ORTOMYKSOWIRUSY(orthomyxoviridae)

Rodzaj: Influenzavirus

Typ: Influenza A

Typ: Influenza B

Rodzaj: brak nazwy

Typ: Influenza C

Budowa:

• 100nm

• symetria heliakalna

• kształt kulisty lub pleomorficzny

• osłonka lipidowa

• 7 lub 8 kawałków linijnego RNA(-) -jednoniciowy (SS)

• wypustki glikoproteinowe hemaglutyniny (H) i neuraminidazy(N)

• wbudowane w osłonkę

• wystają na zewnątrz

• H - jest częścią składowa wirionu; przyłącza się do swoistego receptora znajdującego się na wrażliwej komórce

• N - odpowiada za uwolnienie wirusa z komórki

• są kodowane przez genom wirusa

• białka wypustek sa syntezowane we wczesnym etapie cyklu replikacyjnego wirusa

• zostają wbudowane w błonę plazmatyczna komórki w tych miejscach, w których odbywać się będzie pączkowanie wirusów potomnych

• z tych fragmentów błony usuwane są białka komórkowe

• są immunogenne

• Ab reagujące z cząsteczką H hamują hemaglutynacje i neutralizują zakaźność wirusa

• wszystkie szczepy wirusów grypy oznacza się i różnicuje przez określenie kombinacji antygenów H, N

• wirus grypy A - są dla niego charakterystyczne 3 podstawowe typy H (H1,H2,H3) i 2 typy N (N1,N2)

Epidemiologia:

Występowanie:

• ludzie i zwierzęta,

• typ A i B maja skłonność do wywoływania epidemii co 1-3lata,

• C zwykle nie wywołuje epidemii, tylko łagodne zakażenia dróg oddechowych u dzieci

• za unikatowe cechy epidemiologiczne wirusa grypy sa odpowiedzialne 2 procesy

• przesunięcie antygenowe - niewielkie zmiany antygenowe wirusowych glikoprotein H i N powstające na skutek mutacji punktowych

• skok antygenowy - oznacza duże zmiany antygenowe wynikające z reasortacji 8 segmentów RNA; po wystąpieniu dużego skoku nowy szczep wirusowy zakaża przede wszystkim wrażliwą populację, która nigdy wcześniej nie miała kontaktu z tym właśnie szczepem→pandemia→wiekszosc osob, które przeżyły wytworzy Ab→pandemia wygasa; co 2-3 lata - kolejne epidemie wywołane przez ten sam szczep, ale łagodniejsze niż pierwotna pandemia→ostatecznie szczep zanika; po wielu latach, gdy populacji już nie chronią Ab, wirus może pojawić się ponownie i rozpocząć nowy cykl zakażeń

• najważniejsze typy odpowiedzialne za pandemie w ostatnich 30 latach: H1N1,H2N2,H3N2

• szczyt zachorowań w naszym klimacie: grudzień/styczeń

Przenoszenie: droga kropelkowa (pacjent zakaźny na 24h przed wystąpieniem objawów do ok.3dnia choroby)

Wrota zakażenia: układ oddechowy

Częstość: mniejsza u starszych, którzy nabyli w ciągu życia odporność na powszechnie występujące szczepy

Patomechanizm:

• bardzo zakaźne wirusy

• wirus przyłącza się do komórek nabłonkowych błony śluzowej i zakaża je

• inkubacja: 1-3dni

Obraz kliniczny:

Grypa

• A i B zwykle te same objawy, ale B łagodniejszy przebieg

• nagły początek z gorączka, bólami mięśni i dreszczami

• nieżyt błony śluzowej nosa

• zaczerwienienie błon śluzowych

• powiększenie węzłów chłonnych

• suchy kaszel

• gorączka trwa ok. 3 dni

• pozostałe objawy mogą utrzymywać się nawet przez miesiąc po ustąpieniu fazy ostrej choroby

• zdrowienie: 1-2 tyg

• Ab przeciwko H osiągają najwyższe stężenie po 10-14 dniach

• Ab utrzymują się w ustroju, ale z czasem ich ilość zmniejsza się (nie sa w stanie ochronić przed zakażeniem nowym szczepem)

Powikłania: groźniejsza u osob starszych, śmiertelność rośnie z wiekiem

Wynik uogólnionego zakażenia wirusowego

Zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli

Zapalenie mięśni

Zapalenie mięśnia sercowego

Zapalenie osierdzia

Wynik wtórnych zakażeń (wirusy upośledzają odpowiedz immunologiczna)

Bakteryjne zapalenie płuc

Zaostrzenie POChP

Wynik reakcji nadwrażliwości

Zespoł Reye'a

• rozwija się u dzieci na skutek wielu ostrych zakażeń gorączkowych (głownie po wirusie grypy B i ospie wietrznej)

• u predysponowanych genetycznie podanie kwasu salicylowego przyspiesza pojawienie się choroby (pogłębia on upośledzenie utlenienia KT przez hamowanie enzymów)

• ostra metaboliczna encefalopatia

• towarzyszy jej degeneracja tłuszczowa wątroby i innych narządow wewnętrznych

• senność, ospałość→śpiączka i zgon

• znaczny ↑ aktywności enzymów wątrobowych i stężenia ciał ketonowych w surowicy

• śmiertelność: 10-40%

Zespół Guillaina-Barrego(porażenie wstępujące)

• rzadko

• powstaje w wyniku reakcji autoimmunologicznej przeciw gangliozydom neuronów na skutek krzyżowych reakcji immunologicznych wyzwalanych przez zakażenie

• ostra, zapalna, demielinizacyjna, wielokorzeniowa neuropatia, związana z zaburzeniami czynności aksonów ruchowych

Rozpoznanie:

• zwykle kliniczne, przez co niepewne

• do określenia typu wirusa odpowiedzialnego za epidemie grypy konieczna albo izolacja albo badania serologiczne

Diagnostyka laboratoryjna:

• izolacja - metoda hodowli w wielu liniach komórkowych; wymaz z gardła

• diagnostyka serologiczna

• opiera się na wykrywaniu i określaniu miana przeciwciał skierowanych przeciw H (Ab hamujące hemaglutynację)

• miano Ab oznacza się inkubując wystandaryzowaną zawiesinę wirusa z kolejnymi rozcieńczeniami surowicy chorego, a następnie określa się najwyższe rozcieńczenie surowicy, w którym hemaglutynacja jest jeszcze zahamowana

• potwierdzenie niedawno przebytego zakażenia - 4 krotny ↑ miana przeciwciał w próbce pobranej w okresie zdrowienia, 2-3 tyg po wystąpieniu objawów choroby w stosunku do próbki pobranej w ostrym okresie grypy

Leczenie:

• amantadyna - zapobiega penetracji wirusa do komórki docelowej lub jego odpłaszczeniu; podawana przed profilaktycznie lub zaraz po zakażeniu; łagodzi objawy i przyspiesza zdrowienie; niepożądane działania: bezsenność, zawroty głowy, zaburzenia koncentracji

• rymantadyna - nowsza; mniej objawów niepożądanych

Profilaktyka:

• profilaktyczne podawanie amantadyny - w okresie wysokiego ryzyka zachorowania osobom w podeszłym wieku, pacjentom z POChP i choroba serca

• szczepienia

• zalecane osobą z chorobami płuc i serca(bo cięższy przebieg u nich), przewlekle chorym, osobom w podeszłym wieku, pracownikom służy zdrowia

