Zabawa 1

Wszystkie dzieci jadą pociągiem do Łodzi. Osoba prowadząca – to

konduktor. Sprawdza bilety i każdemu dziecku zadaje inne pytanie,

np. „Dlaczego pani jedzie tym pociągiem? Przecież pani ma bilet do

Gdyni!” lub „ Proszę pana, to jest bilet lotniczy. Dlaczego pan jedzie

pociągiem?”. Każde dziecko słyszy inne pytanie i jest zmuszone do

odnalezienia się w nowej sytuacji i udzielenia szybkiej odpowiedzi.

Zabawa 2

Wybieramy troje dzieci, które tworzą rodzinę. Przydzielamy im role

rodziców i dziecka. Dziecko jest chore i nie chce przyjąć lekarstw.

Ciekawe, jak rodzice wybrną z zaistniałej sytuacji? Jak wytłumaczą

dziecku, że należy brać lekarstwa, żeby wyzdrowieć?

Zabawa 3

Dzielimy dzieci na dwie grupy. Jedna grupa – to podróżni, którzy

chcą udać się na wycieczkę w kosmos na nieznaną planetę. Druga

grupa dzieci – to mieszkańcy planety, którzy mówią w nieznanym

podróżnikom języku. Ci ostatni chcą porozumieć się z mieszkańcami

planety i zdobyć ich zaufanie. Osoba kierująca zabawą jest dowódcą

mieszkańców planety. Jak poradzą sobie podróżni w nawiązaniu

kontaktu z obcymi bez życia słów?

Zabawa 4

Dzielimy dzieci na grupy. Każda grupa to inna rodzina. Dzieci same

sobie przydzielają role w rodzinie. Rodziny odwiedzają się,

rozmawiają, wychodzą na spacery itp. W scenkach, gdzie gra kilka

osób, możemy zmobilizować również dzieci nieśmiałe, które na

początku nie chcą wyjść na scenę. Takim dzieciom dajemy role, które

nie wymagają mówienia. Nie możemy dzieci zmuszać na siłę. Po

jakimś czasie na pewno takie dziecko samo zorientuje się, że jest to

miła zabawa i dołączy do rówieśników.

Zabawa „Nastroje”. Jedno dziecko opuszcza salę, a reszta umawia się z nauczycielem „jacy jesteśmy”, np. weseli, smutni, zmęczeni, ciekawi itp. Dziecko wróciwszy pyta trzech kolegów o dowolne sprawy a oni muszą odpowiedzieć zgodnie z tym „jacy są”, a więc wesoło, smutno, itp.  W zadaniu tym chodzi o odgadnięcie w jakim nastroju są koledzy.

Zabawa „Intonacje”. Nauczyciel wymyśla jakieś zdanie a następnie wyznacza różne role, np. królewny, krasnoludka, mówcy, aktora, żołnierza. Dzieci powtarzają zdanie wczuwając się w  swoje role. Ważny jest głos i mimika. Zdanie powinno być zabawne w treści. 

Scenariusz:

Temat: „Wielka wyprawa do Afryki” – opowieść ruchowa metodą pedagogiki zabawy.

Cele: stworzenie możliwości spontanicznych reakcji, wyrażanie różnych fantazji

i tematów w formie scenicznej.

Pomoce: magnetofon, balony, chusta animacyjna.

I. Powitanie – piosenka pt.: „ Powitania nadszedł czas…”

II. Zabawy wprowadzające.

1. „Cień” – zabawa. Wybrane dziecko opuszcza salę. Po powrocie stara się rozpoznać, kto prowadzi zabawę (inicjuje ruch), a kto jest cieniem.

2. Ćwiczenie pamięci.

• Wyliczanki

Siedzi diabeł koło krzaka

i gapi się na ślimaka

Raz, dwa, trzy

Kryjesz ty!

*Tryumf – tryumf,

Misia – Bela,

Misia – Kasia, kąfacela.

Misia – a, Misia – be,

Misia – Kasia, Ką-fa-ce!

• Klepaki i żarciki

Siadłem na krześle od niechcenia,

ale to krzesło nie miało siedzenia.

Nóg i oparcia tez nie było,

ale siedziało się całkiem miło.

* Wpadł do klasy piesek As

wcale się nie boi nas.

Szuka, węszy coś po sali:

- Czy tu nie ma mojej Ali?

- Ala poszła na spacerek,

na słoneczko na wiaterek.

*Idą damy na szpileczkach,

idą dzieci w sandałeczkach,

idą słonie po betonie,

a po drogach biegną konie.

3. „Podróż balonem do Afryki” – zabawy z chustą animacyjną.

4. „Taniec z jajami strusimi” – zabawy przy afrykańskich rytmach.

III. Zajęcia właściwe.

Odgadywanie scenek – ruch sytuacyjny. Dzieci pracują w grupach. Nauczyciel mówi szeptem o scenkach, które mają odegrać dzieci (są to scenki improwizowane), np.:

• mycie i czesanie słonia;

• nieudana próba podniesienia kosza z bananami;

• ratowanie w bagnie grzęznącego człowieka;

• jestem wężem;

• płonie dżungla – próba ratowania – tworzenie łańcucha z wodą do gaszenia pożaru.

IV. Podsumowanie.

Powrót do przedszkola „balonem”. Po zabawie wszyscy dzielą się doświadczeniami.

V. Pożegnanie – piosenka pt.: „ Jak to miło w wieczór bywa…”

Scenariusz:

Temat: „W krainie emocji” – rozpoznawanie i nazywanie uczuć.

I. Dzieci „ wsiadają” do pociągu i ruszają przy piosence „Jedzie pociąg”.

Kraina Radości – opowieść ruchowa
„Dojechaliśmy do Krainy Radość, ludzie, którzy tu mieszkają są zawsze uśmiechnięci i radośni. Cieszą się już od rana, jak tylko wstaną. Przeciągają się z zadowolenia, witają się z nami z uśmiechem, podskakują do góry z radości, obejmują się przyjaźnie i tańczą”.

„Kiedy mi wesoło, mam wesołe ręce,
A wesołe ręce, a wesołe ręce,
tańczą przy piosence

Klapu, klapu, klapu klap,
nie żałujmy swoich łap,
nie żałujmy łap i rąk,
zaraz będzie dalszy ciąg”

Kraina Złości
„Nagle robi się ciemno, pociąg staje… dotarliśmy do Krainy Złości. Tu, mieszkają ludzie, którzy czują się obrażeni, są źli i zdenerwowani, każdy jest sam, nie ma przyjaciół. Ściskają dłonie w pięści, mówią do innych nie lubię Cię, tupią nogami, potrząsają głowami, robią złe miny.

Kraina Spokoju
„Jesteśmy w krainie spokoju, tu ludzie uśmiechają się, poruszają się spokojnie, leniwie i ostrożnie, delikatnie głaskają się nawzajem, prowadzą się za ręce albo siedzą spokojnie obok siebie

JĘZYCZEK WĘDROWNICZEK

Języczek wybrał się na spacer po buzi, by sprawdzić, co się w niej dzieje.

Najpierw oblizuje górną i dolną wargę, dotyka do kącików ust.. Potem przesuwa czubkiem po zębach (górnych i dolnych). Dotyka każdego ząbka, jakby chciał je policzyć. Próbuje oblizać górne i dolne dziąsła. Następnie unosi się do góry i przesuwa po podniebieniu od górnych zębów aż do gardła (sprawdza, czy jest zdrowe). Na koniec wędrówki języczek wraca do przodu ust i kiwa nam na pożegnanie (język kilkakrotnie przesuwa się od jednego do drugiego kącika warg).

♦ Dorosły czyta opowiadanie i razem z dzieckiem wykonuje odpowiednie ruchy języka.

CHORY KOTEK

Pan kotek był chory i leżał w łóżeczku i przyszedł pan doktor: „Jak się masz koteczku?” Źle bardzo i łapkę wyciągnął do niego. Wziął za puls pan doktor poważnie chorego i dziwy mu prawi: „Źle bardzo... Gorączka! Źle bardzo koteczku! Oj, długo ty, długo poleżysz w łóżeczku. I nic jeść nie będziesz, kleiczek i basta. Broń Boże kiełbaski, słoninki lub ciasta”. A myszki nie można? – zapyta koteczek – lub z ptaszka małego choć parę udeczek?” „Broń Boże! Pijawki i dieta ścisła! Od tego pomyślność w leczeniu zawisła”. I leżał koteczek; kiełbaski i szynki nietknięte; z daleka pachniały mu myszki. Patrzcie, jak złe łakomstwo! Kotek przebrał miarę, musiał więc nieboraczek, srogą ponieść karę. Tak się i z wami dziateczki stać może; od łakomstwa strzeż was Boże!

