Badanie powłok ciała

Badanie powłok ciała	Krowa	Pies
Włosy i wytwory rogowe naskórka
	Włosy	Włosy
Gęstość	Gęste	Gęste
Przyleganie	Przylegające	Przylegające
Połysk	Połyskliwe	Połyskliwe
Osadzenie	Mocno osadzony	Mocno osadzone
Barwa	Czarne i białe ( NCB)	Czarne, rude, białe...
Elastyczność	Elastyczne	Elastyczne
Ubytki	-	-
Rogi, opuszki, pazury, kopyta, racice, przestrzeń międzypalcowa
	Rogi	Opuszki
Wielkość	20 cm, symetryczne	Charakterystyczne dla gatunku
Kształt	Charakterystyczny dla gatunku	Charakterystyczny dla gatunku
Barwa	Brunatne, jasne u nasady	Czarne / inne
Połysk	Matowe	Matowe
Struktura powierzchni	Gładka/ nierówna chropowata	Gładka / szorstka
Ciepłota	Niegorące	Niegorące
Wrażliwość	Niebolesne	Niebolesne
Stan pielęgnacji	Dobry	Dobry
Naskórek / Skóra właściwa
Barwa	-	-
Grubość	-	-
Rogowacenie	-	-
Złuszczenie	-	-
Ciągłość	Zachowana	Zachowana
Barwa	Jasnoróżowa/ pigmentowana	Jasnoróżowa / pigmentowana
Wilgotność	-	-
Zapach	Swoisty	Swoisty
Elastyczność	Elastyczna	Elastyczna
Świąd	-	-
Wykwity	-	-
Ciepłota	Równomiernie rozmieszczona	Równomiernie rozmieszczona

SKÓRA –DERMA

W badaniu posługujemy się oglądaniem, omacywaniem, badaniem dodatkowym (tj. badanie zeskrobin skóry, badanie hematologiczne, badanie biochemiczne)

Kolejność badania:

1. włos i wytwory rogowe naskórka

• gęstość, osadzenie, elastyczność, połysk, siwizna, wyłysienia; rogi, opuszki, pazury, kopyta, racice, przestrzeń międzypalcowa (barwa, połysk, wielkość, kształt, struktura powierzchni, ciepłota, wrażliwość, stan pielęgnacji)

2. naskórek

• barwa, grubość, rogowacenie, złuszczenie (na egzaminie praktycznym mówimy: naskórek przezroczysty rogowaciejący złuszczający się niewielkimi płacikami)

3. skóra właściwa

• barwa, wilgotność, zapach, natłuszczenie, ciepłota, elastyczność, świąd, wykwity i zmiany grubości skóry – obrzęki, odma, zmiany przerostowe

4. badania dodatkowe

• zeskrobin skóry, preparaty odciskowe, biopsje, próby śródskórne, oznaczanie poziomu hormonów

WŁOSY I WYTWORY ROGOWE NASKÓRKA

Gęstość, układ i połysk sierści i piór

Przyleganie i połysk – zdrowe zwierzęta – włosy lub pióra są gęste, przylegające i lśniące

Termoregulacja – dla ostrzyżonych owiec szok termiczny – stany chorobowe

Funkcje obronne – prawidłowy włos to gwarancja, że nie docierają do skóry cząsteczki chorobotwórcze; odpowiednie pH zabezpiecza przed szerzeniem się infekcji (pH kwaśne)

Nieprawidłowy wygląd sierści: zarobaczenie, brak pielęgnacji, niedobory żywieniowe – niedobór Zn, witamin A i B, niedobór nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), choroby alergiczne skóry (AZS,AZS), cukrzyca, mocznica, choroby trzustki i wątroby (zwłaszcza jej zapalenie)

AZS – alergiczne zapalenie skóry

APZS -alergiczne popchle zapalenie skóry

Cukrzyca występuje u psów, kotów i wszystkożernych

Pies – kąpiel raz na 3 miesiące, wskazane szczotkowanie i stosowanie zasypek.

• Barwa włosa

  • fizjologicznie zmiana barwy

    • siwienie (canities) zanika melanina włos wypełniony powietrzem, u psów ma miejsce w wieku 6 lat, u koni 10-15 rok życia

    • Bielenie sezonowe ( leucismus)

  • Trwałe odbarwienie włosa – nosówka (wirus upośledza unerwienie naczyń zaopatrujących włosy), miejscowe – blizny, pociemnienie sierści – przewlekłe stany zapalne, grzybica, nużyca, AZS

  • u koni o ciemnej maści po podaniu adrenaliny

• Wypadanie włosa ( defluwium pilorum) w formie

  • przerzedzenia (calvities);

  • wyłysienia (alopetio): zapalenie skóry i mieszków włosowych, dermatozy, endokrynogenne

  • Całkowite wypadanie włosa – alopetio universalis – zatrucia pokarmowe, chemiczne (ołowiem), grzywacze chińskie to rasa prawie bezwłosa

  • Wyłysienie ograniczone – alopatio localis – mechaniczne ocieranie jako objaw świądu

  • Wyłysienia plackowate – alopatio armata – grzybica (objawem jest świąd <pruritus> przede wszystkim grzyby z rodzaju Microsporidium), nużyca (wywołana przez Demodex ricinus, dotyczy ras krótkowłosych, zmiany wielkości łepka od zapałki, w okolicy policzków, łopatek, zewnętrznych powierzchni ud, czasem w obrębie klatki piersiowej)

• Nadmierny wzrost włosa –hirustismus – wywołane najczęściej błędami hormonalnymi

• Zupełny brak włosa –atrichia

• Trichorexis – łamliwość lub trichirrhexis

  • Trichophytosis – grzybica

  • Folliculitis – zapalenie mieszka włosowego

Zmiana jakości sierści:

• włosy mniej elastyczne

• włosy mniej delikatne

• zmienione przez

  • zaburzenia po przewlekłych wypryskach

  • zaburzeniach trawienia

  • otarciach

  • łamaniu np.: przez węzłowate rozszczepienie włosów (trichorrehxis nodosa)

  • jajach gzów, wszy

BADANIE NASKÓRKA

Komórki naskórka – epidermis , ulegają ciągłemu różnicowaniu i złuszczaniu, u psów proces ten zachodzi w przeciągu 21-22 dni

1. miejsca trudno dostępne: zewnętrzny przewód słuchowy, przyśrodkowa część ud, podbrzusze, sanki

2. rozchylenie włosów

3. przejechać dłońmi

4. zeskrobiny / wycinki

Badanie naskórka u psa

• opuszki kończyn i pazury

• przestrzenie między palcami

• oglądamy:

  • ścieranie

  • ułamanie całkowite lub częściowe pazura

    • onchomycosis – grzybica pazurów

  • stwardnienie i zgrubienie puszek

    • „choroba twardej łapy” - nosówka

Badanie naskórka u koni

• kopyta i kasztany

• oglądamy:

  • ścieranie

  • kruchość i łamliwość, rogowatość kopyt

  • zniekształcenia

Badanie naskórka u bydła

• bada się szparę międzyraciczną, koronkę i racice

• oglądamy

  • starte lub ułamane racice

  • zużyte

    • pryszczyca – rozpadliny biegnące równolegle do brzegów oraz oddzielenie się koronki

    • zanokcica ( paronychia)

    • niesztownica – u owiec zakaźne zapalenie stawów

Zaburzenia w rogowaceniu:

• nadmierne rogowacenie –hyperkeratosis – modzele, znaczne zgrubienia warstwy rogowej naskórka, mało elastyczne, występuje w miejscach gdzie skóra narażona jest na obrażenia mechaniczne (modzele na łokciach)

• nieprawidłowe rogowacenie – parakeratosis – łuszczyca, brak w budowie histologicznej warstwy ziarnistej – komórki warstwy kolczystej przechodzą w warstwę rogową (rzadkie u zwierząt)

• wadliwe rogowacenie – dyskeratosis – rak kolczystokomórkowy, zaburzenia w budowie warstwy podstawowej naskórka, zmiany mogą mieć charakter łagodny lub złośliwy

Zmiany barwy naskórka

• pociemnienie – rogowacenie ciemne

• miejscowe rogowacenie skóry – tyloma

• przypruszenie pyliste lub otrębowe – łojotok (seborrhoea)

• plackowate złuszczanie naskórka – łuszczyca ( psoriasis)

• drobniutkie łuseczki – grzybica,

BADANIE SKÓRY WŁAŚCIWEJ:

Funkcje skóry właściwej: ochronna, czuciowa, maskująca itp.

Posiada :

• barwę

• wilgotność

• natłuszczenie

• zapach

• ciepłotę

• elastyczność

• wady

• Budowa histologiczna:

  • zrąb

    • elementy włókniste, kolagenowe, sprężyste, retikulinowe

  • elementy komórkowe

    • fibroblasty, histocyty, komórki tuczne-wytwarzają histaminę, serotoninę, PGF, komórki krwi-limfocyty, granulocyty, komórki plazmatyczne

  • substancja podstawowa

    • mukopolisacharydy, kwas hialuronowy, proteoglikany (elementy budulcowe)

  • przydatki

    • włosy, gruczoły łojowe, potowe (gr. apokrynowe)

    • przydatki skóry: włosy, gruczoły potowe i łojowe, paznokcie i gruczoły apokryfowe

• Badanie:

  • Fizjologicznie barwa skóry zależy od ilości melaniny

  • Zmiany barwne skóry w warunkach patologicznych:

    • Odbarwienie – leucodermia – nabyte (bielactwo nabyte – vitiligo), rany, zapalenia skóry, oparzenia, maceracja, zaburzenia neurotroficzne (ciągłość neuronów); bielactwo wrodzone ( albinismus)

    • Bladość palor w oligowalemii, anemii; określamy skórę jako bladą, bladoróżową, papierową lub porcelanowo białą

    • Niedokrwistość niedoborowa- anemia procelorum – zmiana hemoglobiny płodowej na dojrzałą , podawanie żelaza iniekcyjnie po pewnym czasie powstaje kolibakterioza, ponieważ globuliny transportujące żelazo są bardzo podobne do - globulin i nadmiar żelaza blokuje działanie normalnych - globulin

    • Przebarwienia – hyperpigmentatio – nadmiar odkładania się melaniny u niektórych ras psów – acantosis nigricans u jamników, po wewnętrznej stronie ud, w pachwinach, na brzuchu

      • Hiperpigmentacja miejscowa – przewlekłe grudkowe zapalenie skóry, zaburzenia w metabolizmie, nadmiar barwnika przy nużycy, grzybicy, nietolerancji pokarmowej

      • Hiperpigmentacja uogólniona – hiperadrenokortykoizm, niedoczynność tarczycy, niektóre leki (lysoderm, minocyklina) [u świń dwie choroby wywołujące zmiany barwne: Ersocheroptix rusopatiex – wywołuje różycę; wirus pomoru świń]

    • Zaczerwienienie – rubor – miejscowe lub uogólnione

    • plamy bielacze przy zarazie stadniczej

    • Przebarwienia:

      • Przekrwienie czynne i bierne

        • Wybroczyny :

• punkcikowate – petechie

• pręgowate – vibicies

• plamy – ecchymoses

• podbiegnięcia krwawe – sugilationes

• Zażółcenie –flavedo

  • następstwo odkładania się bilirubiny (żółtaczka – ictinus)

• Zasinienie – cyanosis

  • następstwo zaburzeń w krążeniu

• Przekrwienie a wybroczyna

  • W przekrwieniu zaczerwienienie ustępuje po naciśnięciu, przy wybroczynach nie ustępuje (przerwana ciągłość naczyń krwionośnych)

