Księgi narodu i pielgrzymstwa
polskiego składają się z w dwóch części. Jedna z nich to Księga
narodu polskiego, druga – Księga pielgrzymstwa polskiego.
To
utwór o charakterze dydaktycznym z pogranicza publicystyki i
literatury. Ujęty jest w formę rozprawy politycznej, można
powiedzieć także że jest poematem napisanym prozą. Mamy tu do
czynienia z manifestem ze wszystkimi tego konsekwencjami –
rozmachem stylu i propagowanych idei, w tym wypadku mesjanistycznych
i narodowowyzwoleńczych.
Sam Mickiewicz nazwał
gdzieś Księgi broszurą poetycką i niewątpliwie też takie cechy
utwór posiada (również co do jego poetyckości wątpliwości nie
ma). Bardzo wyraźna jest tu stylizacja biblijna, która odsyła
czytelnika do Nowego Testamentu. Stąd często pojawiające się
parabole, które są charakterystyczne dla przypowieści.
Księgi
to także system historiozoficzny z konsekwentnie i logicznie
wykładaną teorią dziejów.