♦ Kiedy dorosły wymienia to, co kotek je (tłusty druk), dziecko oblizuje językiem szeroko otwarte wargi.

MUSZTRA I

Język maszeruje ja żołnierz na defiladzie:

RAZ ! – czubek języka na górną wargę.

DWA ! – czubek języka do lewego kącika ust.

TRZY ! – czubek języka na dolną wargę.

CZTERY ! – czubek języka do prawego kącika ust.

MUSZTRA II

Język maszeruje ja żołnierz na defiladzie:

RAZ ! – czubek języka na górną wargę.

DWA ! – czubek języka na dolną wargę.

TRZY ! – czubek języka do lewego kącika ust.

CZTERY ! – czubek języka do prawego kącika ust.

♦ Podczas ćwiczenia usta są cały czas szeroko otwarte, a ruchy języka energiczne i zdecydowane.

DOMEK NA KOGUCIEJ NÓŻCE

Na koguciej nóżce stoi chatka mała.

Drzwiczki ma z piernika (oblizujemy wargi),

gwoździe są z migdała (oblizujemy wargi),

landrynkowe okna (oblizujemy wargi),

komin z marcepana (oblizujemy wargi).

W progu siedzi sowa – chu, chu,

Gada dziwne słowa – au, eu, ou.

Kot przed progiem staje

i zapala faję.

♦ Dziecko naśladuje sowę (tłusty druk).

MALOWANIE

Malarz maluje sufit (przesuwamy językiem po podniebieniu od zębów do podniebienia miękkiego).

Zamalowuje plamy w kilku miejscach (czubkiem języka dotykamy kilka razy podniebienia).

Następnie maluje ściany (przesuwamy językiem po wewnętrznej powierzchni policzków) – najpierw jedną, potem drugą.

Została jeszcze do pomalowania podłoga (opuszczony jak najniżej język przesuwa się po dolnych dziąsłach)

oraz przedpokój (przesuwamy językiem po zewnętrznej stronie zębów).

Na koniec malarz pomalował okno (oblizujemy językiem wargi).

• Podczas wykonywania tych ćwiczeń usta są szeroko otwarte.

PIECZEMY CIASTO

Wkładamy do miski:

- jajka - wysuwamy i cofamy język,

- cukier - wysuwamy i cofamy język.

Ucieramy - oblizujemy szeroko otwarte usta.

Wkładamy masło - wysuwamy i cofamy język.

Następnie dosypujemy mąkę - wysuwamy i cofamy język.

Dodajemy jeszcze rodzynki - wysuwamy i chowamy język.

Kosztujemy, czy wszystko dodaliśmy - mlaskanie - i oblizujemy łyżkę - podnosimy język do nosa i opuszczamy na brodę.

Przekładamy ciasto do tortownicy - wysuwamy i chowamy język

- i wkładamy do pieca - szeroki język wysuwamy i chowamy.

Ciasto w piecu rośnie - praca policzków (nadymanie).

Wyciągamy ciasto z pieca - wysuwamy i chowamy język - ale ono jest

bardzo gorące - dmuchamy.

Kosztujemy - poruszamy buzią (żucie).

Zostały nam okruszki:

- na ustach - oblizujemy wargi

- w kącikach ust - język na boki

- na ząbkach - oblizujemy ząbki.

Bardzo nam smakowało to ciasto - cmokamy.

KRASNOLUDEK W BUZI

Pewnego dnia krasnoludek, który mieszka u każdego w buzi, robił wielkie porządki.

Najpierw umył dokładnie ściany (przesuwamy językiem po wewnętrznej powierzchni lewego, potem prawego policzka).

Potem umył sufit (przesuwamy język po podniebieniu w przód i w tył).

Podłoga też była brudna, więc umył ją bardzo dokładnie (opuszczony jak najniżej język myje dolne dziąsła).

Okna też musiały zostać umyte. Najpierw umył ich stronę zewnętrzną, a potem od środka (język wędruje po stronie zewnętrznej, a potem wewnętrznej zębów).

Potem umył schody w przedsionku (język przesuwa się w stronę dolnej wargi i wysuwa na brodę).

Komin też musiał zostać wyczyszczony (język wysuwa się w kierunku wargi górnej i nosa).

Kiedy spostrzegł z okna przechodzącą sąsiadkę, pomachał jej ściereczką (język wędruje z jednego kącika ust do drugiego)

Na koniec wytrzepał dywany (wyciągnij język, pochyl głowę i nią potrząśnij).

W ten sposób cały dom został wysprzątany.

• W czasie ćwiczeń usta są szeroko otwarte.

MAŁA MYSIA

Wczesnym rankiem mała myszka Mysia wyszła ze swojej norki na poszukiwanie przygód (język wysuwamy daleko do przodu). Rozgląda się ciekawie dookoła

(język oblizuje szeroko otwarte usta). Zastanawia się, w którą stronę iść na spacer: w lewo ( język dotyka do lewego kącika warg) czy w prawo (język dotyka do prawego kącika warg). Poszła w lewo i weszła do dużego lasu.

Rozgląda się (oblizujemy wargi), patrzy do góry na rosnące na drzewach szyszki

(język dotyka do górnej wargi) i w dół na mięciutki mech (język wysunięty na brodę). W oddali słychać odgłosy leśnych ptaków. Mała myszka próbuje je naśladować:

- kuku, kuku, kuku – tak kuka kukułka

- huuhuu, huuhuu, huuhuu – teraz słychać sowę

- puk, puk, puk – to dzięcioł stukający w drzewa.

Po krótkiej wędrówce Mysia doszła na polankę. Poczuła się zmęczona i głodna.

Wyjęła z torby śniadanie i zaczęła je jeść (naśladujemy ruchy żucia). Po

jedzeniu myszka oblizuje wąsiki (język oblizuje górną wargę) oraz ząbki (język

oblizuje górne i dolne zęby). Zrobiło się późno i Mysia postanowiła wrócić do

domu. A tam czekała na nią niespodzianka. Przyszli do niej goście:

- kurka (ko, ko, ko, ko), żabka (kum, kum, kum, kum) i kaczuszka (kwa, kwa,

kwa, kwa).

Mysia przywitała ich serdecznie (cmokając, całujemy palce obu rąk).

Poczęstowała ich herbatą, ale picie było gorące. Goście musieli mocno dmuchać,

aby je ostudzić (dmuchamy kilka razy: wdech nosem – wydech buzią). Gdy

nastał wieczór, goście pożegnali się z Mysią (cmokając, całujemy palce obu

rąk). Myszka poszła do łazienki, aby się umyć. Umyła zęby (język oblizuje

górne i dolne zęby) i wypłukała buzię (nabieramy do ust powietrza i poruszamy

policzkami). Potem ubrała piżamkę i poszła spać (chrapanie).

DOBRANOC MYSIU!

Przykładowe zabawy rozwijające mowę dzieci:

• „Pani sprząta swoje mieszkanie” – gimnastyka narządów mowy.

,,Pewnego dnia pewna pani, która mieszka u nas w buzi robiła wielkie porządki. Rozejrzała się po swoim mieszkaniu” (dzieci przesuwają językiem po podniebieniu, wewnętrznych ścianach policzków). Najpierw nalała do miski wody” (dz. robią miskę z języka).Potem umyła dokładnie ściany” (przesunięcie języka w stronę policzków i wypychanie ich wewnętrznej powierzchni ).Starła kurze”(dzieci oblizują wargi czubkiem języka).,,Potem umyła sufit”( język dotyka podniebienia i wykonujemy ruchy do przodu i do tyłu). Podłoga była bardzo brudna, więc umyła ją dokładnie”(opuszczamy jak najniżej język i myjemy dolne dziąsła. Okna też zostały umyte. Najpierw umyła ich stronę zewnętrzną, a potem od środka”(język wędruje po stronie zewnętrznej zębów, a potem po ich stronie wewnętrznej).,,Część okien była otwarta, więc ich nie umyła”(szczerby po przednich zębach). Potem umyła schody w przedsionku”(język przesuwa się w kierunku dolnej wargi i wysuwa na brodę). Komin też musiał zostać wyczyszczony”(język wysuwa się w kierunku wargi górnej i nosa). ,,Kiedy spostrzegła z okna konika (kląskanie), pomachała mu ściereczką”( język wędruje z jednego kącika ust do drugiego zwracamy uwagę przy tym by usta były szeroko otwarte) Na koniec odkurzyła dywany”( język przeciska się miedzy zębami, ząbki szorują po języku). W ten sposób „dom” został wysprzątany”.

