Terapia pedagogiczna

Terapia pedagogiczna – to system zintegrowanych i zaplanowanych w czasie zidywideualizowanych działań zapobiegawczo – naprawczych, stymulująco – usprawniających i korekcyjno – kompensacyjnych, realizowanych przez n-li i terapeutów w różnych formach pomocy specjalistycznej dla uczniów wykazujących opóźnienia i zaburzenia funkcjonalne oraz niepowodzenia szkolne.
Obiektem oddziaływań terapeutycznych jest dziecko, napotykające na specyficzne trudności podczas nauki czytania i pisania. Dzieci te różnią się między sobą pod wieloma względami. Cechami różnicującymi SA wiek metrykalny dziecka – opóźnienie organizacyjne może być roczne lub wieloroczne, poziom umiejętności czytania i pisania – od zupełnego baraku elementarnych umiejętności poprzez różnego rodzaju braki i błędy, pozom sprawności intelektualnych – odchylenie poniżej i powyżej normy rozwojowej, modele mikrozaburzeń funkcji percepcyjno – motorycznych - stopień, głębokość, rodzaj i poziom występowania opóźnień bądź zaburzeń funkcji, reakcje na własne trudności i niepowodzenia – od agresywnych po zahamowane i rezygnacyjne.
Celem terapii pedagogicznej jest kształtowanie tych cech osobowości i charakteru oraz tych dyspozycji i funkcji psycho – fizycznych, dzięki którym uczeń może osiągnąć optymalny dla siebie rozwój oraz opanować podstawowe wiadomości i umiejętności szkolne, gwarantujące minimum powodzenia w nauce.
Cele pracy terapeutycznej powinny się koncentrować wokół projektowanych zmian rozwojowych w zakresie sfery poznawczej, emocjonalno – społecznej oraz rekonstrukcji systemu wiedzy i umiejętności.
Zakres tych celów wyznacza się dla każdego dziecka indywidualnie, stosownie do jego potrzeb i możliwości. Podstawą ich wyznaczenia są wyniki postępowania diagnostycznego, określające aktualny stan rozwoju psychoruchowego, poziom wiedzy i umiejętności dziecka „jak jest” i uświadomienie standardu – czyli tego, co dziecko na tym etapie uczenia powinno opanować „jak ma być”.
Cele pracy terapeutycznej powinny być sformułowane w taki sposób, aby umożliwiły pokonanie różnicy od tego „jak jest” do tego, „jak ma być”.
Do zadań terapii należy:
Stymulowanie psychoruchowego rozwoju dziecka,
Kompensowanie stwierdzonych niedoborów rozwojowych,
Eliminowanie braków dydaktycznych,
Korygowanie – korekta nieprawidłowości w przebiegu procesów i funkcji psychicznych,
Korygowanie postaw wobec napotykanych trudności i niepowodzeń,
Usuwanie różnych przeszkód adaptacyjnych ucznia w środowisku szkolnym.
W postępowaniu terapeutycznym możemy wyróżnić cztery wielopoziomowe aspekty terapeutyczne:
* aspekt psychoterapeutyczny,
* aspekt psychokorekcyjny,
* aspekt psychodydaktyczny,
* aspekt ogólnorozwojowy.
Aspekt psychoterapeutyczny występuje w interakcjach dziecko – terapeuta – grupa, to wywieranie wpływy kształtującego postawę uczestnictwa w procesie terapeutycznym, rozwijanie motywacji do nauki, uczenie sposobów pokonywania trudności i budowania wiary we własne możliwości.
Aspekt psychokorekcyjny – to stosowanie szeregu zabiegów reformująco – naprawczych, zmierzających do osiągania uogólnionych sprawności całokształtu funkcji percepcyjno – motorycznych zaangażowanych podczas czynnnosci czytania i pisania.
Aspekt psychodydaktyczny – to kształtowanie prawidłowych umiejętności czytania i pisania na miarę aktualnych i przyszłych potrzeb ucznia oraz wymagań programu nauczania poprzez zastosowanie specjalnej metody nauki czytania i pisania, specjalnych modeli ćwiczeń i pomocy terapeutycznych.
