ODPOWIEDZI - OBRONA PRACY MAGISTERSKIEJ

1. Dochód Narodowy Brutto : Suma dochodów pierwotnych brutto wszystkich sektorów własności albo wszystkich krajowych sektorów instytucjonalnych; stanowi sumę produktu krajowego brutto i dochodów pierwotnych netto z zagranicy.

Produkt krajowy brutto (PKB) stanowi sumę wartości wszystkich finalnych towarów i usług wyprodukowanych na terenie kraju w ciągu określonego czasu (zazwyczaj w roku).

Różnice ??

2. Scharakteryzuj strukturę sektorową gospodarki krajów wysoko rozwiniętych oraz omów rolę sektora usług w tych krajach.

Sektory gospodarki:

1. sektor pierwszy – obejmujący rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo;

2. sektor drugi – obejmujący przemysł i budownictwo;

3. sektor trzeci – obejmujący usługi.

Etapy rozwoju ekonomicznego:

1. Preindustrialny (przedprzemysłowy) – dominuje zatrudnienie i produkcja w sektorze pierwszym, a gospodarka jest słabo rozwinięta.

2. Industrialny (przemysłowy) –dominuje zatrudnienie i produkcja w sektorze drugim. Natomiast sektor pierwszy charakteryzuje się zwiększoną produktywnością, tak by zaspokajać potrzeby pracowników fizycznych nie wytwarzających produktów spożywczych.

3. Postindustrialny (poprzemysłowy) – okres, który charakteryzuje się przewagą zatrudnienia i produkcji w sektorze trzecim. Dzięki większej dostępności do wiedzy dotychczas słabo wykształceni pracownicy fizyczni z sektora pierwszego i drugiego mogą kształcić się i zdobywać kwalifikacje potrzebne do wykonywania pracy usługowej.

Kraje wysoko rozwinięte gospodarczo znajdują się w trzeciej, postindustrialnej, fazie rozwoju ekonomicznego. Zdecydowanie przeważa zatrudnienie i produkcja w sektorze trzecim (usługi), dzięki większej dostępności do wiedzy dotychczas słabo wykształceni pracownicy fizyczni z sektora pierwszego (rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo) i drugiego (przemysł i budownictwo) mogą kształcić się i zdobywać kwalifikacje potrzebne do wykonywania pracy usługowej. Zauważalny jest postępujący stopniowy spadek zatrudnienia w przemyśle i rolnictwie.
Działalność innowacyjna, a zwłaszcza nowe technologie informacyjne i komunikacyjne, odgrywają ogromną rolę w przemianach sektora usług. Powstają możliwości kreowania zupełnie nowych usług, nieistniejących dotychczas. To wszystko sprawia, że sektor usług znajduje się w centrum i stanowi o istocie zmian strukturalnych zachodzących we współczesnych gospodarkach krajów wysoko rozwiniętych.

Aktualnie to sektor usług wytwarza największą część PKB oraz zatrudnia największy odsetek pracujących. Ważny jest też jego wyraźny udział w tworzeniu wartości dodanej brutto i nowych miejsc pracy

Rola sektora usług:
-zacieśnienie więzi pomiędzy sektorem usług a sektorem produkcyjnym, są to tzw. usługi dla biznesu
-wytwarzanie dóbr materialnych (transport, łączność, handel, finanse i ubezpieczenia)

-zaspokajanie różnych potrzeb bytowych ludności poprzez rozwój takich dziedzin (gospodarka komunalna i mieszkaniowa, handel, transport, łączność i usługi osobiste.

-funkcje socjalne, do których zalicza się usługi związane z opieką społeczną czy ochroną zdrowia

-funkcje naukowo-badawcze wiążące się z kreowaniem postępu naukowo-technicznego.

Państwa wysoko rozwinięte wyróżniają się ponadto:

1. wysokim dochodem na jednego mieszkańca;

2. stosunkowo dużym udziałem handlu zagranicznego w tworzeniu PKB;

3. wysokim poziomem rozwoju przemysłu, w którym zaznacza się duży udział gałęzi nowoczesnych, zaawansowanych technologicznie;

4. niskimi wartościami przyrostu naturalnego i postępującym starzeniem się społeczeństwa;

5. chłonnym rynkiem zbytu odzwierciedlającym wysoki poziom życia ludności;

6. rozwiniętą infrastrukturą społeczną i techniczną.

3. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) występują wtedy, gdy inwestor zagraniczny staje się właścicielem lub współwłaścicielem przedsiębiorstwa działającego w danym kraju i w aktywny sposób wpływa na zarządzanie tym przedsiębiorstwem.

BIZ to przepływy kapitału przez granice państw, które polegają na zakupie już istniejących przedsiębiorstw albo tworzeniu nowych firm od podstaw. Przykłady BIZ to:

• budowa nowej fabryki przez inwestora z innego kraju;

• zakup co najmniej 10% akcji danej firmy przez obcego inwestora;

• pożyczki od firm „matek” dla firm „córek”;

• inwestowanie w kraju części zysków przedsiębiorstw, mających obcych właścicieli (tzw. reinwestowanie zysków).

Decyzja przedsiębiorstwa o ekspansji na rynki zagraniczne w formie Bezpośrednich Inwestycji Zagranicznych uwarunkowana jest różnymi czynnikami:

zewnętrznymi (wynikającymi z otoczenia) jak i

wewnętrznymi (pochodzącymi z samego przedsiębiorstwa).

Do czynników zewnętrznych należą m.in.:

wielkość, dynamika i potencjał rynku zagranicznego,

bliskość (geograficzna, kulturowa itp.) rynku zagranicznego,

charakterystyka danej branży (grupy produktów),

sytuacja konkurencyjna, warunki polityczne i prawno -

administracyjne oraz stopień ryzyka (politycznego, handlowego),

poziom rozwoju infrastruktury ekonomiczno - rynkowej i marketingowej,

dostępność kapitału i know - how itd.

Do czynników wewnętrznych należą m.in.:

cele strategiczne przedsiębiorstwa, zasoby (finansowe, kadrowe) przedsiębiorstwa i jego przewagi konkurencyjne,

doświadczenie w działaniu na rynkach zagranicznych i w warunkach ryzyka,

podejście zarządu firmy do internacjonalizacji,

akceptowany poziom ryzyka i niepewności w działaniach na rynku zagranicznym,

czynnik czasu i potrzeba kontroli,

stopień elastyczności firmy,

specyfika asortymentu przedsiębiorstwa itd.

4. Budżet państwa : stanowi najważniejszą część dochodów i wydatków sektora finansów publicznych. Jest to roczny plan dochodów i wydatków instytucji szczebla centralnego (tzn. instytucji rządowych), nazywany też często planem finansowym państwa.

