WIRUSY RNA

Rodzina Picornaviridae najmniejsze RNA-wirusy wirion owalny, ikozahedron, 12 kapsomerów nie ma osłonki liniowy, jednoniciowy RNA o dodatniej polarności replikują się w cytoplazmie, niekiedy pozostawiają ciałka wtrętowe szybko tracą zakaźność w temp > 45st wrażliwe na promieniowanie jonizujące i UV, barwniki akrydynowe i światło widzialne droga zakażenia: drogą kropelkową lub pokarmową
Rodzaj Enterovirus Poliovirus hominis typ1,2,3 wirus nagminnego porażenia dziecięcego HPV-1 HPV-2 HPV-3 Inne z Rodzaju Enterovirus	typ 1 – Brunhilde typ 2 – Lansing typ 3 – Leon rezerwuar i źródło: człowiek nosicielstwo powszechne 99% zakażeń przebiega bezobjawowo wirusy występują w : migdałkach, tkance chłonnej jelit wirysy wydalane są z kałem 1. wirusy namnażają się w migdałkach i tkance chłonnej jelit 2. dostają się do krwiobiegu 3. przenikają barierę naczyniowo – mózgową i dostają się do rogów przednich rdzenia kręgowego i częściowo do mózgu nagminne porażenie dziecięce = ostre zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego = choroba Heinego – Medina w wyniku uszkodzenia neuronów ruchowych dochodzi do porażenia mięśni kończyn sczególnie ciężka postać → opuszkowa – porażenie mięśni twarzy, podniebienia, przełyku i krtani oraz mięśnie oddechowe – 30% śmiertelność diagnostyka: szukanie wirusa – w kale, wydzielinie jamy nosowo-gardłowej, a w okresie wiriemi także we krwi szukanie przeciwciał wirus szybko namnaża się w hodowli komórkowej każdego typu wywołując po kilku dniach efek cytoplazmatyczny serotyp pkreślany jest odczynem neutralizacji leczenie: objawowe profilaktyka: szczepionki zawierające wszystkie typy antygenowe wirusa w Polsce – szczepionka Koprows kiego i Sabina – żywe, atenuowane wirusy podawane drogą doustną wirusy szczepionkowe działają dwiema drogami: 1) blokują w przewodzie pokarmowym receptory wrażliwych komórek 2) powodują miejscowe powstawanie przeciwciał
	wirusy Coxsackie – grupy A i B wirusy ECHO – tzn. Jelitowe, cytopatogenne, ludzkie, sieroce (nie miały swojego miejsca w ówczesnej klasyfikacji) pozostałe Enterovirusy (HEV)
Rodzaj Hepatovirus wirus zapalenia wątroby typu A HAV	4 genotypy I-IV ale u człowieka najczęściej występuje I lub III rezerwuar: człowiek wydzielanie zarazka z kałem droga zakażenia: pokarmowa, kontakt bezpośredni w wodzie wiriony zachowują zakaźność do 10 miesięcy w organizmie pierwotnie namnażają się w komórkach nabłonka jelit, później dostają się do hepatocytów wirusy wydalane są do jelit z żółcią przebieg kliniczny zależy od wieku w dzieciństwie – bezobjawowo lub charakter poronny w starszym wieku – przebieg ciężki lub nawet śmiertelny nie ma zakażeń przewlekłych nie ma nosicielstwa !!! diagnostyka: stwierdzenie wirusa w kale świadczy o zakażeniu stężenie wirusa w kale może być do 10^8 / ml kału wirus jest obecny w kale do 2 miesięcy od ustąpienia objawów u dorosłych, nieco dłużej u dzieci nie stwierdzenie wirusa w kale nie jest dowodem na bark zakażenia dlatego wykonuje się badanie serologiczne szukamy przeciwciał anty-HAV w klasie: IgM – pojawiają się po 5-10 dniach i utrzymują się przez 6 mies. IgG – pojawiają się wcześniej, ale zostają do końca życia szczepionka – wirus inaktywowany formaliną osoby mające kontakt z chorym do 5 dni – podawanie gammaglobulin odpornościowych
Rodzaj Rhinoirus wirus nieżytu nosa HRV	Powinowactwo do nabłonka górnych dróg oddechowych, głównie jamy nosowo-gardłowej rezerwuar i źródło: chorzy ludzie zakażenie: droga kropelkowa szczyt zachorowań: wiosna, jesień czas inkubacji 1-2 dni ostry nieżyt nosa, zwykle bezgorączkowy wirusy najczęściej pozostają w miejscu pierwotnego zakażenia, ale u dzieci mogą wywołać także: - zapalenie oskrzeli - zapalenie oskrzelików - zapalenie płuc - zapalenie ucha środkowego częstość zachorowań maleje z wiekiem
Rodzaj Cardiovirus	Należy tu wirus EMC – chorobotwórczy dla zwierząt udział w patologii ludzi - nieznany
Rodzaj Aphthovirus wirus pryszczycy (FMDV)	Wywołuje pęcherzycę = chorobę pyska i racic u : bydła, owiec, kóz, świń objawia się pęcherzykami w pysku i na kończynach człowiek zakaża się: bezpośredni kontakt z chorym zwierzęciem, dogra pokarmowa u człowieka: gorączka, ślinotok, pęcherzyki na błonie śluzowej jamy ustnej i gardła, na spojówkach oraz na skórze dłoni i stóp materiał do badań: z pęcherzyków na skórze wstrzykuje się go świnkom morskim/myszkom – wstrzykuje się w poduszki łap – pojawiają się pęcherzyki, zapalenie, porażenie mięśni
Rodzina Caliciviridae wiriony kuliste (ikozahedron) nie ma osłonki jednoniciowy RNA o dodatniej polarności replikują się w cytoplazmie nazwa pochodzi od tego, że wirion ma na swojej powierzchni 32 kielichowate zagłębienia w skład rodziny wchodzi tylko jeden rodzaj chorobotwórczy - Calicivirus
