Objawy otrzewnowe – grupa objawów, których wystąpienie wskazuje na zapalenie otrzewnej.

Do miejscowych objawów zapalenia otrzewnej należą:

• ból silny, ciągły, samoistny, niekiedy promieniujący do barków, wzmagany przez każdy ruch- charakterystyczna jest pozycja z podkurczonymi nogami, bowiem podkurczenie nóg zmniejsza napięcie mięśni brzucha a zatem i łagodzi ból

• bolesność uciskowa brzucha, miejscowa lub rozlana

• obrona mięśniowa - mięśnie brzucha odruchowo napinają się, niekiedy stając się deskowate (perforacja żołądka i dwunastnicy)

• zatrzymanie oddawania gazów i stolca - wskutek porażennej niedrożności jelit

• brak szmerów perystaltycznych, niekiedy "objaw dzwonu śmierci" - przyczyna taka, jak zatrzymania gazów stolca

• objaw Blumberga

• objaw Rovsinga

• objaw kaszlowy

• objaw Jaworskiego

Objaw kaszlowy - objaw z grupy objawów otrzewnowych. W związku ze wzrostem napięcia mięśni brzucha podczas kaszlu u chorego z zapaleniem otrzewnej występuje ból, odpowiednio:

• uogólniony, przy rozlanym zapaleniu otrzewnej

• miejscowy, przy ograniczonym zapaleniu otrzewnej

Objaw Jaworskiego - objaw charakterystyczny dla zapalenia wyrostka robaczkowego. Pacjent w pozycji leżącej podnosi kończynę dolną prawą do góry. Następnie badający naciska palcami dłoni okolicę wyrostka robaczkowego, a pacjent jednocześnie opuszcza wyprostowaną w stawie kolanowym kończynę do poziomu. Objaw uznaje się za dodatni, gdy w trakcie opuszczania kończyny pojawia się narastający ból (w przypadku zakątniczego położenia wyrostka robaczkowego).

Objaw Rovsinga -jest objawem zapalenia wyrostka robaczkowego lub zapalenia otrzewnej. Badanie wykonuje się oburącz. Badający układa swą jedną dłoń w okolicę lewego dołu biodrowego prostopadle do okrężnicy zstępującej, a następnie wywiera swoją drugą dłonią równomierny ucisk na dłoń wcześniej przyłożoną do skóry brzucha. Stopniowo przesuwa dłonie w kierunku antyperystaltycznym do lewego zgięcia okrężnicy. W wyniku badania dochodzi do wzrostu ciśnienia gazów w okrężnicy, co rozciąga ścianę kątnicy i wyrostek robaczkowy. W przypadku zapalenia wyrostka robaczkowego wyzwoli to ból w prawym dolnym kwadrancie brzucha - dodatni objaw Rovsinga. Objaw ten służy do różnicowania zapalenia wyrostka robaczkowego od niektórych chorób nerek, kamicy moczowodowej, czy zapalenia przydatków. Jest polecany szczególnie w sytuacji, gdy uciskanie prawego dołu biodrowego może być dla chorego niebezpieczne. Nazwa objawu pochodzi od Thorkilda Rovsinga.

Objaw Blumberga – objaw stwierdzany w badaniu przedmiotowym u chorych z ostrym zapaleniem otrzewnej. Objaw charakteryzuje się brakiem lub słabo nasiloną bolesnością podczas delikatnego i powolnego wpuklania powłok brzusznych, z charakterystycznym wywołaniem ostrego, silnego bólu w momencie gwałtownego zwolnienia ucisku. Proponowany mechanizm patofizjologiczny objawu to sklejanie się blaszek włóknika powstałych w wyniku zapalenia oraz nagła zmiana ciśnienia w jamie brzusznej.