Ustalenie zmiany stanu produktów

Jesteśmy jednostką produkcyjną i sporządzamy rachunek zysków i strat w wersji porównawczej. Jak powinniśmy ustalić zmianę stanu produktów?

1. W jakim celu i na jakim koncie ustala się zmianę stanu

Zmianę stanu produktów przedstawia saldo konta 49 "Rozliczenie kosztów". Ustalają ją jednostki, które sporządzają rachunek zysków i strat w wersji porównawczej. Zmiana stanu produktów koryguje koszty, doprowadzając ich wielkość do wysokości kosztów rzeczywiście poniesionych w danym roku obrotowym na sprzedaną produkcję. W wersji porównawczej rachunku zysków i strat saldo konta 49 "Rozliczenie kosztów" wykazuje się w pozycji A.II. "Zmiana stanu produktów (zwiększenie - wartość dodatnia, zmniejszenie - wartość ujemna)".

Saldo Wn konta 49 "Rozliczenie kosztów" oznacza zmniejszenie stanu produktów, a saldo Ma - zwiększenie stanu produktów. Saldo konta 49 na koniec roku obrotowego przenosi się na wynik finansowy, zapisem:
 

- Wn/Ma konto 86 "Wynik finansowy",       - Ma/Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów".

Zmiana stanu produktów jest związana z funkcjonowaniem tzw. zamkniętego kręgu kosztów. Zamknięty krąg kosztów tworzą następujące konta:

• 49 "Rozliczenie kosztów",

• zespołu 5 i 6 oraz

• 70-1 "Koszt sprzedanych produktów".

W przypadku sporządzenia porównawczego rachunku zysków i strat, na stronę Wn konta 49 "Rozliczenie kosztów" przenosi się koszt sprzedaży produktów, zapisem: Wn konto 49, Ma konto 70-1, a na stronę Ma przeksięgowuje się koszty proste (w tym wymagające rozliczeń w czasie), zapisem: Wn konto zespołu 5 i konto 64, Ma konto 49. Wielkość salda konta 49 powinna odpowiadać wartości zmiany stanu produkcji w toku i produktów niesprzedanych oraz rozliczeń międzyokresowych kosztów. Ustalając tę zmianę należy wziąć pod uwagę salda początkowe i końcowe następujących kont:

• 60 "Produkty gotowe i półprodukty",

• 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów",

• 63 "Produkcja w toku" (lub stan z konta 50 - gdy produkcja w toku nie jest przenoszona na konto zespołu 6),

• 64 "Rozliczenia międzyokresowe kosztów".

W praktyce zazwyczaj nie zachodzi zgodność pomiędzy zmianą stanu produktów ustaloną na koncie 49 a wartością zmiany stanu obliczoną przez porównanie stanów początkowych i końcowych kont 60, 62, 63 i 64. Może to być spowodowane w szczególności:

• przekazaniem wytworzonych wyrobów na rzecz środków trwałych w budowie,

• przeniesieniem kosztów utrzymania własnych obiektów socjalnych,

• usuwaniem szkód losowych,

• przekazaniem własnych wyrobów do własnego sklepu,

• wystąpieniem niedoborów wyrobów gotowych.

Wskazane jest wówczas ujmowanie powyższych operacji za pośrednictwem kont obrotów wewnętrznych, tj. na kontach:

• 79-0 "Obroty wewnętrzne" po stronie Ma tego konta,

• 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych" po stronie Wn tego konta.

Przykładowo przekazanie wytworzonych wyrobów na rzecz środków trwałych w budowie można ująć w księgach rachunkowych, zapisem: Wn konto 79-1, Ma konto 60 oraz Wn konto 08, Ma konto 79-0.

Na koniec roku saldo konta 79-0 przenosi się na wynik finansowy (konto 86), a saldo konta 79-1 przeksięgowuje się na konto 49. Taki sposób ewidencji powoduje, że koszty, które wyszły z kręgu i zostały ujęte na koncie 79-1, zamykają konto 49 (czyli zamykają krąg kosztów).