Rodzaj Calicivirus wirus Norwak NV Wirus zapalenia wątroby typu E HEV	Zakażenie drogą pokarmową po 24-48h : nudności, bóle brzucha, u dorosłych dominuje biegunka, u dzieci wymioty mogą być bóle głowy, bóle mięśniowe, gorączka po 12-60h objawy ustępują
	Południowa i środkowa Azja, Chiny, Indonezja, Meksyk, Afryka Północna nie ma osłonki pojedyńcza nic RNA wiriony kuliste droga zakażenia: pokarmowa (głównie woda) kontakt bezpośredni okres wylęgania: średnio 40 dni objawy przypominają zapalenie wątroby typu A nie ma nosicielstwa, a więc też przewlekłego zapalenia wątroby i jego następstw wyjątkowa cecha: nadostry przebieg, z 40% śmiertelnością u kobiet w ciąży, szczególnie
Rodzina Reoviridae tj. oddechowe, jelitowe, sieroce wiriony kształtu owalnego (ikozahedron) nie ma osłonki liniowy, dwuniciowy RNA, podzielony na 10-12 segmentów replikują się w cytoplazmie, uwalniają z komórki w wyniku jej lizy
Rodzaj Orthoreovirus (Reovirus)	Dwie grupy antygenowe, jedna – wirusy chorobotwórcze dla ssaków, druga – dla ptaków w grupie wirusów chorobotwórczych dla ssaków – 3 serotypy: REOV-1 REOV-2 REOV-3 droga zakażenia: pokarmowa, oddechowa ostre stany zapalne dróg oddechowych lub przewodu pokarmowego
Rodzaj Orbivirus	W różnych częściach świata przenoszone przez kleszcze i komary stany chorobowe u zwierząt niektóre z nich: Corripata, Lebomo, Orungo, Kemerovo, Changuinola – wywołują stany chorobowe u ludzi: gorączka, zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych i mózgu, zapalenie wielonerwowe
Rodzaj Coltivirus wirus gorączki kleszczowej Colorado	Należy do arbowirusów (grupa wirusów przenoszonych przez stawonogi, przed wszystkim przez kleszcze) – przenoszony przez kleszcza Dremacentor andersoni rezerwuar: wiewiórki i inne gryzonie na zachodzie USA i Kanadzie po 3-6 dniach od ukłucia: - gorączka - dreszcze - złe samopoczucie - ból głowy - ból pozagałkowy - bóle mięśniowe mogą także wystąpić: bóle brzucha, biegunka, zaparcie, wysypka na skórze bardzo rzadko: zapalene opon mózgowo – rdzeniowych i mózgu, objawy skazy krwiotocznej
Rodzaj Rotavirus	Większość serotypów wywołujących zakażenie u człowieka należy do grupy: A (ROTAV-A) B (ROTAV-B) C (ROTAV-C) rzadko inkubacja 1-3 dni najpierw wymioty, później biegunka trwająca 4-6 dni – prowadzą do znacznego odwodnienia organizmu zakażenia objawowe: niemowlęta i dzieci do 5 rż
Rodzina Orthomyxoviridae i Rodzina Paramyxoviridae mają wspólne cechy: wspólna nazwa: myksowirusy – łączą się z receptorami mukoproteinowymi komórek błon śluzowych wiriony charakteryzują się symetrią spiralną osłonka lipidowa – łączy się z błoną zakażonyc komórek liniowy, jednoniciowy RNA, o ujemnej polaryzacji posiadają wirusową transkryptazę na powierzchni wiriona: neuraminidaza hemaglutynina → aglutynują krwniki czerwone szczególne powinowactwo do układu oddechowego komórę opuszczają przez pączkowanie
Rodzina Orthomyxoviridae
Rodzaj: Influenzavirus A Influenzavirus B Influenzavirus C wirus grypy człowieka typ A, B, C FLUA, FLUB. FLUC	RNA podzielony na 8 segmentów RNA syntetyzowany w jądrze komórkowym kapsyd syntetyzowany w cytoplazmie osłonka tworzona jest w błonie komórkowej pięć antygenów: 1) białko matrycowe (M) 2) nukleoproteina (NP) wewnątrz osłonki lipidowej 3) polimeraza 4) hemaglutynina (HA) na powierzchni wiriona 5) neuraminidaza (NA) na 4 – 5 hemaglutynin przypada 1 neuraminidaza różnice w budowie antygenowej białka M i NP – podział na typy (A,B,C) różnice w budowie HA i NA – podział na podtypy hemaglutynina: aglutynacja krwinek czerwonych adhezyna – łączenie z receptorami na powierzchni komórek nabłonkowych górnych dróg oddechowych neuraminidaza: upłynnia śluz obecny na powierzchni błon śluzowych ułatwiając dotarcie wirionów do receptorw rozkłada mukopoliproteiny błon komórkowych – umożliwia penetrację wirionów do wnętrza komórki ułatwia uwalnianie się, w drodze pączkowania, wytworzonych w komórce wirionów Typ A Typ B Typ C Zakaża ludzi, konie, świnie, ptaki i niektóre zwierzęta wodne, np foki i wieloryby Zakaża wyłącznie człowieka Zakaża człowieka i świnie Wywołuje wielkie epidemie i pandemie Zakażenia mają charakter endemiczny, przebieg łagodny Zakażenia są najczęściej bezobjawowe RNA podzielone na 8 segmentów RNA podzielone na 8 segmentów RNA podzielone na 7 segmentów Dwie glikoproteiny na powierzchni wiriona: hemaglutynina i neuraminidaza Dwie glikoproteiny na powierzchni wiriona: hemaglutynina i neuraminidaza Na powierzchni wiriona jest tylko jedna glikoproteina mająca aktywność hemaglutyniny i esterazy Największa zmienność antygenowa ze wszystkich typów Zmienność antygenowa – mutacje co kilka, kilkanaście lat 1) mutacje dotyczą częściowej zmiany w budowei jednego antygenu – nie powstanie nowy podtyp 2) mutacje powodują powstanie nowego typu hemaglutyniny lub neuraminidazy – powstaje nowy podtyp wirusa wraz z pojawieniem się nowego podtypu wirusa, zanika zwykle poprzedni, powstanie nowego podtypu – przyczyna wielkich pandemii i epidemii bo nie ma na niego odporności w populacji ludzkiej materiał do badań: wymazy lub popłuczyny gardłowe metodą immunoenzymatyczną lub odczynem zagamowania hemaglutynacji oznacza się obecność przeciwciał przeciwko wirusom typu A i B