Aspekt ogólnorozwojowy – to pobudzanie i wszechstronne usprawnianie rozwoju psychoruchowego i emocjonalnego, aktualizowanie, uzupełnianie i poszerzanie wiedzy ogólnej oraz szczegółowej z różnych dziedzin, rozwijanie zainteresowań i zamiłowań dziecka.
Prowadzenie działalności terapeutycznej z uwzględnieniem powyższych aspektów pozwala na synchronizację pracy funkcji percepcyjno – motorycznych i wzrostu umiejętności i poprawności czytania i pisania.
Aby postępowanie terapeutyczne spełniało pokładane oczekiwania i aby dzieci nie traktowały zajęć jako dodatkowych lekcji i nie odczuwały ich jako kary za niepowodzenia w nauce, konieczne jest przestrzeganie przez n-la terapeutę zasad nie tylko ogólnopedagogicznych, lecz także specyficznych dla terapii:
1.ZASADA INTEGRACJI – polega na łączeniu i wykorzystaniu w pracy terapeutycznej wiedzy na temat aktualnych potrzeb i faktycznych możliwości dziecka, wynikających z diagnozy, z wiedza o sposobach i formach postępowania terapeutycznego w odniesieniu do wymagań szkolnych.
2.ZASADA ADEKWATNOŚCI wymaga, aby wkład programu był ciągiem sensownie dobranych treści do ćwiczeń oraz form i technik ich realizacji uszeregowanych w takiej kolejności stopniowego i cyklicznego wdrażania, by odpowiadało to potrzebom dziecka.
3.ZASADA INTERKALACJI polega na ćwiczeniu tej samej funkcji za pomocą różnych technik i środków w zmieniających się sytuacjach, aby w ostatecznym efekcie uzyskać jej sprawność niezależną od materiału i warunków, w jakich miałyby się uaktywnić.
4.ZASADA STRATEGII DZIAŁANIA zakłada wieloaspektowy charakter terapii, co oznacza równoczesne stosowanie zabiegów na różne i w różnym stopniu rozwinięte, jak i zaburzone funkcje, zgodnie z określoną ich typologią i strukturą (łączenie postępowania przyczynowego i objawowo, przechodzenie od ćwiczeń funkcji do ćwiczeń czynności).
5.ZASADA PRZYSTĘPNOŚCI uwzględnia ścisłe ustruktualizowanie działań od łatwych do coraz bardziej złożonych, tak w zakresie treści, jak i tempa uczenia się każdego dziecka.
6.ZASADA ŚWIADOMEGO UDZIAŁU w terapii zakłada konieczność wyjaśniania dziecku celu i sposobu postępowania profilaktyczno – naprawczego.
7.ZASADA ZINDYWIDUALIZOWANEGO KONTAKTU POLEGA NA:
pełnej akceptacji dziecka, jakim jest w rzeczywistości, a nie według założonych oczekiwań osób dorosłych,
uznaniu, że dziecko zasługuje na szczególną pomoc,
pozytywnej więzi emocjonalnej dziecka z terapeutą i pozostałymi członkami grupy,
stopniowym wprowadzeniu kontroli i oceny wyników pracy dziecka po wstępnym okresie pełnej aprobaty każdej próby samodzielnego działania.
Efektywność procesu terapeutycznego wymaga zintegrowanego oddziaływania terapeutycznego, płynącego z trzech źródeł:
* od nauczyciela terapeuty w toku zajęć specjalistycznych,
* ze środowiska szkolnego, od nauczycieli uczących dzieci z trudnościami,
* ze środowiska domowego, od rodziców wychowujących i pomagających dzieciom w nauce.
Efektywność terapii jest funkcją następujących zmiennych:
* dziecka, rodzaj i natężenie zaburzeń,
* diagnoza psychopedagogiczno – medyczna i jej trafność,
* terapeuta, jego osobowość i wiedza specjalistyczna,
* sytuacje terapeutyczne, ich dobór i sposób realizacji,
* intensywność terapii i czas jej trwania,
* miejsce i warsztat pracy terapeutycznej.