• „Pięć małych małpek” – ćwiczenie umiejętności prawidłowego połykania

„Pięć małych małpek

kołysze się na drzewie, (kołysanie dłonią)

pod drzewem śpi krokodyl:

Kłap, kłap……(wyciągnięte obie ręce do przodu)

Nie zjesz nas, nie złapiesz nas. (kołysanie dłonią)

A pan krokodyl na to

Łaaaaaa……………(pokazywanie palcami otwartej paszczy krokodyla a następnie połykanie śliny z uniesionym językiem za górnymi zębami i ze wskazaniem na gardło)

• „W naszym pokoju” – piosenka z ćwiczeniami narządów artykulacyjnych.

W naszym pokoju pełno muzyki jest,

są instrumenty, o których mało wiesz,

nasze buzie (usta, policzki. podniebienia) robią tak:

kląskamy 4 x (parskamy, gwiżdżemy, cmokamy itp.)

To jest muzyka, która cieszy nas (2x)

• ,,Konie na wyścigach’’ – usprawnianie języka.

• koniki przygotowują się do drogi – automasaż warg,

• koniki ruszają z miejsca – cmokamy,

• konie jadą wolno – kląskamy,

• konie jadą szybciej – kląskamy szybciej,

• konie jadą przez błoto – kląskamy i uderzamy rękami o kolana,

• konie jadą przez wodę – klaszczemy,

• koniki jadą przez drogę – kląskamy, buzia w uśmiechu,

• koniki jadą przez most – kląskamy buzia w ryjek,

• na prowadzenie wysuwa się biały koń – wdech nosem, ramiona w górę, opuszczamy ręce i na wydechu mówimy iiii,

• na prowadzenie wysuwa się czarny koń – jw. na wydechu mówimy uuu

• obserwujemy, który koń pierwszy dobiega do mety – ręce układamy w lornetkę,

• koniki zatrzymują się – prrrr – HURA!

• ,,Rozmowy palców” – usprawnianie warg.

Mamo, mamo – co, co ,co!

Jadą goście – no to co !

Dzień dobry, dzień dobry, dzień dobry,

cmok, cmok, cmok.

Goście jedzą, goście piją, rozmawiają i odjeżdżają.

• „Wąż strażacki” – zabawa rozwijająca umiejętności słuchowe

Dzieci siadają jedno za drugim tworząc wąż strażacki. Jedno dziecko wychodzi z sali. Pozostałe naśladują szum wody płynącej w wężu, z zasłoniętymi ustami wymawiając głoskę szszsz...Jedno z nich, z zasłoniętymi dłonią ustami, naśladuje dźwięk wody wypływającej z pękniętego węża, wymawiając głoskę sssss.. Na dany sygnał wszyscy jednocześnie na długim wydechu wymawiają umówione głoski. W tym czasie wchodzi odgadujące dziecko, szuka „dziury w wężu” koncentrując się na dźwiękach. Po wyk. zadania wąż należy ,,zalepić” układając usta do głoski sz. Zabawę powtarzamy kilka razy.

• Zagadki słuchowe – odgadywanie odgłosów zwierząt, czynności, zjawisk atmosferycznych itp. odtwarzanych z kasety, bądź z najbliższego otoczenia ( np. „głosy gazety”, odgłosy różnych przedmiotów otoczenia)

• „Spacer w deszczu” – zabawa słuchowo – ruchowo – oddechowa

Rozkładamy na dywanie deszczowe kropelki z papieru. Dzieci poruszają się w rytm muzyki w dowolnym kierunku. Na dźwięk „trójkąta” stają na jednej nodze przy kropli deszczu. Z rąk tworzą parasol. Gdy dźwięk ucichnie, zdmuchują z dłoni „kroplę deszczu” podniesioną z dywanu.

(pomoce: muzyka J. Straussa – „Marsz Radetzky’ego”, papierowe krople deszczu, trójkąt)

• „Kukułcze jajo” – zabawa słuchowo – ruchowa.

Dzieci siadają w kręgu. Nauczyciel opowiada o zwyczaju kukułek związanym z podrzucaniem jaj do gniazd innych ptaków. Wybrane dziecko otrzymuje papierową kulę, chodzi za plecami siedzących osób, naśladując głos kukułki. Po chwili zostawia za plecami jednego z uczestników „jajo”, milknie i szybko wraca na swoje miejsce. Zadaniem osoby, która otrzymała jajo, jest złapanie uciekiniera póki nie zajmie on wolnego miejsca w kręgu. Jeśli nie zdąży, w następnej rundzie zostaje kukułką.

(pomoce: papierowa kula)

• „Czerwony Kapturek” – zabawa słuchowo – ruchowa.

Nauczyciel dzieli dzieci na cztery grupy: myśliwych, wilków, babć i Czerwonych Kapturków. Każdej z nich przypisuje określony gest i odgłos. W trakcie słuchania bajki, kiedy pojawia się słowo, np. myśliwy, odpowiednia grupa prezentuje swój gest i odgłos.

(pomoce: bajka o Czerwonym Kapturku)

• „Armata” – zabawa oddechowa.

Dzieci kładą na dłoni okrągły wacik, a następnie przybliżają dłoń do buzi. Wymawiają głoskę „cz” tak aby zdmuchnąć kulę z dłoni.

(pomoce: kulka z waty dla każdego dziecka)

• „Leniwa ósemka” – zabawa oddechowa.

Dzieci rysują na kartkach „leniwą ósemkę”. Dmuchają w słomkę kreśląc na jednym wydechu jedną „ósemkę”, a następnie wydłużając wydech dwie lub trzy „ósemki”.

(pomoce: kartki, słomki od napojów)

• ,,Pieski” – zabawa prowadzona dla rozruszania przepony.

Dzieci siadają na brzegu krzesła, naśladują „zziajanego pieska” – he, he he., szczekanie – hał, hał, hał..

• ,,Wesołe frędzelki” – zabawa wydłużająca wydech.

Dzieci rozrywają kartkę papieru tak aby powstały „frędzelki” dmuchają na nie, policzki nie mogą być napełnione powietrzem.

(pomoce: papierowe frędzle)

• „Brzuszki jak baloniki” – zabawa oddechowa przy muzyce relaksacyjnej.

Dzieci leżą na plecach, wykonując powolne wdechy i wydechy)

(pomoce: muzyka relaksacyjna)

• „Balonik” – zabawa oddechowa.

Dzieciną w przysiadzie podpartym, nabierając powietrze naśladują „rosnący” balonik. Wydychając i „kurcząc się” naśladują odgłos spuszczanego z balonu powietrza na głosce: sssss…(może też być to s-s-s…przerywane).

• „Tańczące węże” – zabawa oddechowa.

Nauczyciel rozdaje dzieciom papierowe węże. Poleca dmuchać na nie delikatnie ciągłym strumieniem powietrza, tak by „tańczyły”.

(pomoce: papierowe węże)

• „Samogłoski na wycieczce” – zabawa artykulacyjna

Samogłoska „A” wybrała się na wycieczkę. Najpierw jechała autobusem po równej drodze (dzieci długo i płynnie wymawiają głoskę a). Następnie wysiadła i maszerowała (wymawiają rytmicznie a, a, a). Po chwili przystanął przy niej samochód, w którym jechała koleżanka głoski „A”, głoska „O” z mamą. „A” pojechała razem z nimi (dzieci na jednym wydechu wymawiają aaaaoooo – płynnie przechodząc od głoski „a” do „o”). Dojechały do parku, w którym znajdował się duży plac zabaw.