Rodzaj Thogotovirus	Arbowirusy wirus Thogoto (THOV) i wirus Dhori (DHOV) genetycznie spokrewnione z wirusem grypy na terenie Azji, Europy i Afryki
Rodzina Paramyxoviridae wszystkie mają rozpuszczalny antygen S i hemaglutyninę (HA) – jest swoista dla poszczególnych typów wirus grypy rzekomej posiada również neuraminidazę wirus odry posiada również hemolizynę
Podrodzina Paramyxovirinae Rodzaj Paramyxovirus (Respirovirus) Paramyxovirus parainfluenzae wirus grypy rzekomej	Są 4 typy: 1 i 3 → należy do rodzaju Paramyxovirus 2, 4a i 4b → należy do rodzaju Rubulavirus ostre stany zapalne: gardła i krtani – typ 1 i 2 głównie u dzieci oskrzelików i płuc – typ 3 zakażenia dróg oddechowych u dorosłych → typ 4 zakażenia o podobnym przebiegu mogą wywoływać także: - wirus grypy - adenowirusy - wirus Coxsackie A i B - wirus oddechowy
Rodzaj Rubulavirus Paramyxovirus parotitis wirus nagminnego zapalenia przyusznic (świnka) MuV	Rezerwuar i źródło: człowiek okres inkubacji 1-2 tygodnie droga zakażenia: kropelkowa okres zakaźności zaczyna się kilka dni przed pojawieniem się objawów klinicznych namnaża się w śliniankach, ale może krwią dostać się i osiedlić w: grasicy, tarczycy, jajnikach, jądrach, gruczole krokowym, trzustce lub OUN objawy: podwyższona temperatura, obrzęk i bolesność ślinianek przyusznych a niekiedy podżuchwowych i podjęzykowych trwa ok 2 tygodni powikłania: stany zapalne w OUN, stany zapalne jąder prowadzące do bezpłodności gdy dotyczą chłopców po 15 rż – dlatego chłopcom, którzy nie przechorowali świnki zaleca się szczepionkę (żywyw ateunowany wirus) przebycie choroby/zakażenia bezobjawowego = długotrwała odporność diagnostyka: materiał do badania wirusologicznego: ślina lub mocz, gdy stany zapalne w OUN – płyn mózgowo – rdzeniowy
Rodzaj Morbillivirus Morbillivirus Wirus odry (MeV)	Odra – ostra, bardzo zakaźna choroba wysypkowa wieku dziecięcego źródło zkażenia: chory w okresie kataralnym i wysypkowym droga zakażenia: kropelkowa 1) wirus namnaża się w nabłonku górnych dróg oddechowych i okolicznych węzłach chłonnych 2) przedostaje się do krwi i rozprzestrzenia w całym organizmie zakażając błony śluzowe i skórę okres inkubacji 9-11 dni objawy: wzrost ciepłoty ciała, kaszel, zapalenie błony śluzowej nosa, zapalenie spojówek, na błonie sluzowej policzków na wysokości zębów trzonowych widoczne są białe pęcherzyki – plamki Fiłatowa – Koplika po 2-4 dniach: ceglastoczerwona, zalewna wysypka: najpierw za uszami i na twarzy, później na tułowiu i kończynach – utrzymuje sie ok tygodnia, później bązowieje i znika powikłania: - zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego - zapalenie mięśnia sercowego - zapalenie węzłów chłonnych - po 4-17 latach od przechorowania – podostre stwardniające zapalenie mózgu ↓ kończy się zejściem śmiertelnym szczepionka zawiera żywego, atenuowanego wirusa
Podrodzina Pneumovirinae
Rodzaj Pneumovirus wirus oddechowy (ludzki wirus oddechowy = wirus RS = HRSV)	Nie ma hemaglutyniny, neuraminidazy i hemolizyny większość cząstek w populacji jest niekompletna i niezakaźna na podstawie budowy antygenowej dzielimy na grupy: A i B główny czynnik etiologiczny stanów zapalnych dolnych dróg oddechowych u: noworodków, dzieci, u osób dorosłych z obniżoną odpornością i u osób starszych do zakażeń może dochodzić kilkakrotnie w ciągu życia, bo przechrowanie nie daje trwałej odporności – zachorowania powtarzają się mniej więcej co 3 lata, a objawy kliniczne są coraz łagodniejsze matczyne przeciwciała nie chronią noworodków – duża zmienność antygenowa wirusów regionalne, sezonowe epidemie z nasileniem zachorowań w miesiacach zimowych okres inkubacji 4-5 dni w komórkach błony śluzowej dróg oddechowych – stany zapalne oskrzeli i płuc
Rodzina Rhabdoviridae wiriony o symetrii helikalnej, mają kształt pałeczek osłonka lipoproteinowa jednoniciowy RNA o ujemnej polarności mogą mieć hemaglutyninę replikacja w cytoplazmie a dojrzewanie w trakcie przechodzenia przez błonę cytoplazmatyczną są cytotoksyczne – szybko zabijają komórki przez zatrzymanie syntezy DNA i RNA i białek
