Kontroler jakości wyrobów mechanicznych
(311502)
Technicy i inny średni personel
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn.  Rozwijanie zbioru
krajowych standardów kompetencji zawodowych wymaganych przez
pracodawców . Priorytet I PO KL, Działanie 1.1
Krajowy standard kompetencji zawodowych
Kontroler jakości wyrobów mechanicznych (311502)
© Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013
Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane za podaniem z
ródła
ISBN 978-83-7951-000-9 (całość)
ISBN 978-83-7951-085-6 (85)
Nakład 1000 egz.
Publikacja bezpłatna
Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. [phone], fax [phone]
e-mail: [e-mail] http://www.crzl.gov.pl
Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji  Państwowego Instytutu Badawczego
26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax [phone]
e-mail: [e-mail] http://www.itee.radom.pl
2
Spis treści
1. Dane identyfikacyjne zawodu ................................................... 4
1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfika-
cjach................................................................................. 4
1.2. Notka metodologiczna i autorzy....................................... 4
2. Opis zawodu................................................................................ 6
2.1. Synteza zawodu .............................................................. 6
2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary wystÄ™-
powania zawodu ............................................................. 6
2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia
pracy, zagrożenia, organizacja pracy) ............................ 6
2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym prze-
ciwwskazania do wykonywania zawodu ......................... 7
2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia
pracy w zawodzie............................................................. 7
2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/wali-
dacji kompetencji ............................................................. 7
2.7. Zadania zawodowe .......................................................... 8
2.8. Wykaz kompetencji zawodowych .................................... 8
2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a pozio-
mem kwalifikacji w ERK/PRK .......................................... 8
3. Opis kompetencji zawodowych ................................................ 10
3.1. Kontrolowanie jakości wyrobów mechanicznych Kz1...... 10
3.2. Wspieranie rozwoju wyrobów mechanicznych Kz2 ......... 11
3.3. Kompetencje społeczne KzS .......................................... 12
4. Profil kompetencji kluczowych ................................................. 13
5. SÅ‚ownik ........................................................................................ 14
3
1. Dane identyfikacyjne zawodu
1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu
w klasyfikacjach
Według Klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy
(KZiS 2010):
311502 Kontroler jakości wyrobów mechanicznych
Grupa Wielka 3  Technicy i inny średni personel (w Międzynaro-
dowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED 2011  poziom 4).
Grupa elementarna 3115  Technicy mechanicy (w Międzynarodo-
wym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie
3115 Mechanical engineering technicians).
Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):
Sekcja C. Przetwórstwo przemysłowe, Dział 28.1. Produkcja ma-
szyn ogólnego przeznaczenia.
1.2. Notka metodologiczna i autorzy
Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie:
analizy z
ródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe)
oraz głównie z wyników badań analitycznych na 15 stanowiskach pracy
w 5 przedsiębiorstwach (duże  2, średnie  3, w tym produkcyjne  5),
przeprowadzonych w lutym i marcu 2013 r.
Zespół Ekspercki:
" Halina Śledziona  ekspert niezależny, były pracownik Zakładów
Starachowickich Star S.A., rzecznik patentowy, były dyrektor
CKP w Starachowicach,
" Tomasz Mucha  Tchibo Manufacturing Poland w Markach
k. Warszawy,
" Zbigniew Pianka  Imperial Tobacco Polska Manufacturing S.A.
w Radomiu,
" Katarzyna Sławińska  Instytut Technologii Eksploatacji  PIB
w Radomiu.
Ewaluatorzy:
" Dariusz Jadczyk  Regionalna Organizacja Pracodawców w Czę-
stochowie,
" Marek Olsza  Zespół Szkół Technicznych w Mikołowie.
4
Recenzenci:
" Włodzimierz Grochal  Świętokrzyskie Centrum Innowacji
i Transferu Technologii w Kielcach,
" Igor Lange  Ministerstwo Gospodarski w Warszawie.
Komisja Branżowa (zatwierdzająca):
" Jacek Węsierski (przewodniczący)  Stowarzyszenie Naukowo-
-Techniczne Inżynierów i Techników w Warszawie,
" Norbert Brożek  Związek Zawodowy Inżynierów i Techników
w Warszawie,
" Renata Pawłowska  Związek Pracodawców Warszawy i Ma-
zowsza w Warszawie.
