Fundusze celowe

1



Chętnie stosowana forma gospodarki
pozabudżetowej



Finansowanie zadanie nie następuje
bezpośrednio z budżetu



Fundusze są zasilane z różnych opłat albo
bezpośrednio z budżetu jako dotacje

2

Fundusze celowe



Mogą być powoływane tylko ustawami



Mogą działać jako samodzielne instytucje,
posiadające osobowość prawną i własne
organy



Mogą stanowić tylko wyodrębniony
rachunek bankowy, którym dysponuje organ
określony w ustawie

3

Forma prawna funduszy
celowych



Pojawiło się wraz z Prawem Budżetowym

w 1991 r.



Były one jednak tworzone również przed

1991 r.



W 1991 r. wszystkie wcześnie utworzone

fundusze otrzymały wspólną nazwę

Państwowe Fundusze Celowe



Fundusze samorządowe pojawiły się

dopiero w 1999 r.

4

Pojęcie Państwowe Fundusze
Celowe



Prowadzona jest na podstawie rocznego

planu finansowego zamieszczonego w

załączniku do ustawy



Szczegółowe zasady gospodarki finansowej

powinny określać rozporządzenia

wydawane w porozumieniu z Ministrem

Finansów



Sprawozdania z wykonania planów

finansowych zamieszczane są w

Sprawozdaniu z wykonania budżetu

państwa

5

Gospodarka finansowa Funduszy
Celowych



Przychody

◦

Dochody publiczne (quasi podatki, opłaty i kary)

◦

Dotacje z budżetu państwa



Wydatki

◦

Realizacja wyodrębnionych zadań

◦

Główne zadania to ubezpieczenia społeczne
realizowane przez FUS i KRUS

6

Przychody i wydatki

Przychody i wydatki -
tabela

Wyszczególnie
nie

1999

2000

2001

Przychody

108

561,5

110

178,6

131

988,3

w tym: FUS i KRUS

98
169,1

98
591,7

118
738,4

Wydatki

103

444,4

114

808,8

128

676,8

w tym: FUS i KRUS

94
140,8

103
931,2

115 822,9

7



Istnienie funduszu zapewnia „lepsze
miejsce w kolejce” po środki publiczne



Zasady gospodarki finansowej funduszy
celowych są mniej rygorystyczne niż
obowiązujące w budżecie



Posiadanie możliwości dysponowania
odrębną od budżetu pulą środków jest
uważane za ważny atrybut władzy

8

O popularności Funduszy
decyduje:



Największy państwowy fundusz celowy



W obecnej formie działa od 1999 r.



FUS nie posiada osobowości prawnej, ani
własnego aparatu wykonawczego



FUS może jednak zaciągać kredyty i
pożyczki



W ramach FUS wyodrębnione są fundusze:

◦

emerytalny, rentowy, chorobowy, wypadkowy,
rezerwowy

9

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych



Przychody

◦

Składki na ubezpieczenia społeczne

◦

Dotacje z budżetu państwa



Wydatki

◦

Ubezpieczenia emerytalne, rentowe,

chorobowe i wypadkowe

◦

Wydatki związane z prewencją rentową



Wypłata świadczeń z FUS jest

gwarantowana przez państwo



Dysponentem Funduszu jest ZUS

10

Przychody i wydatki FUS



Jest państwową jednostką organizacyjną
posiadającą osobowość prawną



Organem nadzorującym ZUS jest właściwy
minister ds. zabezpieczeń społecznych



ZUS składa się z centrali i terenowych
jednostek organizacyjnych



Podstawowym zadaniem ZUS jest realizacja
przepisów o ubezpieczeniach społecznych



ZUS zajmuje się również prewencją rentową

11

Zakład Ubezpieczeń
Społecznych



Funkcjonuje od 1989 r.



Powołany w celu łagodzenia skutków bezrobocia oraz
zatrudnienia i aktywizacji zawodowej bezrobotnych



Większość środków FP jest wypłacanych w formie
zasiłków dla bezrobotnych



Dysponentem Funduszu jest Prezes Krajowego Urzędu
Pracy – centralnym organem administracji
państwowej



Głównym źródłem przychodów są składki płacone
przez pracodawców oraz dotacje z budżetu państwa



Poborem składek zajmuje się ZUS

12

Fundusz Pracy



Fundusz działa od 1991 r.



Środki PFRON przeznaczane są na

rehabilitację społeczną, zawodową i

leczniczą



Ustawowe wskaźniki – 65% przychodów

PFRON powinno być przeznaczane na

zatrudnienie i rehabilitację, od 5% do 10 %

na dofinansowanie rehabilitacji leczniczej,

społecznej i zawodowej dzieci i młodzieży



PFRON jest państwową osobą prawną

13

Państwowy Fundusz Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych



Środki funduszu są przeznaczane na
wspomaganie działalności proekologicznej



FOŚiGW działają od 1980 r.



przede wszystkim niskooprocentowane
pożyczki, częściowo lub w całości umarzane



Wpływy z tytułu opłat za gospodarcze
korzystanie ze środowiska



Opłaty eksploatacyjne i koncesyjne



Kary za nieprzestrzeganie wymogów
ochrony środowiska

14

Fundusze ochrony środowiska i
gospodarki wodnej



Został powołany w 1993 r.



Służy zaspokajaniu roszczeń pracowników
wtedy gdy nie może ich zaspokoić
niewypłacalny pracodawca



FGŚP posiada osobowość prawną



Ze środków FGŚP są finansowane:

◦

Jednorazowe odszkodowania pieniężne

◦

Wynagrodzenia za pracę

◦

Odprawy pieniężne z tytułu rozwiązania stosunku pracy

◦

Odszkodowania za okres wypowiedzenia

15

Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych