Dieta wysokobiałkowa

Nasz organizm potrzebuje do prawidłowego funkcjonowania ciągłego dostarczania wszystkich niezbędnych składników pokarmowych - zwłaszcza energetycznych i budulcowych. Substancjami budulcowymi dla naszego organizmu są białka oraz sole mineralne wapnia i fosforu, a energetycznymi węglowodany i tłuszcze (chociaż białka w razie potrzeby także mogą spełniać rolę energetyczną). Wszystkie zachodzące w organizmie przemiany dostarczonych w pokarmie substancji nazywamy metabolizmem. U zdrowego człowieka przemiany te zachodza w genetycznie ukierunkowanych procesach biochemicznych powodując odbudowę i wymianę uszkodzonych komórek oraz usuwanie czynników toksycznych. Jednak w wypadku upośledzenia funkcji jednego z narządów lub jakiejś ogólnoustrojowej choroby procesy te mogą ulec zmianie i prowadzić do dalszego uszkodzenia narządów. Aby temu zapobiec należy tak zmienić ilość i jakość podawanych posiłków, żeby nie tylko nie powodowały one dalszego pogarszania się stanu zdrowia chorego, ale wprost przeciwnie, o ile to tylko możliwe, skutecznie przyspieszały proces leczenia. Postępowanie takie nazywa się leczeniem dietetycznym, a opracowane zasady żywienia - dietą. Jedną z takich diet jest dieta wysokobiałkowa, którą stosuje się w wypadku konieczności dostarczenia organizmowi zwiększonej ilości białka potrzebnego bądź to do odbudowy zniszczonych wskutek choroby narządów, bądź też do uzupełnienia jego niedoboru w organizmie spowodowanego słabym wchłanianiem białek lub ich nadmiernym wydalaniem z ustroju. Do sytuacji takich często dochodzi w przebiegu przewlekłych chorób wątroby, żołądka lub jelit.

Dawniej podstawą diety wysokobiałkowej była bardzo wysoka podaż białka sięgająca nawet do 180 g dziennie. Dzisiaj uważa się, że tak wysokie ilości tego składnika pokarmowego są zbędne, a w niektórych wypadkach (np. zespół nerczycowy) wprost szkodliwe. Dlatego obecnie zaleca się stosowanie znacznie mniejszych ilości białka: 110-120 g dziennie, czyli około 1,8 g/kg należnej wagi ciała na dobę. Lecz chociaż zalecaną ilość potrzebnego w leczeniu białka obniżono, to jednak nadal mocno podkreśla się, że białko to powinno być w pełni wartościowe, a to znaczy że powinno zawierać wszystkie niezbędne organizmowi aminokwasy. Inaczej mówiąc oznacza to, że w diecie wysokobiałkowej jako źródeł białka w codziennej praktyce należy używać wysokogatunkowych produktów pochodzenia zwierzęcego jak i roślinnego. Są to przede wszystkim: przetwory zbożowe, mięso, drób, ryby oraz jajka kurze i sery, a przy dobrej tolerancji także mleko.

Dawniej uważano również, że stosując dietę wysokobiałkową należy znacznie ograniczyć ilość tłuszczów. Także i ten pogląd zmienił się ostatnio. Obecnie ograniczenie ilości tłuszczów do około 40-50 g na dobę obowiązuje tylko w przewlekłym stłuszczeniu wątroby, przewlekłym zapaleniu trzustki i w niektórych chorobach jelit (przede wszystkim w różnych zespołach złego wchłaniania). Oczywiście, w razie współistnienia innych schorzeń (np. miażdżycy, nadwagi, zapalenia pęcherzyka żółciowego lub kamicy dróg żółciowych) również należy ograniczyć podaż tłuszczów. W pozostałych jednak chorobach, a zawłaszcza w chorobach wątroby przebiegających bez dodatkowego powikłania kamicą dróg żółciowych, uważa się że ilość tłuszczu w diecie powinna zaspokajać 25% - 30% zapotrzebowania energetycznego organizmu i wynosić około 1g/kg na dobę zalecanej należnej wagi ciała. Jest to stwierdzenie ważne, należy bowiem wiedzieć, że tłuszcze są nie tylko źródłem energii, ale także ze względu na zawarte w nich kwasy tłuszczowe, są niezbędne do prawidłowego wchłaniania przez organizm niektórych witamin (np. wit. A lub D). Zresztą pożywienie ubogie w tłuszcze jest po prostu niesmaczne. Trzeba jednak unikać tłuszczów stałych o dużej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych (np. smalec, słonina, boczek, gorsze gatunki margaryny i masła roślinnego) zastępując je tłuszczami zawierającymi większą ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych i witamin (tzn. masło, śmietana, oliwa z oliwek, oleje roślinne, wysokiej jakości margaryny).