Koleżanki poszły bawić się. Jeździły na koniku (powtarzają rytmicznie na jednym wydechu a a a a o o o o). Konik biegł najpierw po woli, potem coraz szybciej (zwiększają tempo wymawiania głosek). W pewnym momencie głoska „a” dostrzegła swoich przyjaciół stojących obok dużej ślizgawki (dzieci wyraziście wymawiają samogłoski: i e u). Wszyscy byli zadowoleni ze spotkania. Słychać było radosny śmiech (wymawiają w różnej tonacji i w różnym tempie hi hi; ha ha; he he; hu hu). Razem poszli na zjeżdżalnię (uczestnicy wymawiają oddzielnie każdą z samogłosek: a, o, u, e, i, wydłużając jej brzmienie i stopniując od maksymalnego do minimalnego). Po zabawie wsiadły do autobusu i wróciły ze śpiewem do domu.

• „Co znajduje się w worku?” – zabawa artykulacyjna.

Nauczyciel przygotowuje worek z różnymi przedmiotami zawierającymi w swojej nazwie głoskę ćwiczoną, utrwalaną, lub grupę głosek np. samogłoski, gł. ciszące, syczące szumiące i in. Dzieci losują kolejno przedmiot z worka, odgadują, co to jest i poprawnie nazywają. Zwracamy tu uwagę na poprawną artykulację.

(pomoce: różne przedmioty z ćwiczoną głoską lub głoskami)

• „Porządki” – zabawa artykulacyjno – słuchowa

Nauczyciel układa obrazki i tablice przedstawiające: szafę, kosz, zagrodę. Każde dziecko kolejno wybiera jeden obrazek, podaje jego nazwę, zwracając szczególną uwagę na prawidłową wymowę głosek szeregu ciszącego, syczącego szumiącego. Następnie decyduje o przyporządkowaniu go do odpowiedniej tablicy. Po wykonaniu zadania nauczyciel ustala wspólnie z dziećmi nazwę utworzonych zbiorów (ubrania, warzywa zwierzęta).

(pomoce: ilustracje: szafy, kosza, zagrody, oraz obrazki z głoskami ciszącymi, syczącymi, szumiącymi)

• „Zakupy” – zabawa artykulacyjna

Dzieci siedzą w kole. Nauczyciel rozpoczyna zabawę, mówiąc:

Tola kupiła…..– i wymienia nazwę przedmiotu zawierającego głoskę np. „l”. Następna osoba powtarza zdanie dodając kolejną nazwę przedmiotu z gł. „l”. W razie trudności z zapamiętaniem można wykorzystać obrazki z daną głoską i kolejno je układając na środku koła.

(pomoce: obrazki z głoską ćwiczoną)

Temat: „W krainie uczuć” – zabawy sprzyjające rozpoznawaniu i nazywaniu stanów emocjonalnych.

Cele:

• uświadomienie, że w różnych sytuacjach przeżywamy różne uczucia

• rozpoznawanie i nazywanie uczuć

• rozwijanie zdolności do uświadamiania sobie własnych uczuć

Pomoce:

• magnetofon

• płyta z nagraniem „Pociąg” – M. Bogdanowicz „W co się bawić z dziećmi” cz. 3

• obrazkowy alfabet uczuć

• rękawiczki z emblematami przedstawiającymi twarze

Przebieg zajęć:

1. „Witaj…, jak się masz?” – powitanie piosenką.

Dzieci stoją w kręgu trzymając się za ręce. Wykonują ruchy zgodne z tekstem piosenki.

Witaj…, witaj…

jak się masz? jak się masz?

wszyscy Cię witamy, wszyscy Cię kochamy,

bądź wśród nas, bądź wśród nas.

2. „Podróż” – rozmowa na temat emocji.

Dzieci tworzą „pociąg” i poruszają się przy piosence. Wędrują do krainy:

• radości

• smutku

• złości

Znakiem rozpoznawczym krainy jest odpowiedni obrazek z obrazkowego alfabetu uczuć. Dzieci odpowiadają na pytania:

• jak zachowują się ludzie w tej krainie?

• jak chodzą?

• jak zwracają się do siebie nawzajem?

2. „Nastroje” – zabawa w rozpoznawanie emocji.

Jedna dziecko opuszcza salę, pozostałe uzgadniają, jakie uczucie będą wyrażały. Dziecko wraca i pyta trzech kolegów o dowolne sprawy, a oni odpowiadają zgodnie z nastrojem (wesoło, smutno, ze złością). Dziecko próbuje odczytać nastrój.

3. „Figurki – minki” – zabawa orientacyjno – porządkowa.

Dzieci pląsają przy muzyce; na przerwę zastygają w bezruchu z miną wyrażającą zaproponowane przez nauczyciela uczucie.

4. „Rękawica uczuć” – zabawa w zgadywanie.

Wybrane dziecko zakłada rękawicę z emblematem przedstawiającym twarz wyrażającą jakieś uczucie i opowiada, kiedy tak się czuje.

5. „Czuję się tak, gdy…” – kończenie zdań.

Dzieci kończą rozpoczęte przez nauczyciela zdania:

• boję się, gdy…

• jestem zadowolony, gdy…

• jestem szczęśliwy, gdy…

• jestem zły, gdy…

• czuję się dobrze, gdy…

• czuję się źle, gdy…

Oto kilka przykładów:

• MASZYNA DYNAMICZNA – w zabawie biorą udział wszyscy uczestnicy, każdy z nich pracuje w dowolny sposób wykorzystując wybraną część ciała , dzieci włączają się kolejno do zabawy, każde dziecko stanowi oddzielny trybik.

• - PRZED DWORCEM – uczestnicy biegają w różnych kierunkach na zapowiedź prowadzącej ,,stop klatka’’ zatrzymują się w takiej pozycji w jakiej się znajdują.

Zabawa uczy przyjmowania przerysowanych ról.

- DWORZEC – uczestnicy zabawy są pasażerami czekającymi na odjazd pociągu.

Każdy uczestnik podchodzi do dworca pojedynczo i ,, zastyga’’ w określonej pozycji np. czytając gazetę, jedząc kanapkę lub czytając rozkład jazdy pociągów.

• MÓJ WIERSZ JEST WE MNIE – każdy uczestnik zabawy chodzi w małym kółeczku

i po cichutku zaczyna recytować swój wiersz. Następnie recytuje głośniej, coraz głośniej i powoli przechodzi w ton cichszy ,szept aż do całkowitego wyciszenia.

• POKAŻ SWOJE OCZY – uczestnicy spacerują swobodnie po sali zaglądając sobie

nawzajem w oczy.

Warto także przeprowadzić zabawy przygotowujące do plastyki ruchu scenicznego.

- JESTEM ZIARENKIEM ZASADZONEGO DRZEWA - każdy uczestnik wyobraża sobie że jest ziarenkiem zasadzonego drzewa’’ zamyka oczy i przyjmuje pozycję

w klęku podpartym, po czym powoli rozwija się następnie rozkłada gałęzie, nadchodzi

wiatr i porusza gałęziami coraz mocniej i powoli ustaje i tak na przemian.

• NARODZINY PTAKA – przyjmujemy pozycję ,, w jajku’’ następnie włączamy cichą

muzykę ,potem coraz głośniejszą i powoli rozkładamy skrzydła i próbujemy unosić się w powietrze. Muzyka cichnie powoli opadamy na dół.

• PODSKOKI NA DRĄŻKU – uczestnicy unoszą ręce na wysokości klatki piersiowej

i wykonują podskoki na niby.

- WYDASTAWANIE SIĘ ZE SZKLANEJ GABLOTY –uczestnicy obiema rękami dotykają szklanej gabloty próbując się z niej wydostać. Ruchy rąk powinny być plastyczne, równe i delikatne.

- Następne zabawy to ,,przeciąganie liny’’, ,,nalewanie kawy’’, ,,nawlekanie igły’’,

,,otwieranie drzwi’’, ,,podnoszenie ciężkiego kamienia’’ itp.

Przygotowując dzieci do zabaw i zajęć teatralnych należy pamiętać : Do grania ról należy wykorzystać wszystkie dzieci. Każde dziecko powinno wiedzieć co ma grać. Wszystkie przedmioty znajdujące się na scenie powinny jakoś grać.

Niepotrzebne przedmioty to ,, brud sceniczny’ ’i należy je wyeliminować.

Bardzo ważne jest aby grać przodem do widza. Grający powinien wychodzić nogą umożliwiającą otwieranie się na widza.

,,Scena ma czas’’ tzn. że wszystkie ruchy i dialogi powinny być wykonywane powoli

i plastycznie.

