Dziecko i kultura współczesna Wykład 1 dr Ewa Adamczyk 05.10.2010

KULTURA – całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości gromadzony, utrwalony i wzbogacony w ciągu jej dziejów, przekazywany z pokolenia na pokolenie; W skład tak pojętej kultury wchodzą nie tylko wytwory materialne i instytucje społeczne, ale także zasady współżycia, sposoby postępowania, wzory, kryteria ocen estetycznych i moralnych przyjęte w danej zbiorowości i wyznaczające obowiązujące zachowania.

KULTURA
- kultura osobista (formy zachowań, maniery, sztuka życia)
- normy społeczne
- obyczaje
- tradycja
- historia
- sztuka

Kultura właściwa czyli czego uczyć dzieci?

-Uczestnictwo w kulturze użytkowej

-Wychowanie w duchu patriotycznym

-Nauka religii, przygotowanie do komunii

-Wyjazdy – wiedza o kulturze innych narodów

-Kultura języka; nasz; nasz + obcy, czytelnictwo

-Media ( TV, prasa, radio )

-Kultura osobista ( higiena, zachowania - zwyczaje, ubiór, mowa, wygląd, wiedza, kultura fizyczna )

-Kultura muzyczna – pieśni ludowe, patriotyczne, związane ze świętami, klasyczne, muzyka współczesna, utwory dla dzieci

-Wartości

-Autorytety

-twórczość i wyobraźnia

znaleźć w gazetach info nt. Powyższych

Zakład Badań nad Uczestnictwem w Kulturze

Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Jan Grad Adiunkci: dr Teresa Jerzak-Gierszewska dr Barbara Szczepańska-Pabiszczak dr Andrzej Bełkot Doktoranci: mgr Patrycja Wiśniewska Zgodnie z nazwą przedmiotem badań zakładu jest uczestnictwo w kulturze ujmowane szerzej niż jego standardowe socjologiczne ujęcie ograniczające go faktycznie do kultury artystycznej (chociaż jest ono również uwzględniane w analizach prowadzonych przez pracowników zakładu). Najogólniej rzecz ujmując problematyka badawcza zakładu obejmuje zagadnienia teoretyczne relacji jednostka a kultura i historycznie występujących form tej relacji oraz kwestie związane z funkcjonowaniem współczesnych ram instytucjonalnych partycypacji w kulturze (w szczególności uczestnictwa kulturalnego). Zakres podejmowanych prac badawczych dotyczy uczestnictwa w globalnie, antropologicznie rozumianej kulturze oraz w poszczególnych jej sferach (kultura techniczno-użytkowa, kultura symboliczna (komunikacyjna i światopoglądowa sfera kultury) i w konstytuujących je dziedzinach (sztuka, obyczaj, religia, moralność). W dociekaniach tych często pojawia się refleksja interdyscyplinarna łącząca w sobie filozofię, psychologię, antropologię i socjologię, co określa ich kulturoznawczy charakter. Ich teoretyczny (teoriokulturowy) kontekst stanowi społeczno-regulacyjna koncepcja kultury. Główne problemy badawcze to: „Epistemologiczne podstawy badań procesów partycypacji kulturowej” oraz „Podmiotowe i przedmiotowe aspekty procesu partycypacji w kulturze”. Niepodważalnym oryginalnym, nowatorskim osiągnięciem wieloletnich badań prowadzonych w Zakładzie przez jego długoletniego kierownika, prof. dr hab. Krystynę Zamiarę jest zaprojektowanie nowej dziedziny badań psychologicznych - psychologii partycypacji kulturowej.

Rozważania na temat wychowania patriotycznego młodzieży

we współczesnej szkole.

W warunkach zachodzącej w naszym kraju transformacji ustrojowej oraz przystąpienia Polski do Unii Europejskiej problem kształtowania postaw

patriotycznych uczniów staje się tematem ciągle aktualnym i o dużym znaczeniu społecznym. Dlatego też bardzo ważnym zadaniem w procesie wychowania patriotycznego młodzieży jest eksponowanie takich wartości jak: dyscyplina, umiłowanie ładu i porządku, pracowitość i sumienność, a także poczucie własnej godności, zaufanie wobec innych, dostrzeganie sensu własnego działania oraz wolność i poczucie sprawiedliwości. Obecność Polski w Unii Europejskiej to nowe wyzwania dla polskiej szkoły. Należy uświadomić młodzieży, że akcesja Polski do Unii jest szansą historyczną dla naszego kraju. Jednocześnie nie możemy zapomnieć o naszej tożsamości i kulturze narodowej. Warto w tym miejscu przytoczyć, jakże znamienne słowa Ojca Świętego Jana Pawła II: „Naród, który nie pamięta swojej historii nie ma także swojej przyszłości”. Truizmem wydaje się stwierdzenie, że zadaniem nauczyciela jest w równej mierze uczyć, co wychowywać. Niestety we współczesnej szkole obserwuje się zachwianie proporcji między nauczaniem a wychowaniem na niekorzyść funkcji wychowania. Przyczyny tego niepokojącego zjawiska wyjaśnia J. Rudniański: „W związku z rozwojem nauki i koniecznością opanowania coraz większej liczby informacji programy szkolne we wszystkich niemal krajach świata zmuszają

nauczyciela do tego, aby – mając do dyspozycji tylko określoną ilość czasu – zaniedbał kształtowanie charakterów swych uczniów na korzyść kształcenia ich umysłów”.1 Nie można przejść obojętnie wobec tego problemu, a wręcz przeciwnie należy o tym głośno mówić i działać. Wydaje mi się, że konieczne jest przypomnienie walorów wychowawczych procesu nauczania. Można je mnożyć bez końca, ale ja skoncentruję się na najważniejszych. Wychowanie przez kształcenie (naukę) przygotowuje ucznia do wykonywanej przez niego w przyszłości pracy, uczy go

właściwego odbioru sztuki i przeżywania piękna. Daje uczniowi nie tylko możliwość rozwoju sfery emocjonalnej, ale także pomaga w rozwijaniu sprawności fizycznej i umysłowej. Kształci w wychowanku miłość do Ojczyzny. Nie chodzi o tę miłość odświętną, sztandarową, ale taką, jaką reprezentują ludzie, którzy na co dzień powinni wyrażać to uczucie, eksponowane w ich kulturze, sposobie bycia, w traktowaniu innych, a także w rozwadze i odwadze stawiania sprawy wprost, gdy sytuacja tego wymaga2. J. Rudniański w swojej pracy „ O dobrym wychowaniu i kształceniu” pyta, czy można nauczyć miłości do Ojczyzny? Odpowiadając na nie, stwierdza: „Myślę, że tak. Czy na lekcjach? Na lekcjach też. Ale nauczyć jej może tylko ten, kto sam ją ma w sobie. Wtedy znajdzie właściwe słowa”.3 Zgadzam się w pełni z powyższym stwierdzeniem . Warto zaznaczyć, że wychowanie patriotyczne jest jednym z podstawowych celów wychowania osiąganego w procesie kształcenia (nauczania). Wychowanie patriotyczne musi być jednocześnie i wychowaniem umysłowym, i wychowaniem estetycznym, i wychowaniem fizycznym, i wychowaniem moralnym. Jak pisze B. Suchodolski: „Wszystko to, apelując – równocześnie i na przemian – do rozumu, wyobraźni, uczuć, woli, składa się na wychowanie patriotyczne”.4 Mówiąc o wychowaniu patriotycznym ciśnie się wręcz na usta pytanie: Co to jest patriotyzm? Jaka jest wartość, treść dzisiejszego polskiego patriotyzmu? Określenie patriotyzm wywodzi się z greckiego słowa patriote, znaczącego tyle, co rodak, ziomek czy obywatel. Pochodne od niego łacińskie słowo „patria” ma już inne znaczenie. Oznacza bowiem miasto ojczyste, czyli rodzinne strony oraz ojczyznę szerzej rozumianą, jako kraj ojczysty. Z analizy rozwoju wspomnianego terminu wynika, że pierwotnie patriotyzm łączono z uczuciami miłości do swojego miejsca urodzenia, np. domu rodzinnego, rodziny, konkretnego miasta i jego mieszkańców, czyli ziomków. Później stopniowo rozszerzano jego zakres, obejmując nim region, kraj i państwo. W literaturze spotykamy różne definicje patriotyzmu. Zdaniem L. Malinowskiego „przez patriotyzm można rozumieć taki stan, w którym człowiek, żywiąc swe uczucia i przywiązanie do ojczyzny, narodu i państwa stara się jednocześnie dać im zewnętrzny wyraz w swoim postępowaniu, niezależnie od sytuacji w jakiej się znajduje”.5 Z kolei według J. Kotarbińskiej patriotyzm to „... stosunek do własnego państwa i do własnego narodu oraz do innych państw i narodów”. 6 Moim zdaniem bardzo trafnie określił patriotyzm Roman Bratny, autor powieści „Kolumbowie. Rocznik 20”, która na stałe weszła do klasyki naszej literatury. W taki oto sposób definiuje on pojecie patriotyzmu: „ Im mniej będzie w naszym życiu sztandarów, orderów i hymnów, a więcej rozumu, godności i mądrości, tym łatwiej nam będzie zachować to poczucie więzi z językiem, kulturą, przyrodą i społeczeństwem, które ja nazywam patriotyzmem”.7 Myślę że tak powinien być rozumiany współczesny polski

patriotyzm. Nie może być tylko patriotyzmem odświętnym – w łopocie flag, werblach, apelu poległych, w wieńcach składanych pod pomnikami. Owszem – taki też jest potrzebny, taki też ma sens. Ale na co dzień potrzeba nam patriotyzmu obywatelskiego, mądrego i odpowiedzialnego. Innymi słowy – patriotyzm to troska o interes narodowy. Nie może go przysłonić ani globalizacja, ani kosmopolityzm, ani szeroko rozumiana europejskość.