Trzecim, ale za to głównym źródłem energii w pożywieniu są węglowodany. Są one ważne, ponieważ obecność węglowodanów w pożywieniu jest niezbędna do prawidłowego spalania czyli metabolizmu tłuszczów. Ich energetyczny udział w dostarczanych pokarmach powinien wynosić około 50%. Jednak w niektórych przypadkach, zwłaszcza w chorobach miąższu wątroby lub trzustki, tolerancja węglowodanów może być nieprawidłowa. W takim wypadku należy ograniczyć w pożywieniu ilość dostarczanych tak zwanych cukrów prostych, czyli słodyczy.

Poza właściwą ilością energetyczną oraz jakościową pożywienia, każda dieta, a więc i dieta wysokobiałkowa musi zapewnić organizmowi niezbędną ilość składników mineralnych i witamin. W normalnie prowadzonej diecie wysokobiałkowej ilość składników mineralnych potrzebnych ustrojowi jest z reguły wystarczająca. Jednak wobec ograniczeń w spożywaniu warzyw i owoców mogą pojawić się niedobory witamin objawiające się: wzmożną kruchością naczyń - brak witaminy C; różnorakie zmiany troficzne na skórze i śluzówkach - brak witamin B; zaburzenia widzenia - brak witaminy A; wydłużony czas krawawienia - brak witaminy K). W razie wystąpienia tego typu objawów należy uzupełnić niedobór odpowiednich witamin za pomocą specjalnych preparatów witaminizujących.

Przedstawiona tutaj dieta wysokobiałkowa ma zastosowanie w okresie rekonwalescencji po wirusowym zapaleniu wątroby, w marskości wątroby oraz w chorobach jelit (zwłaszcza wewszelkich zaburzeniach wchłaniania, trawienia i innych przewlekłych dolegliwościach jelita grubego). Jednak pomimo prawidłowego leczenia, we wszystkich tych schorzeniach może dojść do pogorszenia stanu zdrowia, upośledzenia funkcji trawiennych i konieczności ograniczenia proponowanych w tej diecie zasad żywienia, a nawet zupełnej ich zmiany (np. wskutek dodatkowych chorób, ogólnej infekcji, zbyt dużego wysiłku fizycznego lub stresu psychicznego). Objawami które decydują o tych zmianach są:

* puchlina brzuszna,

* narastające zażółcenie powłok ciała i spojówek,

* wyraźne podsypianie chorego lub wręcz śpiączka wątrobowa,

* zmniejszenie poziomu albumin we krwi,

* niedobór protrombiny,

* żylaki przełyku,

* bóle brzucha,

* wzdęcia,

* zaparcia,

* nasilone biegunki lub krwawienia z przewodu pokarmowego wyrażające się często czarnymi stolcami lub kałem z domieszką świeżej krwi.

Dlatego należy pamiętać, jak duże znaczenie ma indywidualne dostosowanie diety do stanu zdrowia chorego i fazy choroby i w razie jakichkolwiek niepokojących objawów skonsultować się z lekarzem.

http://www.mediweb.pl/htm/wyswietl.php?id=547