a mianowicie:

−

przygotowanie się do negocjacji,

−

rozpoczęcie negocjacji i przedstawienie wyjściowych poglądów,

−

właściwe negocjacje, czyli przedstawienie kolejnych propozycji,

−

zakończenie negocjacji.
W dzisiejszych czasach umiejętność sprawnego i efektywnego negocjowania jest

niezbędna.„Sztuka negocjacji” uczy jak opanować umiejętność negocjowania i jak skutecznie
się nią posługiwać. Sztuka ta posiada jednak różne stopnie wtajemniczenia. Opanowanie tych
najwyższych stopni wymaga ustawicznego doskonalenia przez szkolenia i działanie
praktyczne. Należy zatem wyposażyć się w odpowiednią wiedzę. Ważne są następujące
zagadnienia:

−

jak rozpoznawać kiedy i jak powinniśmy negocjować,

−

jak analizować warunki i oceniać szanse własne i oponenta, czyli w jaki sposób
skutecznie przygotować się do negocjacji,

−

jak nie dać się wciągnąć w dyskusję, która może okazać się dla nas nieprzyjemną, czyli
jak uchronić się przed manipulacją ze strony rozmówcy,

−

negocjować tak, aby ostateczne rezultaty satysfakcjonowały każdą ze stron, czyli jak
zakończyć negocjację sukcesem,

−

skutecznie przekonać współpracowników, przyjaciół, ucznia, nauczyciela (każdego),
czyli jak poradzić sobie z rywalizującym przeciwnikiem,

−

przestrzegać i trzymać się zasad etyki w najtrudniejszych nawet negocjacjach, czyli jak
negocjować w atmosferze wzajemnego szacunku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Najgorsze co można powiedzieć podczas trwania rozmowy negocjacyjnej, to informacja,

że nic nie jest ważniejsze od osiągnięcia sukcesu. Tak naprawdę to należy uświadomić sobie
konieczność takiego negocjowania, w czasie którego zachowana jest równowaga pomiędzy
własnym punktem widzenia i własnymi interesami, a chęcią lub koniecznością zachowania
dobrych stosunków na przyszłość.

Willem Mastenbroek wyróżnia trzy orientacje negocjowania, zwane przez niego również

taktykami. Są to:
1. taktyka współpracy – ma miejsce w przypadku osób reprezentujących zbieżne interesy

i cele, kiedy współpraca jest obopólnym interesem,

2. taktyka walki – stosowana wyłącznie podczas sprzecznych interesów, kiedy jedna ze

stron jest przekonana, że tylko jej rozwiązania przyniosą efekt i korzyści (nie negocjacje),

3. taktyka negocjacji – stosowana w przypadku odmiennych, wręcz sprzecznych interesów

zależnych od siebie stron, ale konieczna ze względu na korzyści stron negocjujących.
Roger Fisher i William Ury określają odpowiednio wyżej wymienione strategie

negocjacyjne jako:
1. miękkie negocjacje pozycyjne – gra miękka,
2. twarde negocjacje pozycyjne – gra twarda,
3. negocjacje oparte na zasadach - negocjacje wokół meritum.

Zbigniew Nęcki

natomiast negocjacje twarde określa jako styl rywalizacyjny, negocjacje

miękkie jako styl kooperacyjny, natomiast negocjacje wokół meritum określa jako styl
rzeczowy. Każdą z tych strategii można scharakteryzować wg pewnych zasad.

Współpraca, styl kooperacyjny (miękki):

−

konflikt jest określany jako wspólny problem,

−

uczestnicy są przyjaciółmi,

−

słabości i problemy osobiste można poruszać otwarcie,

−

celem jest porozumienie,

−

dyskutowane sprawy podejmowane są jedynie z myślą o związanych z nią problemach,

−

opowiadanie się za konkretnym rozwiązaniem jest świadomie odkładane,

−

należy ustępować, aby pielęgnować wzajemne stosunki,

−

groźby, nieporozumienia i wykorzystywanie błędów drugiej strony postrzegane jest jako
szkodliwe, podejmuje się wysiłki w celu zrównoważenia sił lub w taki sposób, aby nie
odgrywały żadnej roli,

−

ludzie starają się wzajemnie zrozumieć i dzielić wspólne troski,

−

zdenerwowanie jest okazywane, aby złagodzić napięcie, które mogłoby zaszkodzić
przyszłej współpracy,

−

obie strony nie widzą nic złego w powołaniu ekspertów z zewnątrz, aby wspomóc
podejmowanie decyzji, rozmów.

Walka, styl rywalizacyjny (twardy):

−

konflikt jest określany w kategoriach „wygrana albo porażka”, „góra albo dół”, „my albo oni”,

−

uczestnicy są przeciwnikami,

−

problemy osobiste traktowane są jak nie istniejące,

−

celem jest zwycięstwo,

−

punkty rozbieżne są formułowane tylko z uwzględnieniem własnego interesu,

−

przy każdej możliwej sytuacji podkreślana jest absolutna i bezwarunkowa preferencja dla
własnego rozwiązania,

−

żądanie ustępstw jest warunkiem utrzymania stosunków,

−

groźby, nieporozumienia, szokowanie itp. wykorzystuje się w każdej możliwej chwili, by
zmusić przeciwnika do uległości,

−

nikt nie stara się zrozumieć przeciwnika,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

irytacja potwierdza negatywy i wrogi stosunek, wrogość jest wyrażana aby złamać drugą
osobę,

−

osoby z zewnątrz są mile widziane, tylko jeśli są „ślepymi poplecznikami”.
Sytuacje, w których należy podjąć dialog negocjacyjny to decyzje trudne. Często interes

własny jest najważniejszy, nie dostrzega się interesów drugiej strony, z którą podejmuje się
negocjacje. Często wtedy właśnie wybiera się strategię twardych negocjacji, umacnia się
na swoich pozycjach, „okopuje się” w swoich poglądach i racjach tak mocno, że kiedy
pojawiają się nieprzewidziane, niekorzystne okoliczności, współpraca stron negocjujących
jest już niemożliwa, w kontaktach obu stron jest pełno niechęci, żalu i pretensji. Z drugiej
strony jeśli strony wybierają styl negocjacji miękkich, dzieje się to często i spontanicznie,
może okazać się zgubne dla własnych interesów. Po czasie okazuje się, że wysiłki nie
przyniosły oczekiwanych rezultatów i wtedy albo strona poddaje się albo wyraża wolę walki.
Czuje się wykorzystana i rozczarowana. Wydaje się zatem, że trzeci styl – styl rzeczowy czyli
negocjacje wokół meritum, to „złoty środek”, w których następuje balansowanie między
współpracą a walką.

Negocjacje oparte na zasadach, styl rzeczowy (zasadniczy):

−

konflikt jest postrzegany jako zderzenie różnych, ale współzależnych interesów,

−

uczestnicy rozwiązują wspólny problem,

−

problemy osobiste są ukrywane lub przedstawiane bardzo oględnie,

−

celem jest rozsądny wynik uzyskany sprawnie i w dobrej atmosferze,

−

tematy rozmów są formułowane z uwzględnieniem alternatywnych rozwiązań,

−

manifestuje się silne preferencje dla określonego rozwiązania, ale za oczywiste przyjmuje
się istnienie miejsca na marginesy i ustępstwa,

−

trzeba oddzielać ludzi od problemu – nie należy łączyć swojego stosunku do omawianej
sprawy ze stosunkiem do ludzi, z którymi prowadzi się negocjacje,

−

groźby, nieporozumienia i zaskoczenie są wykorzystywane sporadycznie, w niewielkim
zakresie i po ostrożnej analizie,

−

rozumienie poglądów drugiej strony postrzegane jest jako narzędzie taktyczne,

−

zdenerwowanie jest ukrywane lub manifestowane pośrednio (np. humorem),

−

strony trzecie są wprowadzane tylko w przypadku zupełnego zablokowania.
Umiejętności negocjacyjne powinien mieć każdy, gdyż może je wykorzystywać w bardzo

wielu dziedzinach życia. Także w rozmowie kwalifikacyjnej. Stosowanie dialogu
negocjacyjnego opartego na zasadach, daje szanse na kontakty interpersonalne, które będą
źródłem radości, a nie niepowodzeń i niezadowolenia oraz niskiej samooceny. Doświadczenia
jakie uczniowie zdobędą w zakresie sztuki negocjacji w szkole staną się źródłem wiedzy do
dobrego funkcjonowania w społeczeństwie. Do negocjacji należy się dobrze przygotować.
Ważna jest siła argumentów i dowodów na ich poparcie. Każda ze stron musi mieć określone
korzyści z zawartego porozumienia.

Efektywność pracy

Efektywność pracy stanowi stosunek efektu użytecznego do poniesionego nakładu pracy.

Może być mierzona wielkościami względnymi tj. w odniesieniu do efektywności z minionego
okresu lub bezwzględnymi. Jednocześnie należy odróżnić efektywność od wydajności.
Wydajność odnosi się do samej tylko sfery produkcji i opisuje stosunek wielkości produkcji
do zużytkowanego nakładu. Efektywność dotyczy produkcji mającej wpływ na zysk
przedsiębiorstwa, takiej, której produkt końcowy może być z korzyścią sprzedany.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynniki efektywności

Wyróżniamy kilka grup czynników wpływających na efektywności pracy:

−

umiejętności,

−

wiedza,

−

motywacja pracownika,

−

styl kierowania,

−

struktura i status grupy,

−

otoczenie,

−

technologia,

−

struktura organizacyjna,

−

kultura organizacji.

Mierniki efektywności

Istotne jest zmierzenie efektów pracy i adekwatne do nich wynagradzanie. Ścisłe

ustalenie poziomu efektywności pracy pracownika lub zespołu jest uzależnione w pierwszym
rzędzie od charakteru pracy. Klasycznie rozumiana efektywność mierzona jest stosunkiem
całkowitego rezultatu pracy (ilość, jakość, sprzedaż) do nakładu pracy ludzkiej. Określana jest
w odniesieniu do pojedynczych pracowników oraz do zespołów za pomocą jednostek
fizycznych (w wypadku produktów jednorodnych), sum wartości (cen i kosztów) lub
w odniesieniu do norm. Z drugiej strony efektywność może być determinowana jakością
pracy i wówczas bada się gatunkowość wyrobów i usług oraz kompetencje pracowników.
Efektywność pracy może znajdować odbicie w wynikach całościowych przedsiębiorstwa.
Służące temu mierniki to m.in.: zwrot z inwestycji, zysk firmy w przeliczeniu na jednego
zatrudnionego, wartość sprzedaży, a także stosowane obecnie: całkowity zwrot dla
akcjonariuszy, czy mierniki niematerialnych aktywów firmy. W przypadku menedżerów
jednym z mierników efektywności ich pracy może być rentowność z inwestycji, o których
sami decydowali. Pomocne przy mierzeniu efektywności pojedynczego pracownika może być
wartościowanie pracy. Zaznaczyć trzeba, że nie dokonuje ono podsumowania efektów pracy
osoby lecz jedynie możliwości jakie tkwią w danym miejscu pracy, uważa się iż stanowi ono
jedynie "pierwsze podejście" do mierzenia efektu pracy. Podejście to powinno być dopełnione
oceną pracownika. Szczególnie użyteczne są tu oceny wymierne o dużym stopniu
sformalizowania. I tak np. sformalizowana ocena zadaniowa dla zespołu pracowniczego
zakłada pewną pulę wynagrodzenia (bonus) za wykonanie założonego zadania. W razie
spełnienia wymagań przez grupę, kwota przewidziana na nagrodę zostaje rozdysponowana
między pracowników - po równo, bądź w ramach uprzednio określonych zasad
(np. w proporcji do stawki płacy zasadniczej). W celu ustalenia wielkości puli stosuje się
tabelę ocen przypisującą odpowiednią liczbę punktów w zależności od stopnia wykonania
zadania a także w zależności od wielkości i znaczenia samego zadania. Podobnie, choć
w sposób mniej formalny, dokonuje się oceny wykonania zadań w ramach zarządzania przez
cele. Ustala się wówczas normy zadań kluczowych (tzw. macierz zadań kluczowych), którym
przypisane są wyceny punktowe - ustalone wspólnie przez zespół. Pula środków
(przewidzianych na podwyżki lub premie) dla grupy podzielona przez liczbę możliwych do
zdobycia punktów wyznacza wartość 1 punktu.