Kończąc rozważania na temat patriotyzmu należy stwierdzić, że patriotyzm jest

materią o wiele bardziej skomplikowaną niżby można było sądzić. Zaś definicja tego pojęcia znacznie odbiega od znanego stereotypu: patriotyzm to miłość do ojczyzny,

czy tęsknota za krajem. W dalszej części swojej pracy spróbuję odpowiedzieć na pytanie: W jaki sposób nauczyciele oddziałują na wychowawczo na młodzież i kształtują ich postawy patriotyczne? Szczególnie duża rola w tym zakresie przypada nauczycielom przedmiotów humanistycznych oraz wychowawcom. To oni przekazują uczniom wiedzę o tradycjach narodu, o współczesności Polski i perspektywach jej rozwoju.Jednak wiedza, z którą dzieli się nauczyciel z uczniem powinna zawierać ładunek emocjonalny. Nauczanie nie może sprowadzać się jedynie do podawania suchych

faktów, które nie kształtują odpowiednich postaw, poglądów czy przekonań. Należy podkreślić, że zadania wychowawcze można z powodzeniem realizować na innych przedmiotach.

Wychowanie w duchu patriotycznym to także kształtowanie stosunku ucznia do symboliki narodowej, a więc sztandaru, hymnu, godła, pamiątek narodowych, czy nazw będących symbolami ważnych wydarzeń i innych wartości narodowych i społecznych. Tak rozumiane wychowanie patriotyczne jest realizowane poprzez udział młodzieży w uroczystościach szkolnych oraz miejskich z okazji ważnych rocznic historycznych. Celowe jest przeprowadzanie lekcji historii bądź języka polskiego w Izbie Pamięci Patrona Szkoły (jeżeli taka izba istnieje w szkole). Kształtowaniu właściwych postaw patriotycznych służą również konkursy o tematyce historycznej (np. Golgota Wschodu, Niepodległość 1918) urozmaicone projekcją filmów dokumentalnych. Warto też organizować w szkole kameralne wieczory pieśni i poezji patriotycznej z udziałem zaproszonych gości, np. kombatantów II wojny. Z własnych doświadczeń wiem, że uczniowie chętnie uczestniczą w tego typu imprezach. Podniosły nastrój, oprawa plastyczna, wzruszające wspomnienia z lat wojny żywych świadków historii – to wszystko oddziałuje na sferę emocjonalną uczniów i sprzyja refleksji na temat Ojczyzny. Nie można wreszcie nie doceniać patriotyzmu lokalnego i regionalnego w wychowaniu młodzieży. Dlatego też nauczyciele powinni mobilizować uczniów do aktywnego udziału w konkursach pn. „Moja mała Ojczyzna”. Istotnym zadaniem szkoły w zakresie wychowania patriotycznego jest praktyczne przygotowanie uczniów do uczestnictwa w życiu publicznym oraz wdrożenie ich do świadomego wypełniania codziennych powinności obywatelskich. Zadanie to może być zrealizowane tylko dzięki rozwijaniu wśród uczniów właściwie

rozumianej samorządności. Jest ona w gruncie rzeczy niczym innym, jak umożliwieniem im współdecydowania o własnych sprawach i podejmowania konkretnych działań, mających na celu wspólne dobro. Tak pojęta samorządność nie oznacza ani samowoli uczniów, ani też kierowania nimi w nadmiarze. Wychowawca klasy nie przestaje być inicjatorem i organizatorem samorządnych poczynań uczniów. Zapewnia im rozległy zakres swobód i uprawnień, lecz pozbawia ich „wolności absolutnej”. Swoboda taka prowadziłaby z pewnością do ogólnego chaosu i poczucia zagrożenia w życiu szkolnym uczniów. Samorządność uczniowska ma niewątpliwie znaczenie wychowawcze. Przyczynia się bowiem do coraz większej aktywności i samodzielności uczniów oraz przygotowuje ich do wypełniania odpowiedzialnych zadań obywatelskich w świecie ludzi dorosłych. Samorządność w szkole może przybierać różne formy, na przykład dotyczyć może organizowania m.in.: - czynnego wypoczynku, jak gry i zabawy, wycieczki, imprezy artystyczne - spotkań dyskusyjnych na tematy społeczno – moralne, filozoficzno – światopoglądowe - spotkań informacyjnych o aktualnych wydarzeniach w kraju i na świecie - prac społecznie użytecznych łącznie z pełnieniem dyżurów w klasie i szkole.

- samopomocy koleżeńskiej w nauce Ciekawym pomysłem są przeprowadzane przez uczniów, z pomocą nauczyciela, symulacje wyborów prezydenckich, parlamentarnych i samorządowych oraz referenda i debaty konstytucyjne.

Na zakończenie warto zastanowić się, od czego zależy efektywność wychowania młodzieży (w tym również wychowania patriotycznego). Okazuje się, że jest to problem złożony. Należy podkreślić, że skutki procesu wychowania nie są tak wymierne, jak np. efekty procesu kształcenia, którego miernikiem mogą być chociażby oceny. Jest rzeczą niekwestionowaną, że przykład osobisty nauczyciela pozytywnie wpływa na postawy uczniów, ich poglądy i przekonania. Na uczniów wychowawczo oddziałują wiedza i autorytet nauczyciela, prezentowane przez niego walory moralno – etyczne i wreszcie zaangażowanie w pracy. Oczywiście podstawowym warunkiem osiągnięcia sukcesów w pracy wychowawczej jest zaangażowanie i współpraca wszystkich nauczycieli. Efektywność wychowania młodzieży zależy również od prawidłowej organizacji procesu kształcenia oraz

właściwego stosowania różnorodnych metod i form nauczania. Należy podkreślić, że wychowanie patriotyczne nie przebiega w społecznej izolacji. Niezależnie od procesu dydaktyczno – wychowawczego największy wpływ na kształtowanie poczucia patriotyzmu u młodzieży wywierają: rodzina i kultywowanie tradycji rodzinnych, samokształcenie, kościół, literatura, środki masowego przekazu.

Od wychowania młodego pokolenia zależy przyszłość naszego kraju. Dlatego tez szkoła powinna priorytetowo traktować sprawy kształtowania postaw miłości wobec Ojczyzny oraz stworzyć przychylny klimat dla procesu wychowania patriotycznego uczniów. Nie można zlekceważyć, wymazać z naszej świadomości trzech ważnych w historii Polski słów, pojawiających się często jako hasło narodowe Polaków. Brzmią one: Bóg, Honor, Ojczyzna.

Mgr Ewa Smok

nauczyciel historii

Zespół Szkół im. Gen. Wł. Andersa

w Częstochowie, ul Legionów 58

Przypisy:

1 J. Rudniański „O dobrym wychowaniu i kształceniu”, Warszawa 1985, s. 15

2 J. Rudniański „O dobrym wychowaniu i kształceniu”, Warszawa 1985, s. 34

3 J. [Rudniański] dz. cyt. s.34

4 B. Suchodolski „Pedagogika”, Warszawa 1980, s. 108

5 L. Malinowski „Barwy patriotyzmu”, Warszawa 1987, s.6

6 J. Kotarbińska Czy świat zmierza do jedności (w:) „Polityka” 1991

7 R. Bratny Kolumbowie Rok 1992 (w:) „Sztandar Młodych” 1992, nr 56

Bibliografia:

1. Bratny R. Kolumbowie Rok 1992 (w:) „Sztandar Młodych” 1992, nr 56

2. Kotarbińska J. Czy świat zmierza do jedności (w:) „Polityka” 1991, nr 46

3. Kupisiewicz Cz. „Podstawy dydaktyki ogólnej”, Warszawa 1988

4. Łobocki M. „Poradnik wychowawcy klasy”, Warszawa 1985

5. Malinowski L.„Barwy patriotyzmu”, Warszawa 1987

6. Mikołajewicz J. „Wiedza o życiu w społeczeństwie”, Warszawa – Poznań 1991

7. Rudniański J. „O dobrym wychowaniu i kształceniu”, Warszawa 1995

Bułgarzy domagają się nauki religii w szkołach

24 wrz, 15:22 AŚ / PAP

fot. PAP

Tysiące Bułgarów opowiedziało się za obowiązkowym nauczaniem religii w szkołach. W Sofii odbyła się zorganizowana przez bułgarską Cerkiew prawosławną procesja błagalna, na którą do stolicy przybyli wierni z całego kraju.