• wirusy szczepionkowe - namnażane w jamie omoczni zarodków kurzych (stad nie podajemy szczepionki osoba uczulonym na białko jaja, aby nie wywołać reakcji niepożądanych)

• zabita(konieczne coroczne przypominanie), zawiera najczęściej 3 szczepy : 2 typu A i jeden B

• skuteczność: 0-60% (zależnie od badań i warunków jej podawania)

• obecnie opracowywana: poliwalentna zawierająca 3 typy H i 2 typy N influenzavirus A

PARAMYKSOWIRUSY(paramyxoviridae)

Rodzaj: Paramyxovirus

Typ: Parainfluenza virus 1-4

Typ: Mumps virus

Rodzaj: Morbillivirus

Typ: Measles virus

Rodzaj: Pneumovirus

Typ: Respiratory syncytial virus (RSV)

Budowa:

• 150-300nm

• symetria heliakalna

• kształt kulisty lub pleomorficzny

• osłonka lipidowa

• linijny RNA(-) -jednoniciowy (SS)

• wypustki glikoproteinowe

• Paramyxovirus - maja H i N

• Morbillivirus - maja tylko H, jest antygenem tez nukleokapsyd

• Pneumovirus - brak H i N

Rodzaj:Paramyxovirus

Typ: Mumps virus (wirus świnki)

Epidemiologia:

Występowanie: ludzie, głównie dzieci w wieku szklonym, niemowlęta chronią przez 1 rok Ig matczyne, głownie koniec zimy/wczesna wiosna; przed wprowadzeniem szczepień - 200 tys rocznie

Przenoszenie: droga kropelkowa, kontakt bezpośredni(czynnik ułatwiający)

Wrota zakażenia: układ oddechowy

Patomechanizm:

• przebycie zakażenie - odporność na całe życie

Obraz kliniczny:

Świnka (nagminne zapalenie ślinianek przyusznych)

• ostre, uogólnione zakażenie wirusowe, atakujące głównie ślinianki przyuszne

• niezbyt groźna choroba o łagodnym przebiegu

• zakażenie subkliniczne - 1/3 przypadkow

• zakażenie objawowe

• inkubacja: 2-3 tyg

• nieropny obrzęk gruczołów ślinowych- głównie ślinianek przyusznych

• objawy prodromalne - nieswoiste(ból, niewysoka gorączka, obrzęk przewodu Stensona), zwykle 2 dni przed klasycznym obrzękiem ślinianek

• zapalenie ślinianek - 1 lub 2 stronne, często ból przy mówieniu i jedzeniu

Powikłania:

Zapalenie mózgu

• zwykle pozakażne łagodnym przebiegu

• brak trwałych następstw

• czasem zapalenie preinfekcyjne - przed obrzękiem ślinianek

• skutek autoimmunologicznego procesu, wyzwalanego przez reakcje krzyżowe zachodzące między peptydami kodowanymi przez wirus a peptydami tkanki mózgowej

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych - 1/10 wirusowego zomr wywoływana jest przez ten wirus

Głuchota - u 4% chorych i ma charakter przejściowy

Zapalenie jader i najądrzy -u młodych ♂; najczęściej jednostronne; bezpłodność - bardzo rzadko

Zapalenie jajników - rzadko, głównie bez trwałych następstw

Zapalenie trzustki - rzadkie

Zapalenie wątroby - rzadko

Rozpoznanie: zwykle kliniczne

Diagnostyka laboratoryjna: można potwierdzić rozpoznanie kliniczne

• izolacja z hodowli tkankowej

• badanie serologiczne

• wykrycie przeciwciał skierowanych przeciwko antygenowi osłonkowemu (antygen V) za pomocą OWD - dowód wcześniej przebytego zakażenia

• wykrycie antygenu rozpuszczalnego (antygen S) - dowód niedawnego lub aktualnego

Leczenie: objawowe

Profilaktyka:

• żywa, atenuowana szczepionka

• podanie Ig przeciw śwince - po ekspozycji, osobom nie szczepionym, aby zapobiec rozwojowi choroby

Rodzaj:Morbillivirus

Typ:Measles virus (wirus odry)

Epidemiologia:

Występowanie: znaczne obniżenie odporności uzyskanej dzięki szczepieniu w dzieciństwie u studentów, wraz z wprowadzeniem szczepionki zanikła „naturalna immunizacja”, którą zapewniało krążenie „dzikich”szczepow w populacji

Częstość: spadła po wprowadzeniu szczepień

Przenoszenie: droga kropelkowa, za pośrednictwem zakażonych wydzieliną przedmiotów, sprzyja mu przebywanie w dużych skupiskach ludzkich

Wrota zakażenia: układ oddechowy

Obraz kliniczny:

Odra

• subkliniczne przypadki - rzadko

• inkubacja: 10-20 dni

• okres prodromalny - trwa kilka dni; katar-śluzowy nieżyt nosa, zapalenie spojówek-skutek rozsiewu wirusa drogą krwi; światłowstręt; kaszel

• plamki Koplika - patognomiczna, drobniutka, punkcikowata, biaława wysypka na podłożu rumieniowym, na błonie śluzowej policzków tuz nad dolnymi trzonowcami, na 24-36h przed wysypka

• okres wysypkowy - wysypka grudkowo-plamista; twarz, klatka piersiowa→obwód, do 5 dni

Odra zmodyfikowana

• łagodna postać

• u niemowląt, które sa jeszcze ochraniane przez matczyne Ig i u osób, którym tuz po zakażeniu podano γ-globuline przeciw odrze lub normalną ludzką γ-globulinę(z Ig przeciw odrowymi)

Odra nietypowa

• u osób, które przed ekspozycją na „dziki” szczep otrzymały

• stosowaną wcześniej zabitą szczepionkę

• szczepionkę zabita a po niej atenuowaną

• poważna choroba trwająca kilkanaście dni

• chory nie jest zakaźny - nie można z niego wyizolować wirusa

• skutek reakcji nadwrażliwości na wirus odry, wywoływana przez szczepionkę zabitą

• w wyniku szczepienia - częściowa odporność na zakażenie(nie występuje pełna replikacja wirusa)

• wirus zakaża jednak komórki permisywne i namnaża się w nich w ograniczony sposób

• zakażone komórki, zmodyfikowane przez wirus, pobudzają odpowiedz immunologiczną, choć nie sa z nich uwalniane (lub niewiele) wirusy potomne

• za obraz kliniczny odpowiadają przede wszystkim reakcje immunologiczne skierowane przeciw zakażonym komórkom

• wysypka - pokrzywkowa, krwotoczna lub pęcherzykowa; obwód(ręce, ramiona)→dośrodkowo;

• obrzęk kończyn

• wysoka gorączka

• śródmiąższowe nacieki w płucach

• wysięk oplucnowy

Powikłania:

Odrowe zapalenie płuc = olbrzymiokomórkowe zapalenie płuc

• obecność komórek olbrzymich, wielojądrzastych w zakażonej tkance

• rzadko, głownie u osób z zaburzeniami odporności

• brak skutecznego leczenia

Uczynnienie gruźlicy

• u ludzi z dodatnim odczynem tuberkulinowym

Pozakaźne zapalenie mózgu

• rzadko, głównie w okresie zanikania wysypki i ustępowania gorączki

• częste(drugie po wirusie świnki) przed wprowadzeniem szczepień

• łagodne lub ciężkie (dzieci↓ 2lat)

• mogą pozostać trwałe następstwa

• nie można izolować wirusa z mózgu

• odpowiadają za nie reakcje autoimmunologiczne

Podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE)

