FIZJOTERAPIA KLINICZNA W REUMATOLOGII
ćw. 8
ŁUSZCZYCOWE ZAPALENIE STAWÓW
Łuszczycowe zapalenie stawów –dotyczy 0,1% populacji oraz 48% chorych na łuszczycę. Najczęściej pojawia się u osób w wieku 20-40 lat. ♂ chorują tak samo jak ♀.
Jest to zapalenie stawów z towarzyszącą łuszczycą. Nie występuje w nim czynnik reumatoidalny.
Etiologia ł.z.s. jest nieznana. Istnieją przesłanki przemawiające za tym, że w rozwoju łuszczycy odgrywa rolę predyspozycja genetyczna.
Wyróżnia się 5 głównych typów ł.z.s.:
Niesymetryczne zapalenie nielicznych stawów z procesem zapalnym dotyczącym palców.
Klasyczne łuszczycowe zapalenie stawów ograniczone do stawów w miedzypaliczkowych dalszych rąk i stóp.
Symetryczne zapalenie wielostawowe przypominające r.z.s.
Zesztywniające zap. stawów kręgosłupa z zajęciem stawów obwodowych lub bez.
Tzw. okaleczające zapalenie stawów.
Ad1.
Niesymetryczne zapalenie nielicznych stawów z procesem zapalnym dotyczącym palców –jest to najczęstsza postać choroby mająca zmienny przebieg z nieprzewidywalnymi okresami zaostrzeń i remisji. Jej objawy występują głównie w kończynach dolnych. Pojawiają się nawracające zapalenia stawów rąk i stóp. Łuszczyca jest zwykle łagodna.
Ad2.
Klasyczne ł.zs. ograniczone do stawów międzypaliczkowych dalszych rąk i stóp. Jest to charakterystyczna i częsta lokalizacja. Choroba ma zmienny przebieg. Może być łagodna, ale może też szybko doprowadzić do znacznych deformacji. Łuszczyca skórna nie musi występować, ale zawsze obecne jest uszkodzenie paznokci. Częściej dotyka ♂.
Ad3.
Symetryczne zapalenie wielostawowe przypominają r.z.s. . W przypadku tego schorzenia zmiany występują w stawach międzypaliczkowych dalszych stóp i są niesymetryczne. Tworzy się nowa tkanka kostna wokół widocznych w radiogramach nadżerek. Następuje zapalenie ścięgien oraz zapalenie palca. Choroba charakteryzuje się nieobecnością czynnika reumatoidalnego i nie dotyczy narządów wewnętrznych. Rokowanie jest leprze niż r.z.s.
Ad4.
Zesztywniające zap. st. kręgosłupa z zajęciem lub bez stawów obwodowych.
Symptomatologia tego schorzenia jest czasami nie do odróżnienia od symptomatologii z.z.s.k.
Obraz radiologiczny ł.z.st. kręgosłupa może być identyczny jak obraz z.z.s.k. Zmiany w stawie krzyżowo biodrowym o typie z.z.s.k mogą być jednostronne lub obustronne, niekiedy nie wys. wcale. Może również wykazać odrębne cechy polegające na mniejszej symetrii w rozwoju syndesmofitów, powstawaniu parasyndesmofitów o typie otwartej klamry, dziobów papuzich lub przecinków oraz na współistnieniu zmian zwyrodnieniowych. Ziarniny w kręgosłupie szyjnym towarzysza zmianą łuszczycowym na owłosionej skórze głowy …………………….lornetkowanych palców rąk i stóp.
Dość często dochodzi również do zapalenia obwodowych przyczepów ścięgien.
Charakterystycznymi objawami klinicznymi ułatwiającymi rozpoznanie ł.z.s. są:
Łuszczyca w wywiadzie rodzinnym,
Zmiany łuszczycowe paznokci,
Zapalenie stawów międzypaliczkowych dalszych,
Asymetryczne zapalenie stawów,
Zapalenie stawów palców i przyczepów ścięgnistych zwłaszcza piety,
Zróżnicowany przebieg choroby, od poważniejszych zmian zapalnych do lekko nasilonych objawów,
Występowanie usztywnienia stawów.
W badaniach dodatkowych w okresie zaostrzeń stwierdza się przyśpieszenie OB. i obecność innych wskaźników ostrej fazy. Niekiedy obserwuje się zwiększenie stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi.
Odczyny Walera-Rosego i lateksowy –są ujemne.
W ł.z.s. częściej niż w grupach kontrolnych wys. antygen HLA-B27 i HLA-B17.
W większości przypadków zajęciem stawów krzyżowo biodrowych i kręgosłupa stwierdza się antygen HLA-B27.
W leczeniu farmakologicznym stosuje się:
n.l.p-z.
leki modyfikujące przebieg choroby
oraz fotochemioterapię z zastosowaniem metoksylenu oraz długofalowego światła ultrafioletowego z polarem -PUVA.
W leczeniu ł.z.s. poleca się prowadzenie intensywnej kinezyterapii w postaci ćw. wzmacniających siłę mięśni. Fizykoterapia może przyczynić się do ustępowania wysięku stawowego i zmniejszenia odczynu zapalnego, co prowadzi do zachowania ruchomości stawu, utrzymania jego funkcji oraz poprawa sprawności chorego.
Fizjoterapia pacjentów z zapalenie st. kręgosłupa jest podobna do stosowanej w z.z.s.k. natomiast osoby z zapaleniem nielicznych stawów i postacią wielostanową choroby są leczone tak jak pacjenci z r.z.s.
Zabiegi chirurgiczne są zarezerwowane dla chorych ze znacznym zniszczeniem stawów, deformacjami, i upośledzeniem ruchowym. Chirurgiczne leczenie rekonstrukcyjne stawów biodrowych i kolanowych daje lepsze wyniki niż leczenie operacyjne.
Leczenie operacyjne st. k. górnych.
Chorego należy poinformować o naturalnym przebiegu klinicznym choroby podkreślając wagę utrzymania ruchomości stawów. Chory powinien znać czynniki mogące wywołać nagłe zaostrzenie choroby oraz unikać stresu, urazów, zakażeń, niektórych leków. Powinien nauczyć się żeby nie obciążać nadmiernie stawów.
Reaktywne zapalenie stawów, –czyli ZESPÓŁ REITERA cw9
Jest to jałowe zapalenie stawów po przebytym zakażeniu układu moczowo-płciowego, gardła, przew. pokarmowego, z towarzyszącym zapaleniu cewki moczowej lub szyjki macicy, zapalenie spojówek oraz ze zmianami skórno-śluzówkowymi.