Data zatwierdzenia:
" 15.10.2013 r.
5
2. Opis zawodu
2.1. Synteza zawodu
Kontroler jakości wyrobów mechanicznych ocenia zgodność wyro-
bów mechanicznych z dokumentacją techniczną, analizuje przyczyny
zaistniałych niezgodności i sporządza wnioski korygujące.
2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania,
obszary występowania zawodu
Kontroler jakości wyrobów mechanicznych sprawdza zgodność
kształtu, wymiarów, warunków technicznych wykonania oraz rodzaj
i jakość zastosowanego materiału z dokumentacją techniczną wyrobu.
W pracy używa uniwersalnych i specjalistycznych urządzeń kontrolno-
-pomiarowych. Na podstawie uzyskanych wyników analizuje i formułuje
wnioski i zalecenia. Do zakresu pracy kontrolera należy również spraw-
dzenie, czy wykonany wyrób spełnia założoną funkcję. Miejscem pracy
kontrolera jakości wyrobów mechanicznych jest najczęściej przedsię-
biorstwo produkcyjne o profilu mechanicznym, a także placówka ba-
dawcza. Kontroler jakości wyrobów mechanicznych może pracować
zarówno w obszarze produkcji gotowych wyrobów, jak też przy wyko-
nywaniu prototypów wyrobów. Jest kreatywny i konsekwentny w reali-
zacji zadań, korzysta z obcojęzycznych z
ródeł informacji.
2.3. Åšrodowisko pracy (warunki pracy, maszyny
i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy)
Kontroler jakości wyrobów mechanicznych może pracować w po-
mieszczeniu wydzielonym w wydziale produkcyjnym, a także w hali
produkcyjnej. Podczas pracy posługuje się przyrządami kontrolno-
-pomiarowymi, dokładnymi urządzeniami do badań i pomiarów. Pracu-
jąc w zamkniętych pomieszczeniach produkcyjnych, może być narażo-
ny na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia takich jak hałas,
wibracje, zapylenie. Na stanowisku pracy mogą występować również
zagrożenia mechaniczne, pochodzące od ruchomych elementów ma-
szyn i urządzeń, jak również zagrożenie porażenia prądem elektrycz-
nym. Praca kontrolera wyrobów mechanicznych może przebiegać
w systemie jedno-, dwu- lub trzyzmianowym. Może pracować samo-
dzielnie jak i w zespole.
6
2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne,
w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu
Kontroler wyrobów mechanicznych powinien być osobą dokładną,
mieć dobry wzrok i słuch, odróżniać barwy. Niekiedy sprawność narzą-
du słuchu umożliwia ocenę pracy wyrobów mechanicznych. Bardzo
ważna jest zdolność koncentracji, a także odporność na stres
i umiejętność pracy pod presją czasu. Specyfika zawodu wymaga
uzdolnień technicznych, organizacyjnych, komunikatywności i samo-
kontroli. Kontroler jakości wyrobów mechanicznych powinien być inno-
wacyjny, otwarty na wszelkie nowości techniczne.
2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia
pracy w zawodzie
Kontroler jakości wyrobów mechanicznych powinien posiadać co
najmniej wykształcenie na poziomie technika o specjalności mechani-
ka. Osoba podejmująca pracę w tym zawodzie może również posiadać
wykształcenie średnie ogólnokształcące oraz potwierdzone egzaminem
kwalifikacje zawodowe wyodrębnione w zawodzie technik mechanik.
W szczególnych przypadkach kontroler powinien być przeszkolony
w zakresie obsługi specjalistycznego sprzętu  urządzeń kontrolno-
-pomiarowych i badawczych.
2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/
/walidacji kompetencji
Kontroler wyrobów mechanicznych korzysta z nowoczesnych na-
rzędzi kontrolno-pomiarowych, jak i projektowych (programy kompute-
rowe), aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe, uczestni-
czy w szkoleniach i seminariach z zakresu nowoczesnych urządzeń
kontrolno-pomiarowych oraz systemów jakości. Naukę może kontynu-
ować na studiach na wydziale inżynierii mechanicznej, kierunek zarzą-
dzanie i inżynieria produkcji, specjalizacja zarządzanie jakością. W wy-
niku podwyższania kompetencji zawodowych może awansować na
stanowisko specjalisty ds. kontroli jakości, kierownika działu zgodnie
z kryteriami awansu zawodowego przyjętymi w przedsiębiorstwie.