2. Przykład ustalenia zmiany stanu produktów w jednostce stosującej konta zespołu 4 i 5

Przykład

I. Założenia:

1. Przedsiębiorstwo produkcyjne prowadzi ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5 oraz sporządza rachunek zysków i strat w wersji porównawczej. Wyroby gotowe przyjmowane są do magazynu według cen sprzedaży netto. Różnice między ceną sprzedaży netto a kosztem wytworzenia są odnoszone na konto 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów". Produkcja w toku na początek i koniec roku nie występuje.

2. W bilansie otwarcia salda kont zespołu 6 wynoszą odpowiednio:

a) saldo Wn konta 60 "Produkty gotowe i półprodukty": 96.000 zł,

b) saldo Ma konta 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów": 18.000 zł,

c) saldo Wn konta 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów": 15.000 zł.

3. Koszty według rodzajów w okresie sprawozdawczym wynoszą ogółem: 168.000 zł, z tego odniesiono:

a) na koszty produkcji podstawowej: 108.000 zł,

c) na koszty zarządu: 56.700 zł,

d) na rozliczenia międzyokresowe czynne, jako ubezpieczenie majątku: 3.300 zł.

4. Operacje gospodarcze jakie wystąpiły w danym okresie sprawozdawczym i na dzień bilansowy zaksięgowano w sposób zaprezentowany na poniższym schemacie.

II. Dekretacja:
 

Opis operacji	Kwota	Konto
				Wn	Ma
1. PK - odniesienie w koszty zarządu kwoty z BO konta 64-0	15.000 zł	55	64-0
2. Zapisy w okresie sprawozdawczym:
a) PK - przeniesienie kosztów wytworzenia wyrobów        na konto 58	108.000 zł	58	50
b) Pw - przyjęcie wyrobów gotowych z produkcji	141.000 zł	60	58
c) PK - przeniesienie na odchylenia różnicy na koncie 58	33.000 zł	58	62
d) PK - rozliczenie odchyleń przypadających na        wyroby sprzedane	32.100 zł	62	70-1
e) Wz - wydanie z magazynu sprzedanych wyrobów	135.600 zł	70-1	60
3. PK - przeksięgowanie na dzień bilansowy:
a) kosztów według rodzajów	168.000 zł	86	40
b) kosztów zarządu	71.700 zł	49	55
c) kosztów sprzedanych produktów	103.500 zł	49	70-1

III. Księgowania:

IV. Ustalenie zmiany stanu produktów:

1) na koniec roku salda kont zespołu 6 wynoszą:

a) saldo Wn konta 60 "Produkty gotowe i półprodukty": 101.400 zł,

b) saldo Wn konta 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów": 3.300 zł,

c) saldo Ma konta 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów": 18.900 zł,

2) ustalenie i zaksięgowanie zmiany stanu produktów:

Nazwa konta	Stan na początek okresu	Stan na koniec okresu	Zmiana stanu produktów
Konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty" (saldo Wn)	96.000 zł	101.400 zł	(+) 5.400 zł
Konto 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów" (saldo Ma)	(-) 18.000 zł	(-) 18.900 zł	(-) 900 zł
Konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" (saldo Wn)	15.000 zł	3.300 zł	(-) 11.700 zł
Razem	93.000 zł	85.800 zł	(-) 7.200 zł

Zmiana stanu produktów i rozliczeń międzyokresowych kosztów wynosi: 7.200 zł i jest zgodna z saldem konta 49. Kwotę: 7.200 zł należy wykazać w rachunku zysków i strat w wersji porównawczej w pozycji A.II. "Zmiana stanu produktów" ze znakiem (-).

V. Dekretacja:
 

Opis operacji	Kwota	Konto
				Wn	Ma
1. PK - przeniesienie zmiany stanu produktów na wynik finansowy	7.200 zł	86	49

VI. Księgowania:

---