Zespół Reitera należy do grupy spondyloartropatii, w których występuje czynnik reumatoidalny. Jest to częściowo związane z obecnością w stawie chlamydia trachomatis. Podatne na zachorowania są osoby, u których wys. antygen HLA-B27. Objawy stawowe pojawiają się zazwyczaj 3-4 tyg. po infekcji. W odróżnieniu od septycznego zap. stawów w zespole Reitera posiewy płynu stawowego i maziówki są ujemne.
Objawy ogólne polegają na pojawieniu się złego samopoczucia, stanów podgorączkowych lub gorączkowych, schudnięciu i utracie apetytu. Stany infekcyjne zwykle w miarę szybko ustępują, natomiast zap. st. może utrzymywać się przez długi okres. Po okresie remisji często dochodzi do nawrotów choroby.
W badaniach dodatkowych stwierdza się mierną leukocytozę. W przypadkach o ciężkim przebiegu może wys. niedokrwistość opadanie krwinek czerwonych jest miernie lub znacznie przyśpieszone.
Badanie moczu wskazuje na leukocytozę i krwiomocz. Posiewy z moczu, z krwi i płynu stawowego są ujemne. W okresie 60-80 % przypadków zespołu Reitera stwierdzono obecność antygenu HLA-B27. Odczyny Walera-Rosego i lateksowy -są ujemne. Na podstawie badania podmiotowego i przedmiotowego można stwierdzić:
Asymetryczne wędrujące zapalenie jednego lub kilku stawów dźwigających ciężar ciała (kolanowe, skokowe)
Zapalenie i obrzęk całego palca stopy lub ręki
Dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowo krzyżowej lub pośladka
Ostre zapalenie spojówek lub przedniego odcinka naczyniówki
Hiperkeratotyczne zmiany skórne na dłoniach lub podeszwach
Obserwuje się również zapalenie przyczepów ścięgien –zwykle łączne z zapaleniem rozcięgna podeszwowego lub ścięgna Achillesa, jałowe zapalenie cewki moczowej i owrzodzenia w jamie ustnej.
Rzadko dochodzi do zapaleń mięśnia sercowego lub nerek. Schorzenie może objawiać się jedynie łagodnymi dolegliwościami bólowymi, ale może też prowadzić do szybko postępującej niepełnosprawności.
Po przebyciu choroby często wys. bóle stawowe i nawracają objawy kliniczne. U większości chorych zespół Reitera ustępuje po 4-6 mieś., ale czasem przybiera postać przewlekłej nawrotowej i destrukcyjnej artropatii obwodowej, obejmującej zazwyczaj stawy kolanowe i skokowe.
W przypadku tego schorzenia rokowanie jest dobre.
Podstawowe cele leczenia ostrej postaci choroby to:
Zahamowanie procesu zapalnego w stawach za pomocą leków p-zapalnych,
Ograniczenie pozastawowych objawów choroby,
Złagodzenie objawów i zapobieżenie lub zminimalizowanie upośledzenia czynnościowego dzięki fizjoterapii.
W ostrym okresie choroby niezbędne bywa unieruchomienie stawu za pomocą szyny. U chorych z zapaleniem stawów przodostopia oraz stawu skokowego górnego lub dolnego używanie stabilizatora może zredukować ból i pozwolić zachować zdolność chodzenia. Stan pacjenta poprawia się po wypoczynku w łóżku, należy jednak wprowadzić program ćw. biernych w celu uniknięcia przykurczy w stawach i zaników mięśni. Miejscowe stosowanie krioterapii- pomaga w łagodzeniu bólu stawowego lub okołostawowego.
Natychmiast po ustąpieniu procesu zapalnego chory powinien rozpocząć ćw. czynne ruchów, aby przywrócić pełną ruchomość stawów.
Podstawowymi środkami farmakologicznymi stosowanymi w leczeniu reaktywnego zapalenia stawów są n.l.p-z.
Niekiedy odstawowo lub około stawowo stosuje się: glikolortykosteroidy.
W przypadku przewlekłego zapalenia stawów: leki modyfikujące przebieg choroby,
U chorych z zakażeniami stosowane są najczęściej: tetracykliny.
OSTEOPOROZA!!! ćw 10,11
Osteoporozę po raz pierwszy opisał Volkman w 1882r i nazwał ją „chorobą z nieczynności”. W 1940r Albright określił, jako „za mało kości w kości”.
Obecnie obowiązująca definicja osteoporozy podaną przez WHO brzmi:
Osteoporoza jest uogólnioną chorobą systemową, którą charakteryzuje obniżona masa tkanki kostnej oraz zmiany w mikro-architekturze kości, co w konsekwencji zwiększa ryzyko złamań.
Osteoporoza to schorzenie, w którym gęstość kości jest niższa o 2,5 SD (odchylenie standardowe) w stosunku do średniej gęstości kości u młodych, zdrowych ♀.
WHO zalicza osteoporozę razem z chorobami układu sercowo-naczyniowego oraz nowotworami do głównych chorób, których rozwój zależy od trybu życia.
U ♀ ryzyko złamania biodra jest większe niż łączne ryzyko raka piersi, macicy i jajników.
U ♂ ryzyko takiego złamania jest wyższe od ryzyka zachorowania na raka prostaty.
Wyróżnia się osteoporozę pierwotną i wtórną.
Pierwotna wys. u 80% chorych. Wtórna u 20%.
Wśród przyczyn obniżonej masy kostnej w przypadku osteoporozy pierwotnej wyróżnia się:
Menopauzę (osteoporoza pomenopauzalna typ I)
Proces starzenia się typ II
Predyspozycje genetyczne:
Wrodzona łamliwość kości,
Homocystanuria,
Zespół Marfana.
Czynniki żywieniowe i choroby, ukł. pokarmowego:
Niedobór Ca,
Niedobór wit D,
Zespół złego wchłaniania,
Pierwotna marskość żółciowe wątroby,
Stan po resekcji żołądka,
Jadłowstręt psychiczny,
Schorzenia endokrynologiczne:
Hipogonadyzm,
Nadczynność tarczycy,
Nadczynność kory nadnerczy,
Cukrzyca,
Akromegalia
Farmakoterapia:
Glikokortykosteroidami,
Heparyna,
Lekami p-drgawkowymi,
Nadmierną suplementacją hormonów tarczycy.
Inne czynniki:
Choroby z ogniskiem w jamie szpikowej (szpiczak mnogi, białaczka, chłoniak)
Unieruchomienie,
Choroby tk. łącznej (r.z.s., z.z.s.k.)
Osteoporoza jest chorobą metaboliczną kości i najczęstszą z form osteopatii. Tkanka kostna podlega stałej przebudowie w okresie życia osobniczego i jest dynamicznie modelowana i remodelowana. Tempo tego procesu jest różne i zależy od wielu czynników wpływających na metabolizm tkanki kostnej.
Przyjmuje się, iż u dorosłego człowieka w średnim wieku następuje odnowa 8% kości rocznie. Metabolizm tkanki kostnej realizuje się w wyniku procesów resorpcji i tworzenia kości. Za tworzenie kości odpowiedzialne są osteoblasty, za resorpcję zaś osteoklasty.