Uczestnicy procesji - 10 tys. według organizatorów, 5 tys. według policji - przeszli ulicami Sofii niosąc plakaty z napisami: "Naród bez wiary jest skazany na zgubę", "Dosyć 66 lat ateizmu".

Kilka tygodni wcześniej Święty Synod Kościoła prawosławnego w wezwaniu do władz i wiernych, które odczytano w świątyniach, podkreślał, że przywrócenie obowiązkowego nauczania religii w szkołach jest decydujące dla moralnej odnowy społeczeństwa.

Tagi: Bułgaria, Religia, Edukacja, Kościół prawosławny, szkoła

Rozmiar tekstu: standardowyRozmiar tekstu: średniRozmiar tekstu: duży Odsłuchaj

Bułgarzy domagają się nauki religii w szkołach

24 wrz, 15:22 AŚ / PAP

fot. PAP

Tysiące Bułgarów opowiedziało się za obowiązkowym nauczaniem religii w szkołach. W Sofii odbyła się zorganizowana przez bułgarską Cerkiew prawosławną procesja błagalna, na którą do stolicy przybyli wierni z całego kraju.

Uczestnicy procesji - 10 tys. według organizatorów, 5 tys. według policji - przeszli ulicami Sofii niosąc plakaty z napisami: "Naród bez wiary jest skazany na zgubę", "Dosyć 66 lat ateizmu".

Kilka tygodni wcześniej Święty Synod Kościoła prawosławnego w wezwaniu do władz i wiernych, które odczytano w świątyniach, podkreślał, że przywrócenie obowiązkowego nauczania religii w szkołach jest decydujące dla moralnej odnowy społeczeństwa.

REKLAMA

Po procesji i mszy świętej w katedrze Aleksandra Newskiego, koncelebrowanej przez patriarchę Maksyma, przedstawicielom parlamentu i rządu wręczono petycję z oficjalnym stanowiskiem Cerkwi. - Państwo powinno spełnić swój obowiązek wobec przyszłych pokoleń i zadbać o ich duchowe ocalenie w obliczu pogłębiającego się kryzysu wartości - napisano w dokumencie. Według Cerkwi w szkole podstawowej dzieci powinny mieć lekcje religii prawosławnej, a w gimnazjach - zdobywać wiedzę o innych wyznaniach. Według koncepcji Cerkwi nauczycielami mają być absolwenci seminariów i wydziałów teologii, a nie duchowni.

Hierarchowie Cerkwi są zdania, że podstawową religią, która ma być nauczana, jest prawosławie, gdyż jego wyznawcami jest 80 proc. obywateli bułgarskich, lecz jednocześnie - w zależności od wyboru rodziców - dzieci mogłyby się uczyć islamu czy judaizmu i innych religii. Wybór ma być taki sam, jak między językami obcymi.

Według ministra oświaty Sergeja Ignatowa "szkoła jest instytucją świecką i żądanie Kościoła może grozić przekształceniem jej w arenę rywalizacji między różnymi wyznaniami". - Dopóki nie zostanie zmieniona konstytucja, szkoła zachowa swój świecki charakter - podkreślił. W wywiadzie telewizyjnym minister przypomniał, że obecnie religia jest przedmiotem, którego uczniowie mogą uczyć się dobrowolnie. - Z roku na rok obserwuje się zmniejszenie się liczby chętnych. Wiary nie da się nauczać sposobem akademickim - zaznaczył Ignatow, który jest historykiem-egiptologiem.

W Bułgarii według oficjalnych danych jest 650 tys. uczniów. Dane sprzed dwóch lat wskazują, że na lekcje religii w całym kraju zapisanych było 16 667 dzieci, z czego 12 925 uczęszczało na lekcje religii chrześcijańskiej.

WYJAZDY – poznawanie innych narodów

Jak chcemy żeby Polska była krajem ludzi mądrych i otwartych to musimy pozbyć się naszych narodowych fobii i kompleksów”.

Jest wiele narodów, wiele religii, wielu różnych ludzi. Każdy człowiek jest inny, jedni w większym inni w mniejszym stopniu różni. Temat tolerancji wzbudza wiele kontrowersji, dotyczy każdego z nas jest bardzo częstym tematem wielu dyskusji, artykułów w prasie czy też programów telewizyjnych.

Tolerancja narodowościowa jest bardzo potrzebna w dzisiejszych czasach. Wchodząc do Unii Europejskiej wstępujemy do wspólnoty wielu różnych państw, z których każde ma swój odrębny język, głęboko zakorzenione tradycje, swoją własną religie. Ideą Unii Europejskiej jest wspólne dobro wszystkich państw członkowskich, dlatego też kraje Unii Europejskiej powinny zintegrować się ze sobą i razem dążyć do dobra i bezpieczeństwa wspólnoty. W dodatku każdy kraj niosąc ze sobą nową kulturę często obcą a jakże fascynującą, czyni nas samych bogatszymi.

Dla niektórych ludzi to, z czym spotykają się w życiu jest inne złe, bo nie znane a tak nie powinno być. Ludzie powinni być bardziej tolerancyjni oraz okazywać więcej zrozumienia dla innych ludzi: o odmienności narodowej, odmienności religijnej, odmienności rasowej.

W dzisiejszej codziennej rzeczywistości dużo się mówi na temat tolerancji, lecz ludzie tylko mówią. Musze smutno stwierdzić, że w praktyce mało, kto się do tego stosuje a co więcej wielu ludzi, którzy gorąco deklarują swoją tolerancyjność tak naprawdę nie zna znaczenia tego słowa.

Mi osobiście wydaje się, że nietolerancja bierze się ze strachu przed innością oraz z niedojrzałości uczuciowej ludzi. Zjawisko nietolerancji może również występować przez to, że ludzie wierzą stereotypom.

Stereotyp zastępuje charakterystykę i zamiast pomyśleć, jaki ktoś jest naprawdę i starać się go poznać, ludzie mówią: „Żyd”, „Cygan”, „Rusek” i wtedy wszystko jest jasne. Takie pochopne uogólnienia są najczęściej fałszywe. Stereotypy biorą się z tego, że jakieś małe jednostki nacji pokażą się nam ze złej strony a my już wyrabiamy sobie opinię o ogóle.

To, co się dzieje w ostatnich czasach jest rzeczą straszną ludzie zapominają o wyrozumiałości odrobince naturalnej życzliwości. Żyjemy wśród własnych spraw i zmartwień.

Zastanawiałam się, w jaki sposób możemy nauczyć nasze społeczeństwo tolerancji. Według mnie ludziom należy dostarczać wiele informacji na temat innych narodów innych kultur innych religii wtedy nie będą one dla nich tak obce. Uważam, że dostarczenie wiedzy na ten temat jest zadaniem wszystkich szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych. Bardzo ważną role w nauce tolerancji odgrywają również kontakty osobiste. Dlatego też musimy się starać o rozwój wszelkich form integracyjnych wycieczek obozów czy spotkań. Takie działania zbliżają ludzi i obalają stereotypy. Poznając ludzi nawiązując przyjaźnie jesteśmy bardziej otwarci. Uczymy się zrozumienia i tolerancji.

Wraz z wejściem do Unii Europejskiej jednym z najważniejszych zadań stojących przez nami jest nauczenie samych siebie i naszych następców szacunku dla inności o odrębności. Nauczenie współżycia opartego na zrozumieniu. Musimy, zatem odrzucić wszelkie stereotypy i zanim wydamy opinię o jakimś człowieku na podstawie, jakiej jest narodowości lub, w co wierzy dobrze go poznać.

Wyzwolenie się od stereotypów i nauczenie tolerancji i zrozumienia jest naszym moralnym obowiązkiem.

Wdrażanie kultury języka w szkole - referat

Kultura języka jest pojęciem wieloznacznym. Danuta Butler, Halina Kurkowska i Halina Satkiewicz w książce pt. "Kultura języka polskiego" zdefiniowały je jako 1. "działalność zmierzającą do udoskonalenia języka i rozwinięcia umiejętności posługiwania się nim w sposób poprawny i sprawny' oraz jako 2." stopień umiejętności poprawnego i sprawnego używania języka ".