• przewlekła zwyrodnieniowa choroba neurologiczna

• wysoki współczynnik śmiertelności

• po kilku latach od zakażenia

Rozpoznanie: na podstawie obrazu klinicznego już w okresie prodromalnym w zimniejszych okresach roku, trudniejsze u starszych dzieci ,młodych osób lub w cieplejszych miesiącach; różnicowe - zakażenia enterowirusowe, różyczka, mononukleoza zakaźna, AIDS, riketsje, reakcje polekowe

Diagnostyka laboratoryjna: do potwierdzenia - izolacja(z wymazu z gardła lub wydzieliny z dróg)

lub znamienne miano przeciwciał

Profilaktyka:

• istnieje tylko 1 serologiczny typ wirusa - stabilny antygenowo szczepionka początkowo zabita, później zastąpiona atenuowaną

• podaje się po ukończeniu 1r.ż. aby wirus szczepionkowy nie reagował z matczynymi Ig

• skuteczność: 95-98%

• przeciwwskazanie u osób z zaburzeniami odporności

• podanie dawki przypominającej żywej osobą, które otrzymały tylko zabita szczepionkę lub zabita a po niej żywą

Rodzaj:Pneumovirus

Typ:Respiratory syncytial virus (syncytialny wirus oddechowy, wirus RS, RSV)

Epidemiologia:

Występowanie: ludzie, główna przyczyna chorób układu oddechowego u małych dzieci

Sezonowość: grudzień/styczeń; należy go podejrzewać, gdy zima obserwuje się nietypowo dużą liczbę przypadków zapalenia oskrzelików lub zapalenia płuc u małych dzieci

Przenoszenie: droga kropelkowa, zachorowania maja często postać epidemii

Wrota zakażenia: układ oddechowy

Patomechanizm:

• zakaża układ oddechowy i w nim się namnaża

• inkubacja: 5dni

• bardzo zakaźny

• częste reinfekcje, bo odporność jest krótkotrwała

• pierwsze zachorowanie - cięższy przebieg niż kolejne

Obraz kliniczny:

• głównie u hospitalizowanych niemowląt, z pierwotnymi niedoborami odporności, wrodzonymi wadami serca lub płuc, w immunosupresji

• wywołuje zagrażające życiu zakażenia u dzieci w wieku ↓2 lat

• zakażenia ↓4 miesiąca - możliwe bo Ig przekazywane przez matkę nie pełnią funkcji Ig ochronnych

Zakażenia dolnych dróg oddechowych

• częste jako objawy pierwotnego zakażenia RSV

• zapalenie płuc, krup, zapalenie oskrzeli

• u dorosłych jako łagodne zapalenie oskrzeli lub poważne zapalenie płuc

Zakażenia górnych dróg oddechowych

• maja charakter przeziębień

• kaszel - główny objaw, inny niż w ksztuścu

Powikłania: najczęstsze u niemowląt

Zapalenie ucha środkowego - powszechne

Zapalenie mięśnia sercowego - rzadko

Rozpoznanie: niezmiernie istotne aby było szybkie na podstawie klinicznego obrazu i znajomości sytuacji epidemiologicznej; ostateczne rozpoznanie opiera się na diagnostyce

Diagnostyka laboratoryjna:

• izolacja z wymazów z nosa (próby)

• nie namnaża sie w zarodku kurzym, tylko hodowlach diploidalnych( tu sa obserwowane wielojadrzaste komórki olbrzymie - syncytia, a także wtręty cytoplazmatyczne (nie zawierające kwasow nukleinowych ani wirionów ani ich antygenów)

• badanie serologiczne

• wykrycie antygenu wirusowego w wymazie z nosa za pomocą EIA(odczynu immunoenzymatycznego) - metoda szybkiej diagnostyki, o dużej czułości i swoistości (75-95%); wynik ujemny - nie wyklucza RSV, ale wynik dodatni potwierdza

Leczenie:

• rybawiryna - skuteczność dyskusyjna, zwykle w postaci aerozolu

Profilaktyka:

• brak skutecznej szczepionki

RABDOWIRUSY(rhabdoviridae)

Rodzaj: Vesiculovirus

Typ: Vesicular stomatitis virus (VSV)

Rodzaj: Lyssavirus

Typ: Rabies virus

Budowa:

• 50-95 x 130-389nm

• symetria heliakalna

• kształt pocisku

• osłonka lipidowa

• jedna cząsteczka liniowego RNA(-) - jednoniciowy ( SS)

Rodzaj: Lyssavirus

Typ: Rabies wirus (wirus wścieklizny)

Epidemiologia:

Występowanie: zwierzęta dzikie i domowe

• wścieklizna leśna: u dzikich zwierząt; rezerwuar: skunksy, nietoperze i szopy (USA), lisy (Polska)

• wścieklizna miejska: wścieklizna zwierząt domowych( psów, kotów, koni, bydła)

Przenoszenie: w większości przez ukąszenie zwierzęcia (zakażone wydzieliny), czasami zadrapanie, najrzadziej wdychanie aerozolu zakażonego materiału od zwierzęcia(głownie od nietoperzy)

• głownie zakaża dzikie ssaki

• ludzie i zwierzęta domowe zakażają się przypadkowo

• zakażenie nietoperzy może być latentne - wydalają wirus w ślinie przez kilka miesięcy

Ryzyko zakażenia:

• 30-40% - ukąszenie gdy wirus w ślinie zwierza (kilka dni przed objawami)

• 10-15% - ukąszenie gdy wirus w mózgu

Wrota zakażenia: skóra, układ oddechowy

Patomechanizm:

• po namnożeniu się w komórkach mięsni w miejscu ukąszenia, wirus atakuje włókna nerwów obwodowych w miejscu połączenia nerwowo-mięśniowego i szerzy się do rdzenia kręgowego i mózgu wzdłuż nerwów

• w mózgu wirus namnaża się w substancji szarej

• następnie szerzy się wzdłuż włókien nerwów autonomicznych do tkanek obwodowych(także do ślinianek), z których jest wydalany

• okres inkubacji: im dalej od mózgu, tym dłuższy (tydzień-rok)

• średnio wynosi 1-3 miesięcy , jeśli od nietoperzy - krótko (3-4 tygodnie)

• powoduje:

• degeneracyjne zmiany w komórkach nerwowych

• rozsiany naciek komórek jednojądrzastych wokół naczyń

• ciałka Negriego -eozynofilne wewnątrzcytoplazmatyczne ciałka wtrętowe w tkance O.U.N (głownie hipokamp)

Obraz kliniczny:

Wścieklizna

• zakażenie bezobjawowe - nie występuje u ludzi

• zakażenie objawowe

• dyskomfort w miejscu ukąszenia (np. parestezje)

• ból głowy

• bezsenność

• niepokój

• zaburzenia połykania(płyny→pokarmy stałe)

• uogólnione drgawki

• delirium+ zachowania maniakalne(czasem konieczna izolacja)

• śpiączka

• rzadko rozwija się porażenie wiotkie

• śmierć w 90% przypadków

• niedawnego lub aktualnego

Leczenie:

• dokładne oczyszczenie rany

• podanie dawki przypominającej szczepionki przeciwtężcowej

• podanie antybiotyku o szerokim spektrum działania (skuteczne przeciw bakterii Pasteurella multocida) np.doksycykliny

Profilaktyka:

• czynniki wpływające na decyzje o zastosowaniu swoistej profilaktyki:

• typ ekspozycji - lizanie czy ukąszenie

• gatunek zwierzęcia

• okoliczności ukąszenia - sprowokowane czy przypadkowe

• stan szczepienia - zwierzęcia i pacjenta

• występowanie wścieklizny na danym obszarze

• metody zapobiegania

• HRIG - ludzka Ig przeciw wściekliźnie (human rabies immune globulin): podana w celu zapewnienia odporności biernej, pół dawki wstrzykujemy wokół rany, pół dawki - domięśniowo; można stosowac także konską Ig przeciw wściekliźnie

• HDCV - szczepionka uzyskana na ludzkich komórkach diploidalnych (human diploid cell vaccine): podawana 0,3,7,14 i 28 dzień po ekspozycji; możliwość podania po ekspozycji ze względu na długi okres inkubacji wirusa i możliwość wywołania odpowiedzi immunologicznej przed objawami

Zwalczanie: zachorowalność ↓ ze względu na

• intensywne szczepienie zwierząt domowych

• nadzór nad bezdomnymi zwierzętami

• ↓rezerwuaru wśród dzikich zwierząt

• wprowadzenie żywej, atenuowanej szczepionki do populacji dzikich zwierząt

• ścisła kwarantannę importowanych zwierząt

Zapobieganie:

• dostępne i bezpieczne (nie powodują powikłań neuroporażennych) szczepionki dla ludzi np. HDCV

• bardziej immunogenna niż poprzednie (mniej koniecznych dawek)

• podawana profilaktycznie osobom o wysokim ryzyku ekspozycji zawodowej np. weterynarzom

Replikacja:

TOGAWIRUSY(togaviridae)

Rodzaj: Rubivirus

Typ: Rubella virus (wirus różyczki)

Budowa:

• 60-70nm

• symetria ikozahedralna

• kształt

• osłonka lipidowa - pączkują z komórki zakażonej

• pojedyncza cząsteczka linijnego RNA(+) -jednoniciowy (SS)

• wypustki glikoproteinowe - H

• jeden serotyp

Epidemiologia:

Występowanie: ludzie, zwykle w młodym wieku, dzieci, małpy Rhesus; przed wprowadzeniem szczepień - 50 tys rocznie, głównie późna zima/wczesna wiosna

Przenoszenie: droga kontaktu człowiek-człowiek przez wdychanie rozpylonej, zakażonej wydzieliny; także droga wertykalna (z matki na płód)

• pacjenci mogą być zakaźni kilka dni przed i po wystąpieniu wysypki (całkowicie 15-20 dni)

• największe wydalanie - po wystąpieniu wysypki

Wrota zakażenia: układ oddechowy

Patomechanizm:

• inkubacja: 12-23dni

• trwała odporność

Obraz kliniczny:

Różyczka

• delikatna plamisto-grudkowa wysypka(twarz, klatka piersiowa→obwód)

• powiększenie węzłów chłonnych za uszami (obustronne zwykle)

• lekka gorączka

• ból stawów (głównie u ♀)

• zwykle przebiega łagodnie, czasem bezobjawowo

Wrodzona różyczka

• największe ryzyko wad wrodzonych: 1 trymestr

• 1-2 miesiąc (40-60%) - wady zazwyczaj są mnogie; mogą wystąpić samoistne poronienia

• 3 miesiąc (30-50%) - wady zazwyczaj są pojedyncze

• przejściowe wady płodu:

• niska masa urodzeniowa,

• skaza malopłytkowa (bluberry muffin baby)

• powiększenie wątroby i śledziony

• przejaśnienia przynasadowe( RTG)

• śródmiąższowe zapalenie płuc

• trwałe wady:

• zaćma

• wady serca

• małogłowie

• głuchota

Powikłania:

Wędrujące zapalenie stawów - głównie u ♀

Małopłytkowość i skaza krwotoczna

Pozakaźne zapalenie mózgu - rzadko, głównie u dorosłych , śmiertelność: 20-50%

Rozpoznanie: trudne, zwłaszcza u niemowląt; potwierdzenie przez izolację wirusa lub serologicznie

Diagnostyka laboratoryjna:

• u niemowląt

• oznaczenie miana przeciwciał w zestawie TORCH ze względu na trudności w odróżnieniu poszczególnych zakażeń wrodzonych na podstawie objawów klinicznych

• ujemny wynik badania serologicznego - nie wyklucza zakażenia

• u kobiet ciężarnych

• natychmiastowa przy podejrzeniu ekspozycji

• obecność swoistych IgM przeciwciał przeciw Rubella virus - niedawno przebyte zakażenie

• ujemny wynik - konieczność potwierdzenia po 28 dniach

• wykazanie przyrostu miana przeciwciał wymaga krótszego czasu

Leczenie: podtrzymujące; brak swoistego leczenia

• podanie γ-globuliny kobiecie narażonej na zakażenie w celu zapobiegnięcia

• nie podawac γ-globuliny kobiecie z objawami - brak efektu+zakłócenie obrazu badań serologiczn. u noworodka

Profilaktyka:

• żywa atenuowana szczepionka (nie szczepić ciężarnych ani na 3 miesiące przed ciążą)

• okresowe dawki przypominające - utrzymanie odpowiedniego poziomu ochrony

PICORNAWIRUSY(picornaviridae)

Rodzaj: Enterovirus

Typ: Poliovirus (typ 1,2,3)

Typ: Coxsackievirus A(typ 1-22,24)

Typ: Coxsackievirus B(typ 1-6)

Typ: Echovirus (34 serotypy)

Typ: „nowe” Enterowirusy (68-71)

Rodzaj: Heparnavirus

Typ: Hepatitis A virus

Rodzaj: Rhinovirus

Budowa:

• 22-30nm

• symetria ikozahedralna

• kształt

• brak osłonki lipidowej - są oporne na działanie kwasów żółciowych

• pojedyncza cząsteczka linijnego RNA(+) -jednoniciowy (SS)

Rodzaj: Enterovirus

Typ: Poliovirus (poliowirusy)

• kwasoodporne

• 37ºC - idealna temp. do ich replikacji

• stabilne w niskim pH

Epidemiologia:

Występowanie: przewód pokarmowy człowieka; środowisko naturalne; nasza strefa geograficzna i klimatyczna; po wprowadzeniu szczepień zachorowalność prawie wygasła, głównie lato/wczesna jesień

Przenoszenie: droga feralno-oralna lub zanieczyszczona kałem woda

Wrota zakażenia: układ pokarmowy

Patomechanizm:

• inkubacja: 9-12dni

• po wniknięciu do nabłonka jelit, wirusy w nim replikują→ przyległe węzły chłonne→ układ krążenia (pierwotna wiremia; chory może wytworzyć Ig przeciwdziałające rozprzestrzenianiu się zakażenia)

• wtórna, bardziej nasilona wiremia u niezdolnych do opanowania pierwotnej→wirusy w całym organizmie→receptory dla wirusów na neuronach rogów przednich rdzenia kręgowego, komórkach nerwowych rdzenia przedłużonego i mostu

Obraz kliniczny:

Zakażenie bezobjawowe - większość zakażeń

Zakażenie poronne - nieswoiste objawy

Aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

• u ok. 1% chorych, sporadycznie lub epidemicznie

• samoistnie ustępujące

• zwykle nie pozostawia trwałych następstw

Choroba Heinego-Medina (nagminne porażenie dziecięce,)

• polyomyelitis w postaci rdzeniowej

• porażenia wiotkie (bo proces dotyczy n. ruchowych)