Budżet państwa jest to plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej.

Źródłami dochodów budżetowych państwa są podatki, cła, dochody ze sprzedaży prywatyzowanych przedsiębiorstw, opłaty skarbowe, sądowe, notarialne i inne. Podstawą dochodów są podatki.

Z punktu widzenia przeznaczenia można wyodrębnić trzy grupy wydatków budżetowych:

1. związane z tradycyjnym pełnieniem przez państwo takich funkcji jak: obrona narod., administracja i wymiar sprawiedliwości,

2. związane z realizacją celów społecznych „państwa dobrobytu” (oświata, kultura, ochrona zdrowia itp.)

3. wynikające z pełnienia funkcji interwencyjnych w gospodarce

5 KRZYWA LAFFERA

Krzywa ta pokazuje od strony teoretycznej zależność między wpływami do budżetu z tytułu podatków a wysokością stopy podatkowej.

INTERPRETACJA KRZYWEJ

Zwiększenie stopy opodatkowania powoduje, że łączne wpływy do budżetu rosną i w punkcie t* osiąga swoje maksimum. Oznacza to, ze osiągnięta została optymalna stopa opodatkowania dochodów. Dalsze zwiększanie optymalnej stopy opodatkowania prowadzi do zmniejszenia łącznego dochodu fiskalnego. Kształt krzywej wskazuje że państwo może zwiększać dochód fiskalny zarówno przez wzrost, jak i przez obniżanie stopy opodatkowania.

Zbyt wysokiej i rosnącej stopie podatkowej towarzyszą niekorzystne zjawiska gospodarcze:

• spadek aktywności gospodarczej, ograniczanie produkcji, mniejsza skłonność do inwestowania

• unikanie płacenia podatków, ukrywanie dochodów

Wartość przychodów budżetowych przy stawce opodatkowania równej t = 0% jest zerowa. Zgodnie z teorią Laffera kolejne wzrosty stawek opodatkowania powodują coraz mniejsze przyrosty przychodów podatkowych, aż do momentu, w którym dalszy wzrost stawki będzie skutkował obniżeniem całkowitej wartości przychodów z tytułu podatków. Gdy stawka opodatkowania osiągnie t = 100%, przychody znów będą zerowe. Punkt na krzywej Laffera odpowiadający stawce maksymalizującej przychody podatkowe nazywany jest punktem nasycenia. Z kształtu krzywej Laffera wynika, że ten sam poziom przychodów do budżetu z tytułu podatków rząd może osiągnąć dla dwóch różnych stawek opodatkowania - t₁ i t₃

6. Koszt całkowity (ang. total cost) stanowi wartość zużytych czynników produkcji. O poziomie kosztu całkowitego decyduje metoda produkcji i ceny czynników produkcji.

Koszty stałe - nakłady, które musi ponosić przedsiębiorca, niezależnie od wielkości produkcji. Nawet wówczas, gdy w przedsiębiorstwie nic się nie produkuje, ponosi on takie nakłady jak czynsze dzierżawne, procenty od kredytów, koszty konserwacji, płace strażników i służb administracyjnych, często pensje pracownicze (w przypadku sztywnego rynku pracy). Koszty stałe trzeba płacić niezależnie od wielkości produkcji, a więc bez względu na to czy się produkuje czy nie.

Koszty zmienne są to nakłady przedsiębiorcy związane bezpośrednio z produkcją. Ich poziom zależy wprost od rozmiarów produkcji. Tak więc wynoszą zero gdy nic się nie produkuje, a rosną wraz ze zwiększaniem się rozmiarów produkcji.

W krótkim okresie koszty stałe się nie zmieniają, niezależnie od wielkości produkcji. Koszty zmienne zależą od wielkości produkcji.

Koszty stałe plus koszty zmienne równają się kosztowi całkowitemu.

VC (ang. variable costs) – koszty zmienne

FC (ang. fixed costs) – koszty stałe

7. Rola inwestycji zagranicznych w polskiej gospodarce.

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne spełniają istotną rolę w

unowocześnieniu polskiej gospodarki. Firmy zagraniczne wprowadzając do polskich

przedsiębiorstw nowe technologie, nowe formy zarządzania i organizacji produkcji

przyczyniają się do unowocześnienia i poprawy ich funkcjonowania.

Spółki z kapitałem zagranicznym odgrywają istotną rolę w procesach

przebudowy i modernizacji polskiej gospodarki.

O roli i znaczeniu BIZ w gospodarce świadczy także ich udział w PKB jak i w

inwestycjach ogółem.

Spółki z kapitałem zagranicznym odgrywają także istotną rolę w obrotach

polskiego handlu zagranicznego. W 2002 roku wyeksportowały one towary o

wartości 22,3 mld USD, co stanowiło 54,5% całego polskiego eksportu. Głównym kierunkiem eksportu pozostają kraje Unii Europejskiej.

Spółki z udziałem kapitału zagranicznego maja także znaczący udział w

imporcie, co wynika głównie z dużego importu inwestycyjnego jak i zaopatrzeniowego, który jest konieczny, szczególnie na początku uruchamiania działalności gospo-darczej w Polsce

Inwestycje zagraniczne oddziaływują także pozytywnie na rynek pracy ( nowe miejsca pracy )

8 Korporacja transnarodowa to przedsiębiorstwo o zasięgu międzynarodowym, prowadzące działalność w przynajmniej dwóch krajach oraz posiadające w przynajmniej dwóch krajach filie lub znaczne aktywa. Współcześnie przedsiębiorstwa dążą do umiędzynarodowienia w celu szybszego i efektywniejszego rozwoju. We współczesnym świecie to właśnie korporacje transnarodowe istotnie wpływają na kształt światowego rynku, wypierając monopol gospodarek narodowych.

Ważne znaczenie korporacji transnarodowych jest związane z ich potęgą ekonomiczną. Działalność korporacji spełnia bowiem w gospodarce światowej wiele ważnych funkcji, które służą rozwojowi i przemianom w skali globalnej, regionalnej i krajowej. Realizując swą politykę ekspansji (inwestycyjna, kooperacyjna, handlowa) korporacje dokonują przemieszczania zasobów i zdolności wytwórczych, pobudzają wzrost i efektywność gospodarczą. Ponadto przyczyniają się do restrukturalizacji sektorów i przedsiębiorstw, aktywizują konkurencję i lokalną przedsiębiorczość, transmitują nowe metody i wzorce gospodarowania oraz umacniają międzynarodowe powiązania i współzależności.