Rodzaj Vesiculovirus wirus pęcherzykowego zapalenia błony śluzowej jamy ustnej	Chorobotwórczy dla bydła, koni, świń – zmiany przypominające łagodną postać pryszczycy u człowieka – przebieg lekki, imituje swoimi objawami grypę, mija samoistnie po 7-10 dniach
Rodzaj Lyssavirus Lyssavirus canis wirus wścieklizny	Ostra choroba OUN – wścieklizna = wodowstręt – kończy się zejściem śmiertelnym na całym świecie oprócz: Australii, Nowej Zelandii, Japonii, Wielkiej Brytanii rezerwuar: dzikie zwierzęta, także nietoperze dwa rodzaje wirusów: 1) uliczny (dziki) – krąży wśród zwierząt, długi i zmienny okres inkubacji, wydalany ze śliną, powoduje pojawienie się ciałek wtrętowych Negriego 2) ustalony – uzyskany z wirusa ulicznego na drodze jego długotrwałego pasażowania przez mózg królików ☺ ma ustalony, znany okres inkubacji: 4-6 dni, nie namnaża się w gruczołach ślinowych, wybiórczy charakter neurotropowy, nie powoduje powstania ciałek Negriego, nie ma cechy neuroprobazji – zdolności do przesuwania się wzdłuż nerwów do OUN – dlatego można używać go jako szczepionki droga zakażenia: dostanie się śliny chorego zwierzęcia do skóry i mięśni w wyniku: pogryzienia lub poślinienia uszkodzonej skóry lub błony śluzowej zakażenie donosowe – wrotami są zakończenia nerwu węchowego początkowo wirus namnaża się w komórkach mięśniowych i podnabłonkowych, później dostaje się wzdłuż nerwów do OUN, a z OUN drogą nerwową zstępującą dostaje się do gruczołów ślinowych i do rogówki okres inkubacji 10 dni – 2 lat , najczęściej 2tygodni – 6 miesięcy zależy od wielkości dawki i odległości miejsca wniknięcia od OUN objawy wstępne: gorączka, ból głowy, później oznaki zajęcia OUN: skór nadwrażliwa, spastyczne skurcze mięśni, źrenice rozszerzone, większe wydzielanie potu i śliny, przyspieszona akcja serca i oddechowa, chory jest nadpobudliwy na bodźce zewnętrzne: dźwięk i światło, trudności w połykaniu, wodowstręt – bolesne skurcze przepony nawet na sam widok wody; z czasem niemożność zamykania oczu i ust, utrata głosu i wzroku, skurcze mięśni oddechowych – śmierć. Choroba trwa ok tygodnia w okresie do 72 godzin od pokąsaniaotrzymuje się surowicę odpornościową a następnie przechodzi cykl szczepień wirusem ustalonym
Rodzina Filoviridae wiriony ksztłtu nitkowatego liniowy jednoniciowy RNA o ujemnej polarności posiadają osłonkę – nabywają ją w trakcie przechodzenia przez błonę cytoplazmatyczną replikowane w cytoplazmie obejmuje tylko jeden rodzaj
Rodzaj Filovirus	Wirusy afrykańskiej gorączki krwotocznej: wirus Marburg wirus Ebola Ebola-Sudan Ebola-Reston Ebola-Ivory Coast Ebola-Gabon rezerwuar: małpy, ludzie chorzy kraje Afryki Południowej droga zakażenia: kontakt bezpośredni z krwią i tkankami zakażonych małp, kontakt bezpośredni z chorym, zwłaszcza z jego krwią i innymi płynami ustrojwymi; możliwa jest droga kropelkowa a droga przez kontakty seksualne jest wykluczona wrota zakażenia: skóra i błony śluzowe okres wylęgania: około tygodnia objawy: początkowo: narastający ból głowy i gardła, gorączka, bóle mięśniowe i biegunka 4 dnia: zapalenie wątroby/trzystki/mięśnia sercowego, plamisto – grudkowa wysypka 5-6 dzień: skaza krwotoczna: fusowate wymioty, smoliste stolce, krwawienie z błon śluzowych do jam ciała 7 dnia: może nastąpić zgon zakażenie Ebola-Reston nie daje objawów przeciwciała pojawiają się po 7-10 dniach choroby
Rodzina Togaviridae posiadają osłonkę – powstaje z błony komórkowej wirion kulisty liniowy jednoniciowy RNA o dodatniej polarności replikują się w cytoplazmie uwalniają się przez pączkowanie
Rodzaj Alphavirus	Rezerwuar: dzikie zwierzęta: kręgowce i bezkręgowce prznosiciel: komary i kleszcze u ludzi: zapalenie mózgu
Rodzaj Rubivirus Rubivirus hominis wirus różyczki RUBV	Naturalny gospodarz – człowiek łagodna, wysypkowa choroba wieku dziecięcego = różyczka = odra trzydniowa zakażenie: droga kropelkowa okres inkubacji: 2-3 tygodnie wirus namnaża się w drogach oddechowych i okolicznych węzłach chłonnych przechodzi do krwi zanim wystąpi wysypka pojawia się gorączka, stan zapalny górnych dróg oddechowych i powiększenie węzłów chłonnych za uszami i na karku po 5-7 dniach wiremii powstaje charakterystyczna, średnioplamista różowa wysypka: najpierw na twarzy, później na tułowiu i kończynach wysypka znika po 2-3 dniach nie pozostawiając śladu zachorowanie na różyczkę kobiety w ciąży jest najbardziej niebezpieczne gdy 1 lub 2 trymestr, zakażenie płodu może spowodować: obumarcie wrodzony zespół różyczkowy = zespół Gregga-Swana: wady wzroku - zaćma wrodzona - zanik nerwu wzrokowego - małoocze - oczopląs wady serca - ubytki w przegrodach - przetrwały przewód tętniczy Botalla wady narządu żucia: - opóźnione ząbkowanie - niedorozwój szkliwa - podatność na próchnicę zębów wady OUN: - małogłowie - wodogłowie - drgawki toniczno-kloniczne - opóźnienie rozwoju umysłowego i moorycznego uszkodzenia wątroby, nerel, śledziony
