Metody badań pedagogicznych, Wykład 8, 14.04.2010

Źródła ( wskaźniki ) metod badań pedagogicznych

1. Zachowanie osoby badanej

   - werbalne np. to co mówi

   * spontaniczne → podsłuchujemy

   * zadaniowe → dajemy zadanie

   - niewerbalne – obserwujemy to co robi, nie bazujemy tylko na tym co mówi

   * spontaniczne – np. rejestracja kamerą wideo

   * zadaniowe – tworzymy sytuację zadaniową

2. Informacje o badanym

   - bezpośrednie – obserwacja

   - pośrednie – dane zbierane od innych, ktoś nam opowiada o badanym

3. Wytwory

   - spontaniczne – to np. bazgroły dziecka, które analizujemy

   - zadaniowe – dajemy zadanie np. wtedy gdy prosimy by narysował swoją rodzinę

4. Dokumenty

   - niezależne – zbierana np. w dzienniku przez lekarza szkolnego np. zauważa siniaki → wskaźnik przemocy

   - celowe – prosimy kogoś by zbierał informacje

Czasami wskaźniki nie pokrywają się ze sobą – np. dziecko mówi o sobie coś innego niż rówieśnicy

1. Metoda naukowa – określony, powtarzalny sposób rozwiązywania problemów

2. Metoda naukowa – zbiór czynności i zabiegów zmierzających do zbierania danych, poznania jakiegoś aspektu rzeczywistości, który nas interesuje

Technika – to czynność, która służy do uzyskania danych

Narzędzia badawcze – przedmiot, obiekt, który służy do zbierania danych, do wykonywania czynności → do realizacji techniki

1 podejście ( w nauce )

np. metoda: obserwacja → technika: obserwacja bezpośrednia → narzędzie: arkusz obserwacyjny na którym notujemy

2 podejście ( w nauce )

są tylko metody i narzędzia, nie ma rozróżnienia między metodą i techniką

Metody badań:

1. obserwacja – zdobywanie info w sposób bezpośredni za pomocą spostrzeżenia

   Mechanizm spostrzeżenia: Receptor odbierający informację → impuls → ośrodek w mózgu analizujący i interpretujący informację

   Receptor odbierający informację w obserwacji to wzrok ( ale nie wyklucza się też węchu, dotyku itd. ).

   Spostrzeganie świata ma charakter subiektywny – każdy odbiera świat trochę inaczej ( bo każdy przeżywa inne emocje, jest zmęczony lub wypoczęty, ma różny stan receptorów → lepszy / gorszy wzrok itd.)-> Podstawowy kłopot obserwacji jako metody badania naukowego. Powinna mieć charakter obiektywny.

   Podstawowe cechy obserwacji:

   - jest celowa → musi być dokładnie określona, co chcemy stwierdzić przez obserwację

   - jest systematyczna → obserwacje muszą być uporządkowane; określane jak długo, w jaki sposób i co będzie rejestrowane

   - jest obiektywna → dane muszą być zbierane tak, aby nie miały na nie wpływu nasze emocje, nastawienie itd. Dane muszą być tak zapisane, żeby można je było powtórzyć.

Do czego służy obserwacja?

Jest dobrą metodą, aby pewne zachowania stwierdzać, tak jak one występują w środowisku naturalnym.

Bazujemy na obserwacji zachowania, a nie np. na opiniach dziecka.

Odkrywanie czy występują pewne zależności, które nam się wydają, że są np. przez obserwację możemy sprawdzić czy agresja w szkole jest odpowiednią na zachowanie kolegów → jeśli mamy taką hipotezę.

Obserwacja rejestrowana przez kamerę:

• jest powtarzalna – wielokrotnie można ją odtwarzać

• jest obiektywna – nie wyróżnia np. dziewczynek, bo lubi dziewczynki

Obserwacja

• gdy ktoś nie interweniuje w to co się dzieje → cel: rejestracja naturalnych zachowań tzw. obserwacja naturalna → problem: czy obserwator rzeczywiście nie wpływa na to, co się dzieje

• gdy ktoś interweniuje w to co się dzieje → czasami są sytuacje zamknięte – jeśli nie jest się uczestnikiem danej grupy nie mamy szans by dotrzeć do pewnych informacji, musimy się wtopić w daną grupę, zainicjować sytuację tzw. obserwacja uczestnicząca ( często robią to reporterzy ). Czasami stosujemy ją, gdy chcemy przyspieszyć pewne zdarzenia np. ktoś chce zbadać jak dana grupa zachowa się w sytuacji konfliktowej o władzę np. wchodzi w grupę i podjudza lidera, a jednocześnie obserwuje. W normalnych warunkach taka sytuacja mogłaby się zdarzyć za 5 lat.

Podział ze względu na formy, sposoby obserwacji.

• swobodna – staramy się zarejestrować maksymalną ilość obserwacji o badanym, daje materiał do analizy jakościowych, bo nie narzuca kategorii, informacje są różne, trudno je usystematyzować

• ustrukturalizowana – mamy gotowe kategorie, które nam ułatwiają określenie tego, co powinniśmy obserwować, daje materiał do analizy ilościowej

Sposoby skategoryzowania obserwacji

• w obsewacji nieinterweniującej → czy obserwator rzeczywiście nie ma wpływu daną sytuację ( np. gdy Jaś widzi obserwatora to skąd mamy pewność, że nie ciągnie Małgosi 2 razy mniej? ;) )

• gdy jest obecny obserwator to występuje podwyższony poziom lęku, lęk zacienia zachowania

• ludzie chcą dobrze wypaść przed obserwatorem i zmieniają swoje zachowanie

• może występować tendencyjność obserwatora

Metody badań pedagogicznych, Wykład 8, 14.04.2010 Aleksandra Urbaniak