Kultura języka to niezmiernie ważny dział pracy nad rozwojem kultury. Toteż charakter działań w sferze kultury języka pozostaje w związku z kompleksem zagadnień kulturowych, których z kolei szerszym tłem jest historia narodu (dzieje narodu). Wielki polski językoznawca, Witold Doroszewski uważa, że kultura języka i kultura umysłowa to synonimy. Kulturę języka traktuje jako składnik ogólnej kultury człowieka, zaś działalność kulturojezykową jako" fragment złożonego procesu pedagogicznego, którego przedmiotem jest społeczeństwo "i kładzie wyraźny akcent na aspekt wychowawczy pracy nad kulturą języka.

Słowa, z których składa się język są środkami służącymi do wyrażania myśli i uczuć, ale także są narzędziami działania, ponieważ ludzie oddziałują na ludzi generalnie za pomocą słów.

Historia języka jest historią wyrazów, zaś historia wyrazów to dzieje ich społecznej, środowiskowej sugestywności. Języka istnieje tylko w kontaktach ludzi z ludźmi, a ludzie istnieją w określonych środowiskach. Jest więc jedną z form działania i zachowywania się (comportement, behaviour), jedną z form czynnego istnienia człowieka.

Kultura umysłowa jest rozumiana przez Doroszewskiego jako praca mająca kształtować naszą postawę myślową wobec rzeczywistości, to tzw. reagowanie celowe będące impulsem do racjonalnego działania.

Jedną z form takiego działania jest posługiwanie się językiem, a najbardziej określoną konkretną formą pracy nad tym co nazywamy kulturą umysłową jest zdaniem uczonego praca nad językiem, nad sposobem wysławiania się.

Kultura języka to stopień umiejętności poprawnego i sprawnego posługiwania się językiem, a także działanie rozwijające znajomość języka i sprawność jego zastosowania.

Język to specyficzne narzędzie ludzkiego działania. Podmiot działający świadomie wybiera środek najodpowiedniejszy do osiągnięcia zamierzonego celu. Kultura języka to kształcenie umiejętności wyboru - ze względu na cel wypowiedzi - odpowiednich środków językowych.

W kształceniu kultury języka i wdrażaniu jej ważne miejsce przypada szkole. Ona bowiem wyrabia sprawność językową i poprawność, poszerza zasób słownictwa, zapoznaje z literaturą, daje umiejętność sprawnego tworzenia tekstów, odbioru komunikatów, przekształcania, nadawania myślom dowolnej formy, a także ukrywania własnych stanów emocjonalnych. Uczy dyscypliny myślowej. Sprawność i poprawność językowa to kryteria, bez których trudno jest twórczo i logicznie myśleć, a także niemożliwe jest przekazanie swoich myśli innym.

Wdrażać kulturę języka to dawać uczniom umiejętność odczytywania, rozumienia, interpretacji komunikatów językowych, czyli różnych rodzajów tekstów (literackich, naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych), pisanych i mówionych.

Wdrażanie kultury języka to wzbogacanie warsztatu ucznia w poznawaniu rzeczywistości tzn. ogólnej wiedzy o świecie, o samym języku, o literaturze. Na kształtowanie języka ucznia silny wpływ mają następujące czynniki: szkoła, metody nauczyciela i postawy wobec ucznia, książki a także środowisko, w którym uczeń przebywa i wychowuje się. W wypowiedziach nauczyciela powinna przejawiać się jak największa troska o poprawność i sugestywność. Jan Cofalik w pracy poświęconej kształtowaniu języka ucznia stwierdza, że język nauczyciela ma stanowić wzór dający się naśladować przez ucznia. Nie powinien być zbyt wyszukany, ani zbyt trudny, o nienagannej logicznej strukturze wypowiedzi, z odpowiednim doborem wyrazów i właściwym tempem mówienia, ponieważ mówienie zbyt szybkie (niedbałe), nastawia ucznia tylko na treść (której uczeń doszukuje się zazwyczaj gdy wypowiedź już przebrzmiała). Istotną kwestią jest precyzja słowa.

Precyzja - z łac. praecisio - obcięcie, przycięcie znaczy tyle, co dokładność, ścisłość, czasem skrupulatność. Mówiąc o precyzji językowej, autor ma na myśli takie posługiwanie się językiem, które prowadzi do maksymalnego zrozumienia wypowiedzi, jest zupełną odpowiedzialnością bądź przystawaniem tej wypowiedzi do pewnego stanu rzeczy.

Brak precyzji, zbyt szybkie tempo mówienia nużą ucznia lub powodują brak zainteresowania najpierw u uczniów najsłabszych i najzdolniejszych, a potem u średnich. Dzięki precyzji słowa poznaje się uczniów z metajęzykami, wzbogaca się też środki językowe, którymi może dysponować uczeń.

Nauczyciel, w pracy nad językiem ucznia winien wystrzegać się przesady i bezwzględności. Cierpliwie i z życzliwością, w sposób taktowny zwracać uwagę na błędy, aż uczeń uświadomi sobie ich istotę i i pozna sposoby zwalczania. Należy przywiązywać dużą wagę do stwarzania motywów poprawnego mówienia, czyli stwarzania sytuacji do wzajemnego komunikowania się - stawiania pytań, dawania odpowiedzi. Mobilizowanie aktywności ucznia będzie sprzyjało procesowi kształtowania mowy.

W procesie pracy nad kulturą języka ważne jest aby klasa jako grupa doceniła mowę staranną i poprawną, nagradzając uznaniem, zaufaniem tych, którzy czynią wysiłki w tym kierunku i mobilizują niedbałych do większej pracy nad sobą." Kultura języka - mówi J. Cofalik - nie będzie nigdy rezultatem moralizowania nauczycieli, ale zawsze wykiełkuje w atmosferze zbiorowego szacunku dla mowy.

Uczniowie powinni zdać sobie sprawę z korzyści, jakie płyną z wysiłków podejmowanych w pracy nad kulturą języka i starannością mowy. Powodzenie w życiu osobistym i zawodowym zależy od tego jak kto mówi i pisze. Nie darzy się zaufaniem społecznym ludzi piszących i mówiącym niechlujnie. Nie powierza im się wyższych i odpowiedzialnych stanowisk i zadań. Temu kto sprawnie posługuje się językiem, łatwiej jest pozyskać sympatię, a powodzenie w szkole (postępy w nauce, uznanie ze strony nauczycieli) także zależą od sprawności językowej. Zdobycie sprawności językowej jest możliwe również dla tych, którzy nie są urodzonymi mówcami, ponieważ sprawność językowa nie jest darem wrodzonym, ale wynikiem stałej pracy nad sobą.

Kształcenie sprawności mowy jako jednym z elementów kultury języka powinni zająć się wszyscy nauczyciele. Są przecież wzorem dla wychowanków niezależnie czy uczą historii, matematyki, przyrody. Młody człowiek wychowujący się w całkowitej obojętności na słowo, na kulturę mowy - zdaniem Doroty Stojdy - nabiera lekceważącego stosunku do języka, a zmienić takie nastawienie w dojrzałym człowieku jest praktycznie niemożliwe. Nauczyciele wszystkich przedmiotów w szkole powinni czuwać nad sposobem mówienia uczniów. Nie tylko wymagać od uczniów wiedzy merytorycznej, ale także odpowiedniej formy językowej.

Współdziałanie całej szkoły w rozwijaniu sprawności mowy ucznia, wymaganie na każdej lekcji jasnego, poprawnego stylistycznie i dykcyjnie mówienia, uczenie dbałości o dobór środków językowych i zrozumiałe ich podanie, to podstawowe wartości wyrabiające sprawność językową, a co za tym idzie - wdrażające na co dzień kulturę języka. Sprawność i poprawność to kryteria, bez których trudno jest twórczo i logicznie myśleć, a także niemożliwe jest przekazywanie swoich myśli innym.

Zenon Klemensiewicz stwierdził, że nasz rozwój umysłowy jest uzależniony przede wszystkim od opanowania mowy, zaś dobre mówienie wymaga świadomej i starannej pracy. Kształcenie kultury języka zwane przez wybitnego językoznawcę "mownością" , możliwe jest wówczas gdy uczniowi proponuje się autentyczne przeżycia intelektualne i emocjonalne przez prawdziwy, ciepły i serdeczny kontakt wyzwalający u ucznia chęć mówienia.

Źródła wszystkich błędów językowych upatruje w niewkładaniu przez mówiących i piszących dostatecznej pracy osobistej w to, co mówią i piszą, a język jako narzędzie wymaga zawsze takiej pracy. Błąd jest zawsze czymś niezamierzonym, a przed nie zamierzonymi skutkami broni zawsze świadoma praca. Takiej pracy należy wymagać od każdego posługującego się językiem. Należy więc zwalczać niedbalstwo w języku. Najważniejsza jest świadomość, że język jest - jak się wyraził Klemensiewicz - "jedną z form pracy człowieka, przede wszystkim pracy myśli, której język jest narzędziem i wyrazem". Od uczestnictwa w tej pracy nikt nie jest wolny.