GRUCZOŁY POTOWE

• Gradując wobec rozkładu gruczołów potowych

• zmiany w działaniu gruczołów potowych widoczne są jako zmiany wilgotności skóry

• koń, przeżuwacze, świnie, mięsożerne

• Różnice gatunkowe

  • Konie – intensywne pocenie, pot zawiera białko, mocznik, zw. mineralne (daje to specyficzny zapach i pianę) największe pocenie zachodzi w pachwinach, okolice uszu, szyi, łopatki, wewnętrzna strona ud

  • Bydło – pocenie rzadkie, okolice uszu, szyi, łopatki, wewnętrzna powierzchnia ud

  • Psy i koty – brak potów, gruczoły potowe jedynie między opuszkami palców

• Poty patologiczne:

• Poty ciepłe – przekrwienie skóry

• Poty zimne – spadek ciśnienia krwi, zapaść zapalenie otrzewnej

• Poty miejscowe – podrażnienie nerwu obwodowego, początkowa faza zapalenia otrzewnej (w okolicy słabizny)

• Nadmierne poty – hyperdrosis universalis ;konie – mięśniochwat porażenny (choroba poświąteczna), ochwat, schorzenia morzyskowe (od żołądka do okrężnicy małej)

• obfite poty krytyczne w zarazie piersiowej u koni

• Cecha charakterystyczna bóli morzyskowych – trzystopniowość

  1. łagodne

  2. mocne

  3. ostre – pocenie się

• Zmniejszone poty – hyperdrosis, anidrosis ;

  • utrata płynów ustrojowych – gorączka, wielomocz, biegunka, zmniejszenie elastyczności skóry, suchość włosów i naskórka Biegunka : Osmotyczna, Sekrecyjna, Jelit grubych, itp.

• Poty krwawe – haematodrosis

  • konie ras lekkich w czasie silnych upałów, po ukłuciach owadów, wybrocznica, skaza krwotoczna, pasożyt Parafilaria multipapillosa (nicień pochodzenia orientalnego, pasożytuje pod skórą u konia, powoduje powstanie podskórnych krwiaków, krwawiących szczególnie w porze letniej)

• Poty cuchnące – bromidrosis

  • zmiana składu chemicznego potu, zanieczyszczenie skóry kałem, moczem ; mocznica, pęknięcie pęcherza moczowego; bydło – ketoza , mięsożerne – cukrzyca, podanie olejku terpentynowego – zapach fiołków

• Poty barwne – chromidrosis

• Poty wonne – osmidrosis

• suchość skóry – hypoidrosis, oligogrozis

  • przy wielomoczu, śródmiąższowe zapalenie nerek, moczówka prosta, cukrzyca

ZAPACH SKÓRY

• u zdrowych zwierząt słaba, charakterystyczna dla gatunku

• silny zapach samców – Cap, Fe

• rozpad łoju i potu na skórze np.: zewnętrzny przewód słuchowy u Ca

• owrzodzenia ( ulceratio) , proces zapalny, otarcia, wypryski sączące

• zapach moczu przy niewydolności nerek np.: mocznicy ( uraemia)

ZMIANY GRUBOŚCI SKÓRY

• zgrubienie

  • rozedma skóry

  • przerost skóry ( hypertrophia cutis)

  • guzy promieniczne ( botriomycosis)

  • nowotwory

  • ostre ograniczone stany zapalne

  • wysięki surowicze

  • przewlekłe stany zapalne

• ścieńczenie

  • zanik utkania tkankowego w wyniku głodzenia, wyniszczenia

  • zanik starczy skóry

GRUCZOŁY ŁOJOWE

• Nadmierne wydzielanie – łojotok

• Zapewniają połysk, elastyczność włosa

  • Łojotok tłusty – seborrhoe oleosa – skutek przetłuszczenia, nieprzyjemny zapach zasychając tworzy łuski (squama) – łupież, może być punktem wyjścia do niektórych schorzeń (u psów ujście mieszka włosowego rozszerza się, wnikają bakterie, zropienie+zaburzenia chormnonalne=trądzik (acne), nie młodzieńczy

  • Łojotok suchy – seborrhoe sicca – bardzo obfity łupież

  • Asteatosis – upośledzenie wydzielania gruczołów łojowych, matowość włosa, zmniejszenie elastyczności skóry, wysychanie pękanie naskórka, choroby przewlekłe, stany chroniczne

ELASTYCZNOŚĆ SKÓRY

• Badanie :ujęcie fałdu w miejscu dobrze rozwiniętej tkanki podskórnej (szyja w okolicy palearu czyli fałdu szyjnego)

• Elastyczna skóra – rozwinięta tkanka podskórna, uwodniona i napięta tkanka, czynność gruczołów łojowych i potowych

• Zmniejszenie elastyczności skóry – odwodnienie, niewydolność krążenia, krwotoki, gorączki, wyniszczenie organizmu, nadmierne rogowacenie, przerost, świerzb, nużyca, rogowacenie ciemne.

• Obrzęk (oedema cutaneum)

  • Badanie – oglądanie, omacywanie; umiejscowienie, wielkość, kształt, odgraniczenie od tkanek, barwa, ciepłota, bolesność, konstytucja

• Obrzęk niezapalny – oedema non inflammatorium – niebolesny, zimny lub o temperaturze otaczających tkanek, blady, barwa skóry niezmieniona, konsystencja ciastowata (po ucisku palcem zostaje wgębienie), przesięk (transsudatum)

  • Rodzaje obrzęków niezapalnych:

    • zaraza stadnicza koni – obrzęk talarowaty

    • zastoinowy ogólny (anasarca)- przy niewydolności serca, krążenia, objąc może całe ciało

    • zastoinowy miejscowy (localis) – ucisk na naczynia krwionośne, limfatyczne (ucisk uprzężą, opatrunkiem, itd.)

    • opadowy – przy niewydolności krążenia, gdy jest bardzo mała różnica ciśnień w obrębie naczyń włosowatych, peryferyjnych (kończyny, podbrzusze, przedpiersie; obrzęk opadowy płuc, gdy zwierzę leży na boku zbyt długo)

    • głodowy – spowodowany niedożywieniem, obniżenie poziomu bialek surowicy (albumin), dochodzi do spadku ciśnienia onkotycznego (siły z jaką białko wiąze wodę); zakłócona równowaga ciśnienia onkotycznego i hydrostatycznego, następuje przechodzenie płynów poza obręb naczyń (choroby przewodu pokarmowego, przewlekłe choroby nowotworowe

  • nerkowy (oedema nephritis) – stan zapalny nerek, zwiększona produkcja aldosteronu, hyperaldosteronizm; Na i H₂O obecne, zatrzymywane w organizmie (okolice oczu, powiek, kończyny)

    • przy zapaleniu kłębuszkowym nerek

    • śródmiąższowym zapaleniu nerek

    • nerczycy

• Obrzęk zapalny (Oedema inflammatorium) spowodowany infekcjami bakteryjnymi, urazami (obrzęk przyranny);

• Cechy: bolesny, gorący, skóra napięta, zaczerwieniona, wysięk (exudatum) jest mętny, białko powyżej 3%

• Rozległe obrzęki występują przy wągliku, influenzie bakteryjnej koni

• Oedema colaterale (obrzęk oboczny) – na skórze w okolicy węzłów chłonnych w stanach zapalnych narządów, tkanek ułożonych głębiej, zapalnie stawów (także obrzęk przyranny i alergiczny); bardzo podobny do krwiaka (haematoma- wynaczynienie, wylew krwi do tkanki podskórnej, napięty, bolesny, wyraźnie odgraniczony, ulega resorbcji lub organizacji, może ulegać przerostowi); u psów i kotów w obrębie małżowiny usznej powiększony, chełbocący, punkcje, nacięcie, deformacja

• obrzęk toksyczny

• obrzęk naczyniowo – nerkowy

• krwiak ( haematoma)

• rozedma skóry ( empysema cutis et subcutis)

WYKWITY SKÓRY ( EFFLORESCENTIAE)

1. umiejscowienie

2. rozprzestrzenie

3. wielkość

4. kształt

5. barwa

6. charakter przemieszczeń

7. brzegi

8. głębokość, osadzenie

9. wyniosłość

10. spoistość

11. zawartość

12. powstawanie i szerzenie się

13. sposób gojenia

14. świąd stały lub okresowy

15. pierwotne lub wtórne

• Wykwity skóry pierwotne (efflorescientiae cutaneae primaria)

  1. Przy rozwoju procesów chorobotwórczych, powstają w określonej kolejności; forma rozwoju stadium chorobowego, zależy który wykwit (ważna kolejność!!!)

I. plamka (macula)

• plamy naczyniowe, powierzchowne zmiany barwne skóry, dobrze widoczne lecz nienamacalne, nieuwypuklona

• naczyniowe – powstają z przekrwienia czynnego, mają charakter plamek rumieniowych (macula erythematosa)

osutek :wysypka=exanthema rozsiane liczne plamki wielkości ziarna prosa;

rózyczka =roseola skupione plamki

• są wynikiem podania leku (miejscowa nadwrażliwość na lek przy diaskopii (?) zaczerwienienie zanika, gładka powierzchnia plam

• z przekrwienia biernego – plamy są sine, rozlane, najlepiej widoczne na błonach śluzowych, tam gdzie cienka skóra – np. pachwiny

wybroczynowe (ecchymoses – wybroczyny) przerwanie ścian naczyń krwionośnych

• kropki, plamki / wybroczyny – petechie

• smugowate – vibices

• duże okrągłe – ecchymoses – wybroczyny plamiste

• krwiak – haematoma

• mogą zmnieniać barwę w czasie, w zależności jak szybko dochodzi do przemian hemoglobiny

• Przekrwienie czynne

  • wysypka ( exanthema)

  • różyczka ( roseola)

  • rumień ( erythema)

• Przekrwienie bierne

  • plamy czerwonosine ( livido)

• barwnikowe – spowodowane nadmiarem lub niedoborem melaniny (wrodzone i nabyte)

  • wrodzone- znamiona barwnikowe, plamy błękitne i pręgowate

  • nabyte- chloasma (osuda)

• złogowe – na skutek nagromadzenia się barwnika, czynniki zewnętrzne (barwnik heterogenny – tatuaż), wewnętrzne(choroby metaboliczne, np. plamkiwątrobowe przy chorobach wątroby – hepatopatiach, nagromadzenie hemosyderyny)

  • plamy z przekrwienia czynnego znikają bez śladu

  • plamy z przekrwienia biernego nie leczone pozostają

  • zmiany wybroczynowe ustępują samoistnie

  • plamy złogowe pozostają lub nie, w zależności od tego, czym są wywołane

• grudka – papula

  • ograniczone uwypuklenie skóry (płaskie stożkowate)

  • konsystencja tęga

  • drobne, większe przerosłe

  • pojedyncze lub zlewają się

  • schodzą bez śladu, choć jeśli są powikłania – jest blizna (cicatrix)

  • naskórkowe – w zewnętrznej warstwie naskórka, są wynikiem wadliwego rogowacenia, można je zeskrobać

  • skórne – obrzęk (wędruje płyn)-charakter naciekowy – do danego miejsca wędrują komórki plazmatyczne

  • naskórkowo skórne – uniesiony naskórek+naciek (histocyty) wskórze właściwej, dochodzi do uszkodzenia warstwy naskórka