Rodzina Flaviviridae liniowy, jednoniciowy RNA o dodatniej polarności osłonka glikoproteinowa replikacja w cytoplazmie
Rodzaj Flavivirus grupa wirusa żółtej febry (YFV) grupa wirusa kleszczowego zapalenia mózgu (TBEV)	Żółta gorączka = żółta febra Afryka i Ameryka Południowa przenosiciel: komar kilkudniowa inkubacja ostra i ciężka choroba gorączkowa przebiegajaca z żółtaczką, zespołem krwotocznym, niewydolnością nerek i śpiączką po kilku dniach – śmierć
	Białka strukturalne: V1, V2, V3, przeciwciała powstające w trakcie zakażenia lub szczepienia są skierowane przeciwko V3 wrażliwy na czynniki zewnętrzne, szybko traci zakaźność w wyniku wysuszenia, działania podwyższonej temperatury lub środków dezynfekcyjnych może przetrwać wiele miesięcy w mleku zakażonych zwierząt, lub w maśle, bo nie traci zakaźności w pH 2,75 – 11,55 → dwufazowa gorączka mleczna podtypy: - wirus rosyjskiego wiosenno – letniego zapalenia mózgu - wirus europejskiego/środkowoeuropejskiego kleszczowego zapalenia mózgu – ma łagodniejszy przebieg - wirus choroby skokowej owiec (Wielka Brytania) rezerwuar i przenosiciele: kleszcze w Europie środkowej wzrost aktywności kleszczy przebiega: maj/czerwiec wrzesień/październik typowe miejsca ukłucia: głowa, zgięcia dużych stawów, ręce, nogi wirus namnaża się w miejscu wniknięcia i w okolicznych węzłach chłonnych a stąd krwią idzie do OUN stadia choroby: I stadium: - trwa tydzień, odpowiada okresowi wiremii - gorączka, ogólne złe samopoczucie, osłabienie, bóle głowy i stawów, nieżyt górnych dróg oddechowych, bark apetytu, nudności - później okres bezgorączkowy 1-20 dni II stadium: przebiega pod postacią: - zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych - zapalenie mózgu i opon mózgowo – rdzeniowych - objawy: gorączka do 40st, światłowstręt, wymioty, spadek ciśnienia krwi, paraliż, porażenia, uszkodzenia nerwów czaszkowych, zmiany psychiczne szczepionka zawiera zinaktywowanego wirusa, trzykrotne podanie szczepionki działa ochronnie przez 3 lata
Rodzaj Hepacivirus wirus zapalenia wątroby typu C HCV	Zakażenie drogą pozajelitową, głównie przez krew, jej składniki morfotyczne lub preparaty krwiopochodne, rzadziej przez kontakty seksualne oraz kontakty matka – dziecko w okresie okołoporodowym 90% zakażeń – bezobjawowe okres wylęgania: 4 – 12 tygodni przebieg kliniczny nieco łagodniejszy niż WZW B powikłania: przewlekłe zapalenia wątroby i rozwój jej marskości, istnieje związek między nosicielstwem HCV a rozwojem pierwotnego raka wątroby przeciwciała nie wykazują ochronnego działania brak jest surowicy odpornościowej lub szczepionki
Wirusy niesklasyfikowane: wirus zapalenia wątroby typu G HGV	Budowa RNA i białek kapsydu jak w rodzinie Flaviviridae droga zakażenia: pozajelitowa zapalenie wątroby ma przebieg przewlekły
Rodzina Bunyaviridae wiriony kształtu kulistego, symetria spiralna jednoniciowy RNA o ujemnej polarności osłonka zbudowana z lipidów i węglowodanów rozpowszechnione głównie w krajach tropikalnych
Rodzaj Bunyavirus	Przenoszone przez komary i moskity typy: wirus kalifornijskiego zapalenia mózgu La Crosse Tahyna ostre zakażenia o łagodnym przebiegu, manifestujące Oropouche się głównie gorączką, bólami głowy oraz bólami Akabene mięśniowymi i stawowymi
Rodzaj Hantavirus	Najabardziej chorobotwórcze dla człowieka tworzą jedną grupę antygenową Hantaan: Hantaan Dobrava-Belgrade Prospect Hill Puumala Seoul Thailand Thottapalayam gorączka krwotoczna z zespołem nerkowym faza gorączkowa faza niskiego ciśnienia faza skąpomoczu faza zwiększonej diurezy faza zdrowienia hantawirusowy zespół płucny: faza prodromalna faza sercowo – płucna faza zdrowienia
Rodzaj Nairovirus	Wirus krymsko – kongijskiej gorączki krwotocznej szeroko rozpowszechniony przenosiciel: klaszcze zakażenie może nastąpić także w wyniku bezpośredniej styczności z zakażonymi zwierzętami lub ich tkankami najpierw okres objawów przypominających grypę, później zapalenie wątroby i skaza krwotoczna → 5 – 50 % wstrząs i śmierć