Od urodzenia do osiągnięcia szczytowej masy kostnej miedzy 30-35 r.ż., której wielkość jest uwarunkowana genetycznie i która zależy od występowania czynników ryzyka osteoporozy, przeważają procesy tworzenia.
W czwartej dekadzie życia rozpoczyna się powolna, ale stała przewaga resorpcji, której tępo i sposób mogą być uważane za fizjologiczne lub przybierać zdecydowanie patologiczne wartości.
Szczególnym okresem jest pierwszych 5 lat po menopauzie, gdy przewaga resorpcji jest wyraźnie nasilona.
Krytyczna wielkość masy kostnej, przy której kość już nie może spełniać funkcji podporowej nazywa się „progiem złamań”. To umowna granica, ale najczęściej przyjmuje się, że to 2,5 SD mniej stosunku do szczytowej masy kostnej młodych, zdrowych ♀. Jeżeli utrata kości jest fizjologiczna, to próg złamań występuje ok. 80r.ż.
Istnieje jednak wiele czynników wpływających na przyśpieszenie tego procesu. W wyniku ich działania dochodzi do zahamowania równowagi między aktywnością czynników stymulujących tworzenie kości i czynników pobudzających resorpcję.
Dane epidemiologiczne dotyczące obniżonej masy kostnej zależą od;
Badania populacji: wiek, płeć, rasa,
Przyjętych wartości progowych i metod w diagnostyce,
Lokalizacja pomiarów; kręgosłup, bliższa część kości udowej.
Wys. Obniżonej masy kości charakteryzuje się nas. Cechami:
Jego częstość wzrasta z wiekiem badanych - ♀ ♂,
Przeważnie dotyczy ♀ - ok. 80% przypadków stanowią ♀,
Częściej spotykana jest u osób odmiany kaukaskiej niż czarnej.
Osteoporoza u ♀ powyżej 50r.ż. przeważnie wys. w podanych lokalizacjach z nas. częstością:
Trzony kręgów -16,5%,
Bliższa cz. k. udowej -16,2%,
Nasada dalsza k. promieniowej -17,4%,
Którakolwiek z tych lokalizacji -30,3%.
Najstarszą i do dziś najczęściej stosowaną met. diagnostyczną zmian zanikowych kości jest klasyczne badanie radiologiczne kości, obrazujące zmiany ich kształtu , ścieńczenie warstwy korowej, rozrzedzenie struktury oraz zmieniony obraz beleczek kostnych. Zaletą tego badania jest niski koszt i łatwa dostępność, wadą natomiast to, iż dopiero około 30-40% ubytku masy kostnej powoduje zauważalne rozrzedzenie struktur, a taki ubytek stwarza już duże zagrożenie złamaniem.
W diagnostyce osteoporozy wykonuje się następujące badania:
Densytometria kostna,
Bad biochemiczne,
Bad jakości tkanki kostnej.
Często jednak pierwszym objawem osteoporozy jest złamanie.
W badaniu gęstości kostnej najszersze zastosowanie znalazła met. podwójnej absorpcjometrii promieniowania rentgenowskiego – DXA.
Polega ona na radiologicznej ocenie różnicy między materiałem, z którego zbudowana jest kość, a tkankami miękkimi.
W tym celu oznacza się stopień mineralizacji tkanki kostnej, zawartości tkanki tłuszczowej i mięśniowej.
Jako punkt odniesienia wartości pomiaru przyjmuje się tzw.:
Szczytową masę kostną – T-score, lub wartości grupy kontrolnej – Z-score.
Wartości te wyraża się w liczbach bezwzględnych, odchyleniach standardowych lub procentach i przelicza się na względne oraz bezwzględne ryzyko złamań.
Miejsca, w których wykonuje się pomiary, to:
Lokalizacje centralne;
Kręgosłup,
Część bliższa kości udowej.
Lokalizacje dystalne;
Przedramię,
Podudzie,
Kość piętowa.
Prowadzone są także pomiary całego kośćca.
Densytometria wykorzystywana w diagnostyce osteoporozy umożliwia ocenę zagrożenia złamań oraz podjecie decyzji terapeutycznej. Uwzględnienie czynników ryzyka zwiększa czułość tej metody.
W diagnostyce densytometrycznej zastosowanie znalazły też tomografia komputerowa oraz ilościowa metoda pomiarów z zastosowaniem ultradźwięków.
Interpretacja wyników bad. densytometrycznej na podstawień zaleceń WHO jest nas.:
Normy stanowią wartości BMD –wartość mineralna kości lub BMC –zawartość składników mineralnych kości w zakresie 1 SD w odniesieniu od szczytowej masy kości.
Niską masę kostną –osteopenię - oznaczają wartości BMD lub BMC przekraczające -1SD (minus), lecz będące powyżej -2,5 SD.
Zagrożenie osteoporozą określają warunki BMD lub BMC poniżej -2,5 SD.
Osteoporozę oznaczają wartości BMD lub BMC poniżej -2,5 SD ze stwierdzonym radiologicznie złamaniem.
W diagnostyce osteoporozy stosowane są biochemiczne markery obrotu kostnego. Oznaczenie ich stężenia umożliwia ocenę ryzyka złamań na podstawie pomiaru metabolicznego obrotu kostnego i zmian struktury kolagenu oraz prognozowanie efektów leczenia.
W diagnostyce jest stosowane także oznaczenia stężenia wapnia, fosforanów i parahormon-PTH –w surowicy oraz wydalania wapnia z moczem.
Ponadto określa się stężenie 25-hydroksy witaminy D, której niskie wartości świadczą o jej niedoborze. Do badań określających wew. Uporządkowane struktury kości należy biopsja. Badania te nie są jednak powszechne w praktyce klinicznej.
W przebiegu osteoporozy następuje zmiana postawy ciała. W wyniku zmniejszenia wydolności trzonów kręgowych i kolejnych złamań zwiększają się fizjologiczne krzywizny kręgosłupa: lordoza szyjna i kifoza piersiowa. Powłoki brzuszne ulegają rozluźnieniu a łuki żebrowe zbliżają się do talerzy kości biodrowych. Następuje stopniowe obniżanie się wysokości ciała. Towarzyszy temu zaburzenie współdziałania poszczególnych grup mięśniowych w obrębie kręgosłupa oraz kończyn górnych i dolnych. Zmienione warunki mechaniczne są przyczyną przeciążenia stawów, torebek stawowych i więzadeł w obrębie kręgów. Powstałe bóle promieniujące do klatki piersiowej oraz kończyn górnych i dolnych.