Język jest narzędziem myśli i działania. Słowo nie może zniekształcać myśli. Istotę tego wyraził krótko wielki polski poeta romantyczny, Cyprian Kamil Norwid; język musi "odpowiednie dać rzeczy słowo".

BIBLIOGRAGFIA
W. Doroszewski, O kulturę słowa. Wybór porad językowych, Warszawa 1991
D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego, Warszawa 1971
W. Doroszewski, Język. Myślenie. Działanie, Warszawa 1982
Z. Klemensiewicz, O potrzebie kształcenia sprawności mowy, "Nowa szkoła" 1961, nr 4
J. Porajski - Pomasta, Kultura języka w szkole, [W:] Polonistyka 1989, Nr 6
J. Cofalik, I. Tabakowska, Kształtowanie języka ucznia w procesie nauczania języka polskiego, Warszawa 1973
J. Cofalik, Ćwiczenia precyzji językowej ucznia, Warszawa 1979

Dziecko w świecie mediów

Osobowość człowieka kształtuje się od najwcześniejszych chwil pod wpływem trzech czynników: genetycznego, środowiskowego (zwłaszcza społecznego) oraz związanego z własną aktywnością, podejmowaną w sposób wolny i celowy.

Spośród czynników społecznych oddziałujących na dzieci najważniejszy jest kontakt bezpośredni, tj. rodziny, szkoły i grup rówieśniczych. Obecnie ze względu na atrakcyjność form, łatwość dostępu i popularność coraz większego znaczenia nabierają media masowe: telewizja, prasa młodzieżowa, gry komputerowe, Internet. Czas poświęcany mediom to, średnio biorąc, kilkadziesiąt godzin tygodniowo, tj. tyle, ile dziecko spędza w szkole. Znaczy to, że - przy dużym zróżnicowaniu indywidualnym - uczniowie poświęcają im od paru godzin tygodniowo do całego wolnego czasu, co prowadzi do uzależnień. Uzależnienia od mediów dotyczą telewizji i gier komputerowych, a ostatnio coraz częściej Internetu.

Analizując oddziaływanie mediów, można wyróżnić wpływ pośredni i bezpośredni. Wpływ pośredni dokonuje się przez czas odjęty na wykonanie innych czynności, takich jak czytanie, uprawianie sportu, zabawy z rówieśnikami i kontakt z rodziną. Pośrednie oddziaływanie mediów dokonuje się także przez kontakt z innymi osobami, których opinie zostały ukształtowane pod wpływem różnych mediów lub jakiegoś jednego - ulubionego - nadawcy. Oddziaływanie bezpośrednie mediów następuje przez osobisty z nimi kontakt. Efekt ich wpływu zależy od nadawanych treści, kanału ich przekazywania, a co za tym idzie, sposobu odbierania, a także od cech odbiorcy i tego, ile czasu na media poświęca on i jego rodzina.

Rodzina jest grupą społeczną, którą można opisać jako całość z różnych punktów widzenia, np. bliskości. Bliskość rośnie wówczas, gdy członkowie rodziny rozmawiają ze sobą, wspólnie jedzą i wykonują razem różne czynności, jak przygotowania do świąt, lub wspólna zabawa. Jeżeli poświęcają dużo czasu na telewizję i inne media, to mniej czasu spędzają wspólnie i bliskość w rodzinie maleje. Jednocześnie, w tych rodzinach, w których nie ma silnych i bliskich więzi, media nabierają większego znaczenia. Znaczenie mają także, jak wspomniałam, cechy odbiorcy; ponieważ dzieci są w wieku najważniejszym dla kształtowania osobowości i postaw, dlatego - choć media wpływają także na osoby dorosłe - na dzieci i młodzież oddziałują najsilniej. Pewne różnice związane są także z płcią dziecka.

Program profilaktyczno - wychowawczy: Z kulturą osobistą na co dzień

I Wstęp i założenia.

W pojęciu kultura osobista zawiera się wiedza z wielu różnorodnych dziedzin, m. in. z literatury, historii, techniki, architektury... Poprzez udział w kulturze stajemy się ludźmi wrażliwymi, poszerzamy swoje zainteresowania rozmaitymi przejawami życia Wypowiadamy swoje myśli zrozumiale i poprawnie. Człowiek kulturalny przestrzega także norm i obyczajów społecznych, przejawia życzliwość w stosunku do ludzi gdziekolwiek się znajdzie. Kultura osobista jest wynikiem pracy nad sobą, zdobywa się ją w ciągu całego życia. Jest cechą trwałą i charakteryzuje ją zachowanie niezależnie od czasu, miejsca i okoliczności. Kultury osobistej uczymy się w domu rodzinnym od najmłodszych lat, jak i w procesie późniejszej edukacji.. Człowiek kulturalny dba o swój wygląd zewnętrzny, tj. fryzurę, higienę, ubiór, posiada zdolność harmonijnego współżycia w społeczeństwie, wyrażającą się m. in. umiejętnością pozdrawiania, przedstawiania, prowadzenia rozmowy, zachowania przy stole. Przestrzeganie reguł obyczajowych eliminuje agresję i pomaga współpracować uczniom w szkole, a potem, w przyszłości, w zakładzie pracy.
Ponieważ i w naszej szkole obserwuję coraz więcej zachowań wskazujących na spadek poziomu kultury osobistej, postanowiłam położyć szczególny nacisk w pracy wychowawczej i dydaktycznej na podnoszenie poziomu kultury osobistej moich wychowanków. Rodzice coraz mniej czasu poświęcają dzieciom, które pozostawione same sobie, coraz częściej pozostają sam na sam z telewizorem i komputerem. Obserwuję swoich uczniów w różnych sytuacjach. Zauważyłam niepokojące zmiany w ich zachowaniu, w sposobie wyrażania emocji wobec koleżanek i kolegów. W braku elementarnych zasad kultury osobistej.

II Charakterystyka programu:

Celem działań profilaktycznych jest zapobieganie lub przeciwdziałanie zachowaniom uczniów odbiegającym od normy i doprowadzenie do stanu prawidłowego. Zależy mi przede wszystkim na rozwijaniu kultury osobistej, wyrabianiu wrażliwości wobec innych ludzi i środowiska. Program podnoszący poziom kultury osobistej realizuje cele związane z wszechstronnym rozwojem osobowości ucznia. Ze szczególnym uwzględnieniem zachowań w środowisku szkoły, wśród nauczycieli i rówieśników. Zadaniem programu jest wspomaganie pracy wychowawczej szkoły w zakresie przestrzegania norm i zasad kultury osobistej ogólnie przyjętych w rodzinie, szkole i społeczeństwie. Jest on adresowany do uczniów i rodziców naszej placówki i przeznaczony do realizacji w ramach lekcji wychowawczych, zajęć edukacyjnych, zajęć pozalekcyjnych, spotkań z rodzicami. Tworząc ten program miałam również na względzie rodziców. Ma on wesprzeć ich poczynania wychowawcze oraz włączyć do ścisłej współpracy ze szkołą. Wspólne wysiłki oraz wsparcie pedagoga szkolnego przy realizacji mojego programu mają prowadzić do osiągnięcia przyjętych celów.

III Cele główne:
1. Uczeń posiada wysoki poziom kultury osobistej,
2. Uczeń szanuje cudze dobra materialne,
3. Uczeń jest życzliwy wobec każdego człowieka,
4. Uczeń rozpoznaje swoje emocje i rozładowuje je zgodnie z przyjętymi zasadami kultury osobistej nie szkodząc otoczeniu,
5. Rodzice potrafią kształtować u dzieci właściwe zachowania wynikające z zasad kultury osobistej.