Etiuda teatralna powinna rozpoczynać się klamrą (muzyka lub słowa), etiudę buduje się na

zasadzie zmiennych emocji.

Przykłady zabaw, ćwiczeń:

• „Zabawa z lusterkiem” – każde dziecko ma swoje małe, kieszonkowe lusterko. Dzieci obserwują usta nauczyciela, który dokładnie wymawia głoski, sylaby i wyrazy. Patrzą w lusterka , naśladują ruch warg, zębów i języka.

• „Dmuchanka” – a) zdmuchiwanie świecy; b)wyścigi piłeczek – dzieci stoją na jednej linii, a przed każdym leży piłeczka pingpongowa. Na sygnał- dzieci dmuchają na swoje piłeczki. Czyja piłeczka pierwsza minie linię mety- ten wygrywa.

• „Zabawa w oddechy” – a) nabieramy nosem powietrze i na wydechu powtarzamy wielokrotnie zgłoskę ( mi, pa, zu, le itp.); b) wielokrotnie wypowiadamy na wydechu krótki wyraz ( np. koza, lizak itp.); c) wypowiadamy na wydechu krótką frazę ( np. Pies i kot, Ala ma kota, Szara myszka itp.)

• „Rozkazy” – dzieci stoją w jednym końcu sali w rozsypce. W przeciwległym końcu stoi tyłem do pozostałych jedno dziecko. Wydaje ono szeptem polecenia całej grupie ( np. „Podnieście ręce do góry” itp.)

• „Powtórz bez błędu” – celem zabawy jest staranne powtórzenie zdania, wypowiedzianego przez nauczyciela np. „Czesz się, Jerzy jak należy”, „Trzy pstre przepiórki” itp. – powinny to być takie zdania , w których nie tylko chodzi o trudność wymówienia , ale również o uruchomienie wszystkich narządów mowy i dokładne artykułowanie poszczególnych wyrazów.

• Ćwiczenie pamięci

Przykłady zabaw, ćwiczeń:

• Wyliczanki – np.:

  „Pan Majewski miał trzy pieski:
  Czerwony-zielony-niebieski.
  Raz, dwa , trzy,
  Kryjesz ty!”
  
  „Na wysokeij górze
  rośnie drzewo duże.
  A nazywa ono się:
  Apli- papli-blite-blau.
  A kto tego nie wypowie,
  W kącie będzie stał.

• Klepanki i żarciki – np.:

  „Czary –mary, czary- mary,
  Zgasły świece- śpią zegary…
  Patrzy z kąta diabeł mały,
  Patrzy kąta diabeł stary.”
  „Siadłem na krześle od niechcenia,
  ale to krzesło nie miało siedzenia.
  Nóg i oparcia też nie było,
  Ale siedziało się bardzo miło.”

• Wzbogacanie słownictwa

Przykłady zabaw, ćwiczeń:

• Nazywanie przedmiotów, osób i czynności na podstawie obserwacji otoczenia, plansz ( zwracanie uwagi na stosowanie różnych słów na określenie tej samej rzeczy, czynności);

• Wyszukiwanie obrazka ( spośród wielu do wyboru) na podstawie nazwy podanej przez nauczyciela ( zwracanie uwagi, na to, że ten sam obrazek może pasować do różnych nazw);

• Wymienianie cech przedmiotu np.: a) ”Zabawa w określanie” np. jabłko- smaczne, pyszne, zdrowe, słodkie, kwaśne, robaczywe itp.; b) „Powiedz inaczej” - zabawa polega na konstruowaniu przez dzieci zdań , alternatywnych do podanych przez nauczyciela, np. zdanie: „Ta babka jest ekstra!” można zamienić na: „To piękna kobieta” lub „ Ta dziewczyna wygląda uroczo”.

• Rozmowy o codziennych sprawach.

• Omawianie konkretnych sytuacji, ilustracji, przedmiotów.

• Doskonalenie własnych wypowiedzi

Przykłady zabaw, ćwiczeń:

• Samodzielne układanie zdań do obrazka połączone z próbą układania zdań rozwiniętych.

• Samodzielne układanie opowiadań do trzy-, czteroobrazkowych historyjek

• Zabawa w plotki:

  1. układanie miłych zdań na temat kolegów;

  2. układanie niemiłych zdań na temat znanej dzieciom negatywnej postaci literackich;

  3. opowiadanie na bliski dzieciom temat ( np. „Ulubione potrawy” )

  4. wypowiedź na abstrakcyjny temat ( np. „Jestem czarodziejem”

  5. dialog z rówieśnikiem na zadany temat ( np. „Czeka mnie remont mieszkania” )

1.ZABAWY I ĆWICZENIA ORTOFONICZNE:

Ryba- szerokie zamykanie i otwieranie ust.
Pies łapiący muchy – kłapnięcia szeroko otwartymi ustami.
Ka – szyfry – do dowolnie wybranych zdań dodaje się przed każdą sylabą w wyrazie sylabę "Ka".
Szminka – przesuwanie wysuniętym językiem wokół otwartych ust od strony wewnętrznej.
Parskanie – Wypuszczanie powietrza przy zamkniętych ustach.
Gaworzenie – wymawianie sylab z każdorazowym przedłużaniem samogłosek.
Gong – wymawianie wyrazów z "ą" na końcu z przedłużeniem jej nosowego wybrzmiewania.
Piórko – dzieci stoją w kole i podają sobie z ręki do ręki piórko poprzez dmuchanie.

2.ZABAWY KONSOLIDUJĄCE ZESPÓŁ:
 

Sałatka owocowa- uczestnicy siadają na rozstawionych dookoła krzesłach. Każdy z nich jest przydzielony do pewnej grupy owoców. Na początku gry grupy siedzą obok siebie. Jedna osoba, stojąca pośrodku, nie ma krzesła. Wymienia ona wybrana grupę owoców, mającą za zadanie zmianę swojego miejsca. Jeśli osoba stojąca w środku powie: "sałatka owocowa", wszystkie osoby muszą zmienić swoje miejsce. Osoba w środku stara się zająć jedno z nich.

Trzymaj swoją parę – Uczestnicy siadają na rozstawionych na obwodzie koła krzesłach. Tylko 1 krzesło jest puste. W pierwszej części zabawy na krzesłach siedzą chłopcy, natomiast dziewczynki stoją tuż za nimi. Jedna z osób nie ma pary ( krzesło, za którym stoi, jest puste). Zadaniem tej osoby jest mrugniecie okiem do jednej z osób siedzących na krześle, a ta powinna jak najszybciej spróbować się przemieścić na wolne krzesło. Osoba stojąca z tyłu stara się zatrzymać ja na swoim krześle, jeśli jej się to nie uda, przejmuje rolę osoby mrugającej. W II części zabawy osoby stojące zamieniają się miejscami siedzącymi.
Ludzie do ludzi – Wszyscy uczestnicy zabawy, chodzą parami po sali. Prowadzący zabawę woła: "plecy do pleców" – wszyscy opierają się ze swoim partnerem plecami ( inne polecenia np. nos do nosa, łokieć do łokcia). Kiedy padnie polecenie "ludzie do ludzi" wszyscy zmieniają swoich partnerów, tworzą nowe pary.
Kichanie słoni – prowadzący dzieli uczestników na grupy, których zadaniem jest wykonanie na komendę głośno i szybko różnych dźwięków:
I gr. - aaaaaaaaa
II gr. – uuuuuuuu
III gr. – kkkkkkkk
IV gr. – ooooooo
Imię, gest – uczestnicy stoją w kole, pierwsze dziecko wymienia swoje imię i wykonuje przy tym gest. Kolejna osoba powtarza imię i gest swojego sąsiada oraz dodaje do tego swoje imię i swój gest. Zadanie staje się trudniejsze dla każdego kolejnego gracza. Ostatnia osoba podaje imiona i gesty wszystkich osób stojących w kole.
Chwalony – wszyscy uczestnicy siedzą w kole W środku koła siedzi jedno dziecko. Wszyscy uczestnicy starają się powiedzieć po jednym miłym zdaniu na jego temat.