Fizjologiczne krzywizny kręgosłupa sprzyjają wys. niebezpiecznych sił ścinających. Dobra ochrona mięśniowa w przypadku słabszej struktury kości zmienia siły ścinające na bezpieczne ściskające, zapobiegające deformacji kręgosłupa, a tym samym również złamaniom kompresyjnym.
Przyczyną zaburzeń koordynacji nerwowo-mm, prócz słabego wytrenowania mięśni i zmian w OUN, bywa dysfunkcja Obwodowego Układu Nerwowego, powstaje w następstwie bólu, jaki towarzyszy osteoporozie. Ból ten powoduje nadmierne, odruchowe napięcie mięsni lub ich osłabienie. Następnie dochodzi do przeciążenia spowodowanego brakiem ochrony mięśniowej. Przeciążenie jest przyczyna bólu. Powstaje zjawisko błędnego koła.
Jego przerwanie polega na jednoczesnym wdrożeniu leczenia p-bólowego, regulującego napięcie mięśniowe i odciążającego w postaci odpowiednio dobranej farmakoterapii, kinezyterapii, fizykoterapii i zaopatrzenia ortopedycznego.
Przebieg osteoporozy dzielimy na trzy okresy:
I wczesny, II zaawansowany, III późny.
Okres I –osteoporoza wczesna.
Pacjent skarży się na wielomiejscowe bóle w obrębie kręgosłupa oraz kk g. i d. Obserwuje się u niego w związku z tym obniżenie nastroju, a czasem depresję.
Podczas bad. Klinicznego stwierdza się nast. objawy:
Zaburzenia postawy ciała, którą chory może czynnie korygować,
Zwiększone napięcie mm przykręgosłupowych,
Osłabienie mm brzucha i mm pośladkowych,
Bolesność uciskowa mm przykręgosłupowych,
Pełne, ale bolesne czynne ruchy kręgosłupa w usytuowaniu skrajnym.
Przy max wdechu może wys. ból międzyżebrowy. Bad. radiologiczne kręgosłupa nie wskazuje zmian typowych dla osteoporozy. W bad. densytometrycznym stwierdza się osteopenię.
Okres II –osteoporoza zaawansowana.
Chory także odczuwa wielomiejscowe bóle w obrębie kręgosłupa, zwiększające się podczas ruchów. Obserwuje się u niego obniżenie nastroju, często także depresję.
Podczas bad. klinicznego obecne są także objawy, jak:
Zaburzenia postawy ciała w postaci zwiększonej lordozy szyjnej i lędźwiowej oraz kifozy piersiowej, które powodują, że czynna korekta postawy nie jest w pełni możliwa,
Rozluźnienie powłok brzusznych i obniżenie łuków żebrowych,
Jodełkowate ułożenie fałdów skóry na plecach i zmniejszone wcięcie w talii.
W bad. radiologicznym kręgosłupa w odcinku piersiowym stwierdza się zmniejszone wysycenie trzonów kręgowych, ubytek poziomych beleczek i ścieńczenie warstwy korowej, a niekiedy obniżenie wysokości trzonów kręgowych. Bad. densytometrycznym wykazuje osteoporozę.
Okres III –osteoporoza późna.
W tym kresie u chorego wys. stałe bóle kręgosłupa, które nasilają się podczas ruchów, zmiany postawy i obniżenie zrostu. Pacjent odczuwa niechęć do kontaktów z ludźmi i wysiłku fizycznego. W wywiadzie podaje przebyte złamania w obrębie kończyn dolnych lub/i górnych. W badaniu przedmiotowym stwierdza się nas. objawy:
Znaczna utrwalona kifoza w odcinku piersiowym kręgosłupa, która przy próbie jakiejkolwiek korekcji wywołuje ból,
Zwiększona lordoza szyjna i pochylenie głowy do przodu,
Rozluźnienie powłok brzusznych, obniżenie łuków żebrowych, które niekiedy stykają się z talerzami kości biodrowych,
Osłabienie mm brzucha, pośladków oraz kk g i d.
Bolesność uciskowa mm przykręgosłupowych i wyrostków kolczystych kręgów.
Pacjent często stoi na kończynach dolnych ugiętych w stawach biodrowych i kolanowych.
CZYNNIKI RYZYKA OSTEOPOROZY ćw 12
Czynniki ryzyka osteoporozy są nas.:
Genetyczne:
Płeć żeńska,
Rasa biała, odmiana kaukaska,
Osteoporoza w rodzinie w linii żeńskiej
Środowiskowe, żywieniowe i antropometryczne:
Palenie tytoniu,
Nadmierne spożycie kawy i alkoholu,
Obniżona aktywność fizyczna,
Mała ekspozycja na słońce,
Niedostateczne spożycie Ca i wit. D, a nadmiernie fosforu,
Niski wskaźnik masy ciała lub jej utrata o więcej niż 10%,
Wątła budowa ciała,
Wiek.
Inne czynniki:
Niedobór estrogenów i inne formy hipogonadyzmu
Późna pierwsza miesiączka, wczesna menopauza,
Wcześniej przebyte złamania kości,
Choroby nerek np. hiperkalciuria.
Stany związane z wys. osteoporozy wtórnej:
Schorzenia endokrynologiczne,
Schorzenia związane z zaburzeniem trawienia i wchłaniania prowadzące do niedoboru Ca, wit. D i białka,
Przewlekłe stosowanie niektórych leków.
Wymienione czynniki ryzyka osteoporozy są bardzo dobrze udokumentowane w przypadku osteoporozy pomenopauzalnej, dotyczącej 6krotnie częściej ♀ niż ♂- u nich ten typ osteoporozy nazwany jest poandropauzalną.
Szczególnie istotnymi czynnikami ryzyka u ♀ są:
nadmierne spożycie alkoholu
hipogonadyzm.
U os. w podeszłym wieku większego znaczenia nabierają czynniki żywieniowe, zaburzenia metabolizmu wit D oraz choroby układowe powodujące osteoporozę wtórną.
ZŁAMANIA OSTEOPOROTYCZNE
Złamania osteoporotyczne wys. najczęściej po 40 r.ż., jako skutek urazu o małej sile: padek z niewielkiej wysokości, przewrócenia się. Są one następstwem obniżonej wytrzymałości tkanki kostnej częściej u ♀ niż u ♂.
Typowe lokalizacje złamań to:
Trzony kręgów –złamania kompresyjne kręgów,
Bliższa cz. k. udowej,
Nasada dalsza k. promieniowej,
Nasada bliższa k. ramiennej.
Do najpoważniejszych czynników ryzyka złamań osteoporotycznych należą:
Wiek,
Obniżona masa tk. kostnej,
Wcześniejsze złamania,
Niski wskaźnik masy ciała,
Złamania osteoporotyczne u matek,
Długotrwałe leczenie glikokortykosteroidami,
Zwiększony metaboliczny obrót kostny,
Stany zwiększające ryzyko upadków.