Korporacje transnarodowe poprzez rozmieszczenie przedsiębiorstw w krajach goszczących, wpływają w znacznej mierze na zatrudnienie w tych krajach. W przypadku korporacji wzrasta zapotrzebowanie na pracowników o wysokich kwalifikacjach, spada natomiast na pracowników o niskich kwalifikacjach i wąskich specjalnościach.

.

9. Najbardziej typowe przejawy roli państwa w gospodarce to:

• rola legislacyjna, czyli tworzenie prawa obowiązującego podmioty gospodarcze oraz regulującego obowiązujące między nimi zasady współdziałania i konkurencji. Przejawem roli legislacyjnej jest również stworzenie sprawnych instytucji zapewniających przestrzeganie prawa (sądy, policja, administracja);

• rola regulacyjna, czyli wpływ na otoczenie ekonomiczne, w którym działają podmioty gospodarcze. Rolę tę państwo wypełnia poprzez prowadzoną przez siebie politykę gospodarczą: pieniężną, fiskalną, oraz strukturalną;

• rola dostarczyciela dóbr publicznych. Dobra publiczne to takie, które państwo może dostarczyć skuteczniej niż sektor prywatny, a które służą zaspokojeniu potrzeb społeczeństwa;

• rola redystrybucyjna, czyli zmiana struktury dochodów, skierowana w stronę ochrony grup słabszych ekonomicznie w celu zwalczania ubóstwa. Role tę państwo wypełnia poprzez politykę podatkową, politykę transferów pieniężnych kierowanych do gospodarstw domowych oraz politykę świadczeń dostarczanych gospodarstwom domowym nieodpłatnie, lub poniżej cen rynkowych (jest to więc redystrybucja dochodów, będąca elementem systemu państwa opiekuńczego);

-

• rola właścicielska, czyli państwowa własność części przedsiębiorstw funkcjonujących na rynku (przedsiębiorstw państwowych).

• państwa w gospodarce rynkowej:

– zapewnienie podaży dóbr tzw. publicznych, a wiec takich, których rynek nie dostarczyłby w należytej ilości,

– zapewnienie ładu i porządku wewnętrznego,

– organizacja systemu pieniężnego.

– stabilizacja gospodarki przy użyciu dostępnych narzędzi polityki fiskalnej i monetarnej,

– stymulowanie wzrostu gospodarczego,

– protekcjonizm socjalny i gospodarczy,

– redystrybucja dochodu,

– utrzymywanie sektora przedsiębiorstw państwowych w celu zapewnienia podaży niektórych dóbr prywatnych (np. w Polsce hutnictwo, górnictwo)

10. Gospodarka rynkowa – rodzaj gospodarki, w której decyzje dotyczące zakresu i sposobu produkcji podejmowane są przez podmioty gospodarcze (gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, instytucje finansowe, rząd), kierujące się własnym interesem i postępujące zgodnie z zasadami racjonalności gospodarowania. Podstawą podejmowania tych decyzji są informacje płynące z rynku, m.in. ceny dóbr i usług, ceny czynników wytwórczych, płace, stopy procentowe, stopy zysku, kursy papierów wartościowych, kursy walutowe oraz oczekiwania podmiotów gospodarczych co do kształtowania się wyżej wymienionych w przyszłości.

CECHY DOJRZAŁEJ GOSPODARKI RYNKOWEJ, warunki istnienia dojrzałego rynku
1. Dominacja własności prywatnej i swoboda transferu praw własności,
2. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej,
3. Istnienie sprawnie działających instytucji obsługujących rynek,
4. Integralność rynku, czyli wzajemne uzależnianie się od siebie rynków,
5. Istnienie konkurencji między podmiotami.

11. GŁÓWNE CELE POLITYKI GOSPODARCZEJ:

a) cele generalne:

• zapewnienie suwerenności oraz sprawiedliwości

• ochrona praw człowieka,

• zapewnienie postępu społecznego,

b) cele ekonomiczne:

• wzrost gospodarczy,

• dążenie do dobrobytu,

• rozwój przedsiębiorczości,

• zapewnienie równowagi wewnętrznej oraz zewnętrznej,

c) cele społeczne:

• sprawiedliwy podział dochodów,

• pełne zatrudnienie,

• wyrównywanie szans w dostępie do rezultatów działalności gospodarczej i społecznej,

• zapobieganie wykluczeniu społecznemu,

d) cele ekologiczne:

• ochrona istniejących zasobów środowiska,

• równoważony rozwój,

• rekultywacja obszarów zniszczonych,

e) cele ustrojowe:

• umacnianie i ochrona ustroju społeczno-gospodarczego,

• zapewnienie bezpieczeństwa,

• wzmacnianie potencjału obronnego.

OPIS :

Cele generalne (nadrzędne, priorytetowe):

Zapewnienie suwerenności państwowej, stały wzrost gospodarczy, postęp społeczno-ekonomiczny, realizacja zasad sprawiedliwości, wolności i praw człowieka, zapewnienie równości.

Cele ustrojowo – systemowe

Cele szczegółowe w zakresie umacniania ustroju społeczno-gospodarczego i zapewnienia jego ewolucji.

Cele ekonomiczne

• Zapewnienie warunków dla rozwoju społeczno-gospodarczego, kształtowanie warunków długotrwałego wzrostu, tworzenie materialnych podstaw dla rosnącego bogactwa kraju i podnoszenia jego dobrobytu. Cele szczegółowe: kształtowanie równowagi gospodarczej, podtrzymywanie koniunktury, eliminowanie zagrożeń poprzez optymalizację dynamiki struktury gospodarczej w układzie gałęziowym i przestrzennym; w krótszych okresach - to działanie służące dostosowywaniu popytu i podaży z wykorzystaniem polityki pieniężnej i budżetowej. Realizacja celów ekonomicznych następuje w drodze dokonywania optymalnych wyborów między inwestycjami i bieżącą konsumpcją;

• Umacnianie konkurencyjności gospodarczej wobec otoczenia i wpływanie na wzrost podziału na międzynarodowym rynku pracy;

• Optymalne i efektywne wykorzystywanie zasobów pracy;

• Zapewnienie rozwoju i infrastruktury, stymulowanie przedsiębiorczości, innowacyjności;

• Kształtowanie polityki strukturalnej promującej rozwój gałęzi postępu technicznego;

• Kształtowanie racjonalnej polityki przestrzennego zagospodarowania kraju opartej na polityce regionalnej i zmierzającej do likwidacji dysproporcji regionalnych.

Cele społeczne polityki gospodarczej

Cele szczegółowe: sprawiedliwy podział dochodu narodowego, gwarancja zatrudnienia zgodnie z kwalifikacjami, wyrównanie szans awansu, dostęp do dóbr kulturalnych i oświaty, zapewnienie ochrony zdrowia i zabezpieczenia społecznego (wtedy, gdy zarobkowanie i dysponowanie własnymi środkami nie jest możliwe), likwidacja ubóstwa.