Oprócz ocen efektów osiągniętych, będących ocenami retrospektywnymi, stosuje się

oceny nastawione na zbadanie możliwości przyszłych dokonań pracownika. Do ocen
prospektywnych (obarczonych większą dozą subiektywizmu) należą: oceny osobowości oraz
oceny behawioralne. Ocena behawioralna dokonuje porównania rzeczywistych zachowań
pracownika na stanowisku pracy z zachowaniami wzorcowymi i stąd wnioskuje się
o efektywności jego pracy. Do ocen behawioralnych należą oceny kompetencji, szczególnie
popularne w USA, stanowiące dogodne narzędzie powiązania wysokości płacy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

z efektywnością. Wyodrębnia się w nich tzw. kluczowe kompetencje (czynniki sukcesu dla
danego stanowiska) a następnie bada się zachowania wskaźnikowe, decydujące o tym, czy
dany pracownik właściwie realizuje zadania dla danego stanowiska. Płacąc za kompetencje,
pracodawca wynagradza pracownika rzeczywiście przyczyniającego się do uzyskania
przewagi konkurencyjnej. Do mierników subiektywnych a zarazem istotnych dla uzyskania
wiedzy o efektach pracy, należą wyniki badania opinii pracowników, ich oceny własnych
osiągnięć oraz poziomu zadowolenia z pracy.

Zarządzanie wsparciem społecznym

Wsparcie społeczne jest terminem stosunkowo nowym i dlatego jeszcze nie dość znanym

wśród polskich menedżerów. Większość z nich czuje, że coś takiego istnieje, ale niewielu
zastanawia się, czy wpływa ono w jakiś sposób na pracę. Wsparcie społeczne jest bowiem
często ukrytym, ale niezwykle silnym czynnikiem motywującym, którego używamy
najczęściej bezwiednie i bez bliżej określonego celu oraz nieświadomi skutków jego
działania. A skutki te nie zawsze muszą być korzystne dla pracy, firmy, czy osoby, która
wsparcie otrzymała. Wsparcie społeczne to pojęcie, które zawiera w sobie m. in. to, czy
człowiek czuje się wspierany przez otoczenie i czy otrzymuje od otaczających go ludzi
odpowiednie komunikaty, informacje i inne zasoby. Nie da się w krótki, a zarazem ścisły
sposób rzetelnie przedstawić szerokiej obecności wsparcia społecznego w ludzkim życiu,
nawet ograniczając się wyłącznie do życia zawodowego. Wsparcie społeczne ma m. in. duży
wpływ na zdrowie człowieka, jego dobrostan psychiczny, radzenie sobie ze stresem,
zadowolenie z pracy, a także współpracę w zespole i efektywność wykonywanej przez niego
pracy. Nieadekwatne wsparcie lub jego brak jest szczególnie niebezpieczne w warunkach pracy
zespołowej.

Powstają

wtedy

niepotrzebne

opóźnienia,

konflikty,

przerzucanie

odpowiedzialności, podrzucanie niechcianej pracy, częste choroby (m.in. kłopoty z układem
krążenia), apatia itp., co w konsekwencji wpływa niekorzystnie na funkcjonowanie całej firmy.

W efekcie wielu badań stwierdzono, że oprócz rodziny i przyjaciół bardzo dużą rolę

w życiu każdego pracującego człowieka odgrywają jego współpracownicy i bezpośredni
przełożony. Zdarza się, że wsparcie od przełożonego jest dużo ważniejsze niż wsparcie od
bliskich. Dlatego też ważne jest, czy menedżer zarządzający zespołem potrafi odczytać
potrzebę wsparcia u danego pracownika, a także u swojego zespołu jako całości. Taka
potrzeba wsparcia ze strony przełożonego może pojawić się u pracowników w wyniku presji
czasu, nadmiernego stresu, konfliktów, a także wielu różnych sytuacji, np. gdy nowo
zatrudniony pracownik jest pozostawiony sam sobie - nie wie co ma robić, jakie są jego
obowiązki, komu podlega, jakie są normy obowiązujące w firmie (te formalne i nieformalne)
itd. Sytuacje wymagające wsparcia można by wymieniać bez końca, ponieważ zdarzają się
one właściwie każdego dnia. W większości z nich ogromną rolę może odegrać menedżer,
który jest świadomy potęgi właściwego użycia narzędzia jakim jest wsparcie społeczne.
Do dobrego kontaktu indywidualnego menedżer potrzebuje podstawowych (co nie oznacza,
że zawsze łatwych) umiejętności psychologicznych, takich m. in. jak aktywne słuchanie,
rozumienie złożoności motywów zachowań, komunikacja niewerbalna itd. Dzięki
indywidualnemu podejściu do każdego ze „swoich” ludzi menedżer nie tylko lepiej zrozumie
ich sposób funkcjonowania w pracy, ale zdobędzie również ich zaufanie i szacunek. Taki
menedżer może dużo skuteczniej motywować pracowników i wpływać na efektywność ich
pracy. Menedżer, który już do pewnego stopnia zna „swoich” ludzi i chce o nich pamiętać,
może podtrzymywać dobre porozumienie z nimi nawet przez bardzo krótkotrwałe, dosłownie
jednominutowe rozmowy na korytarzu lub w windzie. Niektórzy szefowie doskonale
pamiętają większość swoich pracowników i bardzo łatwo, bezpośrednio nawiązują z nimi
kontakt, niejako przy okazji poprawiając nieco ich samopoczucie i mobilizując do pracy.
Praktyka uczy, że bardzo wielu menedżerów może takie umiejętności posiąść. Czasami

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wsparciem może być - paradoksalnie - ostre napomnienie lub wyrażenie własnego (niezbyt
popularnego) stanowiska w ważnej sprawie. Warto pamiętać, że ludzie czują się bezpieczniej,
gdy mają dostęp do aktualnych informacji, dotyczących ich samych. Rzetelne i bieżące
informowanie pracowników zazwyczaj powoduje, że odczuwają oni większe wsparcie ze
strony przełożonych. Ważnym źródłem wsparcia jest też obieg informacji nieformalnych
i pozamerytoryczne aspekty komunikacji, czyli to wszystko, co składa się na ogólną
atmosferę w firmie. Wzrost efektywności pracy będzie mógł następować dzięki coraz
sprawniejszemu zarządzaniu ludźmi. Jednak o ile rozwój technologiczny jest bardzo szybki i
podatny na rozpowszechnienie, o tyle rozwój umiejętności zarządzania ludźmi przebiega
bardzo nierównomiernie i powoli.

Motywacja w pracy

U podstaw motywacji mogą leżeć różne czynniki; biologiczne, społeczne, emocjonalne,

poznawcze. Najczęstszym źródłem motywacji pracownika jest nagroda (tzw. motywacja
pozytywna), np. podwyżka, premia, pochwała szefa, możliwość awansu, doskonalenia
zawodowego. Okazuje się jednak, że w pracy często o wiele skuteczniejsza staje się tzw.
motywacja negatywna, czyli dążenie do uniknięcia nagany, przeniesienia na niższe, gorzej
płatne stanowisko, zagrożenie odebraniem przywilejów, czy nawet pracy. Dzieje się tak,
ponieważ stwarzanie sytuacji zagrożenia wyzwala o wiele silniejsze emocje i bardziej
pobudza do działania niż motywowanie pozytywne. Trzeba jednak zaznaczyć,
że motywowanie negatywne niesie ze sobą liczne zagrożenia. Przede wszystkim może być
przyczyną spadku efektywności pracownika. Pojawia się więc pytanie - jak najbardziej
efektywnie motywować pracowników? By spełnić marzenie każdego managera, czyli
stworzyć zespół silnie zmotywowanych pracowników, konieczne jest zachowanie równowagi
między dostarczaniem bodźców negatywnych a nagradzaniem. Tak stworzone warunki pracy
umożliwiają efektywną pracę przebiegającą w poprawnej atmosferze. Problem efektywnego
motywowania pracowników jest kluczowym aspektem podczas ustalania strategii zarządzania
firmą i tworzącymi ją ludźmi. Powodzenie w biznesie między innymi uzależnione jest
od aktualnej sytuacji gospodarczej, popytu na oferowaną usługę, ale przede wszystkim
od sposobu pracy zatrudnionych w firmie osób. Najwyższą wagę ma ich pomysłowość,
poświęcenie i efektywność pracy. Dlatego tak istotne jest stworzenie możliwie idealnego,
dopasowanego do indywidualnych cech pracowników i specyfiki firmy systemu
motywacyjnego.

Doskonalenie zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii

Od 1 maja 2004 obowiązuje nowy regulamin działania Komisji Kwalifikacyjnej

ds. Uprawnień Zawodowych w Dziedzinie Geodezji i Kartografii, nadawanych na postawie
Prawa Geodezyjnego zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego
i Budownictwa z dnia 14 listopada 2000 r. w sprawie sposobu, trybu i szczegółowych
warunków nadawania uprawnień zawodowych oraz działania komisji kwalifikacyjnej
do spraw uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii (Dz. U. Nr 143, poz.
1396). Egzaminy na uprawnienia odbywają się w Głównym Urzędzie Geodezji i Kartografii.
Egzamin pisemny składa się z dwóch części: ogólnej (60 pytań testowych), oraz szczegółowej
(3 pytania opisowe). Po nim następuje egzamin ustny. Jednorazowo można zdobyć
uprawnienia tylko w jednym zakresie.

Uprawnienia geodezyjne są to uprawnienia nadawane przez Komisję Kwalifikacyjną

ds. Uprawnień Zawodowych w Dziedzinie Geodezji i Kartografii

Po zdaniu egzaminu

z wynikiem pozytywnym dana osoba otrzymuje tytuł geodety uprawnionego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakresy uprawnień to:
841 - pomiary sytuacyjno-wysokościowe i opracowanie ich wyników,
842 - rozgraniczenia i podziały nieruchomości (gruntów) oraz sporządzanie dokumentacji do
celów prawnych,
843 - geodezyjne pomiary realizacyjne i inwentaryzacyjne,
844 - geodezyjna obsługa inwestycji,
845 - geodezyjne urządzania rolne i leśne,
846 - szacowanie nieruchomości gruntowych,
847 - fotogrametria naziemna,
891 - geodezyjne pomiary sytuacyjno-wysokościowe realizacyjne i inwentaryzacyjne,
892 - rozgraniczanie, podziały i szacowanie nieruchomości (gruntów) oraz sporządzanie
dokumentacji do celów prawnych,
893 - geodezyjne pomiary podstawowe,
894 - geodezyjna obsługa inwestycji,
895 - geodezyjne urządzenie terenów rolnych i leśnych,
896 - redakcja map,
897 - fotogrametria i teledetekcja,
912 - rozgraniczanie i podziały nieruchomości (gruntów) oraz sporządzanie dokumentacji do
celów prawnych.