  • grudki w wyprysku mogą przekształcić się w grudki sączące, nadżerkowe, wrzodziejące (dermatitis);świąd – rozdrapanie!, świąd skórny ( pruritus cutaneus)

• Guzek – tuberculum s. nodulum

  • Uwypuklony wykwit pierwotny ze skóry właściwej, pozostawia bliznę (wielkość orzecha laskowego); może mieć różną konsystencję: twardy, miękki, płaski, uszypułkowany; po rozdrapaniu powstaje blizna rozrostowa tzw. dzikie mięso (caro luxurians) nie regeneruje się, gdy ulegnie zropieniu tworzy czyraki (cystis) [pochodzenia zapalnego, nowotworowego, po zatkaniu ujścia gruczołu łojowego]

  • od ziarna grochu do orzecha laskowego

  • tworzy blizny

• Guz – tuber, nodus

  • Twarda wynisłość skóry, w głębszych warstwach skóry i tkanki podskórnej, większy od orzecha laskowego (występuje w promienicy), charakter zapalny lub niezapalny, nowotwór, białaczka, może mieć różną konsystencję (przeważnie jednak twardy), goi się z pozostawieniem blizny lub blizny rozrostowej

• Bąbel, porzywka – urtica

  • Wyniosłość skóry, ostro odgraniczona, tęga, owalna, okrągła, nieregularna

  • Bąbel pokrzywkowy – po ugryzieniu komara lub oparzeniu pokrzywą

  • Pokrzywka pokarmowa – choroby zakaźne, wąglik, szelestnica

  • Powstaje nagle i goi się bez śladu, obrzęk podścieliska łącznotkankowego, skóry właściwej, płyn to wysięk; blady, wokół zaczerwieniony, bąbel uciska na naczynia – skóra pod nim blada, nawet biała; charakter alergiczny – świąd; pozostawia bliznę, gdy się rozdrapie powstaje nadżerka (goi się z blizną lub bez)

  • w pokrzywce pokarmowej – objaw patognomiczny

• Pęcherzyk – vesiculum s. vesicula

  • Wielkość od łepka szpilki do ziarna grochu, wystaje ponad powierzchnię skóry (okrągły, stożkowaty); wypełniony treścią surowiczą (na skutek obrzęku komórkowego i naskórka lub mięzy komórkami naskórka)

  • śródkomórkowy – płyn uciska na jądro – zanik jądra – komórki łączą się i powstaje pęcherzyk wielokomórkowy (jedno lub wielokomorowy); duży pęcherzyk to pęcherz, np. pęcherz gąbczasto–komórkowy; treść surowicza; zasycha w strup, lekkie przebarwienie; gdy zedrzemy naskórek – nadżerka – bez blizny, gdy drażnimy powstaje blizna

• Pęcherz – bulla

  • Wypełniony surowiczą treścią, oddziela komórki naskórka od skóry właściwej (ø ok.0.5 cm)

  • subcornualis – podrogowy – dochodzi do oddzielenia tylko w warstwie rogowej naskórka (płyn surowiczy unosi warstwę zrogowaciałą)

  • epidermalis – śródnaskórkowy – płyn rozdziela warstwę ziarnistą, czasem kolczystą

  • subepidermalis – podnaskórkowy – unosi się cały naskórek

  • przyczyna pęcherza to oparzenie, goi się bez pozostawienia blizny, gdy się rozdrapie powstaje najpierw wrzód potem blizna

• Krosta – pustula

  • Płaska, okrągła, stożkowata (infekcja pęcherzyka i pęcherza), wypełnina treścią ropną ponad powierzchnią skóry

  • krosty powierzchniowe na samym naskórku to liszczaje ( impetigo)

  • follicularis – przymieszkowa – w jamie mieszka włosowego, zawarte w kroście bakterie, przez uszkodzone naczynie wędrują chłonką i krwią przez naczynia włosowate (follicularis)

  • spongiformis – gąbczastokształtna – tak jak pęcherz, komórki z ropą łączą się ze sobą

  • naskórkowa – pod warstwą rogową lub kolczystą naskórka (epidermalis)

  • ropa+krwinki czerwone – krosta czarna (pustula maligna), zasycha w strup, gdy się wygoi odpada, drażniony – wtórne zakażenie – blizna

• Zaskórnik – comedone

  • Przy zespole keratołojowym, nadmierne wydzielanie łoju + zaczopowianie ujść gruczołów łojowych (masy keratynowe i lipidowe)+hormony=acne (trądzik); zapalenie mieszka łojowego; częste u grzywaczy chińskich

UBYTKI SKÓRY

Wykwity wtórne – efflorescientiae cutanea secundariae

1. otarcie – exoratio

2. pęknięcie – fissura s. Rima cutis

3. rozpadlina – rhagas

4. łuska – squama

5. strup – crutsa

6. wrzód – ulcus

7. rana – vulnus

8. odleżyna – recubitus

9. zgorzel – gangrena

10. blizna - cicatrix

• Otarcie – excoratio

  • Z urazów mechanicznych (lizanie, drapanie, rzucanie się choroby morzyskowe), goi się bez blizn; liniowe otarcie – przeczosy (abrasio); głębokie draśnięcia, pozostają blizny, płytkie nie

• Nadżerka -erosio

  • Dotyczy naskórka lub błony śluzowej, ubytek naskórka i na skórze po zdarciu grudki, krosty, pęcherza; jest to dziura w naskorku, wokół jest pas demarkacyjny

  • Afty – w błonie śluzowej jamy ustnej

  • zejście bez pozostawienia blizny, gdy dochodzi do zakażennia, powstają owrzodzenia-blizna

• pęknięcie ( fissura s. Rima cutis)

• R ozpadlina – rhagas naskórek, skóra właściwa (blizna)

• Szczelina – fissura liniowe przerwnie ciągłości skóry warstwa rogowa bez blizny

• Pęknięcie – rima cutis cały naskórek bez blizny

• rozpadlina to rozszerzenie, pogłębione pęknięcie skóry, może wtórnie owrzodzieć lub ulec zakażeniu

• nie muszą być (te trzy) poprzedzone wykwitami pierwotnymi, powstają wokół natoralnych otworów ciała (odbyt, pochwa, kąciki zewnętrzne oczu, ust )poprzedza je pogrubienie skóry- silne napięcie i rozciąganie skóry, nawet nie zmienionej chorobowo

• Strup – crusta

  • Zasychanie wydzieliny surowiczej, ropnej, krwistej na powierzchni naskórka lub skóry właściwej, kształt i wielkość strupa zależy od wielkości i kształtu wykwitu pierwotnego+obfitości wysięku; powierzchnia dolna – wilgotna i gładka, powierzchnia górna – chropowata

  • sączące strupy – exema medidans – u psów

  • tarczka woszczynowa – scutula fabi – strup ciemnobrązowy, trudno oddziela się ; kolonie grzyba woszczynowego; uniesione komórki naskórka; leukocyty zlepione płynem wysiękowym, włosami, goi się bez blizny

• Wrzód – ulcus; owrzodzenie – ulceratio

  • Sięga głęboko skóry właściwej – w wyniku uszkodzeń mechanicznych, chemicznych, fizycznych, chorobowych – ubytek patologicznie zmienionej tkanki

  • Charakter pierwotny – urazy mechaniczne, odleżyny (decubitus)

  • Charakter wtórny – zejście guza i guzka

  • Wrzody zgorzelinowe – ulcera gangrenosa – w następstwie martwicy suchej (gangrena sicca) i rozpływnej (gangrena humida)

  • nosacizna – malleus

  • ropowica – phlegmone

  • zakaźne zapalenie naczyń chłonnych – lymphangiotis epizootica

  • wrzodziejące zapalenie naczyń chłonnych – lymphangiotis ulcerosa

• Łuska – squama

  • Powstaje z oddzielającej się częsci zrogowaciałego naskórka (łupież); łatwo złuszczający się strzępek zrogowaciaego naskórka jako zejście stanu zapalnego, mechanicznego lub niepełnego rogowacenia wadliwego

  • Podział:

    • Łuski otrębiaste – squama furfuraceae – 0-4 mm

    • Łuski właściwe - squama propria - 4-10 mm

    • Łuski listeczkowate – sqama lamellosa - 10-40 mm

    • Łuski płatowate - sqama lobullosa - <40 mm

      • Powierzchnia tych łusek może być sucha, wigotna lub tłustawa

• Blizna - cicatrix

  • Charakteryzuje się zanikiem struktury tkanki z której powstała, w miejscu stanu zapalnego, ubytków tkanki: brak gruczołów łojowych i potowych, brak włosów, zmniejszona sprężystość i ścieńczenie skóry, nie unerwiona i nieunaczyniona.

  • Blizna pourazowa – cicatrix traumaticae

  • Blizna poowrzodzeniowa – cicatrix postulceratione (wielkości i ksztatu wrzodu)

  • Blizna zanikowa – cicatrix atrophicans

Martwica skóry – gangrena cutis

• Inne wykwity:

  • rozstępy skórne – przy długotrwałym leczeniu glikokortykoidami

  • czyrak – furunculus – ostre zapalenie mieszka włosowego, przechodzi w ropień, silny odczy zapalny i naciekowy

  • cargunculus – czyrak mnogi – obok siebie na licznych mieszkach włosowych

  • furnuculosis – czyraczność – dotyczy całej powierzchni skóry

  • u pacjentów z nawrotowym ropnym zapaleniem mieszków włosowych – cukrzyca, łojotok, choroby przemian metabolicznych, zapalnie nerek – spada odporność – maceracja i uszkodzenie naskórka

  • krosta przymieszkowa

  • oddzielenie ropne – czop – guz – czyrak (blizna)

  • torbiel – cystis – twór guzowaty, zawiera treść o różnej konsystencji, otorbionej w zamkniętej jamie

    • wyróżniamy:

      • naskórkowe – prosak- milium

      • łojowe – steatocystoma

• mieszane – cystis pilaris

• błon śluzowych – cystes mucose oris

• pozostawiają blizny , potrzebne leczenie chirurgiczne

1. Badania dodatkowe – examinatio accesoria

• postępowanie diagnostyczne

• wskazania

• uwagi

• badania parazytologiczne

• badania mycologiczne

• lampa Wooda – promieniowanie podczerwone, wykrywanie grzybów, mikrosporidiów, trychophytoz u bydła

• zeskrobina – ektopasożyty i ich formy rozwojowe, powierzchniowe (demodex – nużeniec, scabies – świerzb drążący, cheyletiella), zeskrobujemy do pierwszej krwi

• szczotkowanie sierści – ektopasożyty, odchody, na białą bibułę (wszy, pchły, wszoły)

• test taśmą samoprzylepną – ektopasożyty, drożdże i bakterie (taśma barwiona metodą DiF-Quick`a)

• wyrywanie włosa – morfologia włosa, dermatofity, ektopasożyty, (penceta)

• płytki kontaktowe – pokryte agarem Dixona (wykrywanie Malasseria sp.)

• preparaty odciskowe – cytologia, grzyby, bakterie, pierwotnuaki ;szkiełkiem podstawowym z miejsc zmian skórnych, najpierw poskrobać, wydziela się śluz, krew, barwienie na bakterie gram+ i gram- lub D-G, giemsy (na elementy morfotyczne krwi)

• próby śródskórne – atopowe zapalenie skóry, podawanie antygenów swoistych (trudna interpretacja wyników)

• biopsja skóry (cienkoigłowa) – histopatologia, histochemia, immunaofluorescencja (próbka zabezpieczona w 10% formalinie)(toczeń powoduje zmiany w skórze właściwej wykryć go można jedynie biopsją)

• krew – hematologia, biochemia, serologia, hormony, tło choroby, niedokrwistość ze zmianami w moczu, w rozmazie przewaga eozynofili – alergie; barwienie charakterystycznymi substancjami; biochemia – patologiczne metabnolity (mocznik, kreatynina, cukier); serologia (odporność); hormony tarczycy, płciowe, kory nadnerczy nad lub niedoczynność narządów; profil cukrowy (glukoza we krwi)

• mocz – podejrzenie cukzycy – cukier w moczu (cukromocz); stany zapalne pęcherza moczowego i cewki (białko itd.), cukier itd.