Arka Noego - ze stołów, krzeseł, koców i innych materiałów uczestnicy budują arkę, następnie ustalają między sobą, jakie zwierzęta mają wsiąść do arki. Nazwę tych zwierząt zapisują na dwóch karteczkach. Każdy losuje jedną karteczkę i próbuje przedstawić w formie pantomimy zanotowane tam zwierze. Każde zwierze występuje 2x, zaczyna się wiec poszukiwanie partnerów. Kiedy dwa zwierzęta się już odnajdą, wtedy udają się do arki. Noe sprawdza ich kartki, jeśli wszystko się zgadza wpuszcza je do środka.
Pomnik – jedno dziecko stoi na krześle lub stoliku. Pozostałe dzieci biegają dowolnie po całej sali. Na sygnał, uczestnicy przybierają pozę zaproponowaną przez stojące wyżej dziecko.

3.ZABAWY Z UŻYCIEM REKWIZYTU:
     

Instrumenty – dzieci siedzą dowolnie. Na hasło: "orkiestra", każde dziecko składa swoje krzesło lub ustawia w jakikolwiek sposób – tworząc wymyślony przez siebie instrument. Wszyscy "grają", wydając dźwięki właściwe dla swojego instrumentu.
Animowanie skarpetki - palec wskazujący i środkowy podtrzymują czuprynę i czoło, kciuk i palec serdeczny to usta.
Animowanie rękawiczki – palec wskazujący i środkowy to oczy, kciuk, serdeczny i mały to usta.
Taniec z miotłą – dzieci stoją w kole, chętny uczestnik tańczy z miotłą w środku koła, potem następuje zmiana partnera. Warianty: taniec ze swetrem, sukienką itp.
Teatr balonów – dla każdego uczestnika potrzebujemy po jednym balonie i szczotce ( może być kij). Na napompowanym balonie dzieci rysują twarz Przy pomocy taśmy klejącej można przykleić kilka kawałków wełny albo pasków papieru jako włosy. Następnie balon zostaje przymocowany do kija bądź szczotki. Można założyć takiej kukle sweter lub koszulę. Tak przygotowanymi kukłami bawimy się w teatr.
Teatr pudełek po zapałkach – każdy otrzymuje puste pudełko po zapałkach Jego wewnętrzna część wysuwa się do połowy – będzie to głowa lalki Na jej dnie dzieci malują twarz włosy. Lalki te zakładane są na palec wskazujący.

4.ZABAWY SŁUŻĄCE BUDOWANIU SCENOGRAFII:

Tkanina – dzieci dzielą się na grupy. Każda grupa dostaje dużą płachtę materiału. Instruktor podaje hasło, np. tafla lodu, dzieci tworzą z materiału powierzchnię jeziora, po czym sprawdzają wytrzymałość lodu, ostrożnie na niego wchodzą itp.
Gazeta:

*Kulki śniegu – uczestnicy tworzą z gazet kule, którymi doskonale można się obrzucać.

*Parawan – dzieci trzymają gazety przed sobą w wyciągniętych rękach tak jakby je czytały. Każde opuszczenie gazety sygnalizuje chęć włączenia się, np. do rozmowy.

*Wydzieranie portretu – jedna osoba siada profilem do drugiej, ta zaś próbuje ten profil wydrzeć z gazety.

*Drabina rozstawna – przedmiot ten, może być wykorzystywany na wiele sposobów:

• najwyższe szczeble – strych, niebo, mieszkanie na wysokim piętrze, gniazdo, szczyt góry,

• środkowe szczeble – trzepak, okręt, balkon,

• między szczeblami – dom, namiot, w jaskini,

• dwie drabiny – las, góry,

• dwie drabiny i deska – deska leżąca poziomo na szczeblach jednej i drugiej drabiny łączy je tworząc: ladę, trzepak, scenę, zamek.

„ETIUDY PANTOMIMICZNE”

1.Pokaż, co widzisz?

Dzieci losują obrazki, na których przedstawione są różne czynności, np. podlewanie kwiatów, czytanie książki, pranie ręczne, gra w piłkę, odkurzanie, rozmowa przez telefon, nawlekanie korali na nitkę, gotowanie, mycie zębów itp. Zadaniem dziecka jest pokazać ruchem, gestem, mimiką czynność przedstawioną na obrazku. Warunkiem pokazania czynności jest uniesiona dłoń dziecka, które jest gotowe.

2.Maski

Dzieci podzielone na zespoły siadają w dowolnym miejscu w sali. Nauczyciel podchodzi do każdego zespołu i umawia się, jaki rodzaj uczucia, emocji będą pokazywać za pomocą mimiki i gestów:

Pokaż, że jesteś wesoły, smutny, zamyślony, przestraszony, zdziwiony. Zadaniem pozostałych dzieci jest odgadnięcie jaki rodzaj emocji przedstawia dany zespół.

3.Co można pomyśleć?

Dzieci siedzą na krzesełkach w półkolu. Nauczycielka zadaje pytanie każdemu dziecku z osobna:

*Powiedz o czym mógł myśleć Czerwony Kapturek, idąc polną dróżką do babci?

Nauczyciel kierując pytanie do dziecka zarzuca mu chustę na ramiona (chusta daje prawo do

odpowiedzi).

Dziecko odpowiada- Żebym tylko nie spotkała wilka.

*Co mógł myśleć Kopciuszek, gdy usłyszał bicie zegara o 12.00?

Dziecko: Muszę uciekać, bo o 12.00 czar minie.

*Co mógł pomyśleć Jaś, gdy kot poprosił go o buty, kapelusz i torbę?

Dziecko: Po co to bierzesz? Do czego ci jest to potrzebne?

*Jak uważasz, co mogła pomyśleć pani ujrzawszy Calineczkę?

Dziecko: O jaka ona jest malutka.

4.Scenka improwizowana

Dzieci wybierają baśń oraz scenkę, którą chcą odegrać. Sporządzając scenariusz wybierają spośród siebie osoby, które wezmą udział w przedstawieniu, stroje lub ich elementy i rekwizyty.

Zadaniem dzieci jest wcielenie się w postać, przedmiot i odegranie własnymi słowami, gestami, mimiką roli w przedstawionej sytuacji. Dzieci angażują w to całe swoje siły umiejętności i możliwości. Rzeczą istotną jest to, że w zabawie biorą udział wszystkie dzieci.

Proponuję jeszcze kilka ćwiczeń, które można wykorzystać podczas zajęć teatralnych:

Marsz na punkt

Celami tego ćwiczenia jest wyczucie i przestrzeni, koncentracja uwagi.

Do ćwiczenia wyznaczona zostaje określona płaszczyzna o dowolnym kształcie i powierzchni. Grupa ustawia się po obwodzie płaszczyzny. Każdy uczestnik ćwiczenia obiera sobie w obrębie wydzielonej płaszczyzny punkt, do którego wyruszy na określony sygnał. Dzieci jednocześnie maszerują do wybranego przez siebie celu po linii prostej. Nie mogą odrywać wzroku od obranego punktu, nie mogą się też zderzyć , czy ocierać się o siebie.

Ćwiczenia wykonuje się w różnym tempie zaczynając od wolnego, kończąc na szybkim. Stopniowo ogranicza się też przestrzeń.

- 14 -

Ufam partnerowi

Cele: budowanie wzajemnego zaufania. Uczniowie stoją parami i zwróceni są twarzami w tę samą stronę, z tym, że jeden stoi przed drugim. Stojący z przodu pada do tyłu i daje się złapać osobie stojącej za nim.

Ograniczony język

Cele: rozwijanie wyobraźni i komunikowania się.

Nauczyciel zwraca się do grupy: -Jestem potężną czarownicą, za dużo mówicie, odbieram wam prawo mówienia. Jednak jestem wspaniałomyślna i pozwalam wam zostawić sobie cztery wybrane przez was słowa. Napiszcie je na kartce. Dobierzcie się parami i spróbujcie porozumieć się z drugą osobą używając- ty swoich, ona swoich czterech słów.

Razem głośniej

Cele: uwalnianie napięcia emocjonalnego, rozgrzewka, budowanie zaufania.

Grupa kuca razem. Prowadzący zaczyna mruczeć, a dzieci mu wtórują stopniowo podnosząc głos. Na koniec wszyscy wyskakują do góry głośno krzycząc razem.

Posłuchaj mnie

Cele: budowanie zdrowych relacji z ludźmi, wdrażanie do samooceny.

Jedna z osób w parze ma zaciśnięte pięści, druga używając słów próbuje ją przekonać, aby je otworzyła. Osoba otwiera tylko wtedy, gdy czuje, że została przekonana.