Pierwsze dwie cyfry oznaczają rok wprowadzenia w prawie danego zakresu, a trzecia

cyfra oznacza zakres. Więcej informacji można uzyskać na stronie Głównego Urzędu
Geodezji i Kartografii www.gugik.gov.pl Tam też można znaleźć pytania i bieżące informacje
dotyczące egzaminów. Informacji zasięgnąć można również w Zespole Rzeczoznawców SGP
w Warszawie, tel. 0-22 827 72 25; www.sgp.geodezja.org.pl, biuro@sgp.geodezja.org.pl.
oraz w sklepie geodezyjnym PIIG gdzie są dostępne dwie pomocne pozycje: Vademecum
Prawne Geodety 2007 (wydanie styczeń 2007) i Uprawnienia Zawodowe w Geodezji
i Kartografii. Zakres I i II (wydanie luty 2007).

Prawo Pracy

Najważniejszym źródłem prawa pracy jest Kodeks Pracy – ustawa z dnia 26 czerwca

1974 r. (tekst jednolity Dz. U. z 1998 r. Nr 21 z późn. zm.). Reguluje on w sposób
kompleksowy wszystkie podstawowe zagadnienia związane z pracowniczym stosunkiem
pracy: zasady prawa pracy, formy nawiązania stosunku pracy, rozwiązanie stosunku pracy,
wynagrodzenie za pracę, obowiązki pracownika i pracodawcy, odpowiedzialność materialną
pracowników, zasady ustalania czasu pracy, urlopy pracownicze, zatrudnianie młodocianych,
ochronę pracy kobiet, bezpieczeństwo i higienę pracy, rozstrzyganie sporów między
pracownikiem a zakładem pracy.

Świadczenie pracy może stanowić przedmiot różnych stosunków prawnych,

regulowanych przez przepisy wielu dziedzin prawa (prawa cywilnego, pracy,
administracyjnego). Nie wszystkie z nich można określić jako stosunki pracy w rozumieniu
prawa pracy.

Stosunek pracy jest to stosunek prawny zachodzący pomiędzy dwoma podmiotami

pracownikiem i pracodawcą. Pracownik obowiązany jest świadczyć osobiście i w sposób
ciągły, pracę określonego rodzaju, a pracodawca zatrudniać pracownika za wynagrodzeniem.
Stosunek pracy ma charakter zobowiązaniowy dwustronny. Oznacza to, że zarówno
pracodawca, jak i pracownik występują wobec siebie jednocześnie w roli wierzyciela
i dłużnika. Z jednej strony pracodawca ma prawo żądać od pracownika świadczenia pracy,
pracownik zaś ma obowiązek tę pracę świadczyć. Z drugiej strony pracownik może żądać
zapłaty umówionego wynagrodzenia, a pracodawca musi to wynagrodzenia wypłacić.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pracownikiem może być osoba fizyczna, która ukończyła 18 lat. Osoby, które nie

ukończyły 18 roku życia, mogą być pracownikami, ale tylko na warunkach określonych
w przepisach o zatrudnianiu młodocianych. Pracodawcą może być każda jednostka
organizacyjna, która zatrudnia pracowników, również osoba fizyczna.

Elementami wyróżniającymi stosunek pracy są:

–

osobiste świadczenie pracy przez pracownika, co oznacza, że pracownik musi
wykonywać pracę osobiście, a nie za pośrednictwem innej osoby,

–

odpłatność pracy,

–

podporządkowanie poleceniom pracodawcy.

Stosunek pracy może powstać na podstawie:

–

zawarcia umowy o pracę,

–

powołania,

–

mianowania,

–

wyboru,

–

zawarcia spółdzielczej umowy o pracę.

Rodzaje umów o pracę

Umowę o pracę zawiera pracodawca z pracownikiem. Dochodzi wtedy do nawiązania

stosunku pracy. Podpisując umowę, pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonego
rodzaju pracy na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez
niego wyznaczonym, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Kodeks pracy (art.25 §1.) rozróżnia następujące rodzaje umów o pracę:

–

na okres próbny,

–

na czas nieokreślony,

–

na czas wykonania określonej pracy,

–

na czas określony,

–

na czas zastępstwa pracownika.
Umowa na okres próbny może poprzedzać każdą z pozostałych umów o pracę. Jej

celem jest sprawdzenie przydatności pracownika do pracy oraz wzajemne poznanie się stron
stosunku pracy. Okres próbny nie może przekraczać 3 miesięcy, może trwać krócej.

Umowa na czas nieokreślony jest to umowa bezterminowa, zawierana bez oznaczenia

końcowego terminu trwania stosunku pracy. Jest to najkorzystniejsza dla pracownika forma
zatrudnienia. Zapewnia ona bowiem najdalej idącą ochronę stosunku pracy, np. pracodawca,
wypowiadając umowę zawartą na czas nieokreślony, musi podać przyczynę uzasadniającą
rozwiązanie umowy, a o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi takiej umowy zawiadomić
zakładową organizację związkową.

Umowa na czas wykonania określonej pracy zawierana jest w celu świadczenia przez

pracownika pracy wchodzącej w zakres zadania (np. inwentaryzacja obiektu, zbiór plonów,
sporządzenie bilansu). Z umowy tej korzystają najczęściej pracodawcy, jeśli nie potrafią
określić terminu zakończenia zadania, dla którego wykonania postanowili przyjąć pracownika
do pracy. Trwa do dnia, w którym pracownik całkowicie wykona umówioną pracę. Z reguły
takie umowy zawierane są przy pracach dorywczych i sezonowych, a więc pracach, które
nasilają się w pewnych okresach.

Umowa na czas określony zawierana jest w celu wykonania zadań określonych

w czasie. To jedna z najbardziej popularnych umów o pracę. Strony same ustalają czas jej
trwania. Ze względu na okresowy charakter pracy może być stosowana dla pewnych grup
zawodowych np: nauczycieli, artystów teatralnych, sprzedawców w punktach sezonowych,
osób kierowanych do pracy za granicą. Po upływie wskazanego terminu ulega rozwiązaniu
z mocy samego prawa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Umowa na czas zastępstwa pracownika zostaje zawarta w sytuacji usprawiedliwionej

nieobecności jakiegoś pracownika w pracy, gdy pracodawca chce go zastąpić nową osobą
np. z powodu długotrwałej choroby, korzystania z urlopu macierzyńskiego czy
wychowawczego. Końcowy termin tej umowy może być oznaczony konkretną datą (jeśli
pracodawca wie dokładnie, kiedy skończy się nieobecność pracownika, w zastępstwie którego
ma być zatrudniona nowa osoba) lub poprzez wskazanie okoliczności, z wystąpieniem której
umowa ta ulegać ma rozwiązaniu (np. powrót do pracy danego pracownika).

Każda umowa o pracę powinna mieć formę pisemną i określać: strony umowy, jej

rodzaj, datę zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:
–

strony umowy,

–

rodzaj umowy,

–

datę zawarcia umowy,

–

rodzaj pracy,

–

miejsce wykonywania pracy,

–

wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników
wynagrodzenia,

–

wymiar czasu pracy,

–

termin rozpoczęcia pracy.
Od umów o pracę należy odróżnić umowy cywilno-prawne tj. umowa zlecenie i umowa

o dzieło.

Rozwiązanie umowy o pracę

Rezultatem rozwiązania umowy o pracę jest zakończenie stosunku pracy. Do rozwiązania

umowy może dojść zarówno wtedy, gdy obie strony stosunku pracy, czyli pracodawca
i pracownik, podejmą taką decyzję (porozumienie stron), jak i gdy tylko jedna ze stron chce
zakończenia stosunku pracy i składa drugiej stronie stosowne oświadczenie woli
(wypowiedzenie umowy, rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia). Rozwiązanie umowy
o pracę może być także wynikiem zdarzenia prawnego powodującego ustanie stosunku pracy
z mocy prawa (upływ czasu, wykonanie określonej pracy, wygaśnięcie umowy).

SPOSOBY ROZWIĄZANIA UMOWY O PRACĘ:
–

porozumienie stron,

–

oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy
o pracę za wypowiedzeniem),

–

oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie
umowy o pracę bez wypowiedzenia,

–

z upływem czasu, na który była zawarta,

–

z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.

Podstawowe prawa i obowiązki stron stosunku pracy

Umowa o pracę daje szereg przywilejów, ale także obowiązków pracownikowi i samemu

pracodawcy.

Prawa i obowiązki stron stosunku pracy są zasadniczą treścią kodeksu pracy

oraz innych przepisów szczególnych dotyczących pracy. Z punktu widzenia treści stosunku
pracy najistotniejsze są dwa obowiązki pracodawcy wobec pracownika wynikające z art. 22
kodeksu pracy:
–

obowiązek zatrudniania pracownika,

–

obowiązek wypłacania pracownikowi wynagrodzenia za pracę.

Szczegółowy katalog obowiązków pracodawcy zawiera art. 94 kodeksu pracy. Zawarte

w nim powinności dotyczą z reguły organizacji pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pracodawca jest obowiązany w szczególności do:
–

zaznajamiania pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków
i sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach,

–

należytego organizowania pracy – w sposób wypełniający pełne wykorzystanie czasu
pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień
kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy,

–

adaptacji pracowników podejmujących zatrudnienie po ukończeniu szkoły,

–

wpływania na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Na osobne wyszczególnienie zasługują obowiązki, które gwarantują właściwe ustalanie

uprawnień pracowniczych:
–

obowiązek zaznajamiania pracowników z ich podstawowymi uprawnieniami,

–

obowiązek prowadzenia dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz
akt osobowych pracowników,

–

obowiązek prowadzenia ewidencji czasu pracy.

Podstawowym obowiązkiem pracownika jest sumienne i staranne wykonywanie pracy

oraz stosowanie się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy.

Pracownik obowiązany jest w szczególności:
–

przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,

–

przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,

–

przestrzegać przepisów oraz zasad bhp, a także przepisów przeciwpożarowych,

–

dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje,
których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,

–

przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach,

–

przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Rodzaje odpowiedzialności pracowniczej
W zależności od rodzaju naruszenia pracownik może ponosić odpowiedzialność

porządkową lub materialną. Odpowiedzialność porządkowa ma miejsce wtedy, gdy
pracownik nie przestrzega obowiązków wyznaczonych porządkiem, regulaminem pracy,
przepisami bhp, przepisami przeciwpożarowymi. Przepisy kodeksu pracy wyróżniają trzy
rodzaje kar porządkowych: karę nagany, karę upomnienia i karę pieniężną. Karą nagany
i karą upomnienia pracownik może być ukarany za każde przewinienie. Karę pieniężną
pracodawca może zastosować gdy pracownik:
–

nie przestrzega przepisów bhp lub przepisów przeciwpożarowych,

–

opuszcza pracę bez usprawiedliwienia,

–

stawia się do pracy w stanie nietrzeźwym,

–

spożywa alkohol w czasie pracy.

Odpowiedzialność materialna jest to odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną

pracodawcy, lub powierzone mienie. Szkoda może powstać wskutek różnych działań lub
zaniechań pracowników np. wskutek braku konserwacji urządzeń, zagarnięcia mienia.
Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi to odpowiedzialność za pieniądze,
papiery wartościowe, narzędzia, odzież ochronną, towary. Jest to odpowiedzialność bardziej
rygorystyczna niż odpowiedzialność za mienie.

Czas pracy

Organizacja czasu pracy to jeden z podstawowych obowiązków pracodawcy

Czasem

pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w zakładzie lub
innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W kodeksie pracy występują następujące systemy czasu pracy:

–

podstawowy czas pracy,

–

równoważny czas pracy,

–

przerywany czas pracy,

–

system skróconego tygodnia pracy,

–

system pracy weekendowej,

–

praca w ruchu ciągłym,

–

zadaniowy czas pracy.