• Triada u psów z cukrzycą:

  1. zapalenie skóry

  2. zmiany przezierności gałki ocznej

  3. cukier w moczu

Badanie wydychanego powietrza
Temperatura	Wydychane powietrze ma temperaturę ciała	Grzbietowe strony dłoni przykładamy do nozdrzy
Obustronność	Wydychane z obu stron
Siła	Wydychane z jednakową siłą
Zapach	O woni charakterystycznej dla gatunku	Nachylamy się żeby określić zapach
Badanie przedsionka jamy nosowej, jamy nosowej i wypływu z nosa
Otwory nosowe	Dobrze wykształcone, przegroda nosowa nie zmieniona	Oglądanie, rozchylenie skrzydełek nosa, omacywanie łącznie z przegrodą nosową
Błony śluzowe	-
Wypływ z nosa	Niewielka ilość, wypływ śluzowo – surowiczy, bezbarwny o woni charakterystycznej dla gatunku	Powąchać wypływ
Szmer nosowy	Drożność sprawdzamy sondom ( badanie utrudnione przy obrzękach )
Badanie zatok czołowej i szczękowej
Wysklepienie	Okolica zatok symetryczna, kości dobrze wysklepione	Oglądanie
Temperatura	Otaczających tkanek	Omacywanie
Bolesność	Niebolesne
Podatność na ucisk	Niepodatne
Wypuk	Pudełkowy – poprawny

GÓRNE DROGI ODDECHOWE

1. Badanie wydychanego powietrza

2. Badanie przedsionka jamy nosowej oraz jamy nosowej ( wypływ z nosa diectio nasalis)

3. Badanie zatok przynosowych i worków powietrznych u koni

4. Badanie krtani i tchawicy

5. Badanie kaszlu swoistego i reakcyjnego

6. Badanie endoskopowe

7. Badanie wykrztusiny ( expectoratio)

8. Badanie popłuczyn oskrzelowo – pęcherzykowych

1. Badanie wydychanego powietrza

• Wydychane powietrze:

• badamy wierzchem jednej dłoni

• nawiewamy ręką jak na biochemii

1. Obustronność

2. Siła

3. Temperatura

4. Zapach

Mówimy: Powietrze wydychane z obydwu nozdrzy z równą siłą, o temperaturze ciała i zapachy charakterystycznym dla gatunku (lub bezwonne).

Patologia:

• powietrze o temperaturze wyższej

  • w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych, gorące

• niejednostronność i zmieniona siła

  • spowodowana zwężeniem lub niedrożnością górnych dróg oddechowych jednego lub dwóch przewodów nosowych

  • nowotwory, zaczopowanie mechaniczne, chroniczny nieżyt przewodów nosowych, zwężenie w przypadku obrzęku

• woń

  • cuchnąca

    • gnilny, słodki, mdły zapach

      • proces chorobowy na terenie górnych dróg oddechowych lub płuc przebiegający z rozpadem białka

      • stadium rozpadu nowotworu, zgorzel płuc, zachłystowe zapalenie płuc, owrzodzenie nosa

  • chloroform, alkohol

    • pasożyty płucne u cieląt i jagniąt – glistnica – ascaridosis

  • aceton

    • ketonemia u bydła – ketosis

  • mocz

    • mocznica – uraemia

  • fiołki

    • przy podaniu olejków eterycznych ( witamina B1 – zapach wydychanego powietrza i moczu

2. Badanie przedsionka jamy nosowej oraz jamy nosowej

• Nos:

• Oglądamy

• Omacujemy

• Osłuchujemy (przytykamy ucho)

1. Kości nad przewodem nosowym symetryczne

2. Błona śluzowa

   • Pigmentowana

   • Wilgotna

   • Pokryta niewielką ilością śluzu

3. Słyszalny szmer nosowy(jak go nie ma to nie mówimy)

Patologia

• wypływ z nosa ( diectio nasalis)

  • jednostronny

    • jeżeli proces jest przed nozdrzami tylnymi

  • obustronny

    • jeżeli proces jest za nozdrzami tylnymi

  • Ilość wypływu

    • skąpy

    • obfity

  • konsystencja

    • surowicza

      • wodnisty, przejrzysty, lejący

        • w ostrym zapaleniu BŚ nosa początkowe stadia

    • śluzowo – surowiczy

      • ciągliwy, przejżysty

    • śluzowy

      • przy nieżycie górnych dróg oddechowych i nosa

    • śluzowo – ropny

      • ciągliwy, mętny, szarawy z domieszką złuszczonego nabłonka leukocytów, erytrocytów

      • przy schorzeniach zatok, oskrzeli, płuc np.: zapalenie płuc, nosówka, zołzy, zaoalenie krtani, ropne zapalenie węzłów chłonnych

  • Barwa

    • bezbarwny

      • początkowa faza zapalenia krtani

    • szarobiały

    • kremowy

      • odoskrzelowe zapalenie płuc u cieląt

    • różowy

    • czerwony

      • domieszki krwi

    • zielony

      • chlorofil u trawożerców

      • przy utrudnionym połykaniu dostaje się do nosa

    • szafirowy

      • uwalnia się hemoglobina

      • krupowe zapalenie płuc, zaraza piersiowa

    • brudnoszary ( cuchnący)

      • procesy martwicze na terenie układu oddechowego,

      • zgorzel, zachłystowe zapalenie płuc

    • biały, pienisty

      • przy domieszce powietrza na terenie pęcherzyków płucnych

      • obrzęk płuc, piana przez ubijanie

  • zapach

    • gnilny oznacza procesy rozpadowe w górnych drogach oddechowych, najczęściej przy zgorzeli płuc

  • domieszki

    • komórki nabłonkowe, krwinki białe, krwinki czerwone, włóknik, kryształy kwasów tłuszczowych, jaja pasożytów, grzyby, drobnoustroje

• Krwawienie z nosa

  • kroplami – epistaxis

    • pęknięcie naczyń włosowatych, BŚ nosa, przewlekły nieżyt nosa

  • strumieniem – rinorrhageae

    • krwotoki, uszkodzenie naczyń większych, gruźlica płuc, nieprawidłowe zakładanie sondy u koni

Błony śluzowe nosa – patologia:

• przekrwienie – hiperaemia

  • ostry nieżyt nosa: powstają punktowe i rozlane wybroczyny

  • w zołzach, nosaciźnie, wybrocznicy ( morbus maculosa)

• sinica - cyanosis

  • zastój żylny w niewydolności krążenia co prowadzi do zaburzeń w wymianie gazowej i duszności

• bladość – palor

  • przewlekły nieżyt nosa, niedokrwistość niedoborowa, pokarmowa

• zażółcenie – flavedo

  • choroby wątroby, przewlekłe zapalenie żołądka i jelit, ostra niedokrwistość zakaźna, leptospiroza, pasożyty we krwi, babeszjoza

• obrażenia błon śluzowych

  • rany ( vulnus) , zapalenia ( inflammatio) , martwice ( necrosis) , wrzody ( ulcera) – powierzchniowe i głębokie, blizny ( cicatrix) po skaleczeniach

Szmer nosowy – stidior nasalis

Chrapanie – stretor

3. Badanie zatok przynosowych i czołowych

• Zatoka czołowa:

• Oglądanie

• Omacywanie (na czole, kciukami, mocno!)

• Opukujemy (fuckiem)

1. Kości nad zatoką czołową symetryczne, dobrze wykształcone

2. Niebolesne

3. Niegorące

4. Niepodatne na ucisk

5. Nad zatoką wypuk pudełkowy

• Zatoki szczękowe:

• Oglądanie

• Omacywanie (pod okiem, kciukami, mocno!)

• Opukujemy (fuckiem ;))

1. Kości nad zatokami szczękowymi symetryczne, dobrze wykształcone

2. Niebolesne

3. Niegorące

4. Niepodatne na ucisk

5. Nad zatokami wypuk pudełkowy

• Eq, Bo, Cap, Ov

  • zatoka czołowa i zatoki szczękowe

• Ca

  • zatoka czołowa ( sinus frontalis) i zachyłki szczękowe ( recessus maxillaris dexter et sinister)

• Fe

  • zatoka czołowa ( sinus frontalis)

• oglądanie: jednoczesne obustronne wysklepienie lub asymetrię części twarzowej zatoki co występuje przy nieżytach ( catarrhus) błony śluzowej (emphyema) , złośliwych nowotworach, pourazowym zapaleniu skóry; zniekształcenia również przy krzywicy i osteomalacji

• wysklepienie zatok u bydła na tle gruźlicy kości, promienicy, głosicy

Worki powietrzne – Sacci aerophorici, diverticulum tubae auditivae

• uchyłki trąbek słuchowych Eustachiusza, znajdują się w trójkącie Viborga ( krawędź żuchwy, mięsień mostkowo – gnykowy, żyła szczękowa zewnętrzna )

• pomiędzy skrzydłami I kręgu szyjnego ( atlasu) a ramieniem wstępującym żuchwy

1. Oglądanie – wypływ z nosa

2. Omacywanie – powiększenie, chełbotanie, bolesność, podwyższona temperatura,

3. Opukiwanie – gdy jest obecny płyn to jest wypuk stłumiony

4. Punkcja

• omacywanie

  • powiększenie, konsystencja, chełbotanie, temperatura, bolesność

  • w nieżycie i wzdęciu wysklepienie uwidacznia się po obu lub po jednej stronie gardła

• opukiwanie

  • prawidłowy jest bębenkowy,

  • przy nagromadzeniu płynu wypuk: stłumiony/ tępy

  • przy wzdęciu wypuk metaliczny

  • przy ruchu następuje falowanie płynu

  • wypuk jawny lub bębenkowy – gaz

  • wypuk stłumiony – wysięk

• schylenie głowy zwierzęcia

  • zwiększony wypływ z nosa

• stan zapalny worków

  • jednostronny

    • obfity wypływ śluzowy lub śluzowo – ropny, obrzęki, bolesność w górnej części szyi za żuchwą

    • w miejscu worków powietrznych uwypuklenie, obrzęk może mieć wygląd guza, przy ucisku chełbotanie lub plusanie, gromadzi się wysięk – exudatum

  • odma zachyłka trąbki słuchowej pneumatosis diverticuli tubae auditivae

    • niedomykanie ujścia gardłowego trąbki powoduje podczas biegania wpadanie powietrza do zachyłka i rozdęcie, daje to wypuk mechaniczny

• wypuk jest normalnie przytłumiony, w stanach zapalnych tępy lub stłumiony, w przypadku wzdęcia ( wolterorimus) wypuk jest bębenkowy w podźwiękiem metalicznym, obecne są wtedy gazy gnilne

4. Badanie krtani i tchawicy

• Krtań:

• Oglądanie - inspectio

• Omacywanie - palpatio

• Oglądanie krtani od środka

(jedna ręka od góry, druga od dołu; górny kciuk wargę pod zęby, dolny palec wskazujący do środka i naciska na korzeń języka)

• Osłuchiwanie - asculatio

1. Okolica krtani

   • Symetryczna

   • Niebolesna

   • Niegorąca

2. Chrząstki krtani

   • Dobrze wykształcone

   • Elastyczne

3. Błona śluzowa krtani

   • Bladoróżowa

   • Wilgotna

4. Szmery krtaniowy

• Tchawica:

Badanie przeprowadzamy od góry do dołu!!!