Parametry ubóstwa: minimum egzystencji, ubóstwo relatywne, ustawowa granica ubóstwa, minimum socjalne, ubóstwo subiektywne.

(Minimum egzystencji - granica skrajnego ubóstwa oznaczająca minimum środków na zaspokojenie wyłącznie niezbędnych potrzeb, tj. skromne wyżywienie, utrzymanie bardzo małego mieszkania, uzupełnianie podstawowych artykułów gospodarstwa domowego i bielizny osobistej, środki na zakup leków oraz na potrzeby szkolnictwa bez uwzględnienia komunikacji, kultury, wypoczynku, potrzeby pracy zawodowej).

Cele ekologiczne polityki gospodarczej

Ochrona środowiska naturalnego i potrzeba rekultywacji przyrody.

Cele obronno-militarne

Cele obronno-militarne – polityka gospodarcza powinna zapewnić odpowiedni potencjał gałęzi produkcji o znaczeniu obronnym, moce produkcyjne i środki dla potrzeb utrzymania rezerw. Cele obronno-militarne powinny zajmować kluczowe miejsce wśród celów polityki gospodarczej - stanowić znaczną pozycję w budżecie kraju, rezerwy strategiczne na te cele, sukcesywne odnawianie, podlegają rotacji; polityka gospodarcza powinna zakładać tworzenie rezerw na potrzeby obronno-militarne. Dotyczy to głównie przemysłu hutniczego, samochodowego, lotniczego, elektronicznego i elektrotechnicznego, maszynowego).

Polityka gospodarcza powinna zapewniać możliwość wykorzystania tego potencjału w całej gospodarce poprzez rozwiązania w organizacji, logistyce, zarządzaniu, modernizowaniu przemysłu.

12. Globalizacja jest to proces występujący w gospodarce światowej charakteryzujący się przede wszystkim nasileniem się mobilizacji i przepływu dóbr, kapitałów i siły roboczej w skali ogólnoświatowej, rozwój transportu, komunikacji, telekomunikacji oraz szybki przepływ informacji w mediach. Tej ewolucji gospodarczej towarzyszą przeobrażenia w sferze społecznej, kulturowej, ustrojowej, politycznej prowadzące do konfrontacji i zbliżenia w tym zakresie między państwami, narodami, ludźmi całego świata. Globalizacja ma więc swój wymiar gospodarczy i społeczny, polityczny i kulturowy.

Bez wątpienia główną cechą globalizacji – cechą, którą można jednocześnie traktować jako przyczynę globalizacji – jest brak barier lub małe bariery dla takich przepływów jak:
•przepływy towarowe
• przepływy usługowe
• przepływy kapitałowe
• przepływy ludzkie
• przepływy informacyjne w tym również wiedzy

Główne cechy globalizacji:

• rosnąca mobilność kapitału, dóbr i usług,

• dynamiczny postęp techniczny i szybkie rozprzestrzenianie sięinnowacji,

• rozwój sieci światowego systemu transportowego, a co za tym idzie spadek kosztów transportu,

• utworzenie światowego systemu informacyjnego i spadek cenłączności,

• liberalizacja wielu sfer działalności gospodarczej,

• otwieranie się gospodarek na handel międzynarodowy,

• wzrost inwestycji zagranicznych,

• powstawanie regionalnych organizacji integracyjnych, w postaci: stref wolnego handlu, unii celnych, czy wspólnych rynków (np. Unia Europejska),

• standaryzacja i masowość produkcji przemysłowej i wzrost jednostkowej wydajności pracy,

• dekoncentracja procesów produkcji i wytwarzania,

• koncentracja kapitału i zarządzania, m. in. na skutek łączenia się(fuzji) przedsiębiorstw, zawierania porozumień (aliansów) dla wspólnego prowadzenia określonej działalności, tworzenie się tzw. miast globalnych, m. in.: Nowy Jork, Londyn, Frankfurt, Tokio,Hongkong, Amsterdam.

• wzrost konkurencyjności i innowacyjności podmiotów gospodarczych,

• wzrost mobilności ludności (migracje).

13. Wybrane problemy globalne współczesnego świata
- Dyspozycja w rozwoju ekonomicznym świata
- Przyczyny i następstwa ubóstwa, głodu i niedożywienia
- Zagrożenia zdrowotne i choroby cywilizacyjne
- Degradacja środowiska naturalnego
- Problemy energetyczne współczesnego świta
- Aktualne procesy globalizacji na świecie

14. Polityka pieniężna (inaczej polityka monetarna) – systematyczne działania mające na celu zapewnienie stabilności cen. Politykę pieniężną państwa prowadzi bank centralny lub inna instytucja rządowa upoważniona do realizacji tej funkcji.

CELE:

• Cel finalny (główny i nadrzędny) – jest to odpowiednio zdefiniowany cel ogólnogospodarczy wynikający z realizacji polityki ekonomicznej danego kraju. Przykładowo w Polsce celem finalnym NBP jest „utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie ogranicza to realizacji tego celu” (Ustawa o NBP z 1997 r.).

• Cel pośredni – wyznaczenie określonej kategorii ekonomicznej, która pozostaje w stabilnej relacji z celem finalnym. Przykładowo w Polsce NBP stosuje strategię bezpośredniego celu inflacyjnego, choć dopiero w 2004 r. Rada Polityki Pieniężnej ustaliła wysokość owego celu inflacyjnego na 2,5 proc. z możliwością odchylenia do 1 punktu procentowego w górę lub w dół. Oznacza to, że roczny wskaźnik CPI powinien w każdym miesiącu znajdować się jak najbliżej 2,5 proc.^[1].

• Cele operacyjne, które zależą od celu finalnego i powinny wpływać na cel pośredni:

1. Kontrola stóp procentowych

2. Kontrola przyrostu podaży pieniądza

3. Stabilizowanie poziomu kursu walutowego

4. Kształtowanie masy pieniądza rezerwowego

5. Kształtowanie poziomu stóp procentowych

Działania banku centralnego w ramach celów operacyjnych można podzielić na:

• Politykę restrykcyjną (twardą), której celem jest zmniejszanie podaży pieniądza poprzez sprzedaż papierów wartościowych na otwartym rynku, podwyższanie stóp procentowych, zmiany poziomu rezerw obowiązkowych – jest to polityka antyinflacyjna.

• Politykę ekspansywną (miękką), której celem jest zwiększanie podaży pieniądza poprzez zakup papierów wartościowych na otwartym rynku, obniżanie stóp procentowych, obniżanie poziomu rezerw obowiązkowych.