Ponadto mogą wys. zaburzenia krążenia mózgowego, zaburzenia funkcji błędnika, upośledzenie koordynacji mięśniowej z zaburzenie siły mięśniowej. Spośród czynników ryzyka upadku należy zwrócić uwagę na te, które nie dotyczą bezpośrednio pacjenta, ale jego otocznia. Chory powinien mieć możliwość bezpiecznego poruszania się. W tym celu należy unikać śliskich powierzchni, zlikwidować przeszkody progi, kable, dywaniki itp.
Pacjent powinien zaopatrzyć się w obuwie zapewniające wygodne przemieszczanie się, używać elementów kompensacji zew. ułatwiających poruszanie –laski, kule, balkoniki, maty antypoślizgowe w wannie. Mieszkanie należy wyposażyć w poręcze, maty antypoślizgowe w wannie.
Złamania trzonów kręgów to najczęstsze złamanie osteoporotyczne. Ryzyko tego złamania u ♀ po 50r.ż. wynosi w ciągu całego życia 32%. Wys. w następstwie niewielkich urazów- upadku, nawet po gwałtownym opadnięciu na krzesło przy siadaniu. Najczęstsza lokalizacja to Th 8-12.
Dzielą się na 2 rodzaje:
Złamania klinowate –obniżenie wys. przedniej trzonu kręgowego.
Złamanie dwuwklęsłe –obniżenie wys. środkowej trzonu kręgowego.
Mają one charakter stabilny, czyli nie prowadzą do uszkodzenia granic kostnych kanału kręgowego. Dotyczą kości beleczkowatej i wys. już w osteoporozie pomenopauzalnej, ale ich częstość wzrasta z wiekiem bez względu na płeć.
Objawy kliniczne to:
ostry, samoistny, dobrze zlokalizowany ból, przechodzący czasem w przewlekłe dolegliwości bólowe, mają one charakter samoistny, wys. miejscowa bolesność uciskowa oraz dodatni objaw szczytowy (to ucisk terapeuty na głowę pacjenta w staniu, proste plecy- kompresja kręgów), pogłębienie kifozy piersiowej, obniżenie wzrostu, zespoły korzeniowe powodujące ból międzyżebrowy.
Złamanie rozpoznaje się gdy obniżenie wysokości przedniej lub środkowej jest większe niż 10% wysokości tylnej trzonu kręgowego na zdjęciu radiologicznym.
W leczeniu wykorzystuje się zaopatrzenie ortopedyczne w postaci gorsetu, który należy nosić ok. 2 mieś. Postępowanie to ma na celu działanie p-bólowe przez ograniczenie ruchomości kręgosłupa oraz zapobieganie pogłębienia się deformacji kręgosłupa. Gorsetu nie zaleca się u osób leżących z istotnymi zaburzeniami ukł. oddechowego oraz w mnogich złamaniach trzonach kręgu. Ponadto stosuje się farmakoterapię lekami p-bólowymi, p-zakrzepowymi, gimnastykę oddechową, następnie pionizację oraz ćw. m. brzucha, grzbietu i kończyn. Wskazaniami do leczenia operacyjnego są przetrwałe zespoły bólowe po złamaniach kręgu.
Złamania części bliższej kości udowej to drugie pod względem częstości wys. złamanie typu ostrego. Wymaga hospitalizacji, jego częstość rośnie z wiekiem bez względu na płeć. Do złamania dochodzi w wyniku upadku z wysokości lub na jednym poziomie. Ryzyko tego złamania u ♀ po 50r.ż wynosi 15% w ciągu całego dalszego życia.
Złamanie bliższej części k. udowej:
Złamanie biodra,
Złamanie szyjki kości udowej,
Złamanie okołokrętarzowe tej kości,
To złamania osteoporotyczne obarczone największą śmiertelnością 10-29% a u leczonych zachowawczo 60%. Śmiertelność 3-5 x wyższa u mężczyzn niż u kobiet.
Śmiertelność wzrasta wraz z pojawieniem się innych schorzeń takich jak:
Choroba zakrzepowo-zatorowa żylaki,
Otyłość,
Zator tętnicy płucnej,
Choroby ukł. krążenia –choroba wieńcowa,
Niewydolność serca,
Choroby ukł oddechowego –zapalenie płuc,
Niewydolność oddechowa,
Choroby nerek,
Odleżyny.
Ok. 20% pacjentów wymaga stałej opieki pielęgniarskiej.
Objawy kliniczne to:
Samoistny ból w okolicy biodra
przymusowe ułożenie kończyny dolnej wraz z przywiedzeniem.
W diagnostyce najistotniejsze jest zdjęcie RTG stawu AP i osiowe.
Leczenie operacyjne polega na alloplastyce stawu w przypadku złamania szyjki lub na zespoleniach operacyjnych.
Niekiedy wykonuje się wyciąg bezpośredni za nadkłykciami kości udowej lub za okolicę kostek. Stosuje się również farmakoterapię lekami: p-bólowymi i p-zakrzepowymi, aby przeciwdziałać powikłaniom.
Złamania nasady dalszej kości promieniowej –złamania w miejscu typowym,
złamania nadgarstka –powstaje podczas podparcia się ręką w czasie upadku.
Złamania typu …..
Objawy kliniczne to:
Dolegliwości bólowe nadgarstka,
ograniczenia ruchomości,
tkliwość, obrzęk i zaczerwienienie.(zniekształcenie?)
Leczenie zazwyczaj zachowawcze polega na repozycji zamkniętej w znieczuleniu i unieruchomieniu gipsowym. W złamaniach niestabilnych i wieloodłamowych istnieją wskazania do leczenia operacyjnego.
Stosuje się farmakoterapię lekami p-bólowymi. Usprawnienie prowadzi się od chwili repozycji złamania, aby przeciwdziałać powikłaniom wczesnym i odległym. Ćw. dotyczą odcinków nieobjętych unieruchomieniem, a po jego zakończeniu także i okolicy złamania. Obowiązuje przy nich zasada nie przekraczania granicy bólu.
Złamania nasady bliższej kości ramiennej –złamania barku –wys. po urazie bezpośrednim barku i po upadku z podparciem się ręką.
Objawy kliniczne to:
Ból barku, ograniczenia ruchomości i obrzęk.
W diagnozie rozstrzygające znaczenie ma zdj RTG barku AP. Zwykle stosuje się leczenie zachowawcze w postaci unieruchomienia w opatrunku gipsowym, stabilizatorze barkowym
Leczenie operacyjne wskazane w przypadku złamania wieloodłamowego i znacznego przemieszczenia odłamów. Rzadko alloplastyka.
W przypadku unieruchomienia chory od początku ćwiczy odcinki nieobjęte unieruchomieniem.
Po zdjęciu unieruchomienia wskazane są ćw. do granicy bólu.