Warianty: zwinięty w kłębek, trzymający jakiś przedmiot, leżący itp.

Mistrz i uczniowie

Cele: samoświadomość, ćwiczenie ekspresji, wprowadzenie do ćwiczeń ruchowych.

Uczniowie stoją w kręgu. Wybrany uczeń wchodzi do środka i chodzi dookoła. Na określony sygnał zatrzymuje się. Grupa próbuje określić cechy charakterystyczne poruszania się danego ucznia, następnie próbuje go naśladować. Dzieci mają za zadanie wczuć się w daną osobę.

Niezidentyfikowana maszyna

Cele: koncentracja, techniki mimiczne.

Pierwsza osoba wstaje i wykonuje jakiś ruch, który stale powtarza. Obok niej staje następna i wykonuje swój ruch, i tak dalej…

Trzy emocje

Cele: rozwój relacji interpersonalnych, komunikacja, rozwój społeczny.

Grupa wybiera lub układa historyjkę, która posłuży za temat do improwizacji. Następnie dostaje lub wymyśla trzy uczucia, które musi włączyć do swojej opowieści tak, że historia zaczyna się od pierwszego, przechodzi przez drugie, kończy się na trzecim, np. zmartwienie- panika-ulga.

Ad.1 Propozycje ćwiczeń wstępnych bazujących na grach dramatycznych :

- Zabawy ruchowe .

Pomagają w tworzeniu, propagowaniu pewnych nowych działań przez dziecko. Dają swobodę ruchów i do pewnego stopnie wyrabiają świadomość swego ciała i własnych ruchowych możliwości. Należy jednak pamiętać, że proponowane ćwiczenia muszą być fabularyzowane. Fascynacja tematem nadaje zabawie atrakcyjności i pozwala uchwycić związek między zwykłymi ruchami rąk i nóg a celem, jakiemu owe ruchy mają służyć.

P R Z Y K Ł A D Y Z A B A W :

1. Marsz ( ze zmianą tempa, lekko, ciężko, agresywnie, ze zgiętymi kolanami, na palcach, na piętach, po kole, w linię węża, parami, z zamkniętymi oczami, gwałtowne zatrzymanie „stop klatka” .

2. Chód w tym samym tempie po zmniejszającej się powierzchni sali , bez zderzania się z uczestnikami zabawy. Osoby, które zderzyły się odchodzą na bok.

3. Berek .

4. Chodzimy po : - chodzenie z ciężarem – każdy niesie ciężki plecak,

- spacer – każdy trzyma w ręce ogromny balon – wieje bardzo

silny wiatr,

- przejście po błocie ,

- przejście po rozżarzonym węglu ,

- wchodzenie pod górę .

- Zabawy zręcznościowe przy muzyce .

Dzieci najłatwiej bawią się przy muzyce. Ona je rozluźnia, inspiruje, a jednocześnie narzuca rytm, któremu chętnie się poddają .

P R Z Y K Ł AD Y Z A B A W :

1. Kamień ( dzieci wyobrażają sobie, że podnoszą oburącz ciężki kamień - wolne

uderzenia w gąg ) .

2. Krople wody ( uczestnicy zabawy stoją lub siedzą w rozproszeniu na podłodze ).

Wyobrażają sobie, że tuż przed nimi kapie z góry woda. Kapaniu towarzyszy

uderzenie w jedną płytkę cymbałków w wysokim rejestrze. Na umówiony sygnał

wszyscy podstawiają ręce pod kapiące krople . Tempo ich ruchów musi być zgodne

z tempem akompaniamentu .

3. Babie lato ( dzieci stoją w dowolnym miejscu, przodem do osoby prowadzącej.

Mają sobie wyobrazić, że z ich lewej strony znajduje się na podłodze długa nić

babiego lata. Na dźwięk fletu, schylają się delikatnie, ujmują palcami prawej

dłoni wyimaginowaną nić, wolnym ruchem przenoszą ją na swoją prawą stronę

i delikatnie kładą na podłodze. Czynność powtarzają w odwrotnym kierunku.

4. Śnieżki .

5. Żyrafy .

- Zabawy naprężające i rozluźniające .

Podczas prowadzenia gier dramatycznych konieczna jest chwila odprężenia, relaksu .

Zapewne przerwa między jedną, a drugą zabawą już stanowi rozluźnienie, ale to nie jest nigdy pełny odpoczynek . Trzeba dać uczestnikom chwilę wytchnienia, ucząc ich

tym samym usuwać narastające w nich napięcie .

P P Z Y K Ł A D Y Z A B A W :

1. Figurki .

2. Bajka .

3. Ślimaki .

4. Nakręcane zabawki .

Po męczących ćwiczeniach, wspaniałymi wypoczynkowymi zabawami są :

5. Zabawa w górę lodową .

6. Zabawa w balon ( Dzieci mają sobie wyobrazić, że są dużymi balonami pełnymi

powietrza. Powoli powietrze uchodzi z balonów. Opadają na ziemię, stają się

bezwładne .

A. K O N C E N T R A C J A

Odprężenie jest warunkiem osiągnięcia stanu koncentracji. Człowiek zmęczony nigdy nie jest w stanie skupić się na jednej sprawie. Umiejętność koncentracji jest niezwykle trudna, ale zarazem niezbędna. Ćwiczenia wyrabiające umiejętność koncentracji powinny być atrakcyjne, krótkie i następować bezpośrednio po sobie.

Najkorzystniej jest je przeprowadzić dwa lub trzy razy w trakcie zajęć .

P R ZY K Ł A D Y Z A B A W :

1. Morze – brzeg ( Uczestnicy zabawy ustawiają się przodem do osoby prowadzącej

ich zadaniem jest wyobrazić sobie , że są nad morzem i stoją w miejscu zetknięcia

się wody z piaskiem. Na hasło oznaczające określenie miejsca, jak : piasek –plaża –

- brzeg - robią krok do przodu . Na hasło określające odwrotny kierunek, jak :

- woda – morze – fale – cofają się o krok. Dziecko, które pomyli kierunek ruchu,

odchodzi na bok .

2. Klaskanie .

3. Lustra .

4. Wyczuj moją obecność .

B. Z A B A W Y P A N T O M I M I C Z N E

Wszystkie gry bez rekwizytów, polegające na posługiwaniu się wyobrażonymi przedmiotami, przygotowują do większych scenek pantomimicznych. Na początek

dobrze jest zaproponować każdemu indywidualnie krótkie zadanie do wykonania.

Potem krótką historyjkę - 2, 3 zdaniową. Ostatnim etapem mogą być scenki zbiorowe.

1. Prowadzący prosi dzieci o wykonanie następujących zadań :

- zapinasz guziki,

- ubierasz się,

- zakładasz buty,

- pijesz herbatę .....

2. Trudniejsze zadania :

- późno wychodzisz z domu, biegniesz do szkoły, przez bramę słyszysz dzwonek, co

robisz ?

- przychodzisz do kogoś w odwiedziny ,

- siedzisz przy stole, częstujesz się ciastkami, słodzisz herbatę, rozsypujesz cukier,

co robisz ?

Wyrażanie uczuć i nastrojów.

Odtważanie uczuć opiera się na obserwacji otaczającego świata. Im kto więcej zobaczy, podpatrzy, pozna, tym ma bogatsze doświadczenia.

1. Prowadzący zachęca dzieci do zaobserwowania i odtworzenia postawy, sposobu poruszania się, zachowania różnych ludzi ( np. dziecka, starego człowieka itp. ).

2. Zabawy polegające na obserwowaniu i odtwarzaniu zachowania i ruchów zwierząt :

np. polujący kot, wściekły pies, ślimak .

3. Odtwarzania zjawisk ze świata przyrody , np. :

- jesteś maleńkim nasionkiem, powoli zaczynasz rosnąć, rozwijają się gałęzie, tworzy się korona drzewa,

- na polu stoi drzewo, nagle zrywa się wiatr, szarpie gałęzie drzewa,

- jest las, bardzo dużo drzew, gałęzie jednego drzewa zachodzą na gałęzie innego.

Wyobraźnia .

Wszystkie gry - zarówno ruchowe jak i słowne - a tym bardziej wyrażające uczucia, odtwarzające postaci i zjawiska otaczające świat, odwołują się do wyobraźni.