Wynagrodzenie za pracę

Wynagrodzenie za pracę, zwane też płacą, jest świadczeniem pracodawcy przysługującym

pracownikowi w zamian za wykonaną pracę. Wynagrodzenie to świadczenie:
–

ze stosunku pracy (podstawą prawną jest stosunek pracy, którego źródłem może być
umowa o pracę, spółdzielcza umowa o pracę, powołanie, wybór lub mianowanie),

–

przysługujące pracownikowi od pracodawcy,

–

przysługujące za pracę wykonaną,

–

mające charakter majątkowo-przysparzający,

–

okresowe,

–

pieniężne,

–

osobiste,

–

obowiązkowe,

–

roszczeniowe.

Zasadą jest, że wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Istnieją jednak sytuacje

w których pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia również za czas niewykonywania
pracy np.:
–

w okresie przestoju,

–

w czasie zwolnienia na poszukiwanie pracy w okresie wypowiedzenia umowy o pracę,

–

w czasie przebywania na urlopie wypoczynkowym,

–

w czasie niezdolności do pracy wskutek choroby.

W wynagrodzeniu przysługującym pracownikowi możemy wyodrębnić składniki:

–

wynagrodzenie zasadnicze,

–

dodatkowe składniki wynagrodzenia: premia, prowizja dodatki.

Wynagrodzenie zasadnicze jest jedynym koniecznym elementem każdego wynagrodzenia.
Może być ustalane przy zastosowaniu jednego z trzech systemów: czasowego, akordowego,
prowizyjnego.
Premia ma charakter świadczenia uzupełniającego w stosunku do wynagrodzenia
zasadniczego. Jest wypłacana z chwilą spełnienia przez pracownika określonych warunków,
służy wynagrodzeniu efektów pracy, motywuje do podnoszenia kwalifikacji.
Prowizja to dodatkowy składnik wynagrodzenia występujący wówczas, gdy oprócz
wynagrodzenia zasadniczego, pracownikowi przysługuje również wynagrodzenie zależne
od uzyskanego efektu pracy.

Pracownikowi przysługują również dodatki do wynagrodzenia np.:

–

dodatek za pracę w porze nocnej,

–

dodatek za pracę w warunkach szkodliwych,

–

dodatek stażowy,

–

dodatek funkcyjny (z tytułu zajmowania stanowiska kierowniczego),

–

dodatek specjalny (np. za znajomość języka obcego).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rynek pracy w zakresie geodezji i kartografii

Rynek pracy dla geodetów i kartografów jest bardzo rozbudowany. Znajdują się na nim

instytucje państwowe budżetowe i samorządowe oraz firmy prywatne. Ze względu na szeroki
zakres usług w tej branży należy dokładnie zapoznać się ze strukturą organizacyjną instytucji
zanim podejmiemy starania w celu znalezienia w niej pracy. Sposoby poszukiwania ofert
pracy prezentowane są w dalszej części publikacji. Pomocną i aktualną informację można
znaleźć na stronach internetowych następujących instytucji:

−

Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej

−

Główny Urząd Geodezji i Kartografii

−

Instytut Geodezji i Kartografii

−

Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych

−

Stowarzyszenie Geodetów Polskich

−

Stowarzyszenie Kartografów Polskich

−

Wojewódzkie Biura Geodezji i Kartografii

−

Okręgowe i Miejskie Przedsiębiorstwa Geodezyjno-Kartograficzne

Aktywne poszukiwanie pracy

Aktywne poszukiwanie pracy to proces, który wymaga dużego zaangażowania ze

strony zainteresowanej osoby. To ciągła analiza rynku pracy, swoich możliwości
i predyspozycji, to wychodzenie naprzeciw ofertom pracy, ale również tworzenie własnej
oferty. To podejmowanie działań na rynku pracy, których celem jest znalezienie miejsca
zatrudnienia. Działania te związane są z rozpoznaniem własnych możliwości zawodowych,
rozpoznaniem rynku pracy, skutecznym nawiązywaniem kontaktu z pracodawcami przez
wykorzystanie różnorodnych metod i sposobów komunikacji, zaprezentowaniem swoich
umiejętności przez przygotowanie dokumentów towarzyszących procesowi poszukiwania
pracy i podczas bezpośredniego spotkania z pracodawcą.

Poszukiwanie pracy to też ciężka praca, która niekiedy zajmuje do 40 godzin

tygodniowo. Dlatego też każdy powinien się do tego dobrze przygotować, aby działania
odniosły oczekiwany skutek. Ponadto należy uzbroić się w cierpliwość a na końcowy efekt
pracuje się przez wiele lat. Już w szkole zdobywamy wiedzę i umiejętności, którymi możemy
pochwalić się przed pierwszym pracodawcą. Około połowa z nich przywiązuje wagę do ocen
zdobytych w szkole, na większości stanowisk potrzebna jest dobra znajomość komputera.
Czas spędzony w szkole powinien być podzielony na naukę i zdobywanie doświadczeń
zawodowych. Należy jeszcze wiedzieć, że nasze starania podczas poszukiwania pracy
w wielu przypadkach spotkają się z odmową, co wcale nie musi oznaczać, że jesteśmy złym
kandydatem do pracy. Po prostu inni mieli więcej szczęścia, byli pierwsi lub jakiś inny
czynnik zadecydował o ich wyborze przez pracodawcę.

Właściwe zaplanowanie rozwoju własnej kariery zawodowej to klucz do sukcesu. Bardzo

istotne jest więc zdefiniowanie i zdiagnozowanie swoich:

−

umiejętności,

−

kwalifikacji,

−

cech osobowości,

−

wartości, które cenimy,

−

celów życiowych.
Wszystko to stanowi tzw. potencjał zawodowy, który trzeba w sobie odkryć i go

rozwijać. W jaki sposób? Poprzez działalność w różnych organizacjach, wolontariat, praktyki,
lekturę książek i prasy branżowej, specjalistycznej, udział w szkoleniach, seminariach
tematycznych, warsztatach, pracę dorywczą, czasową, pisanie artykułów do gazetek,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

organizowanie przedsięwzięć, prezentacji, rozwijanie zainteresowań, hobby, odbycie kursów
specjalistycznych, językowych, komputerowych itp.

Sukces jakim będzie znalezienie satysfakcjonującej Cię pracy zależy przede wszystkim

od Twojej aktywności. Im więcej różnych sposobów poszukiwania pracy wykorzystasz, tym
większe prawdopodobieństwo jej znalezienia. Na początku ustal plan działania:

−

określ pracę, jaką jesteś zainteresowany,

−

odpowiedz sobie na pytanie, co lubisz robić, w czym jesteś dobry, jakie wartości cenisz,

−

zastanów się jaką wiedzę i umiejętności posiadasz,

−

naucz się jak szukać pracy - sprawdź, jakie sposoby szukania pracy mógłbyś
wykorzystać,

−

jeśli jeszcze tego nie potrafisz – naucz się jak pisać życiorys, list motywacyjny i jak
zachować się podczas rozmowy kwalifikacyjnej,

−

na koniec – zastanów się, gdzie złożysz swoje CV oraz jak znajdziesz firmy, które byłyby
zainteresowane Tobą jako pracownikiem.

Podsumowując zapamiętaj, że aktywne poszukiwanie pracy to:

1. Analiza swoich umiejętności, kwalifikacji i predyspozycji.
2. Analiza rynku pracy (lokalnego, regionalnego, ogólnopolskiego, europejskiego).
3. Ustalenie źródeł informacji o potencjalnych ofertach pracy.
4. Kontakty z instytucjami pośredniczącymi na rynku pracy.
5. Przygotowanie potrzebnych dokumentów (aplikacja).
6. Kontakty z pracodawcami (przedstawianie swojej oferty, rozmowy).

Wśród samodzielnych sposobów poszukiwania pracy można wymienić:

1. Składanie aplikacji w firmach i instytucjach: listownie lub osobiście.

To nie tylko źródło informacji, ale przede wszystkim metoda. Składając dokumenty

aplikacyjne w wybranych przez siebie firmach lub instytucjach wyprzedzasz przyszłe oferty
pracy. Próbuj dostać się do pracodawców i porozmawiać z nimi. Zostaw swoje dokumenty,
przypominaj o sobie telefonicznie. Nie zrażaj się, jeśli nie odpowiadają. To sposób dla
wytrwałych i odpornych na różne przeciwności.

Jest również możliwość wysyłania swoich dokumentów (CV, listu motywacyjnego)

pocztą bezpośrednio do firm i instytucji, które aktualnie nie prowadzą naboru. Przesyłkę
należy zaadresować na dział personalny firmy lub kierownika takiego działu. List
motywacyjny lub pismo przewodnie powinno wyjaśniać motyw przesłania aplikacji (należy
zamieścić kilka zdań o możliwościach rozwoju zawodowego w firmie, do której przesyłamy
dokumenty, o odpowiadającym nam profilu firmy i naszym kwalifikacjom itp.). W przypadku
późniejszego pojawienia się w firmie potrzeb kadrowych, aplikacje takie brane są pod uwagę
jako pierwsze.
2. Kontakty prywatne/osobiste.

To jeden z bardziej skutecznych sposobów szukania pracy. Wynika to z faktu, że część

pracodawców nie zgłasza wolnych etatów do prasy i urzędów pracy. Uzyskując od znajomych
informację o wolnym miejscu pracy możesz dowiedzieć się najwięcej na temat charakteru
danej pracy. Znając specyfikę pracy łatwiej przygotujesz się do rozmowy z pracodawcą. Jeśli
jest to możliwe nazwisko, a może i osoba znajomego, może stać się hasłem do wprowadzenia
do firmy, ułatwiając bezpośredni kontakt z pracodawcą. Ważne jest abyś dokładnie określił
jakiej pracy poszukujesz. Nie możesz angażować wszystkich do szukania jakiejkolwiek pracy
tylko po to, abyś później z większości ofert zrezygnował, ponieważ nie spełniają one Twoich
oczekiwań lub nie odpowiadają kwalifikacjom.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Praktyki, staże, wolontariat.

Są to istotne metody zdobycia doświadczenia zawodowego i mogą w wielu wypadkach

zaowocować znalezieniem pracy. Stwarzają możliwość zaprezentowania się pracodawcy jako
wartościowy pracownik.
4. Odpowiadanie na ogłoszenia o wolnych stanowiskach pracy zamieszczanych w mediach.

W większości dzienników ogólnokrajowych (np. „Gazeta Wyborcza”, „Rzeczpospolita”)

i regionalnych zamieszczane są ogłoszenia dotyczące wolnych miejsc pracy. Wiele z nich
zawiera dokładne informacje na temat wymaganych kwalifikacji zawodowych i umiejętności.
Rzecz w tym, że firmy na ogół podają w ogłoszeniach cechy kandydata idealnego.
A o takiego na rynku pracy trudno. Zdarza się, że ci, którzy spełniają nawet wszystkie
wymienione kryteria, z jakichś powodów, np. cech osobowości, wygórowanych wymagań czy
innej niż firmowa wizji pracy, są odrzucani. Wtedy sięga się po kandydatów, którzy
co prawda nie do końca spełniają zapisane w ogłoszeniu oczekiwania, ale rekompensują
to innymi, cennymi dla pracodawcy umiejętnościami lub doświadczeniami. Korzystaj
również z pism specjalistycznych i branżowych. Możesz znaleźć tam ogłoszenia tylko
z określonego sektora, który Cię interesuje.

Audycje na temat rynku pracy nadają stacje radiowe i telewizyjne np. Telewizja Polska

realizuje„Przystanek Praca”. Jest to program, który ma zachęcić ludzi do działania, wskazać
im drogę do znalezienia pracy, pokazać sposoby, za pomocą których można osiągnąć sukces
zawodowy. Audycja prezentuje również aktualne ogłoszenia o wolnych stanowiskach pracy.
5. Zamieszczanie własnych ofert pracy.