IV Cele szczegółowe:

Uczeń:
1. Stosuje podstawowe zasady dobrego wychowania w szkole, domu i na podwórku, umie się przywitać, pożegnać, ustąpić miejsca...
2. Umie opanować lęk przed oceną, kontrolą nauczyciela i opinią kolegów,
3. Umie rozładować swoje niezadowolenie i agresję w sposób zgodny z normami i zasadami postępowania nie zagrażając bezpieczeństwu rówieśników i nauczycieli,
4. Nabywa umiejętności potrzebnych w kontaktach z innymi ludźmi,
5. Przestrzega zasad postępowania szczególnie wobec ludzi starszych, słabszych i chorych,
6. Dba o swój wygląd zewnętrzny, ubiera się czysto, schludnie, unika odzieży wyzywającej i zwracającej powszechną uwagę. Dba o higienę osobistą,
7. Nie używa wulgaryzmów, wypowiada swoje zdanie w sposób jasny i poprawny, z zachowaniem szacunku i dystansu wobec ludzi starszych,

V Zadania:

1. Zapoznanie uczniów z pojęciem kultury osobistej (od zasad higieny do świadomego odbioru kultury).
2. Zapoznanie się z sytuacją rodzinną wychowanków i wzorcem zachowań wyniesionym z domu,
a) radzenie sobie z emocjami w rodzinie
b) akceptacja norm ogólnie przyjętych za poprawne.
c) poprawność językowa i bogactwo leksykalne w domu rodzinnym.
3. Ćwiczenie prawidłowych zachowań ucznia w grupie rówieśniczej, zapoznanie z regułami dobrego wychowania (savoir-vivre).
4. Zapoznanie uczniów z podstawowymi zwrotami grzecznościowymi i egzekwowanie ich na co dzień.
5. Ukazywanie uczniom pozytywnych wzorców do naśladowania.
6. Przekazywanie uczniom informacji na temat konieczności poszanowania cudzych dóbr materialnych i osobistych oraz mienia szkoły.
7. Bezinteresowna praca ucznia na rzecz innej osoby, klasy i szkoły.
8. Nagradzanie uczniów za pracę na rzecz klasy, szkoły i środowiska
9. Ćwiczenie z uczniami prawidłowych reakcji w sytuacjach konfliktowych
10. Promowanie taktowności, tolerancyjności, uczynności.
11. Zapoznanie uczniów z kodeksem etycznym.
12. Pobudzanie ucznia do stawiania pytań, jak zachowywać się kulturalnie w nietypowych sytuacjach.
13. Przekazywanie rodzicom informacji na temat praw i obowiązków ucznia.
14. Ustalenie strategii egzekwowania wypełniania przez uczniów obowiązków.

VI Sposób realizacji i działania wspierające:

1. Pogadanki na godzinach wychowawczych, podczas zajęć wyrównawczych, lekcji języka polskiego, zabaw na korytarzu, wycieczek szkolnych.
2. Plakaty i gazetki dotyczące stosowania zasad grzeczności.
3. Położenie nacisku na kulturę osobistą podczas zawierania kontraktu z uczniami.
4. Podkreślenie poszanowania mienia osobistego i szkolnego podczas opracowania regulaminu pracowni.
5. Omawianie z uczniami WSO, rozmowy na temat prawidłowych zachowań wobec nauczycieli podczas otrzymywania negatywnych ocen i uwag, właściwego stosunku do autorytetów i osób starszych.
6. Zorganizowanie konkursu znajomości zasad savoir-vivru, przy współudziale rodziców.
7. Prelekcje specjalistów (psychologa i pedagoga) nt. radzenia sobie z różnymi emocjami, tak aby nie szkodzić i nie krzywdzić innych.
8. Praktyczne stosowanie zasad kultury osobistej poprzez stawianie ucznia w hipotetycznych sytuacjach wymagających zajęcia określonego stanowiska, odgrywanie scenek, zabawy, metodę dramy podczas zajęć lekcyjnych.
9. Rozmowy i komentarze na godzinach wychowawczych i lekcjach j. polskiego po obejrzanym filmie, przeczytanej lekturze na temat zasad dobrego zachowania.
10. Prezentacje (przygotowane przez uczniów) ludzi godnych naśladowania (wystawka lub gazetka).
11.Poświęcenie co najmniej 1 godziny w semestrze na zagadnienia zachowania dobrych manier przy stole (wykorzystanie uroczystości typu Wigilia klasowa, czy Wielkanoc).
12. Zwracanie uwagi na właściwe zachowanie wobec pracowników
administracji, pań sprzątających i dyżurujących w szkole na lekcjach i przerwach.
13. Pogadanki na temat higieny osobistej i schludnego wyglądu podczas zajęć wychowawczych. Zwracanie uwagi na ubiór podczas uroczystości szkolnych i wyjść, na przykład do teatru.
14. Pedagogizacja rodziców podczas zebrań i indywidualnych spotkań pod kątem uczenia zasad savoir – vivre’u.

VII Przebieg programu

1. Diagnoza (początkowa i końcowa) poziomu kultury osobistej, poprzez obserwację zachowań dzieci na lekcji i podczas dyżurów na korytarzu; przeprowadzenie uprzednio przygotowanych ankiet dotyczących znajomości zasad grzeczności na co dzień wśród dzieci i rodziców.
2. Przeprowadzenie pogadanek na godzinach do dyspozycji wychowawcy i przy innych okazjach, np. wycieczek, imprez klasowych, dyskotek, wyjść do kina czy muzeum, aby dzieci zrozumiały, że kultura osobista jest potrzebna na co dzień, nie jest tylko wiedzą teoretyczną, ale programem na całe życie.
3. Wspólne zabawy z dziećmi i rodzicami, organizowanie konkursów pod hasłem- „Jak się zachować?”.

VIII Zagadnienia tematyczne dotyczące kultury osobistej.

1. Co to jest kultura, kultura osobista, savoir-vivre?
2. Dlaczego warto być człowiekiem kulturalnym?
3. Jak zwracamy się do siebie i otoczenia?
4. Podstawowe zwroty grzecznościowe, jak i kiedy je stosować.
5. Dlaczego ludziom należy okazywać szacunek?
6. Co warto wiedzieć o starszych?
7. W jaki sposób eliminować zachowania niekulturalne wśród otoczenia.
8. Eleganckie przyjęcie, jak jeść i wyglądać.
9. Higiena osobista i abnegacja, jak nas widza inni.
10. Co robić, kiedy się zezłościmy i zdenerwujemy?

IX Ewaluacja

Ewaluacji dokonuję poprzez przeprowadzenie diagnozy końcowej, przeprowadzenie ankiet, przeprowadzenie konkursu, prace pisemne uczniów

X Pożądane efekty realizacji programu

Uczeń:
1. Stosuje podstawowe zasady dobrego wychowania w szkole, domu i na podwórku, umie się przywitać, pożegnać, ustąpić miejsca...
2. Umie opanować lęk przed oceną, kontrolą nauczyciela i opinią kolegów.
3. Umie rozładować swoje niezadowolenie i agresję w sposób zgodny z normami i zasadami postępowania nie zagrażając bezpieczeństwu rówieśników i nauczycieli.
4. Nabywa umiejętności potrzebnych w kontaktach z innymi ludźmi.
5. Przestrzega zasad postępowania szczególnie wobec ludzi starszych, słabszych i chorych.
6. Dba o swój wygląd zewnętrzny, ubiera się czysto, schludnie, unika odzieży wyzywającej i zwracającej powszechną uwagę. Dba o higienę osobistą.
7. Nie używa wulgaryzmów, wypowiada swoje zdanie w sposób jasny i poprawny, z zachowaniem szacunku i dystansu wobec ludzi starszych.

Czy muzyka w szkole to jeszcze przedmiot nauczania?

Nadrzędnym celem nauczyciela muzyki w szkole powszechnej (podsta
-wowej, czy gimnazjum) jest zainteresowanie ucznia tą dziedziną sztuki, rozwijanie jego wrażliwości estetycznej, oraz przygotowanie go do aktywnego uczestnictwa w życiu kulturalnym. Innymi słowy powinniśmy rozbudzić w nim potrzebę kontaktu z muzyką na tyle, aby chętnie uczestniczył w wydarzeniach muzycznych swego środowiska jako słuchacz albo ich wspóltwórca w formie odpowiadającej jego zamiłowaniom (chóry, orkiestry młodzieżowe, zespoły wo -kalne i taneczne, grupy folklorystyczne itp.)

W obecnym systemie oświaty nauczyciel na osiągnięcie tego celu ma trzy (czasem dwa) lata w szkole podstawowej w klasach IV-VI i około dwóch lat w gimnazjum. Coraz częściej jednak edukację muzyczną uczeń kończy wraz ze szkołą podstawową a spośród wszystkich zajęć szkolnych najrzadszy kontakt ma właśnie z muzyką. Mając tak niewiele czasu (około stu godzin lekcyjnych!!!) nauczyciel powinien bardzo umiejętnie przygotować swoje rozkłady materiału dydaktycznego, bez względu na to, z którego (zaakceptowanego przez MENiS) programu korzysta. W związku z tak peryferyjną pozycją muzyki jako przedmiotu, podczas konstruowania rozkładów materiału czy tworzenia programów autorskich nauczyciel zmuszony jest odpowiedzieć sobie na następujące pytania:
1. Którym formom edukacji muzycznej należy poświęcić najwięcej uwagi?
2. Które treści programowe pominąć?
3. Jak pokierować procesem dydaktycznym, aby w przyszłości uczniowie śpiewali w chórach czy zespołach, grali w miejskich orkiestrach, tańczyli, muzykowali w domu i bywali nie tylko na koncertach muzyki pop?