Profilaktyka osteoporozy obejmuje wielokierunkowe działania mające na celu eliminację czynników ryzyka jej wys. W pracy fizjoterapeutycznej duże znaczenie ma podkreślanie wagi odpowiedniego spożycia składników pokarmowych, których niedobór jest wpisany w patogenezę choroby. Kolejnym obszarem zainteresowania jest edukacja w zakresie unikania środowiskowych czynników ryzyka osteoporozy –szczególnie istotne znaczenie ma zaprzestanie palenia tytoniu oraz nadmierne spożycie kawy i alkoholu. Promowanie aktywności fizycznej.
Zarówna Ca jak i wit. D, odgrywają ogromną rolę w przemianie kostnej, a ich niedobór jest w patogenezie choroby. Spożywanie Ca i P z pokarmem oprócz unikania używek i zwiększania aktywności jest najważniejszą częścią leczenia. W terapii hormonalnej pacjent musi otrzymywać te suplementy ……………………
Aktywność to główny czynnik dla uzyskania szczytowej masy kostnej S-score, Z-score. kostnej.
Zapewnia stabilność szkieletu, równowagę między procesami resorpcji i odbudowy kości. Poprawia sprawność ogólną, dzięki czemu zmniejsza ryzyko upadków. Jednak nadmierna aktywność fizyczna może być niekorzystna. Mechaniczne obciążenie kości zwiększa nasilenie procesu kościotworzenia. Aktywność fizyczna wpływa na proces przebudowy kości, powoduje przyrost masy kostnej oraz pobudza wydzielanie hormonów kalcytropowych i hormonu wzrostu. W okresie dojrzewania płciowego istotna rolę odgrywają hormony płciowe i hormon wzrostu. Aktywność fizyczna ma większy wpływ na masę kostną przed pierwszą miesiączką niż w latach późniejszych.
W wieku rozrodczym większe znaczenie od aktywności fizycznej ma profil chormonów płciowych, suplementacja Ca i D. Wykazano że kobiety uprawiające sport mają większą gęstość kości. Utrzymywanie aktywności fizycznej po menopauzie zmniejsza ubytek masy kostnej. Wskazane spacery 3km, ćwiczenia ogólnousprawniające co najmniej 3x w tygodniu.
Stanem mającym duży negatywny wpływ na gęstość kości jest unieruchomienie. Powoduje ono znaczny spadek jej wartości, osiągając niekiedy 4% miesięcznie, co może prowadzić do hipecalciurii, kamicy nerkowej i dalszych powikłań.
Aktywność fizyczna pobudza proces kościotworzenia i zwiększa gęstość mineralną kości w dzieciństwie i młodości.
W starszym wieku natomiast pozwala utrzymać stabilną gęstość kości, ogólną sprawność i samodzielności, co chroni przed upadkami i zmniejsza zagrożenie złamaniami.
Pozytywny wpływ na metabolizm tkanki kostnej ma odpowiednia aktywność fizyczna, wiążąca ze znacznym obciążeniem szkieletu. Korzyści z niej wynikające ustępują po zaprzestaniu ćw.
Nadmierna aktywność fizyczna jest szkodliwa, ponieważ powodować może utratę miesiączki, urazowość.
Zadaniem rehabilitacji jest profilaktyka:
Zniesienie bólu,
Utrzymanie prawidłowej postawy ciała,
Utrzymanie siły mięśni,
Zachowanie zakresu ruchu,
Zwiększenie aktywności ruchowej, stymulującej ukad kostny.
Aby nie dopuścić do złamań:
Unikać ruchów narażających kręgosłup na kompresyjne złamania, takich jak gwałtowne pochylenie do przodu, skręty i podnoszenie przedmiotów z pozycji pochylonej,
Zlikwidować bariery architektoniczne, które mogą być przyczyną upadków lub urazów: nierówne chodniki, krawężniki itp.,
Obuwie niskie, grube obcasy z elastyczną podeszwą,
Oświetlić mieszczenia,
Nie pastować podłóg,
Usunąć przedmioty na drodze poruszania się,
Unikać jazdy rowerem i samochodem po wyboistych drogach,
Sprzęt pomocniczy - maty antypoślizgowe, uchwyty,
Obuwie podczas spacerów powinno mieć niskie obcasy z grubą elastyczną podeszwą,
Sprężysty materac, nie powinien zapadać się pod naciskiem ciała,
Przy pozycji leżenia na boku oś kręgosłupa szyjnego powinna być przedłużeniem osi kr. piersiowego,
W ułożeniu na plecach zbyt wysoka poduszka może nasilać kifozę,
Wskazana korekta wzroku,
Edukacja pacjenta (wzorce wykonywania codziennych czynności)
Celem jest zapobieganie przeciążeniom narządu ruchu dzięki zachowaniu odpowiednich pozycji.
Przebieg osteoporozy dzielimy na trzy okresy: wczesny, zaawansowany i późny.
Podstawą we wczesnym okresie są leki p-bólowe i zastosowanie kinezyterapii, fizykoterapii i farmakoterapii redukujące napięcie mięśniowe.
Najlepsza formę kinezyterapii są ćw. w odciążeniu w basenie.
Fizykoterapię stosuje się w formie:
Elektroterapii –DD, galwanizacja anodowa, TENS
Pola magnetycznego,
Termoterapii –krioterapii (wyjątkowo)
NLPZ, leki rozluźniające mięśnie i leki antydepresyjne.
Działanie odciążające w okresie wczesnym osteoporozy,
Stosowanie odpowiednich form ćw. Czynnych indywidualnych i grupowych,
Niezbędnym elementem kinezyterapii jest kształtowanie postawy ćw. Antykifotyczne, wielokrotnie w ciągu dnia w różnych pozycjach ciała,
W zaawansowanej osteoporozie, aby zmniejszyć ból i przywrócić prawidłowe napięcie mięśni, stosuje się:
kinezyterapię w postaci ćw. w odciążeniu (basen), aqaaerobik, ćw. indywidualne i zespołowe,
elektroterapię,
Tens,
Farmakoterapię,
Masaże, ręczny, podwodny aquavibron,
Ćwiczenia indywidualne i zespołowe,
Nauka prawidłowej postawy oraz spacer trwający co najmniej godzinę dziennie poprawiają sprawność mm oraz stymulują kość do odbudowy dzięki obciążaniu osiowemu szkieletu.
Fizykoterapię w postaci elektroterapii, pola magnetycznego, TENS, termoterapii, różnych rodzajów masażu (ręczny, podwodny).
Zaopatrzenie ortopedyczne:
Kule, laski, balkoniki, zabezpieczają przed upadkiem i stanowią odciążenie w przypadku choroby zwyrodnieniowej.