Własna oferta powinna zawierać informacje: kto poszukuje pracy, jakiej pracy poszukuje,

jak się z nim skontaktować. To w jaki sposób osoba szukająca pracy opisuje siebie i swoje
kwalifikacje, świadczy o tym jak się ocenia.

Oferta zamieszczona w prasie wymaga bardzo skrótowej formy: np. Geodeta,

doświadczenie, prawo jazdy, komputer, angielski tel. .....Dobrze jest gdy ogłoszenie umieści
się w czasopismach branżowych. W przeciwnym razie możesz być narażony na
otrzymywanie ofert od akwizytorów i firm, które żerują na poszukujących pracy. Oferta
zamieszczona na tablicy ogłoszeń może być obszerniejsza, ale jednocześnie zwięzła
i komunikatywna: np. Młody, ambitny z 2 letnim doświadczeniem w pracy mierniczego
podejmie pracę z możliwością rozwoju i awansu. Kontakt pod numerem telefonu....

Wówczas gdy nie posiadasz doświadczenia zawodowego formułując ofertę skup się na

cechach charakteru. Brak doświadczenia i kwalifikacji trzeba zrównoważyć innymi atutami
czyli sumiennością, pracowitością, dyspozycyjnością, łatwością nawiązywania kontaktów,
chęcią podnoszenia kwalifikacji lub przyuczenia się itp. Dobrze jest wtedy sprecyzować
rodzaj zajęcia jakie chciałbyś wykonywać.

Gdy masz zawód ale niekoniecznie chcesz go wykonywać lub chcesz zmienić pracę,

formułując ofertę podaj zawód ale podkreśl inne umiejętności lub kwalifikacje
6. Poszukiwanie pracy za pośrednictwem Internetu.

Internet staje się obecnie ważnym narzędziem poszukiwania pracy, także sposobem na

zatrudnienie (tzw. telepraca). Serwisy ogłoszeniowe w Internecie udostępniają ogłoszenia
pracodawców poszukujący pracowników z całego kraju oraz porady skierowane bezpośrednio
do poszukujących pracy. Istnieją także możliwości zamieszczenia ogłoszeń na własną rękę
w rubryce szukam pracy. Jest to o tyle wygodne, że podczas poszukiwania pracy lub
pracownika możemy dokładnie wybrać interesującą nas branżę, stanowisko i charakter pracy
oraz preferowane miejsce pracy (miejscowość, województwo). Szczegółowe określenie
wymagań zdecydowanie ułatwia i przyspiesza poszukiwania. Większość serwisów z ofertami
pracy to strony komercyjne a zamieszczone tam płatne ogłoszenia są regularnie
aktualizowane. Często również firmy tworzą własne strony internetowe i poprzez specjalne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

linki kierują do ofert pracy. Standardowe ogłoszenia o pracę znajdziesz między innymi
w takich portalach jak:
www.absolwent.net
www.adecco.pl
www.astroman.com.pl
www.beaver.com.pl
www.bestoferta.pl
www.fpl.com.pl
www.gratka.pl
www.jobaid.pl
www.jobpilot.pl
www.jobs.pl
www.kariera.wprost.pl
www.praca.onet.pl
www.praca.wp.pl
www.pracuj.pl
www.topjobs.pl
7. Samozatrudnienie (dokładnie opisane w rozdziale 4.1)
8. Urzędy Pracy.

Powiatowe, Miejskie i Wojewódzkie Urzędy Pracy są miejscami, w których można

zapoznać się z ofertami z najbliższej okolicy zamieszczanymi przez pośredników lub
bezpośrednio pracodawców. Przy Wojewódzkich Urzędach Pracy działają ponadto Centra
Informacji i Planowania Kariery Zawodowej umożliwiające, obok zapoznania się
z aktualnymi ofertami pracy, także skorzystanie z pomocy doradcy zawodowego. Urzędy
dostępne są dla każdego nie tylko bezrobotnego i zlokalizowane są w większych miastach
i powiatach. Dla absolwentów rejestrujących się w takich urzędach organizowane są
warsztaty prowadzone przez psychologów, które uczą jak pisać CV, list motywacyjny, jak się
przygotować i zachować na rozmowie kwalifikacyjnej, prowadzone są testy psychologiczne.
Również absolwenci mają szansę ubiegać się o kursy doszkalające organizowane
i finansowane przez urzędy pracy. Znajdują się tu również kluby pracy dostępne dla
wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych.

Zdecydowanie więcej jest prywatnych biur pośrednictwa pracy. Są to: agencje pracy

tymczasowej oraz agencje doradztwa personalnego lub agencje pośrednictwa pracy.
9. Agencje pracy tymczasowej.

Szukają na zlecenie firm pracowników na określony czas. Może to być praca sezonowa,

zastępstwo za chorego lub przebywającego na urlopie pracownika. Propozycje mogą dotyczyć
pracy fizycznej lub wymagającej określonych kwalifikacji zawodowych. Z ofert takich
agencji warto korzystać tylko wtedy, jeśli nie masz innych możliwości pracy. Dzięki pracy
czasowej zdobędziesz doświadczenie, a z czasem może ona zamienić się w stałą.
10. Agencje doradztwa personalnego lub agencje pośrednictwa pracy.

Posiadają oferty, jakich aktualnie poszukują pracodawcy. Na ogół pośredniczą między

pracodawcą a pracobiorcą, zamieszczając ogłoszenia i prowadząc wstępną albo kompletną
selekcję i rekrutację.
11. Biura Karier

Działają przy wyższych uczelniach, służą informacją oraz radą studentom i absolwentom.

Pomagają im przejść z etapu nauki do poszukiwania zatrudnienia oraz prawidłowego
funkcjonowania na współczesnym rynku pracy. Prowadzą doradztwo zawodowe, dostarczają
informacji o rynku pracy, aktywnie poszukują i udostępniają oferty pracy stałej i czasowej
oraz praktyk, organizują spotkania z pracodawcami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Targi pracy

Są to spotkania większej ilości pracodawców i osób zainteresowanych podjęciem pracy,

trwają 1–2 dni, oferują na specjalnych stoiskach zorganizowanych przez pracodawców różne
miejsca pracy. Na targach i giełdach pracy zorientujesz się jakiego rodzaju stanowiska firmy
oferują, jakie mają wymagania oraz jak przebiega proces rekrutacji. Większość takich spotkań
organizuje się dla młodych absolwentów, ale na targi może przyjść każdy.
13. Giełdy pracy.

Organizowane są w sytuacji, gdy istnieje potrzeba spotkania pracodawcy z większą grupą

poszukujących pracy, najczęściej w tym samym zawodzie.
14. Różnego typu instytucje i organizacje aktywnego wspierania poszukiwania zatrudnienia

(tzw. sklepy z pracą, biura i kluby pracy itp.)
Często są wyspecjalizowane w pomocy określonym grupom społecznym, np. młodzieży,

posiadają z reguły oferty zatrudnienia, prowadzą poradnictwo zawodowe (instruktaż na temat
sposobów poszukiwania pracy, przygotowania dokumentów aplikacyjnych, zachowania
podczas rozmowy kwalifikacyjnej, samozatrudnienia) oraz kursy i szkolenia umożliwiające
dostosowanie swoich kwalifikacji do potrzeb rynku pracy.
15. Lokalne organizacje społeczne np. kluby, stowarzyszenia, organizacje młodzieżowe,

które często w różny sposób służą pomocą swoim członkom.

Poszukiwanie pracy na terenie Unii Europejskiej.

Drogi poszukiwania pracy za granicą:

−

Narodowe Agencje Pracy, m.in.:

−

EURES

Polsce

innych

krajach

(http://www.europa.eu/eures

oraz

http://www.eures.praca.gov.pl)

−

Eurodesk (http://www.eurodesk.pl), to europejska sieć informacyjna dla młodzieży,
osób pracujących z młodzieżą, instytucji i organizacji młodzieżowych funkcjonująca
w 29 państwach,

−

wykorzystanie ogłoszeń pracodawców np. w czasopiśmie „Praca i życie za granicą”,

−

Wojewódzki Urząd Pracy (doradcy EURES),

−

Powiatowe Urzędy Pracy (asystenci EURES),

−

zgłoszenie się samodzielnie do firmy,

−

kontakty osobiste,

−

kontakty zawodowe,

−

własne ogłoszenie o poszukiwaniu pracy,

−

prywatne biura pośrednictwa pracy polskie i zagraniczne.

Dokumenty towarzyszące poszukiwaniu pracy
Aplikacje

Aplikacje to dokumenty sporządzane przez kandydata służące do autoprezentacji.

Występują one w formie curriculum vitae (życiorysu) i listu motywacyjnego. Na ich
podstawie dokonuje się weryfikacji, czyli odrzuca się oferty nie spełniające kryteriów
kwalifikacji idealnego pracownika na dane stanowisko pracy głównie pod względem
formalnym. W późniejszych etapach doboru informacje zawarte w aplikacjach są dokładnie
weryfikowane, czyli, jeżeli CV i list motywacyjny są napisane w sposób niewłaściwy,
niestety, stanowi to podstawę do odrzucenia dokumentów.

Referencje

Referencje, czyli opinie o dotychczasowej pracy potencjalnego pracownika, pozyskuje

się od poprzednich pracodawców, najczęściej w ostatniej fazie doboru personelu. Referencje
dostarczane przez kandydata w formie pisemnej najczęściej są weryfikowane przez

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przyszłych pracodawców u źródła. Referencje są najczęściej pozytywną opinią innych na nasz
temat. Opinie takie wystawiane są z reguły przez poprzednich pracodawców, ale mogą tez
być wystawione przez wykładowców, promotorów lub dyrekcję szkoły czy uczelni.
Występują one w postaci pisemnej lub ustnej.

Życiorys zawodowy (Curriculum Vitae - w skrócie CV)

Jest to po prostu aktualne i zwięzłe sprawozdanie z dotychczasowego życia zawodowego

kandydata do pracy. CV jest naszą pierwszą wizytówką i pozwala czytającemu na
wytworzenie pozytywnego obrazu naszej osoby jako kandydata i decyduje w dużym stopniu
o zaproszeniu nas na rozmowę kwalifikacyjną lub też pozwala pozostawić po sobie dobre
wrażenie. Ważne jest, aby dostosować informacje zawarte w tych dokumentach do oczekiwań
pracodawcy. CV ma zainteresować firmę czy instytucję w której ubiegamy się o pracę (musi
zawierać istotne informacje potwierdzone dokumentami i ma być interesującą ofertą). Musi
być przekonujące, że to właśnie my jesteśmy najlepszym kandydatem ( ma stwarzać
pożądany wizerunek i wzbudzać zaufanie).

Jak napisać dobre CV?
Życiorys powinien być napisany w sposób schludny i estetyczny, najlepiej na

komputerze, dużą, czytelną czcionką i bez błędów maszynowych a już na pewno
ortograficznych. Druk powinien być wykonany na papierze dobrej jakości, a całość należy
umieścić w foliowych, przezroczystych koszulkach, które chronią CV przed ewentualnymi
zabrudzeniami. Ważne jest aby CV posiadało logiczną strukturę i atrakcyjna formę.
Dokument trudny do przeczytania i nieestetyczny trafia często do kosza. Informacje
w życiorysie należy przedstawiać przejrzyście i czytelnie, w sposób przekonujący dla
czytającego. Pisząc CV należy zastanowić się, które fakty z naszego doświadczenia mają
największe znaczenie dla potencjalnego pracodawcy. Przedstawiając posiadane kwalifikacje,
umiejętności i predyspozycje zawodowe lepiej unikać drobnych szczegółów i epizodów.
Bazując na faktach i selektywnie zamieszczając istotne informacje umożliwisz lepszą analizę
twoich osiągnięć.

