WSPARCIE SPOŁECZNE

Wsparcie społeczne – wielorakie znaczenie, kontrowersje wokół tego, co kryje się za tym pojęciem

- wiedza na ten temat pochodziła najpierw z obserwacji klinicznych i działania grup pomocy i samopomocy

- nurt psychologii społeczności -> to jakie właściwości grup stanowią o ich pomocnym działąniu

- Knoll, Schwarzer – towsparcie społ to cechy jakościowe związków interpersonalnych

- związane z więziami społecznymi

- to [pzostanie w relacji z innymi, dostępność relacji zaspakających potrzeby człowieka

- ramy psychologii grup odniesienia społecznego

- Zajonc- badania, które wskazały, ze lepiej wykonujemy zadania w obecności innych (facylitacja), dopiero później efekt hamowania -> w przypadku zadań trudnych

- to rodzaj zachowań pomocnych

- pojawia się jako konsekwencja stresowych wydarzeń

- relacje społeczne wyznacznikiem wsparcia społecznego

- nie zawsze działa korzystnie

Sposoby ujmowania wsparcia społecznego

- pomoc dostępna dla jednostki w sytuacjach trudnych oraz konsekwencja przynależności człowieka do sieci społecznych

- wymiary wsparcia:

1) wsparcie strukturalne i funkcjonalne –

STRUKTURALNE

*obiektywne istnienie sieci społ w których ludzie są zakorzenieni w któ®ych żyją i działają; przez fakt istnienia więzi, kontaktów społ, przynależności pełnią fukncję pomocną wobec osób w trudnej sytuacji; isota tkwi w funkcji , jaką sieć pełni wobec osób, które są w niej osadzone; zależy od cech jakościowych i ilościowych

* opisywane czasem przez związki interpersonalne

* dostępność sieci najważniejsza -> liczba kontaktów, bliskość terytorialna

* rola homogeniczności/ heterogeniczności->podobieństwa/zróżnicowania (wiek, płeć, sytuacja)

+jak podobna sytuacja- oparcie symetryczne, odwzajemnione

* ważny poziom prospołeczności i jej odmiana zwana altruizmem

* źródła wsparcia: towarzystkie, przyjacielskie, rodzinne, sąsiedzkie, towarzystwa samopomocy

* zasoby wsparcia społecznego – obiekt7ywnie istniejące sieci wsparcia ujmowane jako źródła wsparcia

* wsparcie ze strony współpracowników ważniejsze niż pochodzące od rodziny i przełożonych, chyba że sytuacja w pracy jest tragiczna to wtedy wsparcie rodzinne bardziej wskazane

* naturalne/spontaniczne sieci wsparcia bardziej efektywne, bo łątwo się przekształcają w społeczności altruistyczne

FUNKCJONALNE

* rodzaj interakcji społecznej, która zostaje podjęta przez jednego lub obu uczestników w sytuacji problemowej, trudnej, stresowej lub krytycznej

* przekazywanie, wymiana emocji, info, dóbr materialnych

*wymiana jednostronna lub dwustronna

* wyróżniamy osoby wspierające, poszukujące, odbierające, otrzymujące wsparcie

* cel: zmniejszenie stresu, opanowanie kryzysu, tworzenie poczucia przynależności

* rodzaje wsparcia:

+ emocjonalne – przekazywanie w toku interakcji emocji podtrzymujących, uspokajających, odzwierciedlających troskę, pozytywne ustosunkowania do osoby wspieranej; mają na celu stworzenie poczucia przynależności, opieki i podwyższenie samooceny; występuje najczęściej

+ informacyjne/ poznawcze – wymiana w toku interakcji takich informacji, które sprzyjają lepszemu zrozumieniu sytuacji, położenia życiowego i problemu; dostarczanie info zwrotnych o skuteczności podejmowania działań zaradczych stosowanych przez jednostkę; wymiana doświadczeń

+ instrumentalne – przekazywanie info o konkretnych sposobach postępowania; forma modelowania skutecznuych zachowań zaradczych

+ rzeczowe/ materialne – świadczona pomoc materialna, rzeczowa, finansowa i bezpośrednie działąnie fizyczne na rzecz potrzebujących; wiąże się z działalnością charytatywną

+ duchowe – dotyczy opieki hospicyjnej

+ rodzaje wsparcia wg Willisa: podtrzymujące samooceną, prestiż, motywacyjne i obcowania społecznego

2) źródła

3) typy

*4)wsparcie otrzymywane i spostrzegane

5) potrzeba wsparcia i mobilizacja wsparcia

Model funkcjonowania wsparcia społecznego w sytuacji stresu i procesy wsparcia społecznego

Wsparcie spostrzegane – wynika z wiedzy i przekonań człowieka o tym gdzie i od kogo może uzyskać pomoc, na kogo może liczyć; ocenia się przekonanie o dostępności sieci wsparcia

Wsparcie otrzymywane – oceniane obiektywnie lub relacjonowane subiektywnie przez odbiorcę jako faktycznie otrzymywany rodzaj i ilość wsparcia.

Ang:

Oba rodzaje wsparcia zależą od sytuacji, potrzeb i cech społecznych dostępnych i wykorzystywanych w trudnej stytuacji. Skuteczność wsparcia zależy również od właściwości osoby wspoieranej: struktury ja, samooceny, poczucia kontroli, pozycji społecznej itp.

Potrzeby wsparcia społecznego – stałe właściwości, mogą mieć charakter obiektywny ze względu na wiek i położenie społeczne uniemożliwiające sobie samodzielne radzenie sobie lub być cechą osoby wspieranej. Jeśli ktoś jest niezależny i autonomiczny to ma mniejszą potrzebę wsparcia, nawet niewielkie wsparcie wykorzystują doskonale. Osoby zewnątrzsterowne potrzebują więcej – mogą mieć problemy z odbieraniem go i zastosowaniem.