Kołnierze ortopedyczne (zapobiegają zawrotom głowy) odciążając odcinek szyjny i zmniejszając bóle w wyniku mięśni tej części kręgosłupa
W przypadku złamania kompresyjnego gorset Jewetta,
Ćwiczenia izometryczne mięśni tułowia dla odtworzenia fizjologicznego gorsetu mięśniowego
Poddawanie układu kostnego obciążeniom dla prawidłowej przemiany kostnej,
W zaawansowanej osteoporozie nawet przy niewielkim urazie może dojść do złamań trzonów kręgowych lub w typowych miejscach w obrębie kk górnej i dolnej. Po unieruchomieniu złamania lub zabiegu operacyjnym dąży się do jak najszybszego uruchomienia i pionizacji chorego, zwracając uwagę na samoobsługę i lokomocję.
W osteoporozie późnej uzyskanie poprawy sylwetki nie jest możliwe.
Dąży się do zmniejszenia bólu przez regulację napięcia mięśni: odciążenie.
Postępowanie jest uzależnione od stanu ogólnego chorego.
Kinezyterapia w tym okresie polega na ćw. oddechowych, rozluźniających oraz izometrycznych mm kk górnych i dolnych oraz tułowia.
Fizykoterapię stosuje się w postaci elektroterapii oraz pola magnetycznego lub termoterapii z dużym ograniczeniem.
Można również wykonywać bardzo ostrożnie masaż ręczny mięśni kończyny górnej i dolnej.
Zaopatrzenie ortopedyczne w kule, laski i balkoniki jest niezbędne w tym okresie. Przyrządy te stanowią trzeci punkt podparcia, dzięki nim możliwe jest bezpieczne przemieszczanie się chorego. Należy zakładać w razie potrzeby kołnierze i gorsety ortopedyczne.
Amen ;]
DNA MOCZANOWA
(artitis aurica)
Dna jest zespołem objawów, na który składają się:
Nawrotowe ostre zapalenie stawów lub części miękkich okołostawowych, tzw. atak dny,
Przewlekła artropatia,
Guzki dnawe,
Kamica i przewlekłe zapalenie nerek,
Hiperurkemia.
Obok objawów podstawowych spotyka się zmiany w różnych układach i narządach poza narządem moczowym. Hiperurkemia i napady dny, towarzyszą wszystkim przypadkom dny, natomiast pozostałe objawy tylko niektórym za pomocą właściwego leczenia można w dużej mierze uchronić chorego przed nawrotami napadów dny i przed trwałymi zmianami w stawach, często również przed zmianami w narządzie moczowym.
Podstawową przyczyną objawów dny jest zwiększony zasób kwasu moczowego we krwi i w płynach tkankowych. Kwas moczowy jest produktem przemiany puryn. Puryny powstają drogą syntezy w ustroju. Część puryn powstaje w procesie katabolizmu nukleinowych i puryn zawartych w pokarmach.
W warunkach fizjologicznych zachodzi równowaga między nowo-tworzeniem kw. moczowego a jego wydalaniem przez narząd moczowy. Zachwianie tej równowagi tj. nadmierne wytwarzanie kw. moczowego i/lub niedostateczne wydalanie prowadzi do hiperurikemii.
Jej najczęstsze przyczyny to:
Genetycznie uwarunkowany defekt przemiany puryn,
Wzmożony katabolizm nukleoproteid tkankowych w przebiegu niektórych chorób krwi: białaczka, niedokrwistość hemolityczna, łuszczyca,
Niedostateczne wydalanie kwasu moczowego przez nerki z powodu przewlekłej choroby nerek, w następstwie nadciśnienia tętniczego.
Hiperurykemia prowadzi do tworzenia się przesyconego roztworu we krwi i w płynach tkankowych. Z roztworu przesyconego mogą się wytrącać kryształy moczanu sodu. Zakłada się, że strąty kryształów moczanu stanowią u chorego na dnę bezpośrednią przyczynę ataku dny, tworzenia się guzków i artropatii.
Miejscami odkładania się strątów są głównie stawy paluchów, następnie inne odcinki stóp, stawy łokciowe, rzadziej stawy rąk i kolan. Równocześnie z niszczeniem chrząstki kości postępuje odkładanie się złogów moczanowych w ścięgnach i torebce stawowej, które ulegają pogrubieniu bądź atrofii, kurczeniu się i rozciągnięciu, co pogłębia zniekształcenie stawów i ogranicza ich ruchomość.
Poza narządem ruchu złogi kwasu moczowego i moczanu odkładają się w narządzie moczowym:
-w cewkach nerkowych,
-w tkance śródmiąższowej,
-w drogach moczowych.
Złogi w drogach moczowych są przyczyną występującego zapalenia nerek.
W przypadkach o szczególnie dużej skłonności do wytwarzania złogów, mogą się one odkładać również w innych narządach wewnętrznych.
Dna dotyczy szczególnie ♂. Pierwsze objawy występują pomiędzy 30-50 r.ż. Dnę objawiającą się w wieku młodym cechuje przeważnie ciężki przebieg.
Napad dny jest na ogół pierwszym objawem choroby. Początkowo dotyczy przeważnie stawu śródstopno-palcowego palucha, rzadziej innych stawów.
Zapalenie wys. nagle, skóra nad stawem jest napięta, gorąca, sino-czerwona.
Objawom zapalenia towarzyszą niekiedy gorączka i dreszcze.
Pierwsze objawy dny przebiegają przeważnie mniej gwałtownie niż następne. Z biegiem lat, zwłaszcza w przypadkach niewłaściwie leczonych napad może przejść w podostre zapalenie, które utrzymuje się w ciągu tygodni i miesięcy, przecinane burzliwymi objawami ostrego zapalenia.
Kolejne napady dny mogą niezmiennie dotyczyć stawu palucha, w przypadkach o przebiegu cięższym obejmują one inne stawy- śródstopia, śródręcza i palców rąk, stawów kolanowych i łokciowych. Podczas jednego napadu dotknięty jest pojedynczy staw, bądź parę stawów, kolejno lub równocześnie. Często ostre zapalenie atakuje tkanki miękkie sąsiadujące z guzkiem dnawym.
W czasie napadu OB. znacznie przyśpieszone, liczba leukocytów we krwi obwodowej -zwiększona. Za hiperurikemii uważa się wartość >7 mg% ♂, u ♀ wartość jest zmniejszona. Stwierdzenie hiperurikemii pomaga rozpoznać dnę. Jednakże bez innych objawów, a zwłaszcza przy braku charakterystycznego napadowego zapalenia stawów, nie rozpoznaje się dny.
W wysięku stawowym, oglądanym pod mikroskopem widoczne są kryształy moczanu sodu wewnątrz leukocytów poza napadem dny –na zewnątrz leukocytów.