Główne składniki CV:

1. dane osobowe,
2. wykształcenie/kursy,
3. doświadczenie zawodowe,
4. umiejętności,
5. osiągnięcia,
6. zainteresowania/dodatkowe informacje.

Osoby młode, nie posiadające doświadczenia zawodowego, mogą zmienić kolejność

i najpierw uwzględnić umiejętności lub osiągnięcia a doświadczenie zawodowe (gdy go
całkowicie brak) pominąć.

Nie ma wyraźnych przeciwwskazań, aby składniki CV były umieszczane w jednakowej

i zawsze tej samej kolejności. Możemy ustalić własną strukturę CV, jednak na pierwszym
miejscu starajmy się stawiać dane personalne. Wszystkie daty umieszczajmy raczej
w porządku odwrotnie chronologicznym, ponieważ pracodawca może być bardziej
zainteresowany naszym ostatnim miejscem pracy i ostatnio ukończoną szkołą. Należy zawsze
pamiętać, że podstawowym celem CV jest pokazanie pracodawcy jak najlepszego wizerunku
naszej osoby i potencjalnych korzyści, jakie mogą wyniknąć z zatrudnienia. Dlatego też
każdorazowo dopasowujmy strukturę CV do potrzeb aplikowanego stanowiska. Ułatwmy
pracodawcy odnalezienie najpotrzebniejszych danych poprzez zaznaczenie lub pogrubienie
czcionki. Nie bójmy się przekroczyć 1 strony CV, jeżeli naprawdę mamy interesujące rzeczy
do przekazania. Pamiętajmy, że pracodawca analizując CV zwraca uwagę na ciągłość

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i konsekwencję ścieżki zawodowej, załączone dyplomy, zaświadczenia, certyfikaty, sukcesy
zawodowe (najlepiej poświadczone referencjami), chęć kandydata do doskonalenia
zawodowego, umiejętność pracy zespołowej oraz na samodzielnym stanowisku.

Należy pamiętać, że każdorazowo wysyłając CV w sprawie pracy należy dopisać

klauzulę dotyczącą wyrażenia zgody na przetwarzanie swoich danych osobowych.
Standardowa treść klauzuli brzmi:

„Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w ofercie pracy

dla potrzeb niezbędnych dla realizacji procesu rekrutacji przez firmę XXX /zgodnie z ustawą
z dnia 29. 08 .1997 roku o Ochronie Danych Osobowych Dz. U. Nr. 133 poz. 883 /”.

List motywacyjny

Niezbędnym elementem przy ubieganiu się o pracę jest list motywacyjny. Stanowi on

uzupełnienie CV, a właściwie skomponowane oba te dokumenty dają stuprocentowy sukces.
Nie ma bardziej sprecyzowanych schematów dotyczących pisania listu motywacyjnego.
Zazwyczaj jest on indywidualnym rozwinięciem pewnych kwestii z CV oraz możliwością
wykazania się swoim entuzjazmem, inicjatywą oraz innymi atrybutami. W liście należy
podkreślić swoje mocne strony i nadać swojej aplikacji bardziej osobisty charakter, czyniąc ją
bardziej interesującą i oryginalną. Kandydat nie powinien bezmyślnie przepisywać
dostępnych w różnych opracowaniach wzorów listów lub wykorzystywać ten sam list do
różnych pracodawców. List musi być dostosowany do informacji przekazanych w ogłoszeniu.

Dlatego też dokładnie czytamy i analizujemy treść ogłoszenia a zwłaszcza oczekiwania

pracodawcy. Nie powielamy też w liście nic nie wnoszących sformułowań. Słowa dobieramy
celowo, oszczędnie, logicznie. Lepszy efekt da krótki elegancki przekaz niż cała strona
napisana drobnym maczkiem. Niedopuszczalne jest włączanie roszczeniowych określeń.
Kandydat nie wie, kim są inne osoby nie może więc z góry zakładać, że jego oferta jest „tą
najlepszą”. Piszący powinien pamiętać, że magiczne słowo „najlepszy” jest pojęciem
względnym. Nie należy także pisać rozwlekle lub w nadmiernie uległym stylu.

Każdy list motywacyjny musi być tworzony w inny sposób, w zależności od tego, czy:

–

odpowiadamy na ogłoszenie prasowe określonej firmy,

–

piszemy do przedsiębiorstwa, do którego uzyskaliśmy kontakt i mamy nadzieję, że nasza
oferta okaże się interesująca,

–

wysyłamy zgłoszenie do bazy danych firmy konsultingowej, która poszukuje
pracowników na zlecenie przedsiębiorstw.
Zadaniem kandydata jest sprawić, aby to właśnie jego list cieszył się zainteresowaniem.

Oznacza to, że warto, aby zawierał indywidualny charakter. Jeżeli na przykład kandydatów
poszukuje międzynarodowa korporacja mająca kilka oddziałów i długoletnią tradycję, można
spodziewać się ustalonych standardów i procedur działania. W takiej firmie pracownik często
pozostaje anonimowy. Dlatego też kandydat nie powinien podkreślać swojej kreatywności,
tylko wykazać, że potrafi sprawnie i efektywnie funkcjonować według zasad i procedur
wymaganych w firmie. I odwrotnie nowa, mała ale rozwijająca się firma pozwala
przypuszczać, że istnieje w niej mniejsza hierarchizacja, panują bardziej partnerskie stosunki,
a standardy są nadal w fazie wprowadzania i modyfikowania. Tu warto więc wyeksponować
swoją innowacyjność, nieszablonowe myślenie, elastyczność działania. Oczywiście musi to
być zgodne z naszymi predyspozycjami.

List motywacyjny powinien:

−

być napisany na komputerze dużą i czytelną czcionką,

−

wydrukowany na papierze dobrej jakości,

−

napisany w schludnej i czytelnej formie z uwzględnieniem akapitów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zawierać nasze podstawowe dane osobowe (imię i nazwisko, adres i telefon kontaktowy),
datę i miejscowość i adresata listu (nazwę firmy, dział firmy, imię i nazwisko osoby do
której jest kierowany),

−

wyjaśniać o jakie stanowisko się ubiegasz i dlaczego jesteś zainteresowany/a pracą w tej
firmie,

−

wyjaśnić przyczyny pisania listu (np. w odpowiedzi na ogłoszenie prasowe w gazecie X
z dnia Y, dotyczące poszukiwań na stanowisko Z). Jeżeli piszący otrzymał od kogoś
kontakt do adresata, powinien to wyjaśnić (upewniając się, że osoba, na którą się
powołujemy, wie o tym),

−

odnieść się jasno do własnych kwalifikacji (powołanie się na załączony życiorys
i podkreślenie jego głównych elementów oraz wyjaśnienie, który z atutów piszącego
skłonił go do zainteresowania się właśnie tą firmą),

−

powinien podkreślać aspekty swojej kariery, które mogą mieć znaczący wpływ na
decyzje potencjalnego pracodawcy, zawierać spis osiągnięć zawodowych, podkreślając
ich realizację (świadczy to o tym, że osiągamy dobre wyniki oraz jesteśmy osobą
sukcesu). Może to być potwierdzone uzyskanymi dyplomami, nagrodami lub
wyróżnieniami w formie pisemnej wzmianki,

−

zawierać zakres obowiązków pełnionych w obecnej lub byłej firmie,

−

jeżeli piszący nie odpowiada na ogłoszenie, ale ma nadzieję na zatrudnienie właśnie
w tym przedsiębiorstwie (bo np. dowiedział się, że firma się rozwija), musi wskazać
rodzaj pracy lub stanowiska, które go interesują,

−

pisać krótko i logicznie („zależy mi na pracy w...”, „dołożę starań, aby...”), zakończyć list
(np. Wyrażam nadzieję, że uzna Pan moje przygotowanie zawodowe i poważne
zainteresowanie Państwa firmą za przyczynek do rozpatrzenia”, „Licząc na spotkanie
z Państwem, na którym będę mógł bezpośrednio zaprezentować swoją kandydaturę...”),

−

powinien zawierać prośbę o spotkanie kwalifikacyjne - interview (można podać na
zakończenie listu preferowany kontakt),

−

powinien być podpisany pismem komputerowym i własnoręcznie,

−

na końcu posiadać spis załączników (o ile takie istnieją).

Dokumenty aplikacyjne w Unii Europejskiej – Europass

Europass to portfolio 5 dokumentów umożliwiających obywatelom Unii Europejskiej

i EOG lepsze dokumentowanie i prezentowanie swoich kwalifikacji i kompetencji na
obszarze całej Europy.
1. Europass - Curriculum Vitae (CV)
2. Europass – Mobilność
3. Europass - Suplement do Dyplomu
4. Europass - Suplement do Dyplomu Potwierdzającego Kwalifikacje Zawodowe
5. Europass - Paszport Językowy

Dobrze przygotowane dokumenty to dopiero wstęp do rozmowy kwalifikacyjnej.

W niektórych przypadkach pracodawca zamieszcza w ofercie informacje o telefonicznym
zgłoszeniu kandydatury na stanowisko. Rozmowa telefoniczna jest wtedy pierwszym
kontaktem potencjalnego pracownika z pracodawcą i wiele może od niej zależeć. Należy
dobrze przygotować się do takiej rozmowy, aby miała ona szanse zakończyć się sukcesem tj:

−

mieć w zasięgu ręki potrzebne informacje i dokumenty oraz kartkę i długopis,

−

przedstawić się i poprosić o rozmowę z konkretną osobą,

−

przedstawić cel rozmowy,

−

zaprezentować zwięźle sowje kwalifikacje i umiejętności,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

mówić jasno i stanowczo, zadawać pytania w celu wyjaśnienia wszelkich wątpliwości,

−

zaproponować złożenie swoich dokumentów aplikacyjnych,

−

podziękować za rozmowę nawet jeżeli nic konkretnego z niej nie wyniknęło.

Rozmowa kwalifikacyjna

rozmowie kwalifikacyjnej celem kandydata jest jak najlepsze zaprezentowanie swoich

umiejętności i predyspozycji przyszłemu pracodawcy, pracodawca natomiast chce zebrać
dodatkowe informacje o potencjalnym pracowniku. Od niego zatem zależy, jak wykorzysta tę
szansę, czy potrafi pokazać w języku obcym, że jest najlepszym kandydatem do pracy. Panują
tu reguły podobne do przebiegu rozmowy kwalifikacyjnej w firmie polskiej aczkolwiek
należy uwzględnić specyfikę danego kraju, mentalność ludzi i charakter firmy. Nie można
przewidzieć dokładnie pytań, jakie zada przyszły pracodawca podczas rozmowy
kwalifikacyjnej. Jednak przygotowanie odpowiedzi na typowe pytania powinno ułatwić
prowadzenie rozmowy. Pierwsze spotkanie kwalifikacyjne może być tylko sprawdzeniem,
czy obie strony mają sobie coś do zaoferowania. Jeżeli tak, to następnym etapem będą kolejne
spotkania, zdecydowanie dłuższe i bardziej precyzyjne na których mogą być przeprowadzane
testy psychologiczne. Bez względu na efekt końcowy rozmowy kwalifikacyjnej dobrze jest
pisemnie podziękować za spotkanie, poświęcony czas i zainteresowanie się Twoją osobą.
Taki gest może wpłynąć w przyszłości na decyzje pracodawcy.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Czym charakteryzuje się struktura organizacyjna przedsiębiorstwa?
2. W jakim celu sporządza się schemat organizacyjny przedsiębiorstwa?
3. Jakie znasz struktury organizacyjne przedsiębiorstw?
4. Na czym polega ergonomia?
5. Na czym polega organizacja stanowiska pracy?
6. Do czego prowadzi nieprzystosowanie warunków pracy do człowieka?
7. Jakimi zasadami etyki powinien kierować się pracodawca i pracownik?
8. Jakie korzyści dla firmy wynikają ze stosowania zasad etyki?
9. Jakie są zasady etycznego postępowania geodety?
10. Jakie są sposoby radzenia sobie z konfliktami?
11. Jakie są style i zasady negocjacji?
12. Jakie są czynniki kształtujące efektywność pracy?
13. Jak przebiega ścieżka doskonalenia zawodowego w dziedzinie geodezji i kartografii?
14. Jakie są prawa i obowiązki pracodawcy wynikające z Kodeksu Pracy?
15. Jakie są prawa i obowiązki pracownika zgodne z Kodeksem Pracy?
16. Jak przedstawia się rynek pracy w zakresie geodezji i kartografii?
17. Jakie są metody aktywnego poszukiwania pracy?
18. Jakie są sposoby kontaktowania się z pracodawcami?
19. Jak sporządzić ofertę pracy?
20. Jakie wyróżniamy dokumenty aplikacyjne?
21. Jak sporządzić CV?
22. Jaką strukturę powinien mieć list motywacyjny?
23. Jak przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zbuduj

strukturę

organizacyjną

–

liniową

przedsiębiorstwa

geodezyjnego.

