Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego - Znaczenie tytułu

Tytuł "Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego" apelował do uczuć patriotycznych  i poniekąd wskazywał od razu adresata. Odwoływał się przy tym do mądrości ludzi światłych, proroków i innych uczonych w piśmie, ale treść trafiać miała do „maluczkich”.


Pierwotna wersja tytułu brzmiała "Katechizm pielgrzymstwa polskiego". Być może uznane to zostało za zbyt jednoznaczną próbę stworzenia nowego polskiego dekalogu, na wskroś religijnego wprawdzie, ale jednak napisanego przez poetę, nie proroka. Ostatecznie ukazały się "Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego", ale kształt tej książeczki bardzo jasno przywoływał na myśl modlitewnik. Mickiewicz nie ujawnił tu swojego nazwiska. Było to zrozumiałe, bo nośność polityczna i moralna tych tekstów jest bardzo silna.


Pełny tytuł pierwszej części brzmi: "Księgi narodu polskiego od początku świata aż do umęczenia narodu polskiego"Jest to historyczna interpretacja wolności i próba jej przekrojowego opisania. Część druga to z kolei „zbiór nauk i przypowieści”, utwór wybitnie dydaktyczny, w którym próbuje Mickiewicz wskazać swoim rodakom drogę, którą mają kroczyć.