• Oglądanie

• Omacywanie

• Osłuchiwanie (w kilku miejscach)

1. Okolica tchawicy

   • Symetryczna

   • Niebolesna

   • Niegorąca

2. Chrząstki tchawicy

   • Dobrze wykształcone

   • Elastyczne

3. Szmery tchawicze

• Obrzęk w okolicy krtani towarzyszy zapaleniu krtani i tchawicy (laryngotracheitis)

• Problem u kotów – (rynotracheitis syndrom) –obrzęk błon śluzowych, trudności w oddychaniu, wypływ z nosa

• Oglądanie krtani

  • stwierdza się różnej wielkości obrzęki w okolicy krtani i tchwicy

  • od wewnątrz możliwe jest u drobiu, psów i kotów, przez rozwarcie jamy ustnej;

  • u dużych zwierząt przy użyciu rynolaryngoskopu

  • u koni badamy przez nos

  • badanie przeprowadzamy w kierunku na nowotwory, zmiany strun głosowych, obrzęki i nieżyty błon śluzowych krtani i tchawicy ; zapadnięcie i niedowład chrząstki nalewkowatej, dychwica świszcząca

• omacywanie

  • stwierdza się bolesność i tempetaturę

  • wzmożoną wrażliwość sprawdza się wywołując kaszel reakcyjny

  • można stwierdzić również drżenia krtani i tchawicy powstałe na skutek zwężenia światła przez obecność wypociny ( fremitus laryngealis, fremitus treachealis) , drżenie powstaje również na skutek dychawicy świszczącej

• osłuchiwanie krtani

  • szmer krtaniowy

  • prawidłowy ma charakter chuchający

  • powstaje przy wdechu podczas przeciskania się powietrza przez cieśń krtaniową i struny głosowe;

  • ten sam szmer słyszalny jest nad tchawicą i wtedy jest to szmer tchawicowy, dalej jako szmer pęcherzykowy;

  • szmer krtaniowy jest tym silniejszy i większy, gdy pojawiają się zmiany prowadzące do zwężenia krtani;

  • zaostrzony szmer krtaniowy

    • występuje w stanach zapalnych krtani, tchawicy, gardła, słychać rzężenia ( rhonhi), słyszalne nad krtanią i tchawicą, gdy tam występuje wydzielina i obrzęki błony śluzowej)

• Tarczyca – glandula thyreoidea

  • Położona w pobliżu krtani; po obu stronach tchawicy,

  • (uwaga przy badaniu aby nic nie uszkodzić); u koni i bydła – 1-3 pierścieni tchawicy, pies 5-8 pierścieni tchawicy

  • składa się z dwóch płatów, bocznie połączonych mostkiem

  • reguluje przemianę białkową, węglowodanową, mineralną Ca,

  • Praktycznie słabo lub w ogóle nie wyczuwalna, gdy jest powiększona jest wyraźna

    • przy wolu, nadczynności, chorobie Graversa-Basedowa, niedoczynności

    • cachexia, tachycardia, exophtalmus

  • Normalnie pierścienie tchawicy są lekko przesuwalne względem siebie, przy porażeniu nerwu krtaniowego powrotnego (nervus recurrens), chrząstki są słabo przesuwalne względem siebie; drżenie pierścieni tchawicy lub chrząstek krtani (frenitis trachealis et laryngealis) – wzmożenie szmeru krtaniowego lub powstawanie szmeru dodatkowego (duszenie, świsty – stridores; czkawka – singulatus)

  • oglądanie

    • wielkość

  • omacywanie

    • konsystencja

    • bolesność

    • przesuwalność

5. Badanie kaszlu swoistego i reakcyjnego

• Kaszel reakcyjny:

• Naciskamy na krtań lub pierwszy pierścień tchawicy

Kaszel, jeśli nie uda nam się wywołać, omawiamy słowami : kaszel reakcyjny trudno wywoływalny, jeśli uda nam się to opisujemy jaki jest: suchy, charczący itp

• Kaszel – tussis

  • gwałtowny wydech powietrza poprzedzony gwałtownym wdechem

  • Odruch obronny, wywołany przez podrażnienie zakończeń nerwowych, śluzówki w okolicy garda, krtani, tchawicy, mający na celu usunięcie ciał obcych, dymu , nadmierna ilość wydzieliny

• Kaszel samoistny

  • objaw chorobowy, występuje przy schorzeniach dróg oddechowych, opłucnej

• Kaszel reakcyjny

  • wywoływany przez badającego w celach diagnostycznych,

  • dla stwierdzenia charakteru kaszlu i stanu pobudliwości dróg oddechowych;

  • u zwierząt zdrowych trudno wywoływalny, u chorych zwierząt łatwo wywoływalny

• Wywoływanie kaszlu reakcyjnego:

• koń – ucisk na chrząstki nalewkowate krtani

• bydło – wywoływanie bezdechu na ok. 0.5-1 min

• owce\kozy – ucisk na tchawicę lub wywołanie bezdechu

• zwierzęta mięsożerne – ucisk na pierwsze pierścienie tchawicy

• Zmiana kaszlu:

  • koń – kaszel silny, głośny, głęboki

  • bydło – kaszel przedłużony, słaby, chuchający

  • owce\kozy – kaszel głęboki, podobny do przerywanego stękania

  • pies – kaszel przedłużony, ostre chuchanie

  • świnia – gdy występuje podrażnienie, zmusić do kwiczenia, wywołać kaszel

  • Po kaszlu może wystąpić odruch wymiotny.

• Rodzaje kaszlu:

  • częsty – rzadki, napadowy, urazowy

  • bolesny – częsty, bolesny

    • przy ostrym zapaleniu opłucnej i krtani, męczący

  • głośny – matowy,słaby, nikły

  • pokasływanie – częste, słabe nie poprzedzone wdechem

  • długi, przedłużony – występuje przy obrzęku i zapaleniu strun głosowych

  • wilgotny – przy obecności rzężeń wilgotnych

  • suchy – powstaje przy włóknikowym zapaleniu opłucnej

  • w skutek domieszania się szmerów ubocznych wyróżniamy kaszel: ostry, chropowaty, szczekający, ochrypły, gwiżdżący, charczący, porykujący, kwaczący, mruczący

• Charakter kaszlu:

  • Wilgotny–tussis humidii

    • w ostrych procesach zapalnych górnych dróg oddechowych, gromadzenie się dużej ilości śluzu

  • Suchy–tussis sibilantes

    • w przewlekłych procesach zapalnych górnych dróg oddechowych, gromadzenie się lepkiego i gęstego śluzu i błon rzekowych (pseudomembran)

• Siła kaszlu:

  • W zależności od elastyczności płuc i od siły skurczu mięśni wydechowych

    • silny – zapalenie krtani, tchawicy, oskrzeli

    • słaby – rozedma płuc

• Częstość kaszlu

  • Zależy od pobudliwości błony śluzowej

    • pojedynczy, rzadki, częsty, przez dłuższy czas jako kaszel napadowy

• Bolesność kaszlu

  • bolesny – ostre stany zapalne krtani, tchawicy, oskrzeli, zapalenie opłucnej

  • bezbolesny – przewlekłe procesy zapalne dróg oddechowych

7. Badanie wykrztusiny – expectoratio

• wydzielina z górnych dróg oddechowych może wydostawać się na zewnątrz samoistnie wraz z kaszlem

• zostaje wyrzucona z krtani, tchawicy, oskrzeli wraz z kaszlem

• zawiera śluz i domieszki zawartości

• najczęściej zostaje połknięta

• rzadko na zewnątrz

• nadaje się do badania mikrobiologicznego

  • Wymaz pobieramy z gardła za pomocą techniki endoskopowej do badań mikrobiologicznych;

  • badania bakteriologiczne na drobnoustroje

• Badamy:

  • barwę,

  • konsystencję,

  • obecność ciałek ropnych,

  • ślady włóknika

• Wykrzusina:

  • ropna,

  • śluzowa,

  • z domieszką krwi (na błonie śluzowej nadżerki)

• U zwierząt częste jest połykanie wykrztusiny i zalega ona w przewodach pokarmowych, może wywoływać wymioty;

BADANIE KLATKI PIERSIOWEJ – Dolne drogi oddechowe

• Klatka piersiowa

1. Oglądanie – z każdej strony

2. Omacywanie – obie strony! każdą przestrzeń międzyżebrową od góry do dołu dwoma dłoniami czubkami wyprostowanych palców

3. Opukiwanie topograficzne – najpierw jedna strona potem druga

   1. Linia guza biodrowego – od tylnego kąta łopatki do guza biodrowego

   2. Linia guza kulszowego – od połowy łopatki do guza kulszowego

   3. Linia dolna fałdu kolanowego – od stawu barkowego do fałdu kolanowego

   4. Wzdłuż 4 PMŻ, aż do przytłumienia sercowego

4. Opukiwani diagnostyczne – jedna strona, potem druga strona

   1. W granicach pola opukowego za łopatką wzdłuż kolejnych przestrzeni, aż się wypuk zmieni.

5. Osłuchiwanie – obie strony, w obrębie granic płuc

   1. W kształcie literki U

4 1

3 - 2

Ilość oddechów

Ca – 14 – 24 / minuta

Fe – 20 -30 / minuta

Opis:

Oglądanie:

Klatka piersiowa dobrze wykształcona, symetryczna, widoczne rytmiczne i miarowe ruchy oddechowe, typ oddychania: piersiowo-brzuszny, przy wdechu wgłębienie klatki piersiowej tzw. fenomen oddechowy.

Omacywanie:

Ściany klatki piersiowej o równomiernie rozmieszczonej temperaturze, niebolesne.

Opukiwanie topograficzne:

Granica płuc:

• Przednia granica płuc: wyznaczona przez grzebień łopatki.

• Górna granica płuc na szerokość 2 palców do wyrostków poprzecznych kręgów piersiowych.

• Tylna granica płuc: w linii guza biodrowego po stronie prawej i lewej na wysokości 11PMŻ wypuk bębenkowy przechodzi w stłumienie wątrobowe ; w linii guza kulszowego na wysokości 9-10 PMŻ wypuk bębenkowy przechodzi w stłumienie wątrobowe; w linii fałdu kolanowego na wysokości 8 PMŻ wypuk bębenkowy przechodzi w stłumienie wątrobowe.

• Dolna granica po stronie lewej przechodzi w przytłumienie sercowe na szerokość 2 palców od mostka, po stronie prawej na wysokości 2 cm od mostka.

Opukiwanie diagnostyczne:

Nad polem opukowym płuc wypuk jest bębenkowy.

Osłuchiwanie:

Nad płucami słyszalny szmer pęcherzykowy.