Na pewno połowę każdej lekcji muzyki powinien wypełnić dzieciom śpiew - najważniejsza z form aktywności. Jednak dobór repertuaru śpiewaczego powinien być zawsze uzależniony od treści, jakie chcemy na lekcji przekazać oraz zamierzonych celów. Podobnie będzie z muzykowaniem na instrumentach: będą służyły jako akompaniament, czy wtór melodyczny do pieśni, albo jako melodie ćwiczone na flecie, keyboardzie, dopełnią realizowane treści lekcji. Tak więc tworząc rozkłady materiału dla poszczególnych klas musimy pamiętać, że pieśni i melodie instrumentalne należy tak umiejętnie dobrać, aby zaspakajały potrzebę muzykowania, a jednocześnie były źródłem treści programowych.

Pozostałą połowę lekcji wypełni nam zrealizowanie tematu, w którym w zależności od jego treści, pojawi się słuchanie muzyki, jej tworzenie, a także wiadomości o muzyce i muzykach. Ta część każdej lekcji powinna systematy- cznie wprowadzać ucznia w świat muzyki artystycznej: jej język, historię, formy i twórców. Sposób w jaki nauczyciel to uczyni, powinien rozbudzić w dziecku potrzebę kontaktu z muzyką i czynnego jej uprawiania, także poza salą lekcyjną. A odpowiedź na powyższe trzy pytania......? Na pewno nie może być kategoryczna i jednoznaczna, bo sama muzyka taką nie jest.

Każdy nauczyciel musi sam rozstrzygnąć czy np.:
- wprowadzać zasady muzyki i znajomość pisma nutowego
- więcej czasu poświęcić operze czy formie wariacji
- grać na flecie z nut czy przy pomocy nut
- nauczyć kroku poloneza czy tworzyć akompaniament do piosenki
- wysłuchać więcej przykładów muzyki Chopina czy poszerzyć wiedzę o nim
- utrwalić i opracować pieśń czy przeprowadzić quiz o tańcach narodowych.

Można powiedzieć, że każda metoda pracy będzie słuszną, jeżeli uczeń będzie przejawiał swą aktywność w klasie, w szkole, a sukcesem jeśli też poza nią. Efektywna praca nauczyciela będzie skutkowała udziałem uczniów w szkolnych i pozaszkolnych zespołach śpiewaczych, tanecznych, instrumentalnych, zespo - łach folklorystycznych, ogniskach i szkołach muzycznych. Jeżeli zainteresowanie uczniów muzyką będzie narastać, to nie ważne czy zastosowaliśmy na lekcji dwie czy cztery formy jego aktywności.

Jednak zaangażowanie nauczyciela nie może kończyć się jedynie na zajęciach dydaktycznych. Jeżeli istnieją ku temu warunki, jak najczęściej powinien organizować wyjścia na koncerty, audycje filharmoniczne, wybrać się na przedstawienie operowe, czy baletowe. Natomiast prowadząc zespół wokalny, chór czy klub dobrej płyty, poszerzy choćby pewnej części uczniów ten skrom- ny wymiar godzin poświęcony muzyce w szkole.

Ważnym jest również aby w tym procesie nauczyciel spotykał się ze zrozumieniem i współdziałaniem rodziców oraz pozostałych nauczycieli. Jednak bardzo często pozostanie jedyną osobą, która pokaże uczniowi innny, poza pop-kulturą wymiar muzyki.

Tak więc w swym ograniczonym czasie nauczyciel powinien przybliżyć uczniowi jak najwięcej form i gatunków, którymi muzyka do nas przemawia, a muzykując z nim sprawiać aby nie był tylko jej biernym słuchaczem.

Czy przy czterech godzinach wychowania fizycznego, wielu godzinach języków obcych, dwóch godzinach religii w każdej klasie czy grupowych zajęciach z informatyki jego działania odniosą skutek?

Czy muzyka jest jeszcze przedmiotem nauczania w zreformowanej szkole? Jeżeli to prawda, że praca nauczyciela jest misją, to nauczyciel muzyki w szkole jest wyjątkowym "misjonarzem".

Jak budować autorytet dorosłego w oczach dziecka

Czym jest autorytet uczymy się od najwcześniejszych chwil naszego życia.
Autorytet rodzica w oczach małego dziecka tworzy się w oparciu o tzw. "psychologiczną wielkość". W dużej mierze wiąże się ona z wielkością fizyczną. Rodzice posiadają odpowiednią wiedzą, objaśniają otaczający świat, dysponują też środkami materialnymi i emocjonalnymi służącymi do zaspakajania potrzeb biologicznych i psychicznych swoich dzieci. Małe dzieci postrzegają swoich rodziców jako bóstwa, bo oprócz wielu cech prawdziwych - przypisują im też cechy nieprawdziwe, wyolbrzymione, życzeniowe. Ale też i dorośli ukrywają przed swoimi dziećmi swoje błędy i ograniczenia. Często, w sposób niezasłużony dodają sobie w ten sposób wielkości, pielęgnują różnice pomiędzy sobą i dziećmi. Istotą pierwotnego rozumienia autorytetu jest obiektywny fakt dominowania rodziców nad dzieckiem swoją siłą, umiejętnościami a jednocześnie wykorzystywaniem tej siły i umiejętności do sprawowania opieki i kontroli nad dzieckiem.
Ta szczególna relacja powoduje dwa, często obserwowane u dzieci zjawiska:
1) uległość wobec autorytetu - w wyniku, której osoba obdarzona taką rolą jest zdolna do sterowania czynnościami innych ludzi
2) uzależnienie - wyrażające się zapotrzebowaniem na wskazówki i dyrektywy autorytetu oraz przejawiające się poczuciem niepokoju i bezradności w przypadku braku takiej osoby.
Istnieje wiele sposobów budowania autorytetu. Często wiąże się on z celowym wywieraniem wpływu na innych ludzi. Stąd zazwyczaj łączy się zjawiska posiadania autorytetu z posiadaniem władzy.
Głównymi źródłami władzy i autorytetu są:
• rola, którą pełnimy, np. rodzica, nauczyciela, przełożonego w pracy. Ale, jeśli podstawą budowania autorytetu jest wyłącznie rola, czyli formalna pozycja w danej społeczności, to siła oddziaływana takiej osoby jest niska, często wręcz może stanowić źródło poważnych kłopotów np. wychowawczych, personalnych
• uczucie - często niedoceniane - jest drugim, ważnym źródłem budowania autorytetu oraz czynnikiem motywującym w życiu prywatnym i zawodowym.
Istotne są dwa aspekty emocji:
- jakie uczucia wzbudza dorosły (rodzic, nauczyciel) w młodym człowieku oraz
- jakimi uczuciami dziecko obdarza swoich ważnych dorosłych. Wzbudzanie emocji w sposób motywujący do rozwijania się, bez manipulowania wychowankiem jest wielką sztuką. Nieodpowiedzialne, manipulanckie używanie emocji rozbudza walkę, niezdrową rywalizację podopiecznych, zaburza zdrowy dystans w relacjach konieczny do wspierania i kierowania młodymi ludźmi
• kolejnym, trzecim źródłem autorytetu jest osobowość - dorosłego. Najczęściej rozumie się przez nią mądrość życiową i zalety osobiste typu życzliwość, otwartość, odwaga, posiadanie własnego zdania i umiejętność jego głoszenia, a z drugiej strony elastyczność, odporność na stres, komunikatywność, kreatywność osoby obdarzanej autorytetem
• dla wielu osób, szczególnie młodych, źródłem autorytetu ( i władzy) jest wiedza. Ale pod pewnym warunkiem - chodzi o wiedzę skutecznie stosowaną w praktyce, jasno i przekonywująco prezentowaną. Wiedza jedynie demonstrowana także jest źródłem kłopotów.
• stosunkowo najmniej częstym, choć ważnym źródłem autorytetu i władzy jest charyzma, czyli pewne wyjątkowe cechy, które są czymś więcej niż tylko prostą sumą wiedzy, mądrości i cech osobowości. Osoby z charyzmą emanują czymś tajemniczym, często trudnym do świadomego rozpoznania, ale jednocześnie bardzo przekonywującym, co powoduje, że osoby podwładne nie mają potrzeby weryfikowania postanowień autorytetu. Jak wynika z powyższego, każde z wymienionych źródeł może odgrywać pozytywną, ale i negatywną rolę w budowaniu autorytetu rozumianego jako posiadanie powagi, wpływu i znaczenia u młodych ludzi. Przecież na posiadaniu takiego autorytetu nam - dorosłym - zależy. Czynnikami warunkującymi uzyskanie powodzenia w tym zakresie są: uczciwość, szacunek, którym obdarzamy innych, dojrzałość osobista.
Powstaje pytanie: Skoro autorytet jest tak ważny w tworzeniu się systemu wartości młodych ludzi, to dlaczego w wieku dojrzewania tak gwałtownie się przeciw niemu buntują? Myślę, że dorośli, a szczególnie rodzice powinni rozumieć i pamiętać o tym, że swego czasu dzieci udzieliły im go - niejako na kredyt. Tego kredytu zaufania nie wolno nadużywać. Ostry bunt nie musi być nieodzowną cechą dorastania. Nastolatek nie buntuje się przeciw autorytetowi, rodzicom, nauczycielom, czy przeciw władzy, lecz przeciw nadużyciom władzy. Wymyka się dorosłym spod bezwzględnej kontroli, bo potrafi sam zaspakajać wiele swoich potrzeb, jest dużo mniej zależny od dorosłych, w tym od rodziców, dorośli nie są w stanie kontrolować warunków karania i nagradzania tak, by te formy oddziaływań wychowawczych były skuteczne. Łatwiej będzie nam to zrozumieć, gdy wrócimy myślą do naszego okresu dorastania. Co czuliśmy i jak reagowaliśmy broniąc się przed nadużyciami władzy niektórych dorosłych. Czy doświadczany nadmiar władzy nie wyzwalał w nas: oporu, przekory, buntu, złości, gniewu, wrogości, agresji, myśli o odwecie, kłamstwa i zamykania się w sobie, lub
poddawania się niezależnie od słuszności oczekiwań tychże dorosłych; uległości, która później wzbudzała zawstydzenie obawy i niewiary w swoje siły
skłonności do przymilania się i zabezpieczania sukcesów, skłonności do ucieczki w marzenia i wycofywanie się z trudnych zadań.
Każde dziecko potrzebuję autorytetu. A więc jakiego? Takiego, który ułatwiłby jemu zbudować własną autonomię, zdrowy system wartości. Może korzystne będzie budowanie swego autorytetu poprzez traktowanie siebie jako przewodnika, który:
- szanuje drugą osobę
- pielęgnuje zaufanie, którym jest obdarzany
- potrafi wysłuchać odczucia, niepokoje, wahania
- potrafi rozmawiać, a nie tylko pouczać
- wyraża własne zdanie, opinie i oceny, ale ich nie narzuca
- wskazuje, doradza w podejmowanych decyzjach
- zachęca i dodaje otuchy
- pozwala młodym ponosić konsekwencje aktywności bądź ich braku
- w swoim stylu życia i zachowaniu realizuje zasady
i normy, które głosi
- wymaga wiele od siebie, ale i od dorastających
Autorytet budujemy od pierwszego kontaktu z drugą osobą. Rodzice - od momentu narodzin dziecka. Nauczyciel - od pierwszego spotkania z wychowankiem. Jeśli nie zniszczyliśmy w dotychczasowym życiu zaufania, którym swego czasu obdarzyło nas dziecko to, nauczyliśmy je: - realizować obowiązki,
- podejmować ryzyko trudnych zadań
- cieszyć się sukcesem i czerpać wnioski z niepowodzeń
- pomogliśmy wykształcić normy moralne i dopiero na bazie powyższych korzystać z przysługujących praw.
Dajemy też przykład jak mogą budować swój własny autorytet wśród rówieśników, kiedyś wśród dorosłych, także w odbiorze kolejnych pokoleń.
Autorytet oparty na szacunku nie kształtuje dzieci i młodzieży wg życzenia dorosłych, ale pozwala wykrzesać z dorastających ich największe możliwości.