7
2.7. Zadania zawodowe
Z1. Organizowanie stanowiska pracy, w tym przestrzeganie zasad
BHP, ochrony ppoż. i ochrony środowiska. (niezbędne kompe-
tencje: Kz1, Kz2, KzS).
Z2. Kontrolowanie zgodności wykonanego wyrobu mechanicznego
z dokumentacją techniczną (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS).
Z3. Sprawdzanie działania wyrobu mechanicznego i ocena jego
zgodności z dokumentacją techniczną i zamówieniem klienta
(niezbędne kompetencje: Kz1, KzS).
Z4. Ocenianie jakości materiałów do produkcji wyrobów mechanicz-
nych i sporządzanie wniosków korygujących (niezbędne kompe-
tencje: Kz1, Kz2, KzS).
Z5. Analizowanie procesu technologicznego wykonania wyrobów
mechanicznych i sporządzanie wniosków dla poprawy jakości
wyrobów (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS).
Z6. Analizowanie dokumentacji technicznej wyrobów mechanicznych
oraz sporządzanie wniosków dla poprawy jakości wyrobów (nie-
zbędne kompetencje: Kz2, KzS).
Z7. Testowanie prototypów i sporządzanie wniosków w celu poprawy
jakości nowych wyrobów (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS).
Z8. Nadzorowanie pracy pracowników w zakresie kontroli jakości
wyrobów i sprzętu pomiarowo-kontrolnego (niezbędne kompe-
tencje: Kz1, KzS).
2.8. Wykaz kompetencji zawodowych
Kz1  Kontrolowanie jakości wyrobów mechanicznych (potrzebne do
wykonywania zadań: Z1, Z2, Z3, Z4, Z5, Z8).
Kz2  Wspomaganie rozwoju wyrobów mechanicznych (potrzebne do
wykonywania zadań: Z1, Z6, Z7).
KzS  Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zadań:
Z1÷Z8).
2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi
a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK
Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zadań w za-
wodzie sugeruje się wykorzystać do opisu kwalifikacji na poziomie 4
właściwym dla wykształcenia średniego w Europejskiej i Polskiej Ramie
Kwalifikacji. Poziom ten jest uzasadniony miejscem usytuowania zawo-
du w Klasyfikacji zawodów i specjalności (grupa wielka 3 i jej odpo-
wiednik w ISCED 2011).
8
Osoba wykonująca zawód kontrolera jakości wyrobów mechanicz-
nych:
1) w zakresie wiedzy: zna fakty, zasady, procesy i pojęcia ogólne w za-
wodzie kontroler jakości wyrobów mechanicznych; zna i rozumie
podstawowe fakty, pojęcia i zależności w zawodzie oraz w szerszym
zakresie elementarne uwarunkowania prowadzonej działalności
w branży mechanicznej;
2) w zakresie umiejętności: umiejętności wymagane do realizacji za-
dań i rozwiązywania problemów poprzez wybieranie podstawowych
metod, narzędzi, materiałów i informacji: potrafi wykonywać zadania
według ogólnej instrukcji, w częściowo zmiennych warunkach; umie
rozwiązywać typowe problemy, odbierać i formułować wypowiedzi,
także bardzo proste wypowiedzi w języku obcym.
9
3. Opis kompetencji zawodowych
Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefinio-
wanych w badaniach na stanowiskach pracy.
Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, Z5, Z8 wymaga po-
siadania kompetencji zawodowej Kz1.