• Ruchy oddechowe (opis w Nagórskim)

  • Typy ruchów oddechowych

    • udział ścian klatki piersiowej i powłok brzusznych

    • Typ piersiowo brzuszny – u zdrowego zwierzęcia, przewaga u samic – piersiowy u samców – brzuszny

      • u psów i koni występuje fenomen oddechowy (przeponowy), wgłębienie przy wdechu za ostatnim żebrem

    • Typ piersiowy – w warunkach patologicznych

      • stany zapalne i bolesności przepony i otrzewnej, narządów jamy brzusznej, ostre zapalenie opłucnej, wątroby, śledziony, rozszerzenie żołądka, przeładowanie żwacza, wzdęcia i skręt żołądka, wodobrzusze, krwotoki w jamie brzusznej

    • Typ brzuszny – w warunkach patologicznych

      • zapalenie opłucnej, zapalenie mięśni międzyżebrowych, zapalenie osierdzia, złamanie żeber, przy rozlanym zapaleniu rdzenia kręgowego, zapalenie płuc, rozedma pęcherzyków płucnych

Rytmy ruchów oddechowych

Stosunek wdechu do wydechu

Koń 1 - 1.8

Krowa 1 – 1.2

Koza 1 – 2.7

Owca 1 – 1

Pies 1 – 1.6

• Zaburzenia rytmu oddechowego

  • Fizjologicznie

    • podniecenie, strach, radość

  • Patologie

    • zapalenie opłucnej, zapalenie oskrzeli, wydech dwudzielny (duszność wydechowa) w przewlekłej rozedmie pęcherzyków płucnych u koni (brak sprężystości płuc, powietrze zalega w płucach, pęcherzyki pękają, właściwości sprężyste zanikają, wydech i dodatkowy skurcz klatki piersiowej)

    • Arytmia oddechowa – w agonii, zatrucia (BaCl₂), morfina, utrata świadomości przy zapaleniu opon mózgowych i mózgu (lecz fizjologicznie u psów)

• Oddechy:

• Przyspieszone – tachypnoe, polipnoe

  • zaburzenia czynności mięśni oddechowych

  • gorączka, zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, obrzęk nowotworowy, stany anatomiczne

• Zwolnione - bradypnoe, oligopnoe

  • przy schorzeniach CUN

  • wylew krwi, wodogłowie, acetonemia u krów

  • oddechy przerywane – krótkie zatrzymanie oddechów w fazie wdechów / wydechów

    • przy zapaleniu opłucnej, zapaleniu małych oskrzelików, przewlekłej rozedmie płuc

• Oddechy patologiczne

  • związane z procesami na terenie organizmu, następuje zmiana szybkości oddechów, ich głębokości, występuje bezdech

  • oddech zapadowy

    • najpierw maksymalnie rośnie a następnie maleje amplituda oddechów, przechodzących w bezdech – zapaść –collapsus

  • oddech Cheyn-Stokesa (mocznicowy)

    • występują pauzy 15-30 sekund,

    • rośnie maksymalnie amplituda, maleje i następnie dalej rośnie aż do maksimum;

    • mało dwutlenku węgla powoduje osłabienie oddechów lub ich ustanie, dużo dwutlenku węgla wzmaga pobudliwość ośrodka, oddechy ulegają nasileniu, intensywna wymiana powietrza

    • mocznica – w ostrej niewydolności nerek (dużo jonów NH₄⁺ co upośledza funkcje mózgu, wątroby i serca); zapach amoniaku w wydychanym powietrzu; (nadciśnienie tętnicze, guzy mózgu, nerczyce)

      • zaburzenia w pobudzeniu ośrodka oddechowego

      • po wylewie

      • zapalenia mózgu

      • ciężkie postacie zapalenia opon mózgowych

  • oddech Biota (meningealny)

    • po głębokim wdechu następuje przerwa,po której następuje głęboki oddech

    • zapalenie mózgu i opon mózgowych (meningeitis), wylewy krwi do mózgu

  • oddech Kussmaula (wielkiej kwasicy)

    • pogłębione, przedłużone fazy oddychania,

    • w stadium kwasicy oddechowej i metabolicznej, nadmiar CO₂ w organizmie

• Schorzenia obturatoryjne

  • niedodma – hipoxia (niedotlenienie)

    • krupowe zapalenie pluc, niedrożność oskrzeli, krtani, tchawicy

  • metaboliczna kwasica – np. choroby przewodu pokarmowego, z objawami biegunki; z kałem dużo HCO₃^- - jon wodorowęglanowy, przy zaburzeniach funkcji nerek wydalanie H⁺ zatrzymywanie HCO₃^-; zaburzenia przemian metabolicznych: -kwasica mleczanowa (żwacz), -kwasica ketonowa (cukrzyca)

• Częstość ruchów oddechowych

  • przyspieszenie-tachypnoe

    • gorączka, niewydolność serca; zapalenie oskrzeli; krupowe zapalenie płuc; choroby posocznicowe (różyca, wąglik); wzdęcie jelit; zapalenie otrzewnej; odma; wysiękowe zapalenie opłucnej; niedokrwistość; porażenie i zapalenie mięśni międzyżebrowych; tężec; wodobrzusze; choroby morzyskowe; rzucawka poporodowa; u suk karmiących małych ras, płód pobiera za dużo mleka zubożenie Ca²⁺ u suk)

  • zwolnienie-bradypnoe

    • choroby mózgu, utrata świadomości, wodogłowie, agonia, syndrom Hofflunda u krów (podrażnienie gałązek czuciowych w obrębie przedżołądków, przyczyną może być urazowe zapalenie czepca, co prowadzi do silnej reakcji bólowej, pobudzenia splotu słonecznego, pobudzenia nerwu błędnego, skurczu czepca i zalegania treści pokarmowej), leki np. atropina, weratryna, morfina także podrażnienie nerwu błędnego; głębokość oddechów- pogłębienie po wysiłku, powierzchowne przy bolesności klatki piersiowej

  • głębokość oddechów

    • pogłębienie po wysiłku, powierzchniowe przy bolesności klatki piersiowej

• Duszność – dyspnoe – zaburzenia w oddychaniu

  • duszność wdechowa – dyspnoe inspiratoria

    • Objawy

      • przy przeszkodach w górnych drogach oddechowych sięgających tchawicy i zwężenia światła oskrzelików; stosunek między wdechem i wydechem 3 – 5:1;

        • żywa gra skrzydełek nosa, rozszerzenie nozdrzy; rozwarcie jamy ustnej lub oddechy policzkowe ( wciąganie policzków w czasie wdechu) ; wdech-cofanie się krtani; głowa i szyja w pozycji wyprostowanej; odchylanie wyrostków łokciowych od klatki piersiowej; postawa stojąca u dużych, a siedząca u małych zwierząt; oddychanie zwolnione, z przewagą oddechów piersiowych; zapadanie się w fazie wdechu przestrzeni międzyżebrowych; słyszalne szmery stenotyczne (słyszalne na zewnątrz bez fonendoskopu), charczenie, słychać przy wydechu

    • Przyczyny:

      • porażenie skrzydełek nosowych; zwężenie nosa (obrzęk błon śluzowych, nowotwory, polipy, uwypuklenia kości, złamania przegrody, ciała obce); zwężenie krtani, kurcz i zapalenie; ropnie zagardłowe i okołokrtaniowe; zapalenie worków powietrznych (u koni); zwężenie tchawicy i oskrzeli; zapad tchawicowy; ucisk powiększonych węzłów chłonnych (szyjne głębokie, powierzchowne, żuchwowe, śródpiersiowe)

  • dusznośc wydechowa – dyspnoe expiratoria

    • objawy

    • utrudnione wydychanie powietrza z płuc; stosunek wdechu do wydechu 5 : 8-9; oddychanie brzuszne; wydech dwudzielny (dwie fazy wydychanego powietrza); rynienka wydechowa (za linią ostatniego żebra, przy mięśniu skośnym brzucha powstaje zakleśnięcie powierzchni jamy brzusznej); ruchy odbytu (oddychanie odbytowe- odbyt wydymany na zewnątrz); uwypuklenie słabizn; u psów wydymanie się policzków – oddychanie policzkowe

    • Przyczyny duszności wydechowej – zapalenie oskrzelików, dusznica oskrzelowa

  • duszność mieszana – dyspnoe mixta (występuje z przewagą jednego z rodzajów)

    • Przyczyny

      • obrzęk płuc ( zmniejszona powierzchnia oddechowa płuc, przy trudności w przedostawaniu się powietrza w drogach oddechowych, przy utracie elastyczności opłucnej przy zaburzeniach w krążeniu w związku z ; krwawienie płuc; wysiękowe zapalenie opłucnej; odma płucna (zmniejszenie powierzchni oddechowej płuc); pęknięcie przepony (narządy w jamie klatki piersiowej); przy tężcu (toksyny powodują skurcz mięśni oddechowych); rozedma pęcherzykowa i śródmiąższowa płuc (zmniejszona sprężystość, występuje zwłaszcza u koni i przeżuwaczy); zaburzenia przemiany gazowej w płucach (zapalenie płuc, robaczyce płuc); niewydolność sercowa u owiec i bydła (zapalenie wsierdzia i osierdzia); guzy nowotworowe

• Omacywanie - palpatio

  • Omacujemy w przestrzeniach międzyżebrowych;

    • wzrost ciepłoty ciała

      • zapalenie opłucnej, zapalenie ścian klatki piersiowej; wrażliwość przestrzeni międzyżebrowych na ucisk – początkowa faza zapalenia opłucnej (reumatoidalne u koni i psów, lub gośćcowe zapalenie mięśni międzyżebrowych); złamanie żeber, martwica żeber; różaniec krzywiczy w przejściu żeber kostnych w chrzęstne

• Drżenie ścian klatki piersiowej – frenitus

  • drgania opłucnowe – frenitus pleuralis

  • drgania rzężeniowo-oskrzelowe – frenitus roncho-bronchalis

  • drgania piersiowo-głosowe – frenitus pectoralis s. vocalis (zapalenie fałdu głosowego

• Opukiwanie – percussio

  • Duże zwierzęta pośrednio – młoteczkiem o plezimetr;

  • małe zwierzęta bezpośrednio – palcem o palec

  • Na prawidłowy jawny odgłos opukowy klatki piersiowej składają się:

1. uderzeniowy odgłos opukowy

2. współdźwięk ścian klatki piersiowej

3. dźwięk rezonansowy mas powietrznych zawartych w klatce piersiowej

• Zmiany mogą być stwierdzone na głębokości 3-7 cm.