• zwykle asymetryczne, częściej mięśnie proksymalne i kończyny dolne

• porażony mięsień w końcu zanika na skutek utraty unerwienia ruchowego

• utrata czucia - bardzo rzadka

• polyomyelitis w postaci opuszkowej

• dotyczy podstawy mózgu

• znacznie poważniejsza postać, głownie u dorosłych

• zajęcie nerwów czaszkowych, ośrodka oddechowego i krążenia→ upośledzenie funkcji życiowych

• polyomyelitis w postaci opuszkowo-rdzeniowej

• u niektórych pacjętów

• bardzo żle rokowanie

Zapalenie mózgu - rzadko, zwykle kończy się zgonem

Zespół poporażenny:

• 20-30% osób, które w młodości przeżyły porażenny epizod poliomyelitis

• po 25-35 latach - zmęczenie, ból, osłabienie i zaniki mięśni

• przyczyna: prawdopodobnie dodatkowy zanik unerwienia uprzednio zaatakowanych grup mięśniowych

• zwykle dotyczy tych samych mięśni

• osłabienie może też obejmować inne grupy mięśni

• objawy zwykle postępują powoli i nie prowadzą do trwałego inwalidztwa

Rozpoznanie: każde rozpoznanie kliniczne powinno być potwierdzone laboratoryjnie, a wirus - wyizolowany i scharakteryzowany, ponieważ zachorowania na poliomyelitis w krajach uprzemysłowionych SA rzadkością

Diagnostyka laboratoryjna:

• badania serologiczne

• obecność swoistych IgM przeciwciał przeciw polio w surowicy lub płynie m-rdz. - niedawno przebyte lub aktualne zakażenie, ale ze względu na silne reakcje krzyżowe najważniejsza jest:

• hodowla i izolacja

• podstawowe znaczenie dla prawidłowego określenia czy chorobę wywołał szczep „dziki” czy wirus szczepionkowy uległ rewersji do formy wirulentnej

Profilaktyka:

• 2 dostepne szczepionki

Charakterystyka	Sabina	Salka
Czynnik immunizujący	żywy atenuowany wirus	wirus zabity
Sposób podania	doustnie	pozajelitowo
Odporność	miejscowa (IgA) i ogólnoustrojowa	ogólnoustrojowa
Indukowanie odporności grupowej	+	-
Rewersja do formy wirulentnej	+, ale rzadko	-

• szczepionka atenuowana Sabina - podawanie doustnie ma wiele zalet

• prostsze

• bardziej przydatne do szczepień masowych

• indukuje odpowiedz miejscową ( przez proliferację wirusa w nabłonku jelit, IgA) i ogólnoustrojową (przez rozprzestrzenianie się wirusa z układu pokarmowego do układu krwionośnego)

• przekazywana na drodze fekalno-oralnej dzieciom nie szczepionym (z kałem wydalany żywy wirus)

• jej powszechne stosowanie powinno teoretycznie doprowadzić do wyparcia ze środowiska patogennych szczepów polio przez atenuowana szczepionkowe

• zalecana (bo tylko 1 na 2,6mln dawek - poszczepienna postać poliomyelitis)

• szczepionka zabita Salka - wirusy nie kolonizują nabłonka jelit i wywołują tylko odpowiedz ogólnoustrojowa

Rodzaj: Heparnavirus

Typ: Hepatitis A virus ( enterowirus typ 72)

• cząsteczka odporna na

Epidemiologia:

Występowanie: zwłaszcza w rejonach o niskim poziomie higieny osobistej

Przenoszenie: droga fekalno-oralna

• wydalanie w stolcu wirusa: 2-3 tyg przed i 8-10 dni po wystąpieniu żółtaczki (srednio 14-21 dni)

• największa zakaźność- przed lub na początku żółtaczki

• przenoszenie wirusa z człowieka na człowieka może wywoływać ogniska zachorowań w miejscach o niskim poziomie higieny osobistej

• zanieczyszczenie pojedynczego źródła(wody, owoców, morza) kałem zakażonej osoby może prowadzić do nagłych epidemii

• ostra, wysoce zakaźna forma zapalenia wątroby

Wrota zakażenia: układ pokarmowy

Współczynnik śmiertelności: ↓0,1%

Patomechanizm:

• Zakaźny: w temp 25ºC przez 1 miesiąc, w temp -20ºC przez wiele lat

• Oporny na: działanie eteru, kwasów i temp (60ºC przez 1h)

• pozostaje w środowisku, zdolna do wywołania zakażenia przez klika tyg

• Wrażliwy na: UV, formalinę, preparaty chloru

• Inkubacja: 4-6 tyg (15-50 dni)

• odporność pozostaje na całe życie, rzadko zmniejsza się w podeszłym wieku

• nawroty - zdarzają się

• brak przewlekłego wzw

• brak nosicielstwa

Obraz kliniczny:

Zakażenie bezobjawowe

• większość zakażeń u dzieci

Zakażenie objawowe

• zwykle u dorosłych

• przy brak żółtaczki u dzieci może być zle rozpoznane

• faza przedżółtaczkowa: subiektywne, grypopodobne objawy

• brak apetytu

• nudności

• wymioty

• złe samopoczucie

• faza żółtaczki

• hiperbilirubinemia

• zółtaczka

• powiększenie wątroby

• bolesność w prawym kwadracie brzucha

• podwyższona aktywność enzymów wątrobowych w surowicy

Rozpoznanie: opiera się na obrazie klinicznym oraz wynikach badań odzwierciedlających czynność wątroby;

Diagnostyka laboratoryjna:

• stężenie bilirubiny w surowicy

• aktywność AspAT i AlAT

• testy serologiczne: metodą EIA wykrywamy

• obecność swoistych IgM przeciwciał przeciw HAV- niedawne lub aktualne zakażenie

(18-41 dni po zakażeniu, utrzymują się przez 30-420 dni)

• obecność swoistych IgG przeciwciał przeciw HAV- dawno przebyta ekspozycja na wirus (w okresie zdrowienia, utrzymują się do końca życia)

Leczenie: objawowe;

• ISG - ludzka γ-globulina, zawierająca przeciwciała anty-HAV (immune serum globulin) - podanie domięśniowo zaraz po kontakcie (nie poniżej niż 7 dni) z wirusem może zapobiec chorobie lub złagodzić jej objawy

Profilaktyka:

• szczepionka zawierająca zabity wirus - dostępna i skuteczna (HAVRIX - inaktywowane formaldehydem HAV)

REOWIRUSY(reoviridae) łac. rota - koło

Rodzaj: Reovirus

Rodzaj: Orbivirus

Rodzaj: Rotavirus

Rodzaj: Rotavirus

Budowa:

• 60-80nm

• symetria ikozahedralna

• kształt koła wozu

• brak osłonki lipidowej

• 10-12 kawałków linijnego(segmentowany) RNA(-) -dwuniciowy (DS)

• 4 serotypy

Epidemiologia:

Występowanie: przewód pokarmowy ludzi i zwierząt (ale rotawirusy zwierzat nie zakazaja ludzi)

Przenoszenie: droga fekalno-oralna; zwykle izoluje się ze stolców niemowląt

Zachorowalność: szczyt w chłodniejszych miesiącach, często w formie epidemii, częste zachorowanie w szpitalu

Wrota zakażenia: układ pokarmowy

Patomechanizm:

• inkubacja: 2-4dni

• wirus namnaza się w przewodzie pokarmowym i uszkadza błonę śluzową, zwłaszcza mikrokosmki jelitowe

• u 50% hospitalizowanych z powodu gastroenteritis dzieci

Obraz kliniczny:

Gastroenteritis

• najczęstsza przyczyna biegunek u niemowląt (6-24 miesięcy)