3.1. Kontrolowanie jakości wyrobów mechanicznych
Kz1
Wiedza  zna i rozumie podsta- Umiejętności  wykonuje niezbyt
wowe fakty, zasady, procesy, proste zadania według określonej
pojęcia ogólne i zależności zwią- instrukcji w częściowo zmiennych
zane z kontrolowaniem jakości warunkach, w szczególności w za-
wyrobów mechanicznych nowych kresie kontrolowanych wyrobów
i po naprawie, w szczególności mechanicznych, w szczególności
zna: potrafi:
- zasady i przepisy BHP, ochro- - przestrzegać zasad i przepisów
ny ppoż., ergonomii i ochrony BHP, ochrony ppoż., ergonomii,
środowiska w zakresie kontro- ochrony środowiska w zakresie
lowania jakości wyrobów me- kontrolowania wyrobów mecha-
chanicznych; nicznych;
- normy techniczne i zasady - stosować dokumentację tech-
rysunku technicznego w wyro- nicznÄ… danego wyrobu mecha-
bach mechanicznych; nicznego;
- konstrukcje wyrobów mecha- - obliczać łańcuchy wymiarowe
nicznych; na podstawie dokumentacji wy-
- półfabrykaty wyrobów mecha- robu;
nicznych; - oceniać jakość półfabrykatu;
- procesy technologiczne wyro- - oceniać jakość obróbki ręcznej
bów mechanicznych; dorabianych elementów;
- manualne i komputerowe me- - oceniać jakość obróbki mecha-
tody pomiaru i badania jakości nicznej elementów;
wyrobów mechanicznych; - oceniać jakość montażu ele-
- narzędzia i przyrządy kontrol- mentów, podzespołów wyrobu
no-pomiarowe stosowane przy mechanicznego;
wyrobach mechanicznych; - dobierać metody pomiaru i ba-
- zasady wykonywania badań dania jakości wyrobu mecha-
i pomiarów kontrolnych wyro- nicznego;
bów mechanicznych; - posługiwać się przyrządami
- zasady użytkowania kontrolo- i urządzeniami do sprawdzania
10
wanych wyrobów mechanicz- jakości wyrobów mechanicz-
nych; nych;
- zasady pisania wniosków ko- - wykonywać próbne urucha-
rygujÄ…cych w doniesieniu do mianie wyrobu mechaniczne-
wyrobów mechanicznych. go;
- oceniać wizualne i pomiarowe
zgodności wyrobu mechanicz-
nego z dokumentacjÄ… tech-
nicznÄ…;
- sprawdzać poprawność działa-
nia urządzeń kontrolno-pomia-
rowych wyrobów mechanicz-
nych;
- sporządzać wnioski korygujące
w odniesieniu do wyrobów me-
chanicznych;
- sprawować nadzór nad pracow-
nikami w zakresie kontro-
li/jakości wyrobów i sprzętu kon-
trolno-pomiarowego stosowa-
nym przy wyrobach mechanicz-
nych.
Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z4, Z7 wymaga posiadania
kompetencji zawodowej Kz2.
3.2. Wspieranie rozwoju wyrobów mechanicznych Kz2
Wiedza  zna i rozumie podsta- Umiejętności  wykonuje niezbyt
wowe fakty, zasady, procesy,
proste zadania według określonej
pojęcia ogólne i zależności zwią-
instrukcji w częściowo zmiennych
zane z udzielaniem wsparcia
warunkach, w zakresie wsparcia
technicznego w zakresie badań
technicznego oraz badań i rozwo-
i rozwoju wyrobów mechanicz-
ju wyrobów mechanicznych lub
nych lub testowanych prototypów
testowanych prototypów w kierun-
w kierunku poprawy jakości pro-
ku poprawy jakości wyrobów
jektowanych wyrobów, w szcze-
w szczególności potrafi:
gólności zna:
- przestrzegać zasad i przepisów
- zasady i przepisy BHP, ochro-
BHP, ochrony ppoż., ergonomii,
ny ppoż., ergonomii i ochrony
ochrony środowiska w zakresie
środowiska w zakresie wspie-
wspieranie rozwoju wyrobów
ranie rozwoju wyrobów me-
mechanicznych;
chanicznych;
11
- trendy rozwojowe i badawcze - identyfikować trendy rozwojowe
w zakresie produkowanych wy- w zakresie produkowanych
robów mechanicznych; i kontrolowanych wyrobów me-
- założenia projektowe planowa- chanicznych;
nych wdrożeń a kontrola jako- - analizować założenia projek-
ści wyrobów mechanicznych; towe i udzielać wskazówek
- rozwiązania prototypowe pla- w odniesieniu do wyrobów me-
nowane w przedsiębiorstwie; chanicznych;
- metody testowania prototypów. - analizować wyniki badań te-
stowych w kierunku poprawy
jakości wyrobu mechanicznego
i sporządzania wniosków;
- wskazywać niezbędne uspraw-
nienia dla poprawy jakości wy-
robu mechanicznego;
- uczestniczyć w opracowywaniu
i kontroli próbnych serii,
- identyfikować wady i zalety wy-
robów mechanicznych związa-
nych z poprawą ich jakości;
- określać wskazania od popra-
wy jakości wyrobów mecha-
nicznych.
Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zadań
zawodowych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS.
3.3. Kompetencje społeczne KzS:
- ponosi odpowiedzialność za realizację powierzonych zadań w za-
kresie kontroli jakości wyrobów mechanicznych,
- pracuje częściowo samodzielnie i podejmuje współpracę w zorgani-
zowanych warunkach,
- postępuje zgodnie z etyką podczas kontroli jakości wyrobów mecha-
nicznych,
- ponosi odpowiedzialność za jakość skontrolowanych wyrobów mecha-
nicznych.
12
4. Profil kompetencji kluczowych
Ocenę ważności kompetencji kluczowych dla zawodu kontrolera ja-
kości wyrobów mechanicznych przedstawia rys. 1.
Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu
stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Doro-
słych - projekt PIAAC (OECD).
Rozwiązywanie problemów
Współpraca w zespole
Komunikacja ustna
Wywieranie wpływu/przywództwo
Serie1
Planowanie i organizowanie pracy
Sprawność motoryczna
Umiejętność czytania ze zrozumieniem i pisania
Umiejętności matematyczne
Umiejętność obsługi komputera i wykorzystania Internetu
1 2 3 4 5
Zbędne Mało ważne Istotne Ważne Bardzo ważne
Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 311502 Kontroler jakości
wyrobów mechanicznych
13
5. SÅ‚ownik
Zawód - zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecz-
nego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami
przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji
i kompetencji (wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych)
zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu
stanowi z
ródło dochodów.
Specjalność - jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część
czynności o podobnym charakterze (związanych z wykonywaną
funkcją lub przedmiotem pracy) wymagających pogłębionej lub do-
datkowej wiedzy i umiejętności zdobytych w wyniku dodatkowego
szkolenia lub praktyki.
Zadanie - logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyraz
nie okre-
zawodowe
ślonym początku i końcu, wyodrębniony ze względu na rodzaj lub
sposób wykonywania czynności zawodowych powiązanych jednym
celem, kończący się produktem, usługą lub decyzją.
Kompetencje - wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykonać, odpowied-
zawodowe
nio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane sÄ… trzema zbiorami: wie-
dzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych.
Wiedza - zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie
uczenia się, odnoszących się do dziedziny uczenia się lub działalno-
ści zawodowej.
Umiejętności - zdolność wykonywania zadań i rozwiązywania problemów właści-
wych dla dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej.
Kompetencje - zdolność autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w życiu
społeczne
zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju,
z uwzględnieniem kontekstu etycznego.
Kompetencje - wiedza, umiejętności i postawy odpowiednie do sytuacji, niezbędne
kluczowe
do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem,
integracji społecznej i zatrudnienia.
Standard - norma opisujÄ…ca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania
kompetencji
zadań zawodowych wchodzących w skład zawodu, akceptowana
zawodowych
przez przedstawicieli organizacji zawodowych i branżowych, praco-
dawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych.
Kwalifikacja - zestaw efektów uczenia się (zasób wiedzy, umiejętności oraz kompe-
tencji społecznych), których osiągnięcie zostało formalnie potwier-
dzone przez uprawnionÄ… instytucjÄ™.
Europejska - przyjęta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji,
Rama
umożliwiający porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w różnych
Kwalifikacji
krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyróżniono 8 poziomów
kwalifikacji opisywanych za pomocą efektów uczenia się; stanowią
one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji.
Polska Rama - opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowane-
Kwalifikacji
go rejestru kwalifikacji w Polsce.
Krajowy - ogół rozwiązań służących ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji
System
(potwierdzaniu efektów uczenia się) oraz zapewnianiu ich jakości.
Kwalifikacji
14