Przedsiębiorstwem zarządza właściciel. Znajdują się w nim cztery komórki organizacyjne:

−

dział spraw pracowniczych,

−

dział marketingowy,

−

dział finansowo księgowy,

−

dział realizacji usług geodezyjnych.

W każdym dziale jest jeden kierownik i trzech pracowników.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dobrać grupę do pracy,
2) zapoznać się z materiałem nauczania,
3) przedyskutować w grupie, jak sporządzić schemat organizacyjny,
4) przenieść wyniki dyskusji na plakat,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru,

−

mazaki.

Ćwiczenie 2

Pracując w grupie, ustal zasady etyczne, którymi powinien kierować się właściciel firmy

poligraficznej w stosunku do klienta i pracownika.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dobrać grupę do pracy,
2) zapoznać się z materiałem nauczania,
3) zapisać przykłady etycznego postępowania pracodawcy wobec klienta, a następnie wobec

pracownika,

4) zaprezentować wykonane ćwiczenie w formie plakatu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru,

−

mazaki,

−

literatura uzupełniająca.

Ćwiczenie 3

Przeprowadź negocjacje mające na celu osiągnięcie porozumienia na podane tematy:

1. Poczta: na poczcie jest kilku klientów, jeden z pracowników ich obsługuje, drugi

prowadzi prywatną rozmowę przez telefon, klienci wyrażają swoje niezadowolenie.

2. Muzeum: przewodnik prowadzi wycieczkę szkolną, uczniowie źle się zachowują,

oddalają się od niego, głośno rozmawiają, kłócą się. Nauczyciel wydaje się mało
zainteresowany zachowaniem uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Restauracja: konsumentów nic nie zadowala, stół wydaje im się źle nakryty, miejsce

nieodpowiednie, obsługa powolna, a porcje zbyt małe. Kwestionują także czystość
naczyń oraz to, że restauracja nie akceptuje kart kredytowych..

4. Myjnia samochodowa: jeden z pracowników powoduje uszkodzenie lakieru na masce

samochodu podczas polerowania. Właściciel pojazdu zauważa ten fakt i zwraca się
z pretensjami do pracowników, żąda rozmowy z kierownikiem.

5. Sklep odzieżowy: na pięć minut przed zamknięciem sklepu pojawia się klient z torbą

rzeczy do zwrotu, niektóre z nich są używane, inne nie zostały nawet kupione w tym
sklepie. Rozmowa toczy się pomiędzy nim, sprzedawcą i kierownikiem sklepu. Pozostali
klienci obserwują i przysłuchują się.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinniście:

1) utworzyć grupy do pracy,
2) przygotować argumenty,
3) przeprowadzić mini negocjacje - scenkę,
4) wziąć udział w dyskusji,
5) wypracować wspólne stanowisko.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

eksponaty niezbędne w scenkach.

Ćwiczenie 4

Zbadaj rynek pracy w regionie, w którym mieszkasz pod kątem możliwości zatrudnienia

w zawodzie geodety.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) prześledzić oferty pracy znajdujące się w prasie ogólnopolskiej,
2) prześledzić oferty pracy znajdujące się w prasie lokalnej,
3) prześledzić oferty pracy znajdujące się w Internecie,
4) prześledzić oferty pracy znajdujące się WUP/PUP,
5) uporządkować zebrane informacje,
6) dokonać analizy ofert pod kątem własnych umiejętności i kwalifikacji,
7) zaprezentować wyniki własnych badań na forum grupy i dokonać porównania

z informacjami innych uczniów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru i materiały piśmienne,

−

prasa i czasopisma,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

Panorama Firm,

−

arkusz do ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Dokonaj autoprezentacji na zajęciach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wypisz swoje mocne i słabe strony,
2) na forum grupy zaprezentuj siebie i swoje dokonania,
3) opowiedz o swoich zainteresowaniach i planach na przyszłość,
4) scharakteryzuj swoje cechy osobowości,
5) opowiedz o swoim największym sukcesie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru i materiały piśmienne,

−

arkusz do ćwiczenia.

Ćwiczenie 6

Sporządź swój życiorys zawodowy - CV.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wypisać elementy struktury życiorysu zawodowego zgodnie z materiałem szkoleniowym,
2) sporządzić schemat formy graficznej CV,
3) wypisać mocne strony, umiejętności i doświadczenia zawodowe jakie posiadasz,
4) wpisać informacje o sobie w odpowiednie miejsce w strukturze CV.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

arkusz do ćwiczenia,

−

komputer z programem Word,

−

drukarka.

Ćwiczenie 7

Sporządź własny list motywacyjny zgodnie z obowiązującymi regułami, na wybrane

przez siebie stanowisko pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się ze sposobem sporządzania listu motywacyjnego zawartym w materiale

szkoleniowym,

2) sporządzić schemat formy graficznej listu motywacyjnego,
3) w oparciu o strukturę listu motywacyjnego zawartą w materiale szkoleniowym wypisać

elementy, które powinien on zawierać,

4) wypisać umiejętności i doświadczenie zawodowe jakie posiadasz,
5) wypisać mocne strony jakie posiadasz,
6) wpisać informacje dotyczące chęci pracy zgodnie ze strukturą listu motywacyjnego,

wykorzystując zwroty zawarte w materiale szkoleniowym i rozszerzając informacje
podane w CV.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz do ćwiczenia,

−

komputer z programem Word,

−

drukarka.

Ćwiczenie 8

Wymień podstawowe obowiązki pracodawcy związane z zatrudnieniem pracowników.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem szkoleniowym,
2) wyszukać w kodeksie pracy przydatne informacje,
3) sporządzić notatkę wypunktowując najważniejsze obowiązki pracodawcy związane

z zatrudnieniem pracowników,

4) zaprezentować wykonane ćwiczenie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

arkusz do ćwiczenia,

−

Kodeks Pracy.

Ćwiczenie 9

Uzupełnij tabelkę, zawierającą cechy umowy o pracę i umowy zlecenia.

Umowa o pracę

Umowa zlecenia

Podstawa prawna - Kodeks Cywilny

Duża zależność pracownika od pracodawcy,
wynikająca z zasady podporządkowania.

Pracownik musi spełniać obowiązki w miejscu i
czasie określonym przez pracodawcę

Zleceniobiorca nie podlega formom
bezpośredniego nadzoru ze strony zleceniodawcy

Umowa musi być wykonywana bezpośrednio
przez pracownika

Może być odpłatna lub nieodpłatna

Osoba wykonująca umowę o pracę zawsze
podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego

Wypłaty wynagrodzenia dokonuje się raz w
miesiącu, w stałym terminie

Umowę można wypowiedzieć w każdym
terminie

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się szczegółowo z materiałem dla ucznia,
2) wynotować z przepisów prawnych znajdujących się w Internecie brakujące informacje,
3) pisemnie uzupełnić tabelę,
4) zaprezentować swoją pracę na forum grupy i dokonać porównania z pracami innych

uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz do ćwiczenia,

−

dostęp do Internetu,

−

akty prawne (Kodeks Pracy, Kodeks Cywilny).

Ćwiczenie 10

Uzupełnij:
Analiza czasu pracy:

1. Czas pracy nie powinien przekraczać 8 godzin na dobę w następujących przypadkach:

...............................

2. Liczba godzin nadliczbowych dla poszczególnego pracownika nie może przekraczać

.................. godzin na dobę lub łącznie ....................... godzin w roku kalendarzowym

3. Praca nocna obejmuje godziny od ........ do .................
4. Za pracę w niedziele oraz w święta uważa się pracę wykonywaną ...........................
5. Pracownikowi zatrudnionemu w niedzielę i święta pracodawca jest zobowiązany

zapewnić ..........................

Ochrona pracy kobiet
Przeanalizuj przepisy prawa dotyczące ochrony pracy kobiet, a następnie wpisz do tabeli

najważniejsze postanowienia w poszczególnych zakresach tego prawa

Zakres prawa

Przykłady praw ochrony pracy kobiet
....................................................................................................................
....................................................................................................................

Zatrudnianie i praca
kobiety ciężarnej

(Wypowiedzenie umowy, godziny nadliczbowe)
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................

Urlop macierzyński

•

Po pierwszym porodzie-..................................................................

•

Po każdym następnym ....................................................................

•

Po urodzeniu więcej niż jednego dziecka.......................................

•

Po urodzeniu dziecka martwego lub zgonu przed 6 miesiącem życia dziecka

.................................................................................

•

W wypadku adopcji noworodka .....................................................

Analiza prawa do wynagrodzenia
Przeczytaj poniższe zadania i ustal czy są one prawdziwe („P”) czy fałszywe („F”). Jeśli

zdanie jest fałszywe pod spodem napisz poprawne brzmienie danego zdania.
1. Jeżeli przestój w pracy nastąpił z winy pracownika, nie ma on prawa do wynagrodzenia

...

2. Pracownik może zrezygnować z prawa do wynagrodzenia ...............
3. Jeżeli ustalony dzień wypłaty wynagrodzeń jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie

wypłaca się w dniu wyprzedzającym ten dzień ..............

4. Za czas niezdolności do pracy dłuższej niż 35 dni w ciągu roku kalendarzowego,

pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w odrębnych
przepisach .............

5. Pracodawca na żądanie pracownika nie jest zobowiązany udostępnić do wglądu

dokumenty, na których podstawie zostało obliczone jego wynagrodzenie ....................

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się szczegółowo z materiałem dla ucznia,
2) wynotować z przepisów prawnych znajdujących się w Internecie brakujące informacje,
3) zaprezentować swoją pracę na forum grupy i dokonać porównania z pracami innych

uczniów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz do ćwiczenia,

−

dostęp do Internetu,

−

akty prawne (Kodeks Pracy).

Ćwiczenie 11

Zredaguj własną ofertę pracy, uwzględniając swoje kwalifikacje zawodowe, jako

ogłoszenie w prasie i Internecie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zebrać najistotniejsze informacje dotyczące własnego dorobku zawodowego,
2) wyszukać właściwe nośniki informacji,
3) zredagować ofertę zgodnie z obowiązującą strukturą w danym nośniku,
4) zaprezentować swoją pracę na forum grupy i dokonać porównania z pracami innych

uczniów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz do ćwiczenia,

−

dostęp do Internetu,

−

prasa ogólnodostępna i czasopisma specjalistyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) wymienić zasady etycznego postępowania pracodawcy i pracownika?