Instrumenty polityki pieniężnej to instrumenty jakimi posługują się banki centralne w celu kontroli podaży pieniądza i krótkoterminowej stopy procentowej^[6].

Podzielić je można na:

• instrumenty pośrednie – oddziałują na płynność bankową, czyli podaż i koszt kredytów. Banki centralne czynią to za pomocą trzech klasycznych instrumentów, do których należą;

  • polityka dyskontowa – zmiana oficjalnej stopy redyskontowej;

  • operacje otwartego rynku – sprzedaż lub skup papierów wartościowych z rynku;

  • kontrola rezerw obowiązkowych – regulacja poziomu rezerw obligatoryjnie gromadzonych przez banki;

• instrumenty typu administracyjnego – związane z bezpośrednią kontrolą banku centralnego nad systemem bankowym – np. racjonowanie kredytów.

Ponadto banki centralne oddziaływać mogą przez perswazję (ang. moral suasion) – przekazywanie wszelkich uwag i sugestii w stronę polityki banków komercyjnych. Polega to zazwyczaj na ustnym formułowaniu przez bank centralny i rząd nieformalnych zaleceń w celu wymuszenia określonych działań. Często oddziaływanie to ma skalę znacznie szerszą – międzynarodową i wywierane jest przez międzynarodowe organizacje finansowe.

15. Bilans płatniczy jest statystycznym zestawieniem wartości wszystkich transakcji gospodarczych, które w danym okresie (np. roku), miały miejsce między rezydentami kraju (czyli osobami zamieszkałymi na stałe w kraju) a resztą świata (nierezydentami). Jest więc to zapis stosunków gospodarczych kraju z zagranicą: po jednej stronie zapisuje się w nim wszelkie transakcje powodujące dochody dewizowe, po drugiej wszystkie wydatki dewizowe.

Podstawowymi składnikami bilansu płatniczego są: rachunek obrotów bieżących, rachunek obrotów kapitałowych i oficjalne transakcje rezerwami.

Rachunek obrotów bieżących obejmuje transakcje związane bezpośrednio z eksportem i importem dóbr i usług, czyli ze strumieniami dochodów i wydatków. Do rachunku obrotów kapitałowych wchodzą transakcje, których przedmiotem są aktywa finansowe. Zapisuje się na nim również zmiany należności i zobowiązań. Oficjalne transakcje rezerwami to transakcje dotyczące rezerw aktywów zagranicznych (złota, obcych walut, kredytów udzielonych przez MFW i SDR) dokonywane przez bank centralny.

Pozycją korygującą jest saldo błędów i opuszczeń (inaczej: rozbieżności statystycznych). Przyczyną uwzględniania tej pozycji w zestawieniu bilansu płatniczego są trudności prawidłowego uchwycenia wszystkich transakcji ekonomicznych z zagranicą w oficjalnych statystykach.

16. Istnieje wiele różnych stanowisk na temat związków między globalizacją, a regionalizmem (integracją) łączących te zjawiska, jak też przeciwstawiające je:

• Regionalizm i globalizacja wzajemnie się wspierają w tym sensie, ze regionalizm staje się często etapem w dochodzeniu do globalizacji. Wspieranie ma miejsce wtedy, gdy procesy regionalne przyczyniają się do wzmocnienia sił konkurencji wewnątrz ugrupowań i w stosunku do krajów trzecich;

• Regionalizm współczesny widziany jest przede wszystkim jako odpowiedz na globalizację, tak by lepiej dostosować się do niej i ograniczać negatywne skutki. Może on bowiem poprzez stymulowanie rynku i konkurencji w regionie wzmocnić siły mikroekonomiczne niezbędne do podołania wyzwaniom globalizacji;

• Regionalizm i globalizacja sa procesami przeciwstawnymi. Lekiem na zło globalizacji jest stworzenie na poziomie regionalnym wspólnych instytucji nadzorujących banki i rynki finansowe. Regionalizacja jest etapem prowadzącym do globalizacji, formą wzmocnienia sił wewnętrznych, a zarazem formą ochrony przed negatywnymi zjawiskami globalizacji.

Cele globalizacji nie pokrywają się z celami regionalnej integracji. Procesy globalizacji gospodarki światowej kierują się głownie wymogami konkurencji i poszukiwaniem przez podmioty gospodarcze najkorzystniejszych form i lokalizacji działalności gospodarczej, gdzie z kolei regionalizm kieruje się w dużym stopniu potrzebami współpracy nie tylko gospodarczej, ale także politycznej i społecznej. Obejmują bardzo wiele dziedzin. Regionalna współpraca państw ma na celu łagodzenie różnic i sprzeczności między gospodarkami i działa na rzecz wyrównywania ich szans rozwojowy

Dla analizy relacji między regionalizacja, a globalizacją istotne są dwie hipotezy. Pierwsze wiąże się z coraz powszechniejszym na świecie poglądem, że istniejący już obecnie stan zaawansowania procesu globalizacji przesądza, że żadne pojedyncze państwo ( może z wyjątkiem USA) nie jest samo zdolne do skutecznego przeciwstawienia się uruchamianym przez ten proces mechanizmom. Druga hipoteza to równie częste stwierdzenie, ze w procesie globalizacji państwo traci znaczenie, bo jest zbyt małe dla wielkich spraw (globalnych) i zbyt duże dla spraw małych (demokracji lokalnej).

Integracja regionalna przybiera postać mniej lub bardziej ścisłych i zinstytucjonalizowanych związków, charakteryzuje się wzajemnym przeplataniem.

Istotą regionalizacji (integracji) jest więc proces przeobrażenia i dostosowania struktury gospodarczej integrujących się elementów (np. grupy krajów), zachodzących zarówno wewnątrz każdego z nich, jak tworzenie się miedzy nimi trwałych, strukturalnych powiązań gospodarczych celu utworzenia jednolitego, nowego organizmu gospodarczego, wyróżniającego się w międzynarodowym otoczeniu gospodarczym i zajmuje w nowe miejsce w międzynarodowych stosunkach gospodarczych

17. Wzrost gospodarczy oparty na wiedzy

Współpraca nauki z przemysłem jest jednym z determinantow wzrostu gospodarczego naszego kraju, a z całą pewnością jest czynnikiem decydującym o wzroście jej innowacyjności i realizacji załoŜeń gospodarki opartej na wiedzy.

Gospodarka, w której wiedza jest tworzona, przyswajana, przekazywana i wykorzystywana bardziej efektywnie przez przedsiębiorstwa, organizacje, osoby fizyczne i społeczności, sprzyjając szybkiemu rozwojowi gospodarki i społeczeństwa. rozwój opiera się na intensywnym wykorzystaniu wiedzy i doświadczenia, może rozwijać się szybciej od innych, bowiem generuje szybszy postęp techniczno-organizacyjny, dysponuje lepiej wyedukowanymi ludźmi i bardziej efektywnie wykorzystuje kapitał ludzki i kapitał produkcyjny.

