Patrycja Buś

Edyta Ząbkowska

ZEWiWP gr. I

studia niestacjonarne

SZKOŁ A PRACY

G. KERSCHENSTEINERA

Szkoła pracy- inaczej szkoła aktywna, przeciwieństwo szkoły werbalnej. Szkoła pracy wiązana nauczanie z różnymi formami aktywności uczniów, przede wszystkim z pracą wytwórczą.

Wśród wielu kierunków szkół pracy wyróżnia się: szkołę życia O. Declory'ego, szkołę twórczą H. Rowida, szkołę działania J. Deweya, szkołę pracy G. Kerschensteinera, szkołę pracy przemysłowej P. P. Błońskiego, szkołę technik C. Freineta.

Kerschensteiner Georg -(1854-1932) pedagog niemiecki, od 1859 r. do 1919 r. kierował szkolnictwem w Monachium, od 1918 profesor Uniwersytetu tamże. Jeden z twórców koncepcji szkoły pracy, którą wdrażał w eksperymentalnej szkole elementarnej w Monachium. Zorganizował Centralną Szkołę Rysowania dla wybitnie uzdolnionych dzieci plastycznie oraz Centralną Szkołę Śpiewu dla uzdolnionej muzycznie młodzieży. Przedstawiciel pedagogiki kultury, uważał, że osobowość wychowanka można kształtować wykorzystując odpowiednio w procesie wychowania dobra kultury. Główne prace: "Pojęcie szkoły pracy", "Charakter, jego pojęcie i wychowanie".

POGLĄDY:

A) Praca w Jego ujęciu była celem i środkiem nauczania, dzięki czemu szkoła mogła rozwijać aktywność dziecka, uspołeczniać je i wiązać wiedzę szkolną z życiem praktycznym.

B) Potrzeba przebudowy szkolnictwa ludowego- sprowadził program nauki szkolnej do 4 grup:

1. Nauka języka ojczystego-obejmowała ćwiczenia w mówieniu, naukę o języku oraz czytanie i pisanie

2. "Realia"- obejmowały naukę o rzeczach, poznawanie swojszczyzny, czyli najbliższego otoczenia, geografię, historię, przyrodoznawstwo w klasach V-VI przechodzące w naukę fizyki i chemii klasach VII i VIII w laboratoriach.

3. Rachunki i geometrię

4. "Umiejętności"- obejmujące kaligrafię, rysunki, śpiew, gimnastykę i roboty ręczne. Dla dziewcząt w klasie VIII dochodziła nauka gotowania.

C) Nauka opierająca się na aktywności ucznia- materiał nauczania w szkole nie był obfity po to, aby zdobyć czas na umożliwienie młodzieży obserwowania zjawisk przyrody, na rysowanie w plenerze i z natury, na eksperymentowanie w laboratoriach, wykonywanie robót ręcznych, na organizowanie wycieczek podczas wakacji po kraju.

D) Prowadzenie w szkołach ludowych eksperymentów przez uczniów- wszystkie szkoły ludowe w Monachium, dzięki finansom miasta, miały własne laboratoria fizyczne i chemiczne, w których uczniowie dwóch najstarszych klas prowadzili stosowne doświadczenia,a dziewczęta klas ósmych uczyły się gotowania w specjalnie urządzonych kuchniach.

E) Nauka rysunków- celem zajęć było ukształtowanie wyobrażeń wzrokowych oraz rozwinięcie uzdolnień do ich graficznego wyrażania. Miała rozwijać także zdolności obserwacji i kształtować wrażliwość estetyczną.

F) Nauka poglądowa- w klasach młodszych była to nauka o rzeczach. Miała na celu ćwiczenie uczniów w obserwowaniu przedmiotów podpadających pod zmysły, rysowanie miało to ułatwiać. Do klasy III dzieci poznawały najbliższe otoczenie. W starszych uzupełnienie było przyrodoznawstwo: biologia, fizyka, chemia i higiena. Praca w ogródkach, hodowanie owadów i gąsienic oraz pielęgnowanie akwariów było związane z biologią. Miało to pomóc w przyszłości zrozumień pewne zachodzące prawa w naturze.

G) Kerschensteiner był przeciwny encyklopedyzmowi. Chciał cały program przyrodoznawstwa sprowadzić do niewielkiej liczby przykładów, które miały nauczyć myśleć przyrodniczo.

H) Historia- zapoznawała uczniów tylko z wybranymi okresami dziejów tak by wynikało z tego zrozumienie zadań współczesnego państwa niemieckiego i obowiązków względem niego wszystkich obywateli. Miała dać przygotowanie do wychowania obywatelskiego.

I) Pierwsze 4 lata szkoły ludowej były wspólne dla wszystkich dzieci (od 7 do 10 roku życia), dopiero kolejne 4 lata były zróżnicowane.

J) Szkołą dokształcającym, obowiązkowym od 18 roku życia, nadał kierunek zawodowy. Należało zbudować odpowiednio wyposażone pracownie, warsztaty i maszynownie.

K) Twórca szkoły pracy uważał, że zadanie szkolnictwa zawodowego jest przygotowanie absolwentów do pracy zawodowej tak, aby po szkole byli użytecznymi ludźmi. "Droga do idealnego człowieka prowadzi jedynie przez człowieka użytecznego. Użytecznym zaś jest ten człowiek, który dobrze się wyuczył pracy i ma przy tym wolę i siłę,aby ją tak wykonywać". Absolwent powinien charakteryzować się umiejętnościami zawodowymi, zamiłowaniem do pracy, pilnością, wytrwałością, odpowiedzialnością wobec innych i siebie ale i zdolnością przezwyciężania samego siebie oraz rozumienia związku między interesami obywateli a państwem.

L) Aby szkoła pracy wychowywała użytecznych obywateli, musi się odwoływać do zainteresowań uczniów, pozostawiać im możliwość wyboru zadania i swobody jego wykonania, dyscyplinować umysł i wolę, zacieśniać więzy społeczne w zespole, kształcić charakter przez wytrwałość i niesienie pomocy innym , podnosić swą pracą zawodową poziom moralny państwa.

Ł) Wychowanie obywatelskie- Jego zdaniem człowiek żył tylko dla państwa, wychowanie powinno zatem wpajać ludziom takie wartości, aby przez swoje działania zbliżali oni swoje państwo ku ideałowi. Państwo pod względem kształcenia powinno każdemu zapewnić i dostarczyć środki, a szczególnie dbać o najzdolniejszych, "drabina" umożliwiająca dojście na Uniwersytet.

M) Kerschensteiner głosił pogląd, że nie książka, a praca jest nosicielką kultury. Jednak akcentował także w wychowaniu rolę pracy umysłowej i społecznej.

N) Najważniejszym celem wychowania jest dojrzała do wolności moralnej osobowość. Proces ten ma dwa aspekty: zewnętrzny cel wychowania sprowadzony do idealnego państwa kultury i pracy, którego tworzenie jest obowiązkiem moralnym obywateli, oraz wewnętrzny cel wychowania jako układ wartości składających się na autonomiczną osobowość-ostateczny cel wychowania.

O) Sens widział również w dopracowywaniu się struktury osobowości przez przyswajanie dóbr kultury. Podstawowy aksjomat procesu wychowania, który był uznawany w 1917 r. reprezentatywne stanowisko pedagogiki kultury brzmiał: "Kształcić jednostkę można jedynie na takich dobrach kulturalnych, których struktura całkowicie lub przynajmniej częściowo pokrewna jest strukturze indywidualnej formy życia na jej stopniu rozwojowym".

P) W procesie kształcenia wielką rolę wyznaczał nauczycielowi: "Nauczycielem powinien zostać tylko ten, kto znajduje szczęście w przyczynianiu się do duchowego, psychicznego wzrostu innych ludzi, kto tyle ma w sobie czystej młodzieńczości, że ani ciężar przeżytych lat, ani życiowa dojrzałość, ani mozół codziennej pracy nie potrafią w nim zasypać tryskającego źródła niewzruszonej wiary w zwycięską moc ogólnoludzkich i ponadczasowych wartości".

Wciąż aktualnie brzmią sformułowane przez Kerschensteinera ogólne zasady procesu kształcenia, którymi są:

1. zasada całościowego oddziaływania pedagogicznego

2. zasada aktualizowania systemu wartości i celów niezbędnych do rozwoju wychowanka

3. zasada autorytetu- wyrażana w czci dla dóbr osobowych i rzeczowych

4. zasada wolności i samostanowienia o swym postępowaniu

5. zasada aktywności- realizowana głównie poprzez wyrabianie samokrytycyzmu u wychowanka

6. zasada uspołecznienia- włączenie wychowanka do wspólnoty i wyrabianie u niego moralnego samopoznania, ale i gotowości do umoralniania społeczności.

7. Zasada indywidualizowania- polegająca na dobieraniu dóbr kultury, których struktura odpowiadałaby przynajmniej częściowo indywidualnej strukturze rozwojowej wychowanka.

ZADANIA AKTYWIZUJĄCE I SPRAWDZAJĄCE:

1) test składający się z 5 pytań ogólnych dotyczących szkoły pracy

2) jak najszybsze zszycie ścinek wielu materiałów w grupach 3-osobowych

BIBLIOGRAFIA:

1. J.Gajda, Pedagogika kultury w zarysie, Warszawa 2006, s. 34-38

2. Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, T: II, Red. J.M. Śnieciński, Warszawa 2003, s. 575-576

3. J. Draus, R.Terlecki, Historia wychowania, wiek XIX i XX, Kraków 2006

4. PWN Leksykon "Pedagogika", Red. B.Milerski, B.Ĺšliwerski, Warszawa 2000