dr farm. Sebastian Polak / dr farm. Aleksander Mendyk
Zdarza się, że po rejestracji produktu leczniczego konieczna jest zmiana w składzie substancji pomocniczych, technologii, skali lub miejsca produkcji. Każda taka zmiana wymaga przejścia przez producenta powtórnego procesu rejestracyjnego, gdzie w skrajnych przypadkach wymagane jest nawet potwierdzenie biorównoważności produktu zmienionego w stosunku do poprzednio produkowanego. Na tym etapie modelowanie matematyczne wykorzystuje się w celu optymalizacji ewentualnej zmiany składu (np. skład jakościowy i ilościowy substancje pomocnicze) ale także do oceny zachowania leku w organizmie. Korelacja in vitro-in vivo (IVIVC) staje się tu jednym z podstawowych narzędzi in silico pozwalających na uniknięcie badań biologicznych i potwierdzenie biorówoważności nowego produktu ze starym na podstawie badań dostępności farmaceutycznej.
Leki odtwórcze, nazywane inaczej generycznymi lub po prostu generykami stanowią poważny element rynku farmaceutycznego. Ich producenci nie wprowadzają nowych molekuł, korzystając z już dostępnych cząstek i wykazując biorównowazność proponowanych formulacji z już dostępnymi (referencyjnymi). Mimo ogromnego postępu w modelowaniu i technikach in silico, należy stwierdzić, że na dzień dzisiejszy wciąż decydujące znaczenie mają eksperymenty biologiczne, w których wykazuje się (bądź nie) biorównoważność leków. Aktualnie agendy rejestracyjne żądają również przedstawienia dowodów na równoważność farmaceutyczną, co jest już krokiem w kierunku metod alternatywnych do biologicznych, jednak wciąż stanowi to tylko uzupełnienie opisu badanego leku i tylko w szczególnych przypadkach może stanowić surogat badań biologicznych. Nacisk kładziony na rozwój metod alternatywnych do biologicznych eksperymentów jest podyktowany poważnymi nieścisłościami w definicji dostępności biologicznej, które są przyczyną probabilistycznej definicji biorównoważności opartej o statystyczne szacowanie podobieństwa dwóch profili farmakokinetycznych. Niestety aktualny stan wiedzy na temat losów leków w ustroju nie pozwala na stworzenie uniwersalnego opisu dostępności biologicznej zawierającego się w ściśle określonym zestawie zmiennych. Z uwagi na powyższe, jakość wyników badania metodami biologicznymi jest stosunkowo niska, co jest bezpośrednią przyczyną ustanowienia stosunkowo szerokiego kryterium biorównoważności jak np. stosunek AUC (pola powierzchni pod krzywą zmian stężenia substancji leczniczej w czasie) leku testowego do referencyjnego może mieścić się w granicach 80-125%.