18 Podatek, przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne o charakterze powszechnym, nakładane z mocy prawa przez państwo lub inne organy władzy publicznej (np. samorządy lokalne) na osoby fizyczne i prawne.

Podatki dzielą się na:

• bezpośrednie – nałożone na dochód lub majątek podatnika, np. podatek dochodowy, gruntowy, spadkowy;

• pośrednie – nakładane na przedmiot spożycia, np. VAT, akcyza – ostatecznie płaci konsument.

PODATEK TO JEDNO ZE ŹRÓDEŁ DOCHODÓW FINANSOWANIA BUDŻETU PAŃSTWA.

19. Światowa Organizacja Handlu (ang. World Trade Organization (WTO)) – organizacja międzynarodowa z siedzibą w Genewie. Światowa Organizacja Handlu rozpoczęła działalność w roku 1995, a jej siedzibą jest Genewa. Polska była jednym z państw założycielskich – stosowne porozumienie ratyfikowała w roku 1995. Jej głównym zadaniem jest liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami, obniżanie ceł i taryf, przestrzegania praw własności intelektualnej, prowadzenie wspierającej handel polityki inwestycyjnej, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej.

Funkcje

• Regulacyjna- Forum negocjacji, współpracy oraz rozstrzygania sporów;

• Kontrolna- Nadzór nad wcielaniem w życie porozumień i ich praktycznym funkcjonowaniem;

• Operacyjna- Udzielanie pomocy technicznej państwom członkowskim;

20. W potocznym rozumieniu rynek jest miejscem, gdzie dokonuje się transakcji sprzedaży i kupna

W ujęciu współczesnym w rozwiniętej gospodarce przemysłowej rynek to pojęcie abstrakcyjne, oznaczające proces kupna i sprzedaży towarów, którymi mogą być przedmioty, usługi, pieniądze i kapitał. Mianem rynku określa się też system, w którym ceny ustalane są przez wzajemną relację popytu do podaży.

Do podstawowych funkcji rynku kapitałowego w zakresie oddziaływania na procesy gospodarcze można zaliczyć:
• Mobilizacja kapitału na działalność inwestycyjną i rozwój przedsięwzięć gospodarczych.
• Firmy osiągające dobre wyniki gospodarcze mają możliwość poprzez emisję papierów wartościowych pozyskać środki na inwestycje i rozwój, nowe technologie, rozszerzenie programów i zwiększenie konkurencyjności. Poprzez emisję papierów wartościowych mogą również pozyskiwać kapitał nowe firmy, mające atrakcyjne projekty i programy gospodarcze. Rynek kapitałowy stwarza możliwości zdobywania kapitału od inwestorów krajowych
• Alokacja kapitału, czyli finansowanie przedsięwzięć gospodarczych różnych podmiotów, może być prowadzona w gospodarce na kilka sposobów. Przez sektor bankowy, inwestycje bezpośrednie, za pośrednictwem rynku papierów wartościowych i dokonywanych na nim inwestycji portfelowych. Publiczny rynek papierów wartościowych zwiększa bazę potencjalnych uczestników, którzy finansują określone zadania inwestycyjne podmiotu, a tym samym daje często szerszy i większy dostęp do kapitału oraz powoduje, że następuje rozłożenie ryzyka inwestycyjnego związanego z działalnością podmiotu.
• Osiąganie dochodów od kapitału zainwestowanego w papiery wartościowe w wyniku aktywnej działalności na rynku kapitałowym wtórnym; uzyskiwanie zysku z różnic cen papierów wartościowych znajdujących się w obrocie, dochodów z dywidendy i oprocentowania obligacji.
• Dochód z operacji kapitałowych mogą uzyskiwać różni inwestorzy, w tym podmioty gospodarcze lokujące część swoich funduszy na rynku kapitałowym w celu osiągnięcia zysku, który następnie może być wykorzystany na rozwój działalności gospodarczej.
• Pozyskiwanie kapitału przez instytucje rządowe i samorządowe na pokrycie deficytu budżetowego oraz realizację innych ważnych przedsięwzięć publicznych.
• Transformacja kapitału na rynku papierów wartościowych polegająca na przybieraniu przez kapitał różnych postaci, w zależności od oceny ryzyka i oczekiwanej stopy zwrotu z inwestycji. Może on być w postaci akcji papierów udziałowych, obligacji papierów dłużnych, derywatów instrumentów zwiększających dźwignię finansową lub zabezpieczających otwarte pozycje na innych papierach.

21. Postęp techniczny - zależy od poziomu innowacji i badań naukowych. Zwiększa rentowność kapitału i pozwala stawić czoła konkurencji rozwiniętych gospodarek. Jednak warunkiem wykorzystania innowacji technologicznych i wyników badań naukowych jest zaplecze finansowe. Tylko silny i bogaty kraj może sobie pozwolić na finansowanie badań naukowych, a następnie wdrożenie wyników tych badań. Jest to czynnik, który powoduje długoterminowy wzrost gospodarczy.

POSTĘP TECHNICZY TO JEDEN Z CZYNNIKÓW ROZWOJU GOSPODARCZEGO.

22. Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.

Przez pojęcie bezrobotnego można rozumieć osobę niezatrudnioną, nieprowadzącą działalności gospodarczej i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia (w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy). Jest to szeroka definicja. Natomiast wąską stosują państwowe Urzędy Pracy (powiatowe lub wojewódzkie). Mianowicie bezrobotnym w rozumieniu przepisów Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy^[1] jest osoba poszukująca zatrudnienia, która:

• ukończyła 18 rok życia (pełnoletnia),

• nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn,

• aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu kształcenia lub nie jest skierowana na szkolenie przez PUP,

• jest zameldowana lub pozostaje w naszym kraju legalnie lub jej pobyt może zostać zalegalizowany (azyl polityczny, karta stałego lub czasowego pobytu, obywatele UE).

Przyczyną dużego wzrostu bezrobocia stała się recesja ekonomiczna, a także wprowadzenie nowych technologii oszczędzającej pracę ludzką, niedostosowanie kwalifikacji osób poszukujących pracy do tych technologii, restrukturyzacja przemysłu, zmiany w organizacji pracy. Obecnie w procesach produkcji większość stanowisk pracy zastępowana jest przez pracę komputerów i maszyn. W związku z tym liczba miejsc pracy została znacznie ograniczona. Za główną przyczynę bezrobocia w Polsce uważa się nałożenie nowych stosunków rynkowych na starą strukturę gospodarczą i rządzącą w niej mechanizacji. Związane z tymi czynnikami ograniczenia tych zjawisk pracy utrudnia zmniejszania bezrobocia i czyni je zjawiskiem trwałym. Przyczynami bezrobocia są również, ograniczenie produkcji, likwidacja niektórych gałęzi przemysłu, trudności mieszkaniowe, przenoszenie zakładów do innego regionu, itp.