• Rodzaje opukiwań:

  • planowe (topograficzne)

    • konie, bydło, małe przeżuwacze

    • przeprowadza się od 4 do 5 przestrzeni międzyżebrowej, tuż za mięśniem łokciowym (prawym i lewym), cel :stwierdzenie charakterystycznego odgłosu opukowego

Granice pola opukowego płuc u konia

• granica tylna I linia 16/17 przestrzeń mięzyżebrowa

II linia 14 przestrzeń mięzyżebrowa zmiany w odgłosie opukowym

III linia 10 przestrzeń mięzyżebrowa

• Dolna granica

  • linia fałdu kolanowego przechodzi w 6 przestrzeń mięzyżebrową w odległości na szerokość dłoni powyżej linii mostka i w 5 przestrzeni mięzyżebrowej po stronie lewej na stłumienie sercowe (wypuk jawny w stłumiony)

• Przednia granica – IV linia – za mięśniami łokciowymi

  • linie pionowe wzdłuż 4 przestrzeni mięzyżebrowej i 6 przestrzeni mięzyżebrowej po stronie lewej 12 cm. nad mostkiem, po stronie prawej 6 cm. nad mostkiem

• po stronie prawej wypuk jawny przechodzi w bębenkowy (nad jelitem ślepym); po stronie lewej wypuk przytłumiony przechodzi w stłumiony (śledziona)

Granice pola opukowego płuc u psów i kotów

• kończynę przednią należy wyciągnąć do przodu, a bark owdciągnąć od ścian klatki piersiowej

• Prawidłowy wypuk klatki piersiowej:

  • Wypuk jawny – koń, krowa, owca, koza, dorosłe duże psy

  • Wypuk bębenkowy – koty, małe psy, młode, zwierzęta, króliki, świnki morskie, ptaki ozdobne

  • Wypuk zajawny – zwierzęta wychudzone

  • Wypuk przytumiony – zwierzęta otłuszczone

• Opukiwanie topograficzne (diagnostyczne)

  • Cel, to określenie granic pola opukowego płuc (granice płuc)

    • Koń – poziome linie

      • I linia – guza biodrowego (górna granica) – od tylnego kąta łopatki równolegle pod kręgosłupem, wyrostki kręgów piersiowych i lędźwiowych

        • 16/17 przestrzeń mięzyżebrowa

      • II linia – guza kulszowego – w połowie łopatki

        • 14 przestrzeń mięzyżebrowa

      • III linia – fałdu kolanowego – równoległa do pozostałych

        • 10 przestrzeń mięzyżebrowa

      • prawa strona – jelito ślepe głównie głowa

      • lewa strona - śledziona

• Bydło

  • 13 żeber

  • opukujemy tylko w I i III linii (II linia –guza kulszowego pokrywa się z linią guza biodrowego – leżą na tej samej wysokości)

  • U bydła wyróżniamy 2 pola opukowe:

    • I pole – za łopatkowe

      • Tylna granica I linia 11/12 przestrzeń międzyżebrowa

      • III linia 8 przestrzeń międzyżebrowa

    • Dolna granica

      • III linia przechodzi w dolną granicę na wysokości 5 przestrzeni międzyżebrowej i przebiega dalej w 4 przestrzeni międzyżebrowej, w odległości 3 palców od dolnej krawędzi podpiersia – nie dochodzi do stłumienia (strona prawa – wypuki: jawny – przytłumiony; strona lewa – wypuki: jawny - bębenkowy

    • II pole – przed łopatkowe

      • Występuje w postaci niewielkiej płaszczyzny, która na wysokości stawu barkowego położona jest na szerokość 2 palców i sięga połowy łopatki (u zwierząt chudych wypuk jawny; u zwierząt dobrze odżywionych wypuk przytłumiony)

    • Przednia granica

      • 4 przestrzeń międzyżebrowa

      • Linie pionowe – wzdłuż 4 przestrzeni międzyżebrowej

        • strona lewa – nad mostkiem; strona prawa – do mostka

    • Odmienność bydła w badaniu płuc: płaty wierzchołkowe u bydła (oskrzele nad tętnicze) jest podzielone na dwa wierzchołki – skierowane są maksymalnie do przodu (aż do I przestrzeni międzyżebrowej)

    • U zwierząt chudych, pole przed łopatkowe jest o wiele większe, po wyciągnięciu kończyny przedniej ku tyłowi, obejmuje 1 i 2 przestrzeń międzyżebrową, od krawędzi mostka do połowy łopatki (występuje wypuk jawny!); u bydła, gdy są zmiany w płucach (pasożyty, procesy gruźlicze) najczęściej w płatach wierzchołkowych występuje niewielkie przytłumienie a nawet stłumienie

• Owce i kozy (13 żeber)

  • granice pole opukowego jak u bydła;

  • wychudzone – pole przedłopatkowe łączy się z załopatkowym;

  • robaczyce płuc – w płatach wierzchołkowych

• Psy i koty (13 żeber)

  • Opukujemy bezpośrednio palcem o palec

  • Tylna granica – bocznie od kręgosłupa

  • W I lini - 11 przestrzeń mięzyżebrowa

  • W III lini przez 8 przestrzeń mięzyżebrową

  • Granica dolna III przebiega od 6 przestrzeni mięzyżebrowej i dalej nad stłumieniem sercowym, aż poza staw barkowy, gdzie przechodzi w granicę przednią, która biegnie wzdłuż grzebienia łopatki i przy kręgosłupie łączy się z górna granicą

  • Linia chrząstkozrostów – dolna granica pola opukowego płuc i górna granica pola stłumienia sercowego; linie pionowe wzdłuż 4 i 6 przestrzeni mięzyżebrowej, po lewej 2-4 cm. nad mostkiem; po prawej 1-2 cm. nad mostkiem;

Zmiany chorobowe odgłosu opukowego klatki piersiowej

• Patologiczne zmiany granicy płuc:

  • miejscowe / ogólne

  • jednostronne / obustronne

  • Powiększenie pola opukowego płuc

    • przesunięcie tylnej granicy o 1-2 przestrzenie międzyżebrowe do tyłu

      • klasyczny przykład rozedmy pęcherzykowej płuc; rozedmy śródmiąższowej płuc; odmy płucnej

    • jednostronne powiększenie pola opukowego płuc

      • zapalenie płuc, bąblowica, nowotwory płuc

  • Zmniejszenie pola opukowego w okolicy serca

    • przerost i rozszerzenie mięśnia sercowego;

      • idiopatyczne i urazowe zapalenie osierdzia (płyn w worku)( hydropericardium) - do góry lub górno-grzbietowo

  • Przesunięcie przedniej granicy płuc

    • guzy nowotworowe, ropnie z 4 przestrzeni międzyżebrowej do tyłu

    • wypuk stłumiony – silny ucisk trzewi

  • Przesunięcie ku przodowi tylnej granicy płuc (tył do przodu)

    • wzdęcia żołądka i jelit; zaparcia; przeładowanie; wzdęcie żwacza (lewostronne); wodobrzusze; marskość i przerost wątroby; nowotwory; ropnie około przeponowe (poszerzenie przestrzeni międzyżebrowych)

  • Serce

    • mniejsze stłumienie sercowe, gdy się przesuwa do przodu, środka itp. (ucisk trzewi)-ectopia cordis

• Wypuki patologiczne

  • wypuk zajawny

    • stoi na pograniczu wartości fizjologicznych i patologicznych,

    • u małych zwierząt określa się jako dźwięczny bębenkowy;

    • zmniejszona powietrzność klatki piersiowej;

    • powstaje przy zmniejszonej grubości klatki piersiowej w następstwie silnego wychudzenia; poszerzenie przestrzeni międzyżebrowych, najczęściej przy rozedmie pęcherzykowej płuc, odmie (pneumothorax) – wypuk to 3 objaw patognomiczny

  • odgłos opukowy przytłumiony, stłumiony, tępy (podobny do opukiwania mięśni)

    • wypuk stłumiony

      • odgłos krótki, stłumiony przy grubszych warstwach mięśni, w miejscach przylegania serca, wątroby

      • wypuk stłumiony przechodzi czasem w tępy

    • zwiększenie grubości ścian klatki piersiowej;

    • nacieczenie tkanki płucnej, obecność ognisk zapalnych, obrzęki zastoinowe, zapalenia w tkance podskórnej

    • obrzęki; obecność włóknika w opłucnej płucnej i ściennej; obecność guzków gruźlicy na opłucnej (mięsożerne); skostnienie chrząstek międzyżebrowych u koni

    • bezpowietrzność miąższu płucnego

      • gdy do cienkiej warstwy płuc przylegają narządy miąszowe

      • krupowe zapalenie płuc (koniowate, bydło, mięsożerne);

      • uszkodzenie śródbłonka naczyń włosowatych, wysięk do światła pęcherzyków, krzepnięcie, bezpowietrzność; wypuk stłumiony lub przytłumiony; zejście; wyleczenie – st. rozpuszczenia włóknika, lizy, wypuk zajawny, jawny; zmięśnienie tkanki płucnej – wypuk tępy (krupowe zapalenie płuc); płyny w jamie piersiowej – stłumienie horyzontalne; guzy śródpiersiowe;

    • Stłumienie horyzontalne

      • u psa najłatwiej

      • płyn umiejscawia się w jamie opłucnowej przy wysiękowym zapaleniu opłucnej;

      • płyn jest niezapalny=przesięk (transsudatum);

      • zaburzenia w krążeniu; syndrom płucno -sercowy - niewydolność sercowa i zastój w obrębie krążenia małego (płucnego); płyn – opukiwaniem stwierdza się jego obecność; linia pozioma do podłoża (równoległa) granica między wypukiem jawnym a stłumionym; wskazanie do nakłuwania do jamy opłucnowej – punkcje dokonuje się poniżej tej linii; nie wolno jednak przekraczać pola opukowego serca; z przodu u dużych zwierząt po lewej nie przekraczać 5 przestrzeni międzyżebrowej, a po prawej 4 przestrzeni międzyżebrowej; u małych zwierząt po lewej nie przekraczać 6 przestrzeni międzyżebrowej, po prawej 5 przestrzeni międzyżebrowej, inaczej wkłujemy się do worka osierdziowego;

    • Guzy śródpiersiowe u bydła przy białaczce;

  • Wypuk bębenkowy

    • odgłos dźwięczny, i przedłużony, powstaje przy opukiwaniu jam zawierających powietrze kawern, rozstrzeni

    • fizjologicznie u małych i średnich psów, u dużych psów to patologia;

    • odgłos przypomina uderzenia w bęben;

    • w warunkach patologicznych powstaje w powierzchniowych warstwach płuc – powietrznych otoczonych przez tkankę płucną o większej gęstości (zapalenie, nacieczenie lub wysięk);

    • zapalenie odoskrzelowe płuc – niewielkie ogniska przy oskrzelach, ogniska są dość głęboko i trudno je stwierdzić; obrzęk płuc; ubytki – jamy w płucach – powstają przy gruźlicy, lub zgorzeli płuc i odmie; wypadnięcie żołądka, jelit do jamy klatki piersiowej – pęknięcie przepony ( u młodych kociąt otwory przepony nie są zrośnięte i przy gwałtownych ruchach może przepona pęknąć i narządy jamy brzusznej wnikają do klatki piersiowej, następują: duszność, zmiany wypukowe, zaburzenia w przewodzie pokarmowym; rozedma podskórna (powierzchniowa)

    • rozstrzeń oskrzeli, odma płucna, KZP, wysiękowe zapalenie opłucnej

  • Odgłos opukowy metaliczny

    • dźwięk jak przy uderzeniu o siebie dwóch metalowych płytek

    • wysokie tony (jak metal o metal); związane z obecnością w płucach jam kulistych o ø=4-5 cm., położonych blisko ścian klatki piersiowej, o gładkich ścianach, wypełnionych jednolitą masą powietrza;

    • występuje przy: odmie piersiowej, rozedmie podskórnej, nad uwięźniętą przeponą, w zgorzeli płuc, nagromadzenie powietrza w worku osierdziowym, przepuklinie

  • odgłos pękniętego garnka (glinianego)=odgłos czerepowy – olla rupta, rumor poculli fossi

    • zmodyfikowany, bezdźwięczny, tępy z domieszką szmeru, skrobania wypuk bębenkowy;

    • powietrze wychodzące z dużej jamy przez wąskie wyjście

    • powstaje , gdy istnieje w płucach jama komunikująca się z oskrzelem,; powietrze dostaje się do jamy i zwiększa objętość; odma płucna połączona z drganiami oddechowymi; nierównomierne zagęszczenie tkanki płucnej, stykające się bezpośrednio z ogniskami bezpowietrznymi;

    • psy i koty – odoskrzelowe zapalenie płuc (nosówka); wysiękowe zapalenie opłucnej; rozedma podskórna; temu odgłosowi towarzyszy szmer nieoznaczony (dzbanowy), amforyczny

      • szmer dzbanowy +odgłos pękniętego garnka = jamy w płucach komunikujące się z oskrzelem

• Szmery (stridor) oddechowe oznaczone – główne

  • Szmer oddechowy pęcherzykowy:

    • Powstaje przy wdechu, jest to zmodyfikowany szmer krtaniowy, słyszalny nad klatką piersiową. Istota powstawania znajduje się w krtani (fałdy głosowe- plicae vocales) – silniejszy i dłuższy przy wdechu niż wydechu

    • Różnice w intensywności:

    • konie

      • szmer pęcherzykowy jest miękki, słaby, najlepiej słyszalny za łopatką, płuca blisko klatki piersiowej

    • bydło

      • szorstki, najlepiej słyszalny za łopatką

    • owce, kozy

      • słychać ten szmer nad całym polem opukowym płuc, jest ostry i szorstki

    • psy, koty

      • szmer pęcherzykowy jest najsilniejszy i najbardziej ostry

      • głównie u kotów

Im większe zwierzę, tym ma większą klatkę piersiową i słabszy szmer.