Rodzaj Phlebovirus	Wirus gorączki Doliny Rift Afryka wschodnia i południowa przenosiciele: komary i moskity można też zarazić się przez bezpośredni kontakt z zarażonym zwierzęciem ujawnia się u człowieka pod postacią: 1 – choroby przypominającej grypę 2 – zapalenia wątroby o ciężkim przebiegu z żółtaczką i skazą krwotoczną 3 – zapalenie mózgu i opon mózgowo – rdzeniowych 4 – zapalenie siatkówki wirus gorączki piaskowej przenisiciel: małe muchy piaskowe występuje w basienie Morza Śródziemnego, na Środkowym Wschodzie, Ameryka Południowa chorują tylko turyści, tubylcy są odporni ☺ objawy gorączki piaskowej: gorączka, bóle głowy, bóle pozagałkowe, bóle mięśniowe, zapalenie spojówek po 2-4 dniach objawy mijają bez następstw
Rodzina Arenaviridae charakterystyczny ziarnisty wygląd kapsomerów w mikroskopie elektronowym wiriony kuliste o spiralnej symetrii liniowy jednoniciowy RNA o ujemnej polarności posiadają osłonkę replikują się w cytoplazmie opuszczaja komórkę przez pączkowanie
Rodzaj Arenavirus	Gospodarzami są gryzonie i zwierzęta owadożerne np. nietoperze podzielone na dwie grupy serologiczne: arenowirusy Starego Świata (kompleks LCMV-Lassa) arenowirusy Nowego Świata (kompleks Tacaribe)
Arenawirusy Starego Świata wirus limfocytowego zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych i splotów naczyniówkowych LCMV Wirus Lassa LASV	Europa i obie Ameryki nosicielem jest mysz domowa: wydala go z kałem, moczem i wydzielinami zakażenie u człowieka – najczęściej bezobjawowe gdy są objawy kliniczne to mogą przybrać postać: choroby przypminającej grypę aseptyczne zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych o łagodnym przebiegu zapalenie mózgu i/lub rdzenia kręgowego o ciężkim przebiegu
	Nosicielem jest mysz – Afryka Zachodnia wydala wirusy z moczem, który zakaża przedmioty źródłem może być też osoba chora gorączka Lassa: - bóle głowy - złe samopoczucie - bóle pleców, klatki piersiowej, stawów - wymioty - białkomocz - w ciężkich przypadkach: zapalenie płuc, mięśnia sercowego, wątroby, spojówek, encefalopatii i skazy krwotocznej śmierć – 20% przypadków, najwięcej wśród kobiet w ciąży
Arenawirusy Nowego Świata wirus Junin JUNV Wirus Machupo MACV Wirus Guanarito GUAV Wirus Sabia SABV	Nosicielem są: myszy, nornice i inne gryzonie argentyńska gorączka krwotoczna – dotyczy najczęściej rolników - skaza krwotoczna - leukopenia - białkomocz - spadek ciśnienia krwi - śmierć jest następstwem wstrząsu hipowolemicznego
	Nosiciele: drobne leśne gryzonie :) boliwijska gorączka krwotoczna (objawy j.w.)
	Nosiciele: szczury polne wenezuelska gorączka krwotoczna (objawy j.w.)
	Nosiciele: gryzonie brazylijska gorączka krwotoczna: - gorączka - skaza krwotoczna objawiająca się wylewami krwawymi do narządów wewnętrznych, błon śluzowych i skóry - najczęściej kończy się śmiercią w wyniku wstrząsu
ARBOWIRUSY : przenoszone przez stawonogi ssące krew (kleszcze, komary, moskity) stawonóg zostaje zakażony na całe życie po wyssaniu krwi od kręgowca będącego w okresie wiremii wirusy u stawonogów nie wywołują żadnych zmian patologicznych choroby wywołane przez arbowirusy to: niezróżnicowane gorączki z wysypką zwykle o łagodnym przebiegu zapalenie mózgu o wsyokiej śmiertelności gorączki krwotoczne o ciężkim przebiegu i wysokiej śmiertelności ROBOWIRUSY: przenoszone z jednego gryzonia na drugiego bez udziału stawonogów do zkażenia dochodzi w wyniku kontaktu z wydalinami i wydzielinami zakażonych zwierząt droga inhalacyjna lub przez uszkodzoną skórę wywołują: gorączki krwotoczne o wysokiej śmiertelności zakażenia o przewlekłym przebiegu
Rodzina Cornaviridae wiriony ksztłtu kulistego, spiralna symetria jednoniciowy RNA o dodatniej polarności osłonka replikują się w cytoplazmie a uwalniają się przez pączkowanie komórki charakterystyczne maczugowate wypustki (peplomery) – nadają wygląd korony słonecznej
Rodzaj Coronavirus	Wirusy wywołujące u ludzi stany zapalne dróg oddechowych: HCV-229E HCV-OC43 przekazywane drogą kropelkową atakują urzęsione komórki nabłonkowe górnych dróg oddechowych, niekiedy dolnych dróg oddechowych przebieg bezgorączkowy po wirusie oddechowym są drugim co do częstości czynnikiem etiologicznym tego typu zakażeń
Rodzina Astroviridae wiriony owalne (ikozahedron) nie ma osłonki jednoniciowy RNA o dodatniej polarności replikują się w cytoplazmie w mikroskopie elektronowym przypominają gwiazdę – stąd nazwa
Rodzaj Astrovirus	Ostre stany zapalne żołądka i jelit, o stosunkowo łagodnym przebiegu, głównie u osób młodych droga zakażenia: pokarmowa okres inkubacji: 1-4 dni objawy: bóle brzucha, wymioty, wodnista biegunka utrzymująca się 1-4 dni
Rodzina Retroviridae wiriony kształtu kulistego liniowy jednoniciowy RNA o dodatniej polarności odwrotna transkryptaza (rewer – taza) – stad nazwa osłonka rodzaje: retrowirusy ssaków typ B retrowirusy ssaków typ C retrowirusy ptaków typ C retrowirusy typ D retrowirusy BLV/HTLV – wywołują głównie różne choroby nowotworowe Rodzaj Spumavirus – wirusy wakuolizujące zwierząt i człowieka, chorobotwórczość nieznana Rodzaj Lentivirus