• biegunka u dzieci trwa 24-48h, po czym następuje samoistne wyzdrowienie

• mogą jej towarzyszyć: wymioty, nudności, bóle brzucha, głowy i mięśni, goraczka

• największe zagrożenie u niemowląt - odwodnienie(może być śmiertelne)

• tez u dorosłych

• często bezobjawowe

Profilaktyka:

• badania nad szczepionka

FILOWIRUSY(filoviridae)

Rodzaj: Filovirus

Typ: Marburg virus

Typ: Ebola virus

Budowa:

• 80 x 800-1000nm

• symetria helikalna

• kształt nitkowate, pleomorficzne

• osłonka lipidowa

• pojedyncza czasteczka RNA(-) - jednoniciowy (SS)

Typ: Ebola virus

Epidemiologia:

Występowanie: nie znane; wirusy pierwotnie odzwierzęce (głownie małpy), pierwsze zachorowanie u ludzi 1976 (Sudan), konieczność zgłoszenia

Rozpowszechnienie: Afryka równikowa i podrównikowa

Przenoszenie: kontakt bezpośredni, droga oddechowa

Patomechanizm:

• wirus namnaza się w komórkach pochodzenia małpiego

• patogenny dla świnek morskich

• głowny czynnik - zaburzenie czynności płytek krwi

Obraz kliniczny:

Gorączka krwotoczna

• goraczka

• osutka wybroczynowa lub plamista

• krwawienia z przewodu pokarmowego, nosa, macicy

• leukopenia

• wstrząs

• białkomocz

• zaburzenia neurologiczne

• doprowadzaja do wyniszczenia, uszkodzenia wątroby,śledziony i O.U.N

• wysoki współczynnik śmiertelnośc (90%) - wywołany przez wstrząs krwotoczny

Diagnostyka:

• wykrycie wirusa w wydzielinach , surowicy i wydalinach chorego chorego okresie ostrym

ARENAWIRUSY(arenaviridae) łac. arena - piasek

Rodzaj: Arenavirus

Typ: Lassa fever virus

Typ: Lymphocytic choriomeningitis virus (LCM, wirus limfocytarnego zapalenia splotów naczyniowych i opon)

Budowa:

• 50 x 300nm

• symetria ?

• kształt kuliste, pleomorficzne

• osłonka lipidowa

• segmentowany RNA(-) - jednoniciowy (SS)

• agregaty rybosomów

• geste elektronowo ziarnistości

• nadaja wirusom unikalny piaskowy wygląd w mikroskopie elektronowym

• pochodzą z komórek gospodarza,

• pojawiaja się w wirionach prawdopodobnie podczas procesu pączkowania

• nieznana rola

Typ: Lassa fever virus (wirus gorączki Lassa)

Epidemiologia:

Występowanie: małe ssaki (stan przewlekłego nosicielstwa); przenikają przez łożysko, izolowane z moczu, krwi i narzadów zwierząt; patogenne dle gryzoni i człowieka

Rozpowszechnienie: Afryka,wraz z wirusami Junin i Machupo - zaliczane do gr. wirusów egzotycznych wywołujących goraczki krwotoczne (kompleks Tocaribe w tropikalnym pasie Ameryki)

Przenoszenie: kontakt z przedmiotami zanieczyszczonymi przez wydaliny gryzonia, droga oddechowa, rzadko przez ukąszenia; także kontakt człowiek-człowiek

Wrota zakażenia: układ oddechowy

Obraz kliniczny:

Zakażenia bezobjawowe

• częste u przedstawicieli plemion zajmujących się łowiectwem

Zakażenia objawowe

• wysoka goraczka z objawami krwotocznymi

• owrzodzenia w jamie ustnej

• silne bóle mięśni

• krwotoczna wysypka skórna

• zapalenie płuc

• zaburzenia czynności nerek i serca

• epidemie o wysokim współczynniku śmiertelności (36-67%)

• przyczyna tych epidemii - nie znana

BUNYAWIRUSY(bunyaviridae)

Rodzaj: Bunyavirus

Typ: Kalifornia encehalitis virus (CEV)

Rodzaj: Hantavirus

Typ: Hantaan virus

Budowa:

• 90-120nm

• symetria helikalna

• osłonka lipidowa

• 3 czasteczki RNA(-) - jednoniciowy (SS)

• wypustki glikoproteinowe - hemaglutynina

Rodzaj: Hantavirus (wirusy Hanta)

Epidemiologia:

Występowanie: małe ssaki (gryzonie, szczury), koty

Rozpowszechnienie: cały świat

Przenoszenie: stawonogi, gryzonie, drogą oddechową, zakażnie przezłożyskowe

Wrota zakażenia: układ oddechowy

Patomechanizm:

• inkubacja: 2-3 tyg

Obraz kliniczny:

Gorączka krwotoczna z ostrą niewydolnościa nerek (HFRS, Korean haemorhagic fever) 1976

• HFRS= haemorrhagic feler with renal syndrome

• goraczka

• ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa

• bóle brzucha

• białkomocz

• objawy krwotoczne

• niewydolność nerek

• ogólne osłabienie

• wyróżnia się postać ostra, podostrą i łagodna(2 ostatnie podobne do leptospirozy)

• śmiertelność w ostrych: 5-20%

Zespół płucny(HPS ,zespół krwotocznego zapalenia płuc)1984

• HPS= Hantavirus pulmonary syndrome

• wywoływany prze szczep Sin Nombre (początkowo zwany szczepem Four Corners strain)

• zespól ostrej niewydolności oddechowej

• głównie uszkodzenia płuc, rzadziej nerek

• głównie u Indian w zachodnich stanach

• głowny rezerwuar: myszy

• nie udokumentowano przenoszenia z człowieka na człowieka

• współczynnik śmiertalności : 52%

RETROWIRUSY(retroviridae)

Podrodzina: Oncovirinae

Typ: HTLV typu 1,2,5 (Human T-cell leukemia virus)

Podrodzina: Lentivirinae

Typ: HIV typ 1,2 (Human Immunodeficiency virus)

Podrodzina: Spumavirinae

Budowa:

• 80-100nm

• symetria ?

• osłonka lipidowa

• odwrócony dimer linijnego RNA(+) - jednoniciowy (SS)

• odwrotna transkryptaza - przepisuje RNA na DNA

• wypustki glikoproteinowe

• geny

• env - glikoproteiny osłonki

• gag - antygeny grupowe (bialka budujące nukleokapsyd)

• pol - odwrotna transkryptaza = polimeraza DNA zalezna od RNA

• onc - białka odpowiedzialne za transformację

• sekwencje regulacyjne

• regiony R - końcowe regiony „nadmiarowe'

• regiony U5 i U3 - unikatowe sekwencje przy końcach

• PBS - miejsce wiązania primera (primer binding site) przy 5'

• region ppt - fragment bogaty w zasady purynowe przy 3'

• promotor transkrypcji

• sekwencje LTR - długie powtórzenia końcowe (long terminal repeats)

• w czasie odwrotnej transkrypcji sekwencje regulatorowe zostaja podwojone

• w wyniku tego procesu na obu końcach zintegrowanego wirusowego DNA znajduja się 2 identyczne LTR

• zawierają sekwencje wzmacniające transkrypcję

• konce LTR - proste, powtarzające się sekwencje -funkcja elementow rozpoznawczych w procesie integracji

Podrodzina: Oncovirinae (Onkowirusy)

Onkowirusy wywołują

• białaczki

• guzy lite

W zależności od budowy genomu dzieli się je na:

• niedefektywne(kompletne)

• maja wszystkie niezbędne do replikacji geny strukturalne i regulatorowe(gag, pol, env)

• nie zawierają onkogenów (wyjątek: wirus mięsaka Rousa)

• sa zakaźne ale rzadko wywołują procesy nowotworowe

• może to być spowodowane insercją genomu wirusowego w pobliżu onkogenu komórkowego→ onkogen ulega nadmiernej ekspresji przez wpływ LTR (sekwencji wzmacniających transkrypcję) → produkt c-onc często wykazuje zmieniona aktywność

• wirus miesaka Rousa

• unikatowy retrowirus z kompletnym genomem

• zawiera onkogen - src

• bardzo zakaźny

• ma właściwości transformujące i często powoduje wzrost nowotworowy

• zakaża kurczęta, przepiórki, niektóre ssaki

• defektywne

• ich genom zawiera onkogen

• brak 1 lub kilku niezbędnych do replikacji genów

• uwaza się ze powstały w wyniku inkorporacji komórkowego genu transformującego do zintegrowanego wirusa

• często wywołuja nowotwory(LTR wzmacnia transkrypcje ich wlasnego onkogenu) głownie układu krwiotwórczego i nerwowego,miesaki

• gen transformujący zastepuje zazwyczaj jeden z genow niezbędnych do replikacji, dlatego gdy defektywny genom podlega ekspresji nie powstaja zakaźne wirusy potomne

• pozostaja w stanie zintegrowanym, a przenoszone sa zwykle wertykalnie

• horyzontalnie - gdy dochodzi do komplementacji z wspólzakaźającym wirusem pomocniczym

HTLV-I i HTLV-II (Ludzki wirus T-limfotropowy, Human T-cell leukemia virus):

• ludzkie egzogenne retrowirusy

• maja kompletne genomy

• mogą być przenoszone horyzontalnie

• potencjał onkogenny - wywołują:

• ostrą białaczkę z limfocytów T

• tropikalny spastyczny niedowład poprzeczny - zwyrodnieniowa choroba O.U.N, głównie w Amer.Płd

• w ich genomach występują geny kodujące białka, które modyfikują jądrowe czynniki transkrypcyjne i sa odpowiedzialne za transformacje nowotworową

• ich geny nie sa prawdziwymi onkogenami(bo nie istnieją homologiczne geny komórkowe do wirusowych transformujących)

• replikują i zakażają wiele typów komórek

• HTLV-I immortalizuje tylko limfocyty CD4+

• zakażone limfocyty nie sa niszczone

• występuje stan poliklonalnej aktywacji limfocytów T i łagodna postać niedoboru odporności

Podrodzina: Lentivirinae łac. lentus - powolny

• powolne wirusy (nietransformujace)

• wywołują efekt cytopatyczny

• charakteryzują się

• ograniczona replikacja z długim okresem utajenia w docelowych komórkach gospodarzy

• wywoływaniem wolno rozwijającej się nienowotworowej choroby

• zdolnością do złuszczania białek osłonki zewnętrznej

• zdolnością do zmiany struktury białek osłonki zewnętrznej (tzw. dryf antygenowy)

• u zwierzat: CAEV, EIAV, SIV, virus Visa owiec, wirus Maedi owiec

• u ludzi: HIV-1, HIV-2

Typ: HIV-1, HIV-2

HIV-1 (ludzki wirus upośledzenia odporności, dawniej: HTLV-III, LAV - lymphadenopathy-associated virus)

• wywołuje AIDS

HIV-2

• mniej wirulentny

• rzadko wywołuje pełnoobjawowy AIDS

• prawdopodobnie nie szerzy się tak szeroko jak HIV-1

• endemiczny w Afryce Zachodniej(1986 - perwszy przypadek)

Budowa:

• 100-120nm

• podwójny płaszcz białkowy

• osłonka lipidowa

• odwrócony dimer linijnego RNA(+) - jednoniciowy (SS)

• obie nici są połączone w pobliżu 5' końców

• nici te sa związane z białkami matrycowymi

• odwrotna transkryptaza (dimer p66 i p51)

• funkcje polimerazy, rybonukleazy, endonukleazy

• funkcja endonukleazy jako integrazy/ligazy - istotna dla integracji wirusowego DNA z genomem komórki gospodarza

• przepisuje RNA na DNA

• najbardziej podatna na błędy ze wszystkich o.t. retrowirusów

• proteza

• sama uwalnia się z większego łańcucha polipeptydowego

• nastepnie rozszczepia pozostałe prekursory poliproteinowe na kilka bialek i peptydów

• wypustki glikoproteinowe

• geny

• env - glikoproteiny osłonki

• gag - poliproteina, dzieląca się po zsyntezowaniu na kilka immunogennych białek budujących nukleokapsyd (antygeny swoiste grupowo)

• pol - odwrotna transkryptaza = polimeraza DNA zalezna od RNA

• gen na pograniczu gag i pol - proteza, odczytywany w innej ramce odczytu niż geny struktury

• geny regulacyjne

• tat - białko p16 (wiąże się z koncem 5' nowo powstającej nici wirusowegoRNA)

• rev - bialko p19 (pobudza ekspresję strukturalnych białek )

• vif - białko p23 (pobudza ekspresje wirusa), brak oznacza niezakaźność

• nef - białko osłabiające ekspresję

• sekwencje LTR

• białka strukturalne

• glikoproteina gp160 - składa się z niekowalentnie połączonych:

• gp120 - większa, zewnętrzna, wysoce immunogenna, zawiera region wiążący się z CD4

• gp41 - odpowiedzialna za fuzje, przezbłonowy segment,

• CA24(p24) - białko kapsydowe rdzenia wewnętrznego

• MA17(p17) - białko matrycowe(macierzy)

• p6,p7 - bialka wiązące kwas nukleinowy

Epidemiologia:

Występowanie: cały świat,ok. mln chorych na AIDS, 30-110 mln zakażonych HIV, w tym tys dzieci, ok. 80-90% przypadków w krajach rozwijających się (Ameryka Płd., Indie, Afryka Płd., Azja Płd.-Wsch.)

Przenoszenie: kontakt płciowy( homo- i heteroseksualny)80%, za pośrednictwem krwi( wspólne używanie zanieczyszczonych igieł i strzykawek przez narkomanów, zakażone koncentraty czynnika VIII podawane osobom chorym na hemofilie, przetaczanie zakażonej krwi), przez łożysko, okołoporodowo(ryzyko ok.30%), przeszczepianie narządów od HIV+dawców, prawdopodobnie mleko matki

Wrota zakażenia: krew, kontakt płciowy

Grupy ryzyka: mężczyźni homo i biseksualni(43%), narkomani(31%), osoby heteroseksualne(10%), dzieci(1%, z czego 90% ma chrora matke), biorcy(2%), chorzy na hemofilie(1%)

Patomechanizm:

Populacje zakażonych komórek:

CD4+: aktywowane limfocyty T pomocnicze(zakażenie cytotoksyczne), monocyty, makrofagi(zawierają niewiele CD4, głownie te w tkankach(mózg, węzły chłonne, płuca), także przez wchłanianie kompleksów HIV-przeciwciało przez receptory Fc, zakażenie produktywne(HIV się w nich mnoży, ale pozostają żywotne), zakażone komórki staja się źródłem przetrwałego zakażenia wirusowego,HIV głównie w wodniczkach w cytoplazmie), komórki mikrogleju