• Osłuchiwanie:

  • osłuchuje się w ciągu 2 – 3 faz oddechowych

  • W granicach pola opukowego,

    • w I linii (stawu barkowego) u dużych zwierząt w 3 miejscach (fonendoskopem)

    • w II linii w dwóch miejscach

    • w III linii w jednym miejscu

1-----2-----3

tył 4-----5 przód

6

• na klatce piersiowej powstaje odwrócony trójkąt i tam osłuchujemy następnie raz przy razie całą powierzchnię tego trójkąta

• małe zwierzęta – głównie górna granica płuc (słychać wyraźnie fonendoskopem)

miejsce osłuchowe tworzy kwadrat:

4------------1

przód I I tył

3-----------2

u zdrowych zwierząt nad klatką piersiową słyszymy szmer pęcherzykowy, to zmodyfikowany szmer krtaniowy (przejście powietrza przez fałdy głosowe) – związane z fazą wdechu; słyszalny tylko nad krtanią

• Osłabienie szmeru pęcherzykowego

  • utrudniony przepływ powietrza w fazie wdechu

    • zwężenie dróg oddechowych (obrzęk błon śluzowych, nowotwory, polipy nosowe)

    • zmniejszenie sprężystości płuc (rozedma pęcherzykowo-płucna, nadmierne gromadzenie powietrza, pękanie pęcherzyków, zanik elementów sprężystych)

    • oddychanie powierzchowne (zapalenie mięśni międzyżebrowych, włóknik, suche zapalenie opon )

    • zrosty opłucnowe (powikłania po krupowym zapaleniu płuc)

    • nagromadzenie płynu, powietrza w jamach opłucnowych (odma)

    • obfite pokłady włóknika i zrosty łącznotkankowe (urazy mechaniczne, obrzęki)

    • obrzęk ścian klatki piersiowej (obrzęk zastoinowy)

    • rozedma podskórna

    • zgrubienie ścian klatki piersiowej

    • obrzęk ścian klatki piersiowej

    • zapalenie wysiękowe opłucnej

    • zapalenie śródmiąższowe płuc

    • obrzęk

    • gruźlica

• Wzmocnienie szmeru pęcherzykowego

  • Duszność: pobudzenie ośrodka oddechowego, przedłużony wydech

  • obrzęk błon śluzowych oskrzeli, wysięk, ropa, naloty włóknikowe w oskrzelach (rezonans)

  • choroby zakaźne prowadzące do toksemii

  • nieżytowe zapalenie płuc

  • krupowe zapalenie płuc

• Okresowy- przerywany szmer pęcherzykowy

  • Bolesność opłucnej, zapalenie oskrzeli, dużo wysięku

• Brak szmeru (respiratio nulla)

  • zatkanie głównych oskrzeli

    • powiększenie węzłów chłonnych oskrzelowych, nowotwory

• bezpowietrzność płuca, oskrzeli

  • spowodowana procesami zapalnymi, gruźlicą, bąblowcem, promienicą, krupowym zapaleniem płuc

• Rozedma pęcherzykowa płuc u koni (emphysema alveolaris pulmoni)

  • beczkowaty kształt (klatka piersiowa obustronnie rozszerzona ) – badamy przez oglądanie

  • p rzesunięcie tylnej granicy do tyłu

  • wypuk zajawny

  • osłabienie szmeru pęcherzykowego badamy przez opukiwanie

  • duszność mieszana

• Szmer oskrzelowy - patologiczny!! - stridor bronchalis

  • Nie jest nigdy słyszalny nad klatką piersiową w warunkach fizjologicznych

  • powstaje na skutek znacznego wzmocnienia szmeru krtaniowego, przy zwężeniu dróg oddechowych, między jamą nosową a dużymi oskrzelami, przy zwężeniu krtani i tchawicy

  • Przyczyna

    • drożność oskrzela w bezpowietrzności tkanki płucnej wzmagająca szmer oskrzelowy

  • Występowanie

    • przy zagęszczeniu tkanki płucnej

    • Krupowe zapalenie płuc (objaw patognomiczny!) w stadium hepatisationis – zwątrobienie tkanki płucnej

    • Przy nagromadzeniu płynu wysiękowego (exudatum) w jamie klatki piersiowej, pojawia się w górnej 1/3 części klatki piersiowej nad płynem (szmer!)

• płyn tłumi wypuk przy: krupowym zapaleniu płuc – pęcherzyki są nieczynne, stadium zwątrobienia i wysięku!

• Płyn nie tłumi przy zapaleniu oskrzeli przy osłuchiwaniu dużych jam o gładkich ścianach komunikujących się z oskrzelem

• szmer dzbanowy (amforyczny)

  • szczególna odmiana szmeru oskrzelowego jednak jest od niego bardziej miękki i głęboki z podźwiękiem metalicznym

  • występuje w przypadku wystąpienia jam powietrznych w płucach komunikujących się z oskrzelami (odma płucna – wypuk stłumiony)

• Wypuk amforyczny (odgłos pękniętego garnka – olla rupta) i szmer dzbanowy występują zawsze razem, są to zawirowania powietrza które dają odgłos dmuchnięcia w pustą butelkę

• Szmery oddechowe (nieoznaczone)

  • rzężenia (ronchi) szmery uboczne powstające przy zapaleniach błon śluzowych

    • ze względu na warunki powstania

      • wilgotne (ronchi humidi)

        • gdy w oskrzelach jest płyn wysiękowy (exudatum), który utrudnia przepływ powietrza, płyn jest porywany, przesówa się fala i następuje rzężenie; proces ten zaczyna się w obrębie oskrzeli (zapaleniem i wysiękiem)

        • przy przechodzeniu powietrza przez łatwo przemieszczający się płyn zmieszany z powietrzem

        • U cieląt – bronchopneumonia

          • śmietankowy wypływ

          • rzężenia

          • duszność mieszana

          • ogniska głęboko położone

          • nieodpowiednie warunki zoohigieniczne, dużo NH₃, i H₂O, drażnienie dróg oddechowych, infekcje wirusowe, bakteryjne, także biegunka – zespół płucno-jelitowo (pneumoenteritis)

      • suche (ronchi sonores et sibilantes)

        • przy zwężaniu światła oskrzeli w następstwie nagromadzenia lepkiego i ciągliwego wysięku

        • odlewy włóknika, drgania cząsteczek wysięku wznoszących się w trakcie przepływu powietrza nad powierzchnię błony śluzowej oskrzeli, wysięk zawiera elementy włóknika (mamy odlew błony, gdy następuje ruch oddechowy błona się odrywa – rezonans)

        • Zapalenie oskrzeli, odoskrzelowe zapalenie płuc, nieżytowe przewlekłe zapalenie oskrzeli, gruźlica płuc, bąblowica, rozedma płuc

    • w zależności od okresu występowania (faza oddechowa)

      • wdechowe

      • wydechowe

    • stopień zaawansowania rzężeń

      • Siła i wysokość rzężeń zależą od lepkości wydzieliny, intensywności, siły prądu powietrza, wielkości (ilości) fali płynu.

    • Podział ze względu na umiejscowienie: ( wg. Nagórskiego należą do wilgotnych)

1. drobno bańkowe

2. średnio bańkowe

3. grubo bańkowe

• trzeszczenia (Crepitationes)

  • podobne do rzężeń drobnobańkowych

  • powstają przy odklejaniu się i zlepianiu (w czasie maksymalnego wdechu i wydechu) ścian pęcherzyków płucnych, pokrytych niewielką warstwą wysięku (płyn zapalny z dużą ilością białka); delikatny odgłos trzeszczenia (wydech – ściany pęcherzyków zlepiają się ; wdech – ściany pęcherzyków rozklejają się);

  • występuję przy obrzęku płuc; w początkowej fazie zapalenia krupowego płuc (stadium nawału i lizy); niedodma na tle uwiądu płuc (mniejsza elastyczność – mało białka w przesięku); śródmiąższowa rozedma płuc; przy obrzęku – obrzęk niezapalny płuc, przesięk ma mało białka

  • podobny dźwięk do szumu włosów przy uchu

• tarcia opłucnowe (affrictus pleurae)

  • występuje przy ocieraniu się szorstkich, nierównych blaszek opłucnej; w fazie wdechu, głębokiego oddychania kaszel, zapalenie opłucnej, w okresie początkowym (pleuritis sicca); w gruźlicy, nowotworach oplucnej; gdy zatka się nozdrza to nie słychać

  • najczęściej występuje w dolnych partiach klatki piersiowej tuż za mm. Łokciowym

• szmery uboczne

  • szmery perystaltyczne żoładka i jelit; szmery połykania, szmery tarcia –odróżniamy fonendoskopem, są bardziej szeleszczące

• pluskanie –succsio Hippocratis

  • podźwięk metaliczny; w jamach płucnych zawiera się płyn i powietrze; rozszerzenie się oskrzeli; odma plucna; zgorzel (martwica tkanki plucnej); także w obecności płynu+gazu w worku osierdziowym (urazowe zapalenie worka osierdziowego u bydła, poprzez czepiec ostre przedmioty wbijają się do worka osierdziowego)

  • wysiękowe zapalenie opłucnej, odma piersiowa, zgorzel, obecność jam w płucach

• odgłos spadającej kropli -gutta cadens

  • występuje po ruchu zwierzęcia; w obrębie pęcherzyków płucnych mała ilość płynu (pzesięk) przy wdechu rozpyla się i przy wydechu jest skraplana; kropla spada na lustro płynu; rzadkie u zwierząt; objaw zmian chorobowych u ludzi

• Nakłucia do klatki piersiowej

  • Gdy stwierdzamy badaniem obecność płynu w klatce piersiowej; dokonujemy zawsze poniżej linii stłumienia horyzontalnego; nie można uszkodzić narządów, tylna granica stłumienia pola sercowego (granica rejonunakłuć odprzodu); żyła piersiowa zewnętrzna – nie możemy jej przebić;nakłucia dokonujemy w przestrzeniach międzyżebrowych (na żebro które poprzedza przestrzeń mięzyżebrową_

• wygolenie sierści

• dezynfekcja

• odciągnięcie skóry i nakłucie

• puszczamy skórę – przekłuwamy mięsnie, 2 otwory żeby nie powstała odma

• pobieramy płyn

Eq

L: 7 p.m.ż

P: 6 p.m.ż tuż poniżej linii stłumienia

• obie powyżej vena thoracica externa

Ru, Su

L: 6 p.m.ż

P: 5 p.m.ż

- obie powyżęj vena thoracica externa

M.M 38