Przyczyny bezrobocia
· likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np. górnictwa
· zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi
· ograniczanie produkcji
· brak informacji o miejscach pracy
· brak mobilności
· przeniesienie zakładu do innego rejonu
· niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia pracowników
· zmiany w technologii
· wysokie obciążenia fiskalne

RODZAJE ( FORMY ) BEZROBOCIA:

1. Bezrobocie frykcyjne – jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy; ludzie zmieniają zawód, pracę, przenoszą się do innej miejscowości i pozostają krótko na rynku pracy. To bezrobocie występuje w każdej gospodarce, także w warunkach pełnego zatrudnienia. Jest ono korzystne dla gospodarki, gdyż umożliwia znalezienie w krótkim czasie pracowników.

2. Bezrobocie koniunkturalne lub recesyjne - pojawia się wówczas, gdy następuje spadek popytu, produkcji i aktywności gospodarczej.

3. Bezrobocie strukturalne – wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy. Wynikać może ono z szybkich zmian strukturalnych zachodzących w gospodarce, za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie strukturalne występuje także wówczas, gdy zasoby kapitałowe są niewystarczalne dla zatrudnienia zasobów pracy.

4. Bezrobocie technologiczne – wynika z postępu technicznego automatyzacji i mechanizacji procesów wytwórczych, które mają charakter praco-oszczędny. Pojawia się ono, gdy tempo wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje mają charakter modernizacyjny, prowadzą do wzrostu i unowocześnienia produkcji przy spadku zatrudnienia.

5. Bezrobocie sezonowe – jest efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych zmianą warunków klimatycznych.

23. możliwości konkurowania przedsiębiorstwa: czynniki makroekonomiczne i mikroekonomiczne. Dla efektów osiągania konkurencyjności obydwie grupy czynników są tak samo ważne.

Czynniki makro to:

§ Polityka ekonomiczna rządu

§ Polityka monetarna

§ Polityka fiskalna

§ Rynki kapitałowe

§ Regulacje prawne

Czynniki mikro to:

§ Strategia firm

§ Zarządzanie

§ Wyposażenie

§ Zdolności produkcyjne

24. Fundusze Strukturalne UE

Unia Europejska w celu wyrównania rozwoju gospodarczego i postępu społecznego na obszarach Wspólnoty kieruje do regionów o warunkach i poziomie życia poniżej średniego standardu wsparcie finansowe z budżetu Unii. W celu poprawy rozwoju regionów Unia Europejska prowadzi działania składające się na politykę strukturalną. Podstawowymi źródłami finansowymi wsparcia polityki strukturalnej są: Fundusze strukturalne: EFS Europejski Fundusz Społeczny EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFOIGR Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej FIOR Europejski Fundusz Rybacki Fundusze spójności: Fundusze spójności

Europejski Fundusz Społeczny (EFS) wspiera działania związane z polityką zatrudnienia w celu przeciwdziałania dyskryminacji i nierówności na rynku pracy. Działania w ramach EFS są zorientowane na zapobieganie i przeciwdziałanie bezrobociu oraz na rozwijanie potencjału kadrowego i integrację społeczną rynku pracy.

Pomoc skupia się w najbiedniejszych regionach, gdzie niedostateczne wykształcenie wpływa na degradację społeczną i ekonomiczną społeczeństwa. Wspiera inicjatywy przeciwdziałające bezrobociu, wpływające na wzrost przedsiębiorczości i zatrudnienia oraz na aktywizację zawodową kobiet, niepełnosprawnych i ludności z obszarów wiejskich i marginalizowanej społecznie.

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Jego głównym zadaniem jest niwelowanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionalnego krajów należących do UE.

Działalność Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego skupia się na pomocy:

-	inwestycjom tworzącym nowe miejsca pracy, w tym rozwojowi małych i średnich przedsiębiorstw, badaniom naukowym i rozwojowi nowych technologii,
-	inwestycjom produkcyjnym utrzymującym istniejące miejsca pracy,
-	rozwojowi infrastruktury regionalnej (drogi, telekomunikacja) tworzącej nowe miejsca pracy, rozwijającej gospodarkę regionu,
-	lokalnym inicjatywom modernizacyjnym, ochrony środowiska, rozwojowi turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury,
-	rozwojowi społeczeństwa informacyjnego.

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (ang. EAGGDF)

Fundusz dzieli się na: sekcję orientacji i sekcję gwarancji. Pierwsza wspiera procesy przekształcenia struktury rolnictwa oraz rozwój obszarów wiejskich. Obejmuje między innymi zakres działań:

-	poprawę funkcjonowania gospodarstw rolnych,
-	rozwój przedsiębiorstw przetwórczych,
-	uaktywnianie produkcji nieżywnościowej i zróżnicowanie działalności gospodarczej na wsi,
-	polepszanie warunków pracy na obszarach wiejskich,
-	tworzenie nowych miejsc pracy.

Sekcja Gwarancji zaangażowana jest w realizację Wspólnej Polityki Rolnej oraz nie jest traktowana jako fundusz strukturalny.

Europejski Fundusz Rybacki (ang. European Fisheries Fund) nie jest instrumentem polityki regionalnej, ale Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej.

EFR ma na celu zapewnienie równowagi między zasobami ryb a ich wykorzystaniem, zwiększenie konkurencyjności firm, ulepszenie systemu przetwórstwa ryb i zwiększenie oferty produktów oraz przyczynienie się do ożywienia gospodarczego na terenach, których byt oparty jest na rybołówstwie.

Do szczególnych działań należy: poprawa infrastruktury portów rybackich, unowocześnianie floty rybackiej, unowocześnianie metod połowu i przetwórstwa ryb, promocja produktów rybnych, a także racjonalna gospodarka zasobami połowowymi

Fundusz Spójności (ang. Cohesion Fund)

Fundusz Spójności jako instrument polityki spójności gospodarczej i społecznej, współfinansuje projekty w dziedzinie środowiska naturalnego oraz sieci korytarzy transeuropejskich w zakresie infrastruktury transportu. Przyczynia się on do zapewnienia równowagi gospodarczej i społecznej krajów członkowskich. Charakteryzuje się udzielaniem pomocy całym krajom a nie jak fundusze strukturalne jedynie regionom

25. Zasobem pracy danego kraju określa się wszystkie osoby, które pracują lub chcą i są w stanie podjąć pracę. W Polsce operuje się najczęściej kategorią ludności aktywnej zawodowo, która oznacza zarówno osoby pracujące, jak i bezrobotne

26. Inflacja jest do zjawisko długotrwałego wzrostu średniego poziomu cen w gospodarce.

PRZYCZYNY INFLACJI :

• niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy)

• przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego przez państwo)

• ingerencję państwa w politykę emisyjną banku centralnego, co prowadzi w rezultacie do nadmiernej ilości pieniądza.