CD4-: komórki błony śluzowej jelit(nieznany receptor),

Wczesna faza wiremii

• przejściowy spadek całkowitej liczby limfocytów CD4+, ↑ limfocytów CD4+ zakazonych HIV, po 5-10 dniach od zakazenia - rozpuszczalny antygen p24 we krwi (szczyt 10-20 dzien)

• serokonwersja - pojawienie się wolnych przeciwciał anty-HIV, możliwość wykrycia enomow HIV metoda PCR

• w rzadkich przypadkach wirus może zostac wyeliminowany z organizmu

• na tempo rozwoju objawów wpływaja: czynniki genetyczne, rodzaj ekspozycji na HIV,patogenność szczepu

Faza bezobjawowa

• trwa nawet do 10-15lat

• wirus namnaża się wtedy ale pod kontrola odporności humoralnej i komórkowej

• odpowiedz humoralna: przeciwciała neutralizujące przeciw gp41 i gp120(nie chronia przed rozwojem AIDS,ale ich brak powoduje ↑tempa rozwoju i śmiertelności), przeciwciała wspomagające ADCC (komórkową cytotoksyczność zależna od przeciwciał- reaguja z gp160 na blonie), przeciwciała wspomagające reagujące z przeciwciałami przeciw gp41 (↑ zakaźność HIV)

• odpowiedz komórkowa: może hamować zakażenie lub zapobiegać postawaniu produktywnego zakażenia; dominuje u osob pozostajacych przez dluższy okres bez objawów; limfocyty CD4+ z udziałem MHC-I rozpoznaja różne epitopy w bialkach HIV,

Immunosupresja

• aktywacja limfocytów T(możliwe przyczyny:współistniejące zakażenie, superantygeny, aktywacja kom.dendrytycznych,kokaina,TNF-α, IL-6)

• wzmożona replikacja wirusa HIV, co sugeruje ze aktywacja limf. jest do niej niezbedna; powoduje druga fale wiremii, spadek poziomu Ig przeciw p24

• postępujący spadek limfocytów CD4+(możliwe przyczyny: bezpośrednia cytotoksyczność spowodowana replikacją wirusa, apoptoza(wiazanie gp120 z CD4),tworzenie zespólni(gp120 wzmaga zlewanie się blon zakazonych komórk z niezakazonymi,co zmniejsza zywotniosc limf),odpowiedz immunologiczna przeciw zakazonym komorkom,współistniejące zakażenie, akumulacja niezintegrowanego DNA, zakażenie komókek prekursorowych przez HIV

• spadek liczby Th↓→ spadek aktywności Th1→zaburzenie równowagi miedzi Th1 i Th2→ spadek aktywności Tc i komórek NK, spadek odpowiedzi limfocytów B

• gp120 łaczy się z CD4 i zapobiega interakcji limfocytów T z antygenami MHC kl II → lim T nie sa stymulowane przez kom prezentujące antygen

• kompleksy immunologiczne mogą osłabiać odpowiedz , gdy wiaza się do czasteczek CD4 na powierzchni lim T

• zakazone monocyty mogą wejsc tworzyc z nie zakazonymi limfocytami T i makrofagami komórki olbrzymie przez co spada liczba niezakażonych komórek

• upośledzenie odporności humoralnej

• stymulacja odpowiedzi autoimmunologicznych

Mechanizm ucieczki HIV przed opowiedzia immunologiczna

• integracja genomu HIV z DNA komorki gospodarza→ minimalna ekspresja genow wirusowych

• mutacje w obrebie gp120→unikniecie rozpoznania przez wczesniej wyprodukowane przeciwciała

• skuteczność odporności typu komórkowego jest ograniczona

Obraz kliniczny:

Ostra infekcja retrovirusowa (choroba związana z serokonwersją, zespół mononukleozopodobny)

• po 2-6 tyg wylegania objawy podobne do objawów mononukleozy zakaźnej lub grypy: gorączka, ból gardła, bóle mięśni, ból głowy, złe samopoczucie, plamisto-grudkowa wysypka, powiekszenie węzłów chłonnych

• podczas okresu latentnego istnieje możliwość diagnostyki - PCR (niedostepny rutynowo)

• po 6 tyg - testy serologiczne np. ELISA(anty-gp120, anty-gp41, anty-p24), przy wyniku ujemnym u osoby z grupy wysokiego ryzyka- powtórzyć po kolejnych 6 tyg

• czasem - bezobjawowa

Okres utajenia(latencji)

• może trwać do 10-15 lat

• może być bezobjawowa

• u 1/3 pacjentów - limfadenopatia (uogolniona, odczynowa)

• badania - ↓liczby limf. CD4+, obecność antygenu p24, ↑markerów aktywacji leukocytów(β₂-mikroglobulina, SIL2r, wolna czasteczka CD8, neopteryna), testy serologiczne +

• profilaktyka przeciw WZW B, gruźlicy, kile, toksoplazmozie, zakażeniami HPV w gupach ryzyka

Wczesna faza objawowego zakażenia HIV

• gorączka, nocne poty, osłabienie i bóle głowy

• przewlekła biegunka - prawdopodobnie bezpośrednie zakażenie śluzówki przewodu pokarmowego przez HIV

• uogólnione powiększenie węzłów chłonnych - odpowiedz odczynowa wszystkich elementów węzla chlonnego

• mięsak Kaposiego - dość wcześnie

• anergia - brak zdolności obronnych organizmu na działanie czynników chorobotwórczych

• zakażenia oportunistyczne - kandydoza i leukoplakia jamy ustnej, zakazenia dróg oddechowych, choroby przyzębia

Późna faza objawowego zakażenia wirusem HIV

• limfocyty <200/mm³,zakażenia oportunistyczne- zapalenie płuc(Pneumocystis carinii), toksoplazmoza,

• limfocyty <100/mm³,zakażenia oportunistyczne - zakażenia atypowymi prątkami, CMV, kandydoza przełyku, kryptokokoza (płuc i opon m-rdz),rozsiana postać zakażenia HSV

Zaawansowana choroba związana z zakażeniem HIV(ARC - zespół związany z AIDS)

• limfocyty <50/mm³, wszystkie postacie zakazen oportunistycznych i powikłań zagrażających życiu mogą się pojawic

Rozpoznanie:

AIDS

objawy duze

• postępujący zespół wyniszczenia lub nieprzybierania na wadze (spadek masy o 10%)

• przewlekła biegunka(ponad miesiąc)

• goraczka o torze przerywanym lub ciągłym od miesiąca

objawy małe

• kaszel bez odpluwania od miesiąca

• ogólne zapalenie skóry ze świądem

• nawracający półpasiec

• kandydiaza błon śluzowych

• rozsiana postać zakażenia HSV

• uogólnione zapalenie węzłów chłonnych

Diagnostyka laboratoryjna:

Leczenie:

• przeciwretrowirusowe - nieskuteczne,dzieli się je w zależności od fazy cyklu, którą blokują

• hamujące odwrotna transkryptaze

• zydowudyna (ZDV)- poważne działanie niepożądane

• zalytabina - przydatna przy oporności na ZDV, poważne skutki uboczne

• didanozyna

• stawudyna

• newirapina

• blokujące regulacyjne białka wirusa HIV

• inhibitory proteaz

• sakwinawir

• ritonawir

• indinawir

• hamujące dojrzewanie i uwalnianie wirusa

• skojarzone

• zapobiegające zakażeniom oportunistycznym

Podrodzina: Spumavirinae

Należą tu: wirusy syncytialne bydła, kotów,chomików, wirus pienisty małp(9 serotypów) i ludzi (foamy)

---