Wykład 15.03.2011

Zdrowie publiczne i medycyna społeczna. Geneza

1. Wywodzi się z USA. Nacisk na medycynę społeczna. Początki obu dyscyplin.

I okres przed Hipokratesem- starożytność (przyczyna chorób pozaziemskie pozaludzkie sprawy)

Hipokrates stwierdził, że są jakieś czynniki zewnętrzne, które wywołują choroby (miazmaty-drobne ustroje chorobotwórcze w wodzie i powietrzu)

II okres era mikrobiologii XIX w. odkrycie bakterii. Drobnoustroje chorobotwórcze jak z nimi walczyć.

III okres druga połowa XX w.- choroby przewlekłe i cywilizacyjne występują na szeroką skalę np. nadciśnienie tętnicze

2. Początek ZP i medycyny społecznej to okres oświecenia- szukano przyczyn śmiertelności.

I przyczyna społeczna- bogaci ludzie miejsc europejskich choroby tych biednych ludzi wcale nie powodują, że tylko oni umierają trzeba zlikwidować źródło- brak higieny, czyli zminimalizowanie chorób zakaźnych

II przyczyna- początki ochrony praw pracowników (pracownik pracy to pracownik zdolny do pracy i wydajny)

Obie te przyczyny skutkowały zainteresowaniem warunkami mieszkaniowymi, higieną żywienia, higieną pracy, oświatą zdrowotną, usługami socjalnymi dla matek i dzieci. Zaczęto tworzyć oficjalne ustawodawstwo dotyczące higieny życia i pracy.

Od drugiej połowy XIX w. istniały sanitarne rozporządzenia, które miały wykonywać władze lokalne, dotyczyły one usuwania śmieci i odpadów, nadzoru nad sprzedażą żywności, nadzór nad szpitalami, prostytucją, grzebaniem zmarłych. Wprowadzono także obowiązkowe szczepienia.

Konie XIX w. - ubezpieczenia od choroby, nieszczęśliwych wypadków, od inwalidztwa- reformy ubezpieczeń w Niemczech wprowadził je Bismarck- pierwsze ubezpieczenie na świecie.

Drugim krajem, w którym powstało ZP była Francja przy czym we Francji koncentrowano się na ubezpieczeniu zdrowotnym tylko na ruchu higienicznym.

3. Medycyna społeczna powstała w drugiej połowie XIX w. - najbardziej znanym prekursorem był Vivchow- Niemiec, który obserwował na Górnym Śląsku- epidemię duru plamistego, niedożywienie, złe warunki mieszkaniowe, nadużywanie alkoholu.

Medycyna, żeby poprawić stan zdrowia społeczeństwa musi obejmować swoim działaniem warunki ekonomiczne, środowiskowe i socjalne.

4. W 1911 r. Grotjahn usystematyzował idee medycyny społecznej:

• związek między chorobą a warunkami socjalnymi

• o charakterze społecznym choroby decyduje częstość jej występowania (…) alkoholizm i nikotynizm to choroby społeczne

5. Medycyna społeczna obejmuje swoim zakresem:

• demografię

• socjologię medycyny

• ekonomię zdrowia

Medycyna społeczna powstała w Europie a ZP w USA:

• w Europie nacisk na warunki socjalne

• USA- każdy ma dbać o siebie

6. Różnice między ZP a medycyną społeczną:

Czynniki	ZP	Med. społeczna
Aspekt badań	Aspekt populacyjny- bada całe społeczeństwo	Aspekt indywidualny- bada poszczególne osoby
Przedmiot badań	Stan zdrowia społeczny, psychiczny i fizyczny niezależny od występowania chorób i niedomagań. Utrzymanie zdrowia u wszystkich	Stan zdrowia społeczny, psychiczny i fizyczny zależny od występowania chorób i niedomagań. Przedmiotem tylko choroby
Warunkujący zdrowie i chorobę	Czynniki genetyczne 20% Czynniki środowiskowe 80% Czynniki społeczne: otoczenie społeczne człowieka organizacja opieki zdrowotnej zarządzenie systemem ochrony zdrowia styl życia	Czynniki genetyczne 20% Czynniki środowiskowe 80% Czynniki społeczne: otoczenie społeczne człowieka organizacja opieki zdrowotnej zarządzenie systemem ochrony zdrowia styl życia
Metody badań	Metody zaczerpnięte z nauk biologicznych i społecznych	Metody zaczerpnięte z nauk biologicznych i społecznych

3 podstawowe różnice:

• w ZP społeczeństwo jest przedmiotem i podmiotem działań, czyli musi być traktowane jako świadczeniodawca i świadczeniobiorca

• ZP obejmuje szeroki obszar działań także poza system opieki zdrowotnej

• ZP zakłada, że odpowiedzialność za działanie prozdrowotne ponosi państwo

7. Cechy wspólne:

• ZP i med. Społeczna czerpią dane z epidemiologii, statystyki, demografii, ekonomii i socjologii

• obie się uzupełniają i dotyczą głównie działań prewencyjnych

• obie są wieloprofesjonalne i wielodyscyplinarne (wiedza służy wielu innym dyscyplinom)

Różnica :

• med. Społeczna specjalność dla lekarzy

• ZP specjalność dla pozostałych pracowników ochrony zdrowia i pracowników nauk