-poszukiwanie wsparcia

-mobilizacja sieci wsparcia społecznego – tworzenie wzajemnych grup wsparcia: w rodzinach, grupach zawodowych, twrzenie wiezi i komunikowanie się

-unikanie wsparcia – niskie potrzeby lub trudności w ujawnianiu potrzeb wsparcia. Często dotytczy osób które mają poczucie zagrożenia własnej autonomii lub nie posiadają kompetencji społecznych do poszukiwania wsparcia.

ZDJĘCIE SCHEMATU

Wsparcie społeczne jak widać na schemacie może współwystępować z innymi strategiami radzenia sobie. Centralne miejsce na schemacie zajmują procesy wsparcia społecznego - dotyczą zarówno radzenia sobie jak i wsparcia. W sytuacji kryzysowej może zachodzić ekspresja i odreagowanie uczuć w sytuacji bezpiecznego towarzyszenia, może obniżać poziom napięcia oraz znalezienie racjonalnego rozwiązania . Wparcie społeczne działa też informacyjnie – znalezienie rozwiązań, potrwierdzenie słuszności działań.

Ocena efektów wsparcia zależy od :

-cech wsparcia strukturalnego

-cech osoby wspieranej

-osób wspierających

-typu interakcji

-procesu poszukiwania wsparcia

-obiektywnych wartości otrzymanego wsparcia

-subiektywnej oceny

-wykorzystania w złożonych procesach radzenia sobie ze stresem

Wsparcie może spełniać rolę pozytywną i negatywną (uzależnienie od pomocy, uwięzienie w grupach wsparcia, zmniejszenie poczucia kompetencji do samodzielnego radzenia sobie).

HIPOTEZY WYJAŚNIAJĄCE DZIAŁANIE WSPARCIA SPOŁECZNEGO:

Hipotezy:

1) efektu głównego

2) działania buforowego.

I EFEKT GŁÓWNY:

Efekt główny lub bezpośredni = mechanizm prosty → występuje pod dwoma postaciami:

1. Efekt bezpośredniego wplywu na stresory i wydarzenia

2. Efekt bezpośredniego wpływu na poziom zdrowia.

Efektory bezpośrednie dwa typy:

a) wsparcie pełni rolę korzystną dla zrowia i dobrostanu, gdyż niezależnie od stresu daje człowiekowi poczucie przynależności – działa wzmacniająco. Osoby otoczone wsparciem są zdrowsze, mają silniejesze poczucie dobrostanu. Brak wsparcia = niekorzystne stany zdrowia. Wsparcie ZAWSZE korzystne. Podważano tą teorię.

b) efekt bezpośredni polega na tym, że ludzie posiadający oparcie w innych, otoczeni wspierającym środowiskiem są mniej narażeni na stresowe wydarzenia lub spostrzegają niższy poziom stresu. Dwa możliwe mechanizmy: wsparcie społeczne działa profilaktycznie(np.wsparcie rodziny może skutokować brakiem narażenia na stresory takie jak czekanie w kolejkach) lub modyfikuje spostrzeganie stresu (dane wydarzenie będzie spostrzegane jako mnie zagrażające więc mniej stresujące).

II HIPOTEZA BUFOROWA

W sytuacji silnego stresu istniejące, spostrzegane i otrzymywane wsparcie działa jak bufor wobec zgrożenia patologią, obniża występujące napięcie stresowe i umożliwia przezwyciężenie trudności, włącza się w złożony mechanizm stresu i radzenia sobie osłabiając jego negatywne skutki.

np.u ofiar katastrof stwierdzano korzystną funkcję wsparcia tylko wtedy kiedy było ono optymalne.

-Zbyt dużo wsparcia działa obciążająco.

-Ważna jest weryfikacja poziomu stresu i aktualnie działąjąca sytuacja stresowa.

-Wsparcie społeczne może pomóc w tworzeniu i podwyższaniu samooceny i poczucia zaradności wpływa na wzmocnienie indywidualnych strategii radzenia sobie ze stresem.

→ MODEL ADDYWNY: (jeden model z buforowej hipotezy)

Stres obniża poczucie dobrostanu a wsparcie społeczne jako zmienna niezależna działająca równocześnie, poprawia samopoczucie. Jeśli obie zmnienne mają równą siłę to nie pojawia się żadne zabudzenie, jeśli wsparcie jest niższe niż poczucie stresu może pojawić się dezorganizacja zachowania. WNIOSEK: silny stres potrzeba silnego wsparcia.

→ MODEL MOBILIZACJI WSPARCIA: (drugi model buforowej)

Wsparcie społeczne jest wywołane przez narastający stres. Im silniejszy stres tym poszukujemy i oczekujemy więcej wsparcia.

-Aktywne poszukiwanie pomocy (może uaktywnić swoje jednostkowe zasoby)

→ Model detorietacji wsparcia (trzeci model buforowej)

-obiżenie lub utrata źródeł wsparcia

-rozwód, śmierć bliskiej osoby

-czasami krytyczne wydarzenia (np. przemoc seksualna w rodzinie, dziecko traci poczucie bezpieczeństwa) powodują utratę zródeł wsparcia

WPŁYW WSPARCIA NA FUNKCJE IMMUNOLOGICZNE:

-możliwe że wsparcie ma wpływ

-obniżenie cytoksyczności komórek NK (wysokie powodują np. raka) w czasie sesji jeśli studenci mieli wsparcie rodziców.