Bibliografia:
1. Gordon Th., Wychowanie bez porażek, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1991
2. Mellibruda L., Autorytet - druga strona medalu, w: Remedium - Profilaktyka i promocja zdrowego stylu życia, miesięcznik - maj 1998

SZKOŁA WARTOŚCI

- MODEL DOBREGO SPOŁECZEŃSTWA

Szkoła podstawowa to dla dzieci miejsce odkrywania rzeczy pierwszych, elementarnych, to miejsce nawiązywania przyjaźni i nabywania doświadczeń. Praca z dziećmi to budowanie wspólnoty, razem - starsi i młodsi, i całkiem mali, dopiero co oderwani od mamy. Ważne jest dla nas, by dzieci poznawały świat z miejsca bezpiecznego. Dbamy o to, by zaufanie, jakim otaczają nauczycieli, nie zostało nigdy nadużyte. Chcemy, aby Szkoła uczyła dzieci radzenia sobie z tym, co złe w świecie i w nich samych nie drogą prawienia morałów przez nauczycieli, lecz przez wspólne dochodzenie z dzieckiem do właściwych rozwiązań. Chodzi o to, by nie mówić dzieciom, co mają myśleć – tylko zachęcać je do myślenia. Dziecko, jako osoba, nie powinno mieć narzuconych zewnętrznych celów, ale powinno mieć stworzone odpowiednie warunki do ciągłego odkrywania samego siebie. To właśnie w klasach, małych społeczeństwach - wśród drobnych gestów i pozornie mało ważnych sytuacji odbywa się nieustanna przymiarka do dorosłości. Być w tych chwilach z dziećmi, z ich rodzicami to wielki przywilej nauczycieli, ale i trudny obowiązek. Ważne dla nas są uniwersalne wartości, to co zostaje w wychowankach na dłużej w ich małych sercach. W szkole promujemy następujące wartości:

o przyjaźń

o nauka i rozwój uzdolnień

o uczciwość

o rodzina

o kultura osobista

o patriotyzm lokalny

Dysponujemy odpowiednim doświadczeniem i sprawdzonymi metodami pracy. Dla uczniów mających trudności w nauce zostały zorganizowane zajęcia wyrównawcze – w każdej klasie I – III i wspólne (na poziomach) dla klas IV-VI z matematyki, j. Polskiego, przyrody i j. angielskiego. Po analizie potrzeb i oczekiwań dzieci oraz rodziców dla wszystkich uczniów Szkoły, w szerokiej ofercie, dostępne są zajęcia pozalekcyjne, pozwalające na rozwijanie zainteresowań. Zostały zorganizowane następujące zajęcia:

o plastyczne

o sportowe

o muzyczne

o teatralne

41 – 103 Siemianowice Śląskie

ul. Barlickiego 2

tel./ fax [phone]

[e-mail].p

www.sp13.mmj.pl

Szkoła Podstawowa nr 13 im. Józefa Skrzeka

w Siemianowicach Śląskich

o informatyczne

o gry i zabawy z matematyką

o ekologiczno-przyrodnicze

o edukacja europejska

o regionalne

o fotograficzne

o filmowe

o lalkarsko-teatralne

o gry i zabawy sportowe

o historyczne

o koło dobrego wiersza

o język niemiecki

Osiągnięcia dzieci i przedsięwzięte wspólnie działania prezentowane są na stronie internetowej Szkoły (powstała w 2006 roku) i Urzędu Miasta Siemianowic Śląskich. Zostały zorganizowane m.in. konkursy plastyczne, ortograficzne dla całej społeczności uczniowskiej Siemianowic Śląskich. W ramach działalności Kącika Sztuki „Stryszek” odbyły się warsztaty plastyczne, fotograficzne i informatyczne (dla uczniów i nauczycieli), wieczory poezji, spotkania z ludźmi kultury i sztuki. Efekty zostały zaprezentowane na wystawach i wernisażach. Szkoła pozyskała także sojuszników wspierających jej działalność, np. Referat Kultury, Referat Sportu, Rekreacji i Turystyki Urzędu Miasta w Siemianowicach Śląskich, Siemianowickie Centrum Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna, Parafia św. Michała, PTTK, drużyna harcerska, LOK. Wraz z UM w Siemianowicach Śląskich od lat jest organizowany międzynarodowy konkurs plastyczny „Pod gwiazdami Europy”. Rozwiązania konkursu odbywają się w sali posiedzeń UM, a nagrodzone prace są prezentowane w galerii „Po Schodach” w Urzędzie Miasta. W tym roku przez Referat Promocji Miasta został wydany kalendarz z pracami dzieci. W ramach współpracy z PTTK organizowane są rajdy rowerowe i górskie. Prócz tego nawiązaliśmy współpracę z Fundacją dla Śląska, Komendą Miejską Policji, Spółdzielnią Mieszkaniową „Michał” oraz innymi siemianowickimi szkołami. Kontynuowana była również współpraca ze szkołami partnerskimi w Belgii, Austrii i Irlandii w ramach programu Sokrates-Comenius. Zorganizowane zostały np. Dni Europejskie, tygodnie e-twinnig. Współpracujemy też ze szkołą w Paragwaju prowadzoną przez absolwenta naszej szkoły. Czynimy starania o pozyskanie środków na działalność dydaktyczno -wychowawczą z Europejskiego Funduszu Społecznego.

Dziecko i kultura współczesna Wykład 1 dr Ewa Adamczyk 05.10.2010 Szczepkowska Natalia