• wadliwą strukturę gospodarki

• wzrost cen podstawowych surowców energetycznych (powoduje to wzrost kosztów produkcji i wzrostu cen)

• import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez dany kraj następuje wzrost kosztów produkcji , a co za tym idzie wzrost cen)

• długookresowe dodatnie saldo bilansu handlowego (nadwyżka eksportu nad importem)

• recesją gospodarczą (obniżenie wydajności pracy, a tym samym wzrost kosztów produkcji)

• monopolizację gospodarki (monopoliści wzrost kosztów produkcji mogą przenosić na cenę)

27. Cło – opłata pobierana przez państwo w związku z przemieszczaniem towarów przez granicę celną

Cło pobierane może być w celu:

• zwiększenia wpływów do budżetu państwa; typowym przykładem takiego zastosowania jest nałożenie opłat na sprowadzanie towarów nieprodukowanych w danym kraju, ponieważ nie występuje wówczas motyw ochrony rodzimych producentów

• ochrona rynku wewnętrznego i rodzimych producentów przed towarami wyprodukowanymi za granicą

• wywierania nacisku na partnera handlowego w zakresie zmiany (bądź zaniechania zmiany) warunków wymiany handlowej; przykładem takiego zastosowania są cła retorsyjne.

Cło stosowane głównie w funkcji ochrony rodzimego przemysłu jest podstawowym narzędziem protekcjonizmu gospodarczego. Obecnie jednak wobec postępujących procesów globalizacji cła oraz inne narzędzia ochrony rynków wewnętrznych tracą na znaczeniu, a zaczyna dominować koncepcja wolnego handlu w wymianie międzynarodowej. Wiele państw tworzy unie celne, znosząc tym samym cła w wymianie handlowej między sobą przy jednoczesnym ujednoliceniu polityki celnej wobec krajów trzecich.

Bezpośrednim efektem poboru cła jest wzrost cen towarów importowanych, na które je nałożono; skutkiem tego może być spadek popytu na dobra obłożone cłem, a zatem także spadek ich sprzedaży. W przypadku gdy towary obłożone cłem są wytwarzane przez przemysł Wspólnoty, wzrost cen towarów zagranicznych może doprowadzić do wzrostu produkcji ich krajowych (wytwarzanych we Wspólnocie) odpowiedników. Taki wzrost produkcji może spowodować zwiększenie zatrudnienia w danej branży, co z kolei może wpłynąć na ogólny poziom aktywności gospodarczej w UE.

28. Postęp techniczny, proces zmian rozwojowych techniki wyrażający się przez wprowadzenie do procesu produkcji nowych, udoskonalonych maszyn, urządzeń, narzędzi i nowych technologii oraz przez wykorzystanie w sposób doskonalszy istniejących zasobów.

postęp techniczny, ekon. proces doskonalenia metod wytwarzania, opanowywania nowych zasobów i produkcji nowych dóbr

Czynniki wzrostu gospodarczego

Wzrost gospodarczy oznacza sytuację, w której produkcja dóbr i usług, mierzona wzrostem PKB, rośnie z okresu na okres. Wzrost gospodarczy zależy od wielu powiązanych ze sobą czynników:

• Postęp techniczny - zależy od poziomu innowacji i badań naukowych. Zwiększa rentowność kapitału i pozwala stawić czoła konkurencji rozwiniętych gospodarek. Jednak warunkiem wykorzystania innowacji technologicznych i wyników badań naukowych jest zaplecze finansowe. Tylko silny i bogaty kraj może sobie pozwolić na finansowanie badań naukowych, a następnie wdrożenie wyników tych badań. Jest to czynnik, który powoduje długoterminowy wzrost gospodarczy.

29.

30. Import - przywóz towarów, usług lub kapitału z zagranicy w celu wykorzystania ich na rynku wewnętrznym (krajowym). Innymi słowy, zakup towarów i usług produkowanych za granicą, prościej: przywóz czegoś spoza granic obszaru celnego. Zakup towarów w obrębie Unii Europejskiej nie jest importem. Jest to tak zwany zakup wewnątrzwspólnotowy.

Definicja importu podawana przez GUS: Dostarczanie towarów z zagranicy niezależnie od sposobu ich wprowadzenia na terytorium ekonomiczne kraju.

Środki regulacji importu

Polska podjęła usilne starania o zapewnienie zgodności wewnątrzkrajowej polityki handlowej z zasadami GATT (Układ Ogólny w sprawie Taryf i Handlu).Sukces w tym zakresie doprowadził do wzrostu produktywności gospodarki polskiej w wyniku efektywnego wykorzystania możliwości, jakie stwarza handel międzynarodowy. Od stycznia 1990 roku głównymi środkami regulacji importu (tym samym pobudzania eksportu) są:

• Poziom kursu walutowego, który określa koszty importu w odniesieniu do poziomu cen krajowych,

• Taryfa celna, której podstawowym założeniem jest protekcja przed konkurencją ze strony towarów i usług zagranicznych, na rzecz rynku krajowego.

• Koncesje i licencjonowanie importu (dają się dobrze sklasyfikować w stosunku do standardów GATT niestety odgrywają niewielką rolę w regulacji polskiego importu).

• Bodźce proeksportowe (mają one niestety często pośredni, zróżnicowany i niestabilny charakter, a ciężar tego zjawiska odczuwany jest przez polskich, nie zaś zagranicznych producentów),

• Procedury związane z alokacją dewiz. Obok oficjalnego kursu walutowego, ukrytych podatków od eksportu oraz subsydii importowych stanowią one trzon systemu regulacji importu. Ograniczenia dewizowe oznaczają efektywne granice importu ogółem, a także określają, jakie dobra tworzą ten ogół.

Eksport - wywóz za granicę dóbr, które zostały wytworzone w danym kraju. Dla krajów należących do Unii Europejskiej eksport dotyczy sprzedaży towarów lub usług poza UE. Sprzedaż towarów w obrębie państw należących do Unii Europejskiej to tak zwana sprzedaż wewnątrzwspólnotowa a nie eksport.