Retrowirusy BLV/HTLV wirus T-limfotropowy człowieka (HTLV)	Wszystkie typy wirusa związane są z procesami nowotworowymi HTLV-1 HTLV-2 HTLV-5 -ostra białaczka z limf T -chłoniak z limf B -tropikalny niedowład kurczowy - białaczka kosmatokomórkowa - przewlekła białaczka limfatyczna z limf T - chłoniak z limr T4 - ziarniniak grzybiasty
Rodzaj Spumavirus ludzki wirus wakuolizujący (HSRV)	Izolowany z przypadków chorób gruczołu tarczowego: - podostre zapalenie tarczycy de Quervaina - choroba Gravesa-Basedowa oraz z hodowli komórkowej ludzkiego raka nosogardzieli
Rodzaj Lentivirus Ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV)	Lipidowa osłonka z zanurzonymi w niej 72 owalnymi strukturami glikoproteinowymi (gp120) osadzonymi na cylindrycznych strukturach też glikoproteinowych (gp41) dwie identyczne nici RNA (diploidalny genom) odwrotna transkryptaza, integraza, proteaza rdzeń zbudowany z białka p24 i otoczony warstwą z białka p17 rezerwuar i źródło: człowiek (krew, nasienie, wydzielina żeńskich narzadów płciowych) wirus jest mało zakaźny, może być przeniesiony jedynie: stosunek hetero-/homoseksualny, sztuczne zapłodnienie zakażonym nasieniem przetoczenie zakażonej krwi/preparatów krwiopochodnych, zakażone strzykawki, przeszczepienie zakażonego narządu przez łożysko, w trakcie porodu, z mlekiem ulega całkowitej inaktywacji po 10 min działania: 10% r-ru wapna chlorowanego 50% etanolu 0,5% r-ru lizolu/paraformaldehydu 0,3% r-ru wody utlenionej pH 1,0 – 13,0 temperatury 56st podzielony na dwa typy: Typ 2 – endemiczny, mniej zakaźny, chroba o wolniejszym przebiegu, Afryka Zachodnia Typ 1 – bardziej epidemiczny, zakażenia w pozostałych rejonach świata, na podstawie różnic w budowe kwasu nukleinowego podzielony został na dwie grupy: - grupa O - grupa M (główna) – podzielona na podtypy A-H; w Europie, USA, i Australii dominuje podtyp B wirus łączy się z komórkami które mają na swojej powierzchni antygen CD4 – bo jest głównym receptorem dla gp120 (takie komórki to limfocyty pomocnicze) proces replikacji: gp 120 wiąże się z CD4 i następuje fuzja osłonki wirusa z błoną komórową rdzeń wiriona wnika do wnętrza komóki uwalniany jest wirusowy RNA, odwrotna transkryptaza, integraza, proteaza odwrotna transkryptaza powoduje powstanie DNA bedącego kopią wirusowego RNA (cDNA) cDNA zostaje podwojone powdojona cDNA jako prowirus wnika do jądra i w wyniku działania integrazy scala się w dowolnym, przypadkowym miejscu z komórkowym DNA prowirusowe DNA jest w stanie utajenia lub nastepuje transkrypcja część powstającewo w wyniku transkrypcji RNA znajdzie się w nowych wirionach, pozostełe RNA – translacja – powstają prekursorowe białka strukturalne i enzymatyczne nowych wirionów białka te łączą się, przesuwają pod błonę komórkową i wnikają do niej, proteaza przycina prekursory do ostatecznych białek wiriony opuszczają komórę przez pączkowanie, otaczając się osłonką część komórek ulega zniszczeniu, część przez jakiś czas działa wydalając nowe wiriony cykl regulowany jest przez białka kodowane przez gen regulatorowy w ciagu 1 dnia moze powstać w organizmie ok 10^10 cząstek wirusa czas potrzebny na wydosatanie się wirusów z zakażonej komórki i zakażenie następnej i wytworzenie nowego pokolenia wynosi 2,5 dnia wiriony krążą we krwi – 0,3 dnia zakażona komórka przeżywa ok 2,2 dnia na przetrwanie wirusa mają wpływ: prowirus HIV integruje się z genomem gospodarza – nie jest wtedy rozpoznawany przez układ odpornościowy zmiany antygenowe powodują powstanie różnych wariantów wirionów, a selekcja immunologiczna wybiera te najmniej immunogenne wirus może zakażać pewnien odstetek makrofagów i monocytów (bo mają inny rodzaj receptora dla gp120) – a one są mało wrażliwe na cytolityczne działanie wirusa – stają się jego rezerwuarem zakażenie HIV powoduje powstanie przeciwciał: neutralizujące – wiążą się z fragmentem białkowym gp120 i zapobiegają zakażaniu komórek cytotoksyczne – cytotoksyczność komórkowa zależna od przeciwciał (ADCC) wzmagające proces chorobowy – rola nieznana u chorych na AIDS następuje spadek liczby limfocytów pomocniczych – najważniejszy wskaźnik diagnostyczny, spada ilość IL-2, równowaga między limf pomocniczymi a supresyjnymi jest zaburzona, Rozwój AIDS: okres inkubacji: od zakażenia do momentu pojawienia się we krwi przeciwciał anty-gp120, trwa od kilku dni do 3 miesięcy serokonwersja HIV – wytworzenie przeciwciał ostra choroba retrowirusowa: przypomina swoimi objawami mononukleozę zakaźną; stan zapalny