Pewne czynniki mogą wyzwolić napad dny:
Zbyt obfite pożywienie,
Alkohol- zwłaszcza wino i piwo,
Niektóre leki moczopędne,
Naświetlania rentgenowskie,
Urazy fizyczne,
Urazy psychiczne,
Zabiegi operacyjne,
Przeważnie jednak przyczyna napadu jest nieuchwytna.
Guzki dnawe są najczęściej umiejscowione w małżowinie ucha, torebce stawu łokciowego, nad małymi stawami rąk i stóp w ścięgnach, rzadziej nad stawami kolanowymi i na przedramionach.
Wielkość guzków jest różna: od ziarenka prosa do dużych skupisk wielkości jabłka. nad większymi skupiskami złogów wytwarza się odczyn zapalny a następnie owrzodzenie skóry, przez które przebija się zawartość złogów –biała, gęsta i lepka masa. W masie tej stwierdza się kryształy moczanu sodu i bezpostaciowe moczany.
Artropatia. Rozpiętość trwałych zmian stawowych jest bardzo duża- od zgrubienia jednego lub pojedynczych stawów do znacznych zniekształceń wielu stawów pod postacią zwichnięć, usztywnień, pogrubienia lub znacznego ścieńczenia, skrócenia i usztywnienia całych palców.
Zniekształcenia te prowadzą u pewnego odsetka chorych na dnę do ciężkiego inwalidztwa.
Ból- w okresach poza napadami- nie jest stałym objawem artropatii dnawej, występuje przeważnie tylko podczas ruchu, nawet u chorych ze znaczną destrukcją stawów. Dysproporcja między nasileniem bólu a stopniem zniszczenia stawów jest uderzającym zjawiskiem w przebiegu dny, zwłaszcza w porównaniu z r.z.s.
W RTG najczęstszym i jedynym z najwcześniejszych objawów jest regularny, okrągły, wyraźnie ograniczony ubytek tkanki kostnej, tzw. geoda. Najczęściej znajduje się ona w nasadzie tuż pod warstwą korową, przede wszystkim w kościach śródręcza, śródstopia oraz paliczków rąk i stóp.
Osteoporozę stwierdza się stosunkowo rzadko. Prawie z reguły widoczne są cechy zwyrodnienia –zwężenie szpar stawowych i osteofity, głównie w obrębie stawów paluchów. Cień tkanek miękkich wokół małych stawów jest poszerzony, dobrze wysycany. Nadciśnienie tętnicze, niemające charakteru złośliwego, spotyka się u około połowy chorych na dnę, często już w młodym wieku. Odsetek nadciśnienia tętniczego zwiększa się znacznie po 50r.ż. Znamiennie częściej, iż w ogólnej populacji wys. u chorych na dnę choroba niedokrwienna serca, wybitnie często hiperlipidemia, otyłość i jawna cukrzyca.
DIAGNOSTYCZNE KRYTERIA DNY!
I -Stwierdzenie obecności kryształów kwasu moczowego w płynie maziowym lub w złogach znajdujących się w tkankach za pomocą mikroskopu lub metod chemicznych.
II –Stwierdzenie, co najmniej duch z niżej wymienionych czterech kryteriów:
Wyraźny wywiad i/lub obserwacje ca najmniej 2uch ataków bolesnego obrzęku stawu kończyny dolnej. Ataki przynajmniej w początkowym okresie charakteryzuje nagłe pojawienie się b. silnego bólu oraz całkowita kliniczna remisja w ciągu 1 lub 2 tyg.
Wyraźny wywiad lub obserwacja ataku opisanego w kryterium 1, obejmującego paluch.
Klinicznie stwierdzona obecność złogu.
Wyraźny wywiad i/lub obserwacja ustępowania objawów zapalenia pod wpływem kolchicyny w ciągu 48h od jej zastosowania.
LECZENIE
Fizjoterapia. Celem leczenia fizjoterapeutycznego dny jest:
Miejscowe działanie przeciwzapalne, p-bólowe, p-obrzękowe.
W przypadku ostrej postaci choroby, co 1-2h stosuje się miejscowe okłady chłodzące.
W postaci przewlekłej zaleca się:
Promieniowanie UV –naświetlania całkowite usprawniają wydzielanie kw. moczowego przez nerki,
Prądy interferencyjne –o natężeniu niewywołującym skórczów mięśni (na staw zajety procesem chorobowym),
Ultradźwięki -miejscowo lub segmentarnie,
Prądy diadynamiczne –codziennie o natężeniu aż do granicy tolerancji,
Masaż tkanki łącznej -miejscowo lub segmentarnie,
Kąpiele lecznicze –ciepłe, solankowe i siarczanowe,
Leczenie uzdrowiskowe –kąpiele radanowe, siarczowo-siarczkowodorowe.
Kinezyterapia. Celem jej jest poprawa przemiany materii i utrzymanie sprawności ruchowej stawu.
Obejmuje ona:
Ćw. ogólnokondycyjne,
Turystykę –z wyjątkiem t. wysokogórskiej,
Jazdę na rowerze,
Ćw. czynne,
Ćw. bierne.
Podczas ćw. należy zwrócić szczególną uwagę na ruchy w stawach zajętych procesem chorobowym. Ćw. nie powinny przekraczać granicy bólu. Należy je prowadzić tylko w okresach między napadami.
Farmakoterapia.
Celem jej jest:
Likwidacja objawów ostrego zapalenia dzięki podawaniu n.l.p-z.,
Zapobieganie wys. kolejnych ostrych napadów dny przez codzienne podawanie kolchicyny,
Ograniczenie odkładania się kryształów moczanów i doprowadzenie do pełnego wchłonięcia istniejących guzków dnawych,
Unikanie stosowania leków moczopędnych zmniejszających wydalanie kw. moczowego.
Dieta. Zastosowanie diety ma na celu normalizację masy ciała. Dieta powinna być ubogopurynowa i polegać na ograniczeniu spożycia mięsa i rezygnacji z podrobów, sardynek, rosołu, alkoholu.
Współczesne leczenie dny moczanowej, pozwala większości chorych na prowadzeniu normalnego trybu życia. Wczesne rozpoczęcie leczenia ma istotny wpływ na rokowanie. W przypadku zaawansowanej choroby guzki dnawe mogą zostać całkowicie wchłonięte, czynność stawów może się poprawić, a proces powodujący upośledzenie czynności nerek –zahamowany.
Dna ma zwykle cięższy przebieg, jeśli początek choroby wystąpił przed 30r.ż. Kamica nerkowa moczanowa lub szczawianowa rozwija się około 20% chorych. Nieleczona postępująca dysfunkcja nerek związana ze współistniejącą cukrzycą i nadciśnieniem tętniczym prowadzi do dalszego upośledzenia wydalania moczanów, przyśpiesza występowanie zmian w stawach i jest najczęstszą przyczyną zgonów w przebiegu dny moczanowej.