Do niej apelują te ćwiczenia:

1. Każdy uczestnik zabawy wyobraża siebie samego w różnych wymiarach :

- jest małym, płaskim kamyczkiem; leży mocno wciśnięty w ziemię. Zostaje dotknięty przez czarodzieja i zaczyna bardzo powoli rosnąć. Kamień zmienia się - w górę, rycerza, drzewo, słonia ....

2. Dzieci pojedynczo wchodzą do sali. Każde z nich wybiera sobie 3, 4 przedmioty. Prowadzący prosi, aby dokładnie te przedmioty obejrzeć – z bliska, z daleka, z góry, z dołu. Następnie należy je dotknąć, podnieść i zachować się tak, jakby :

- było się ich właścicielem i chciało się nimi pochwalić,

- ukradło się je i chciało szybko gdzieś schować ,

- chciało się je narysować itp.

3.Zaczarowany zamek .

4.Samochód .

C. O D D E C H .

D. G Ł O S .

Jednym z najistotniejszych elementów w świadomym posługiwaniu się głosem jest

oddech. Rytm ruchu i głosu powinien być dostosowany do rytmu oddechu.

P R Z Y K Ł A D Y :

1. Gwiazdy na niebie ( Dzieci patrząc w niebo, wyobrażają sobie gwiazdy – towarzyszy temu głęboki wdech. Po chwili coś ciekawego na ziemi absorbuje ich uwagę. Następnie głęboki skłon w przód i wydech powietrza.

2. Powolny wdech i dobre gospodarowanie oddechem można połączyć z liczeniem na jednym wydechu :

- siedzi kura nad Dunajem

nad 31 jajem

1 jajo,

2 jajo ... itd.

- siedzi kura w koszyku,

liczy jaja do szyku

1 jajo, 2 jajo itd.

E. D Y K C J A

Gry dramatyczne zawierają także ćwiczenia dotyczące wyrazistości mówienia, właściwego sposobu wysławiania się.

P R Z Y K Ł A D Y :

1. Liczenie zębów językiem,

- wysuwanie brody w przód i cofanie jej,

- wołanie na konie „prrr” samymi wargami,

- ziewanie,

- wolne, dokładne wymawianie samogłosek : a, e, i, o, u, y,

- wyraziste wymawianie sylab : dra, dre, dru, dro, ma, me, mi, mo, mu .

2. Echo ( Jedna grupa naśladuje bicie dzwonu – raz z bliska, to znów z daleka. Druga

grupa powtarza dźwięk – jak echo ).

3. Wierszyki :

„Trzewiki” „Skrzat”

Raz stonoga każdą z nóg Szczypiorek z twarożkiem

Przekroczyła szewca próg. Marcheweczka z groszkiem,

- Obuj nóżki, mistrzu słynny, Z pietruszką sałata -

- W sto trzewików, każdy w inny ! To obiad dla skrzata .

F. G R Y D R A M A T Y C Z N E Z T E K S T E M

Zabawy dramatyczne nie wymagają początkowo żadnego tekstu, lecz od początku

zmierzają ku niemu. Najprostrze gry podawane są w sposób fabularny, albo wypełniane są przez uczestników fabułą rodzącą się w ich wyobraźni.

P R Z Y K Ł A D Y :

1. Prowadzący prosi uczestników zabawy o wymienienie kilku dowolnych przedmiotów. Np. : piłka, telefon, samolot, i zaczyna opowiadanie, np. „kiedy zadzwonił telefon, ktoś uderzył piłką w moje okno, ale dźwięk ten został zagłuszony przez przelatujący samolot".

Po skończeniu opowiadania zadaje dzieciom kilka pytań. Z wielu odpowiedzi wybiera jedną, jego zdaniem najciekawszą, i prosi kogoś o to, aby dalej – na podstawie tej odpowiedzi – kontynuował opowieść. W chwilę potem przerywa opowieść, znowu kieruje do dzieci kolejne pytania. Zabawa toczy się dalej.

2. W zabawach tego typu prowadzący może rozpoczynać opowieść i prosić uczestników o jej dokończenie wg własnego uznania; może też podać temat i poprosić dzieci, aby spróbowały zbudować jakąś bajkę czy historyjkę .

3. Prowadzący omawia z dziećmi dowolny temat. Prosi je następnie, aby przedstawiły w formie prostej scenki to, o czym wcześniej rozmawiały.

4. Uczestnicy zabawy dobierają sie parami. Prowadzący proponuje im do wykonania proste działania, np. :

- 2 osoby rozmawiają ze sobą przez telefon ( nie wolno im posługiwać sie głosem );

inne dwie osoby, będące obserwatorami, starają się podłożyć głos do ich działań,

- koleżanka odwiedza chorą przyjaciółkę, która nie była w szkole. Opowiada jej wrażenia, pyta o zdrowie, mówi co było na lekcjach ( oczywiście nie posługują się głosem). Inne dwie osoby starają się prowadzić ten dialog podkładając głos do działań

proponowanych przez koleżanki.

II. Z A B A W Y T W Ó R C Z E

A. Zabawę inicjuje jedna osoba lub dwie osoby – dość przypadkowo organizując

określoną sytuację.

Np. krzesło lub kilka krzeseł ustawionych w odpowiedni sposób, może stać się tramwajem, samochodem, karetką pogotowia, wozem strażackim ...

Skakanka skojarzona z sikawką strażacką jest punktem wyjścia do zabawy w pożar.

Tego rodzaju zabawą jest zabawa w dom, sklep , zoo ....

B. Zabawy inspirowane tekstem literackim.

Tworzywem literackim może być dowolny wiersz, zagadka, bajka, opowiadania czy piosenka. Ważne, aby w tekście był zawarty element dramaturgiczny – co ułatwia.

C. Zabawy w straszenie lub rozśmieszanie .

Dziecko przez swoje zachowanie, strój, rekwizyt zwraca na siebie uwagę grupy i w ten sposób rozpoczyna zabawę. Dziecko ubrane na biało może skojarzyć sie z lekarzem. Dziewczynka w długiej, kwiecistej spódnicy może przypominać cygankę.

Robiąc tzw. głupie miny dziecko prowokuje innych i zmusza do reakcji. Podobnie wyskakując ukrycia i strasząc pozostałych – organizuje sytuację.

Reakcje grupy mogą być różne – nie można z góry przewidzieć, jak potoczy się dalej zabawa.

D. Zabawy w teatr .

Dzieci organizują zabawę :

- w oparciu o obejrzany spektakl teatralny,

- w nawiązaniu do konkretnego wydarzenia, którego były świadkiem,

- w nawiązaniu do określonego tekstu literackiego.

Jest to scenariusz tworzony przez same dzieci, ale tutaj ważna jest kolejność zdarzeń,charakterystyka postaci, określony tekst, który musi być zgodny z oryginałem

i dotyczyć tego właśnie zdarzenia – chociaż opowiedziany jest jeszcze własnymi słowami.

Następny etap to etiudy indywidualne i grupowe, obrazujace słowo, postać : las,

kot, policjant, listonosz, wiatr, drzewo; zdarzenia : powódź, wypadek, ucieczka;

przysłowia: „Kto pod kim dołki kopie , ten sam w nie wpada”,

„Jak sobie pościelesz tak się wyśpisz”

„Ziarnko do ziarnka a zbierze się miarka”,

„Gdyby kózka nie skakała to by nóżki nie złamała”.

Etiudy grupowe: wiersze –

„Pan kotek był chory”,

„Na straganie”,

„Spóźniony słowik”,

„Kaczka dziwaczka”,

„Lokomotywa”,

„Wrona i lis”,

„Okulary”,

„Grzyby”.....

Inscenizacje wyrazów, przysłów, szarad, zagadek uczą precyzji ruchów i gestów. Ilustrowanie gestem, mimiką wymaga od dzieci trafnego, plastycznego przedstawienia osoby, sytuacji, przedmiotu. Zabawy pantomimiczne są najlepszym przygotowaniem do scenek ruchowych mówionych – dają pewne bogactwo ruchów i przygotowują do samokontroli wykonywanych gestów.

Oto przykłady inscenizacji np. zawodów :

- kelner – nosi talerze, przeciska się między stolikami, podaje kartę, pisze rachunek, odbiera pieniądze,

- krawiec – bierze miarę, zapisuje, ogląda materiał, kroi, szyje, prasuje.

3. INSCENIZACJA