drobnych naczyń krwionośnych wywołany odkładaniem się kompleksów gp120/anty-gp120, większa przepuszczalność naczyń, przekrwienie – klinicznie objawiają się: gorączka, bóle głowy, gardła, mięśni, stawów, wysypka skórna, powiększenie węzłów chłonnych, utrata apetytu, nudności, biegunka, czasem objawy neurologiczne (drażliwość, bóle pozagałkowe, światłowstręt) Objawy mijają po 2 tygodniach, ale w niektórych przypadkach mogą powrócić okres przewlekły: etapy: okres utajenia = zakażenia bezobjawowego: może trwać od kilku do kilkunastu lat, nie stwierdza się jeszcze objawów upośledzenia odporności przetrwałe uogólnione powiększenie węzłów chłonnych: symetryczne, obustronne, okolica karkowa, szyjna, pachowa, pachwinowa, powiększona śledziona rozrost grudek – później nastąpi zanikanie grudek i zastąpienie ich tkanką łączną zespół związany z AIDS = pre-AIDS = zespół wyczerpania uogólnione powiększenie węzłów chłonnych stany gorączkowe utrzymujące się NIE krócej niż miesiąc utrata masy ciała > niż 10% masy pierwotnej wzmożona potliwość, zwłaszcza w nocy wyczerpanie fizyczne i psychiczne biegunka – NIE krócej niż miesiąc Pełnoobjawowy AIDS Zakażenia oportunistyczne: przebieg nietypowy, ciężki, nawracający są to drobnoustroje: - względnie chorobotwórcze dla zdrowych ludzi - wywołujące lokalne i ograniczone zakażenia u ludzi zdrowych a u chorych na AIDS – zakażęnia rozsiane rozwijają się prawie u wszystkich chorych i są najczęstszą przyczyną zgonów Choroby nowotworowe: mięsak Kaposiego chłoniaki nieziarnicze z limf B raki jamy ustnej i odbytu Objawy neurologiczne wynikają z: zakażeń drobnoustrojami oportunistycznymi chłoniaków mózgu bezpośredniego działania wirusów HIV na OUN → układ nerwowy jest drugim obok immunologicznego układem docelowym dla tego wirusa → wirus dostaje się do OUN przez zakażone monocyty i może powodować: - aseptyczne zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych - podostre zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego - mielopatia wodniczkowa - podostre zapalenie mózgu może prowadzić do zespołu demncji AIDS KATEGORIE KLINICZNE AIDS
	Diagnostyka: wykrywanie przeciwciał anty-gp120 i anty-p24 jeśli wynik jest dodatni to się go powtarza, gdy znowu jest dodatni to wykonuje się test potwierdzający – najczęściej immunoblotting przeciwciała pojawiają się po kilku tygodniach od zkażenia – zanim pojawią się przeciwciała możemy wykryć zakażenie poprzez wykrycie RNA wirusowego (sonda genetyczna, PCR, wyhodowanie wirusa ze szpiku kostnego, osocza) niemowlęta urodzone z zakażonych matek mają przeciwciała anty-HIV do 9 miesiąca, rzadko do 18 miesiąca, u dzieci poniżej 18 miesiąca szuka się antygenu p24, RNA wirusa, lub dodatniego wyniku hodowli Leczenie: hamowanie replikacji wirusa, zapobieganie zakażeniom oportunistycznym i pobudzanie układu odpornościowego zasada: podawanie inhibitora odwrotnej transkryptazy z inhibitorem proteazy – działają synergistycznie
Wirusy niesklasyfikowane
Rodzaj Deltavirus wirus zapalenia wątroby typu D (HDV)	Wirion owalny, kolista pojedyńcza nić RNA o ujemnej polarności ma najmniejszy genom występujący w wirusach ludzkich i zwierzęcych antygen powierzchniowy s wirusa HBV (HBsAg) i nukleoproteina HDAg Wirus defektywny = może się replikować jedynie w przypadku współzakażenia wirusem pomocniczym, którym jest dla niego wirus zapalenia wątroby typu B (HBV) zależność od HBV polega na tym, że HDV nie koduje białka osłonki którym jest HbsAg rezerwuar: chorzy i nosiciele WZW typu D – jednoczesne zakażenie HBV i HDV lub nadkażenie nosiciela HBV wirusem HDV; przebieg choroby i następstwa są znacznie cięższe niż w WZW typu B

PRIONY

• posiada naturę białkową

• niewrażliwy na niskie pH, niekóre proteazy, detergenty, alkohole, formalinę, promieniowanie UV, jonizujace

• ciepłostały

• inaktywuje go autoklawowanie w 132st przez godzinę a także działanie 2,5% podchlorynu sodu lub 1M NaOH

• czynnik etiologiczny podostrych encefalopatii gąbczastych:

• zwyrodnienie istoty szarej w obrębie OUN

• przebieg przewlekły

• okres inkubacji: od kilku tygodni do kilku lat

• zawsze kończy się zejściem śmiertelnym

• nie ma reakcji zapalnych, wzrostu temperatury ciała, czy odpowiedzi immunologicznej, bo priony nie są białkami immunogennymi

• nie wytwarzane są przeciwciała – nie można wykonań klasycznych testów diagnostycznych

• zaburzenia pamięci, zakłócenia w koordynacji ruchów – później – całkowita niemożność ruchów i zupełny brak kontaktowania się z otoczeniem

choroby człowieka:

• kuru

• choroba Creutzfelta – Jakoba

• zespół Gerstmanna – Strausslera – Scheinkera

• śmiertelna dziedziczna bezsenność