2) rozróżnić schematy organizacyjne przedsiębiorstw?



3) stworzyć schemat organizacyjny przedsiębiorstwa geodezyjnego?



4) wymienić zasady racjonalnej organizacji stanowiska pracy?



5) wymienić podstawowe obowiązki wykonawcy prac geodezyjnych

i kartograficznych w zakresie ergonomii?



6) rozpoznać konflikty i problemy zawodowe?



7) wymienić sposoby rozwiązywania konfliktów?



8) wymienić i zastosować style i zasady negocjacji?



9) scharakteryzować czynniki kształtujące efektywność pracy?



10) określić formy doskonalenia zawodowego w dziedzinie geodezji

i kartografii?



11) dokonać analizy rynku usług geodezyjnych pod kątem zatrudnienia?



12) scharakteryzować najważniejsze przepisy Kodeksu Pracy pod kątem

zatrudnienia oraz praw i obowiązków pracodawcy i pracownika?



13) wymienić i zastosować sposoby kontaktowania się z pracodawcami?



14) rozpoznać i stosować aktywne metody poszukiwania pracy?



15) zidentyfikować formularze niezbędne do pracy?



16) sporządzić CV zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami?



17) sporządzić list motywacyjny?



18) wymienić

zasady

postępowania

obowiązujące

podczas

rozmowy

kwalifikacyjnej?



19) sporządzić ofertę pracy?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania zamknięte

wielokrotnego wyboru. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Test zawiera zadania z poziomu podstawowego i poziomu ponadpodstawowego.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Demograficzne kryterium segmentacji charakteryzuje

a) miejsce zamieszkania i wykształcenie.
b) stan posiadania i dochód.
c) wiek i płeć.
d) styl życia i postawę życiową.

2. Numer Identyfikacji Podatkowej służy do

a) identyfikacji osób fizycznych.
b) identyfikacji podmiotów płacących podatki.
c) identyfikacji podmiotów gospodarczych prowadzących działalność gospodarczą.
d) założenia konta ROR w banku.

3. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki majątkiem osobistym w spółce

a) jawnej i spółce cywilnej.
b) jawnej i komandytowej.
c) akcyjnej i komandytowej.
d) z o.o. i akcyjnej.

4. Zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej wydawane jest przez

a) Urząd Skarbowy.
b) Urząd Gminy/Miasta.
c) Urząd Statystyczny.
d) Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Majątek podmiotu gospodarczego

a) obejmuje dobra obce.
b) dzieli się na majątek trwały i obrotowy.
c) obejmuje tylko dobra rzeczowe.
d) składa się tylko z finansowego majątku trwałego.

6. Rejestrując działalność gospodarczą w Urzędzie Statystycznym należy wypełnić

a) Wniosek RG-1.
b) NIP-1.
c) ZUS ZFA.
d) VAT-R.

7. Zarządzanie marketingowe ma miejsce w tych przedsiębiorstwach, w których

a) planowanie, kierowanie, organizowanie i kontrola są widziane przez pryzmat

osiągnięcia jak największego zysku.

b) planowanie, kierowanie, organizowanie i kontrola są widziane przez pryzmat jak

najlepszego zaspokojenia potrzeb nabywców.

c) stosuje się obniżki cen i pokazy produktów.
d) stosuje się reklamę w celu osiągnięcia jak największych dochodów.

8. Plan marketingowy jest podstawą podejmowania działań w zakresie

a) tylko unowocześniania produktu.
b) poszukiwania nowych kierunków dystrybucji.
c) obniżania cen produktu.
d) produktu, ceny, dystrybucji, promocji i badań rynku.

9. Celem strategii cen może być m.in.

a) przekazywanie informacji o firmie.
b) wprowadzenie na rynek nowych produktów.
c) wybór kanałów dystrybucji.
d) osiągnięcie przewagi nad konkurentami.

10. Obce źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa to

a) kapitał właściciela firmy.
b) zysk wypracowany przez firmę.
c) zadłużenie w banku z tytułu zaciągniętego kredytu.
d) dodatkowy wkład pieniężny właściciela firmy.

11. Mówiąc o etycznych zachowaniach w miejscu pracy, należy rozważyć relacje między

a) pracodawcą a pracownikiem.
b) pracodawcą a klientami.
c) pracodawcami.
d) pracownikami a otoczeniem.

12. Biznesplan jest dokumentem, który

a) wytycza działalność pozaprodukcyjną przedsiębiorstwa.
b) pozwala stwierdzić, czy istnieje szansa osiągnięcia sukcesu rynkowego.
c) warunkuje wpis do ewidencji działalności gospodarczej.
d) stanowi sprawozdanie finansowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Wskaźnik zyskowności sprzedaży dla przedsiębiorstwa A wynosi 20%, a dla

przedsiębiorstwa B 17,9%. Oznacza to, że
a) firma A osiągnęła lepszą relacje zysku do wielkości sprzedaży niż firma B.
b) firma B osiągnęła lepszą relacje zysku do wielkości sprzedaży niż firma A.
c) firmy A i B osiągnęły takie same relacje zysku do wielkości sprzedaży.
d) firma B jest nierentowna.

14. W strukturze liniowej obowiązuje zasada

a) wydawania poleceń pracownikowi przez kilku przełożonych.
b) jednoosobowego kierownictwa.
c) doradzania kierownikowi przez komórkę sztabową.
d) wydzielania odrębnych jednostek organizacyjnych – dywizji.

15. Do aktywnych metod poszukiwania pracy zaliczamy

a) poszukiwanie ogłoszeń w Internecie.
b) rozmowy o poszukiwaniu pracy ze znajomymi.
c) uczęszczanie na Targi Pracy.
d) wszystkie wyżej wymienione.

16. Planując strukturę życiorysu zawodowego weźmiesz pod uwagę

a) historię zatrudnienia.
b) historię rodziny.
c) nazwę szkoły.
d) historię przerw w zatrudnieniu.

17. Poprawny list motywacyjny musi zawierać

a) nasze dane osobowe wraz z telefonem.
b) nasze dane dotyczące stanu zdrowia.
c) informacje o przyszłym wynagrodzeniu.
d) informacje o naszym poprzednim pracodawcy.

18. Podstawowe przepisy prawa pracy zawarte są w Kodeksie

a) Cywilnym.
b) pracowników.
c) Pracy.
d) firm.

19. Jednym z obowiązków pracodawcy wobec pracownika jest

a) zapewnić mu dobre samopoczucie w pracy.
b) dbać o jego ładną odzież.
c) dbać o jego posiłki w pracy.
d) zapewnić mu bezpieczeństwo w czasie pracy.

20. Podział negocjacji na: miękkie pozycyjne, twarde pozycyjne i negocjacje oparte na

zasadach wprowadził
a) Willem Mastenbroek.
b) Zbigniew Nęcki.
c) Roger Fisher i William Ury.
d) Roger Kotler i Harry Ury.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Prowadzenie działalności geodezyjnej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Armstrong M.: Zarządzanie Zasobami Ludzkimi. Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły

Biznesu, Kraków 1996

2. Burt S.: Jak zdobyć pracę. Agencja Wydawniczo-Poligraficzna ,,PLACET”, W-wa 1999
3. Chudy S.: Ekonomika i organizacja firmy handlowej, część 2. eMPi

, Poznań 1996

4. Cyrson E.: Kompendium Wiedzy o gospodarce. PWN, Warszawa Poznań 1996
5. Czermiński A., Trzcieniecki J., Elementy teorii organizacji i zarządzania. PWN,

Warszawa 1973

6. Duraj J.: Podstawy ekonomiki przedsiębiorstwa. PWE, Warszawa 2002
7. Ekonomia

stosowana.

Podręcznik

podstaw

przedsiębiorczości.

Fundacja

Młodzieżowej Przedsiębiorczości, Warszawa 2004

8. Fisher R, Ury W, Patron B. Dochodząc do tak. Negocjowanie bez poddawania się. PWE,

Warszawa 1997

9. Flaszyńska E.: Po wiedzę i pracę do Unii Europejskiej. MGPiPS, Warszawa 2004
10. Frymark I., Rachunkowość handlowa. WSiP S.A., Warszawa 2002
11. Griffin R.W.: Podstawy zarządzania organizacjami. PWN, Warszawa 1997
12. Hamer H.: Rozwój przez wprowadzenie zmian. Centrum Edukacji Medycznej, W-wa 1998
13. Hare B.: Bądź asertywny. Skuteczne sposoby komunikacji.. Ravi, Łódź 1998
14. Jakubowski W. J., Maj T., Załęski P.: Podstawy przedsiębiorczości – podręcznik.

Oficyna Edukacyjna – Krzysztof Pazdro, Warszawa 2003

15. Jay A.R.: Skuteczna prezentacja. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2001
16. Kodeks Pracy (Dz. U. z 1998 r Nr 21 z późn. zm)
17. Laszczak M.: Kierowanie małą firmą – tajniki przedsiębiorczości. Poltext, W-wa 2004
18. Majchrzak-Guzowska A.: Finanse w gospodarce rynkowej. WSiP, Warszawa, 1998
19. Makieta Z., Rachwał T.: Podstawy przedsiębiorczości – podręcznik. Nowa Era,

Warszawa 2002

20. Mastenbroek W.: Negocjacje. PWN, Warszawa 1999
21. Mikina A., Sepkowska Z., Sienna M.: Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w warunkach

gospodarki rynkowej. REA, Warszawa, 2003

22. Mikina A., Sienna M.: Przedsiębiorczość – klucz do sukcesu. REA, Warszawa 2002
23. Nalepka A., Struktura organizacyjna. Antykwa, Kraków 2001
24. Pijarowska R. Seferyńska A.: Sztuka prezentacji – Poradnik dla nauczycieli. WSiP,

Warszawa 2002

25. Szydłowski B.: Praktyczny poradnik poszukiwania pracy. „HELP – POL”, Kraków 1997
26. Thomson P.: Sposoby komunikacji interpersonalnej. Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 1998
27. Uniszewski Z.: Jak rozmawiać szukając pracy? PWN, Warszawa 1995
28. Waigner M., Tylińska R.: Podstawy ekonomiczne i prawne. REA, Warszawa 2007
29. Wiśniewski A.: Marketing. WSiP, Warszawa 1995, 2001
30. www.eures.praca.gov.pl
31. www.europa.eu/eures
32. www.gazeta.pl
33. www.gugik.gov.pl
34. www.pracuj.pl

Czasopisma:
1. Geodeta. Magazyn Geoinformacyjny
2. Przegląd Geodezyjny
3. Wiadomości Stowarzyszenia Geodetów Polskich

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
311[10] Z3 01 Stosowanie przepi Nieznany (2)
311[10] Z3 02 Prowadzenie ewide Nieznany (2)
311[10] Z1 04 Opracowywanie prz Nieznany
311[10] Z2 05 Wykonywanie pomia Nieznany (2)
311[10] Z1 09 Wykonywanie pomia Nieznany (2)
311[10] Z2 04 Tyczenie i inwent Nieznany
311[10] Z1 06 Stosowanie rachun Nieznany (2)
311[10] 05 122 Arkusz egzaminac Nieznany (2)
311[10] Z1 08 Projektowanie, po Nieznany
311[10] O1 02 Poslugiwanie sie Nieznany
311[10] Z1 04 Opracowywanie prz Nieznany
technik elektronik 311[07] z5 01 n
10 Okreslanie warunkow prowadze Nieznany (2)
01 aeid 3052 Nieznany (2)
NLP Magazine 01 id 320421 Nieznany

więcej podobnych podstron