Sposoby nabywania

wiedzy przez

człowieka

Magdalena Jóźwik

WIEDZA

- ogół treści utrwalonych w

umyśle ludzkim w wyniku kumulowania
doświadczenia oraz uczenia się.
Forma trwałej reprezentacji rzeczywistości,
mająca postać uporządkowanej i
wzajemnie powiązanej struktury
informacji, kodowanej w pamięci
długotrwałej.

Rodzaje wiedzy

Wiedza deklaratywna – wiem, że

Odnosi się do danych (faktów), kodowanych w pamięci
trwałej; łatwa do werbalizacji.
Wiem, że bitwa pod Grunwaldem miała miejsce w 1410r.

Wiedza proceduralna – wiem, jak

Odnosi się do umiejętności, czyli czynności motorycznych i
umysłowych, kodowanych w pamięci trwałej; jej
nabywanie wymaga wielokrotnych powtórzeń czynności.
Uruchamiana jest automatycznie w przypadku
zainicjowania dobrze nam znanej czynności.
Wiem, jak prowadzić samochód.

Nabywanie wiedzy proceduralnej

przekształcanie jawnej wiedzy deklaratywnej w niejawne
procedury działania
Zachodzi w 3 etapach:
1. etap deklaratywny - jednostka otrzymuje zestaw
instrukcji określonej umiejętności i sposobie jej nabywania.
Tworzone są wtedy procedury działania.
2. etap kompilacyjny – polega na ćwiczeniu reguł
dostarczonych i wygenerowanych dzięki procedurom
interpretacji. Jest wysiłkowy i podlega świadomej kontroli.
Prowadzi do zwiększenia tempa wykonywania czynności,
wyeliminowania pośrednictwa wiedzy deklaratywnej, a co
za tym idzie konieczności werbalizacji oraz połączenia wielu
kroków w jedną, autonomiczną procedurę.
3. etap proceduralny - automatyczny, niemal
bezwysiłkowy

Wiedza ekspercka

Ekspert posiada bardzo obszerną wiedzę, ale jest

ona ograniczona do pewnej dziedziny.

Właściwości wiedzy eksperckiej:
1. organizacja – wiedza jest uporządkowana na

wielu poziomach: od poziomu elementarnych
składników po wyabstrahowane struktury
wyższego rzędu;

2. proceduralizacja - wysoka sprawność

wykonywania procedur przy jednoczesnym
utrzymaniu zdolności do ich werbalizacji

3. schematy rozwiązywania problemów –

zawierają abstrakcyjną wiedzę pozbawioną
kontekstu, w którym została ona pozyskana.
Łatwo podlegają transferowi pomiędzy różnymi
kontekstami.

Nabywanie wiedzy eksperckiej

1. Etap wsparcia zewnętrznego - nowicjusz

otrzymuje wsparcie od osób posiadających
wiedzę;

2. Etap przejściowy - rozwijanie umiejętności

monitorowania i regulacji własnych czynności
oraz identyfikowanie kryteriów do coraz
wyższego poziomu wykonania zadania;

3. Faza samoregulacji - pełna kontrola nad

nabywaniem wiedzy i wykonywaniem zadań.

Nabywanie wiedzy eksperckiej

1. Faza przedteoretyczna

- wydobywanie

przykładów z pamięci opartych na powierzchownym
podobieństwie cech w danej sytuacji

2. Faza doświadczeniowa

– odkrywanie związków

przyczynowych obowiązujących w systemie

3. Faza ekspercka(nabycie wiedzy

eksperckiej)

– dokonywanie abstrakcyjnych

operacji na najwyższym poziomie, możliwość
transferu wiedzy

Bibliografia

 
Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B.: Psychologia

poznawcza. PWN, Warszawa 2006.

Pondel M.: Wybrane narzędzia informatyczne

pozyskiwania wiedzy i zarządzania wiedzą. Prace
Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu
nr 975, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we
Wrocławiu, Wrocław 2003.